خاورمیانه؛ بهشت کاربران اینترنت
مصطفی رفعت - دسترسی به اینترنت و استفاده از آن، طی دهه گذشته به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از نحوه برقراری ارتباط، یادگیری و عملکرد کلی انسان‌ها در انجام امور روزمره زندگی درآمده و به‌ویژه در دوسال‌اخیر، با همه‌گیری کرونا، به‌شدت نیز رونق گرفته است.
با‌این‌حال، همین فناوری که توسط برخی‌ازافراد، امری بدیهی تلقی می‌شود و بعضاً جاذبه اولیه خود را از دست داده؛ برای بسیاری‌دیگر، همچنان «امکانی کمیاب» به‌شمار می‌رود: طبق گزارش «بانک جهانی»؛ در سال ۲۰۱۹ حدود ۵۷درصدِ جمعیت جهان، از اینترنت استفاده می‌کردند؛ یعنی تنها اندکی بیش از نصف جمعیت کره زمین!
جالب‌آنکه گاه یافته‌های آماری، حقایقی را دراین‌زمینه عیان می‌سازد که به‌نوعی دورازتصور بوده و ما را با وجوه دیگری از یک ابداع «به‌نظر جهانگیر» آشنا می‌کند؛ مثلاً بررسی اخیر کارشناسان دانشگاه Northwestern در قطر، نشان داده که کشورهای جغرافیای «خاورمیانه» و «شمال آفریقا» در شاخص «استفاده از اینترنت» برجسته‌تر از سایر نقاط جهان بوده و خصوصاً تحولات 10سال‌اخیر در آن‌ها منجر به تغییراتی قابل‌توجه در «زیست با اینترنت» شده است.
در‌این‌مطالعه که بازه زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ را درزمینه استفاده از اینترنت در جوامع مختلف جهان موردبررسی قرار داده است؛ مشخص شد میزان رجوع به اینترنت برای موارد گوناگون، در کشورهای عربی به حد اشباع رسیده و «امارات» با نرخ نفوذ ۱۰۰درصدی وارد سال ۲۰۲۰ شد.
قطری‌ها نیز در جایگاه دوم رده‌بندی، دامنه نفوذ ۹۹.۶۵درصدی را ثبت کردند. «بحرین»، «کویت» و «عربستان» نیز سه کشور عربیِ دیگر، بین ۱۰ عنوان اول هستند؛ و خاورمیانه را به پایتخت اینترنت جهان تبدیل کرده‌اند.
افزایش کاربران اینترنت از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ به‌ویژه در «مصر» (از ۲۲درصد به ۷۵درصد)، «اردن» (از ۴۷درصد به ۸۸درصد)، «لبنان» (از ۵۸درصد به ۹۴درصد)، «تونس» (از ۲۰درصد به ۷۲درصد) مثال‌زدنی‌ست.
گزارش 20 دسامبر 2021 رسانه US News به‌استناد همین پژوهش؛ عنوان کرده که جای بعضی از کشورهای توسعه‌یافته، در رده‌های بالای استفاده از اینترنت، دراین‌رده‌بندی به‌شکلی قابل‌تأمل خالی‌ست؛ مثلاً «ایالات متحده» در رتبه 37 جهان؛ و بین «کوزوو»، «استونی» و «لتونی» با رشد یک‌درصدی دراین‌بازه قرار دارد!
به نوشته این رسانه رتبه پائین آمریکا می‌تواند به مشکلات دسترسی در بخش‌های خاصی از این کشور اشاره داشته باشد.
البته هزینه استفاده از اینترنت نیز دراین‌میان کم‌اثر نیست؛ مطالعه سال 2021 در Pew (یک اندیشکده غیرحزبی)، نشان داده که میزان درآمد، سطح دسترسی به اینترنت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌طوری‌که 97درصد از بزرگ‌سالان آمریکایی با درآمد سالانه 100هزاردلار و بیشتر، از اینترنت خانگی پهن‌باند استفاده می‌کنند؛ اما تنها 57درصدِ بزرگ‌سالانی با درآمد زیر 30هزاردلار، چنین امکانی دارند.
این نابرابری‌ها، در امتداد خطوط نژادی نیز تشدید می‌شود؛ مثلاً داده‌های به‌دست‌‌آمده از سرشماری ۲۰۱۵ ایالات متحده نشان داد که خانوارهای بومی آمریکایی، اسپانیایی و سیاه‌پوست، کمتر از خانواده‌های سفیدپوست و آسیایی، به اینترنت خانگی دسترسی دارند».
طبق بررسی‌های دانشگاه قطری؛ جایی‌که کمترین کاربر اینترنت را دارد (از سال ۲۰۱۵ تاکنون) «اریتره» است؛ کشوری در شمال آفریقا با جمعیتی حدود سه‌میلیون و ۶۱۹هزارنفر که تنها حدودِ یک‌درصدِ آن‌ها به اینترنت دسترسی دارند. اگرچه آفریقا، کانون فعلیِ بسیاری از سریع‌ترین اقتصادهای در‌حال‌رشدِ جهان است؛ اما به‌جز «افغانستان» (هشت‌درصد) سایر عناوین ۱۰ نام انتهایی فهرست یاشده، از این قاره‌اند. درواقع، شمال آفریقا ازاین‌حیث، قابل‌قیاس با سایر نواحیِ آن نیست. (منبع:روزنامه سایه)
- ۰۰/۱۰/۰۷