ITanalyze

به نشست‌های بانکی که توجه کنیم، با انبوهی از خبرنگار‌هایی مواجه می‌شویم که شمار آنان چند برابر رسانه‌های رسمی کشور است. در حال حاضر کم نیستند افرادی که گاه با کمتر از چند ماه سابقه فعالیت در کار رسانه‌ای حوزه بانکی به فکر ایجاد سایت و کانال تلگرام و درآمدزایی می‌افتند.

در این گزارش به بررسی محتوایی و فلسفه شکل‌گیری شبه‌رسانه‌ها در حوزه بانکی می‌پردازیم.

برای یک مشت ریال
در حال حاضر در حوزه بانکداری و بانکداری الکترونیکی کشور حدود ده‌ها هزار بانک و شرکت PSP و شرکت مرتبط با صنعت بانکداری می‌توان پیدا کرد.
از سوی دیگر، در حال حاضر ۴۱۰ میلیون و ۶۶۱ هزار و ۲۱۶ حساب در اختیار مردم قرار دارد و از خدمات متفاوت بانکی استفاده می‌کنند، به نحوی که برخی از مردم در آنِ واحد گاه تا پنج حساب بانکی نزد بانک‌های متفاوت دارا هستند.
با وجود این، طیف وسیع بانک‌ها و شرکت‌های وابسته به این حوزه که شامل شرکت‌های خدمات پیامکی، پرداخت‌های الکترونیکی و درگاه‌های پرداختی و... می‌شوند که این مجموعه‌‌ها شامل تعداد بی‌شماری خدمات و میلیون‌ها کاربر خدمات بانکی است؛ با این حال شاید باید انتظار داشته باشیم که حداقل روزانه با چند خبر در خصوص مشکلات استفاده از این خدمات مواجه شویم، اما اتفاقی است که بسیار به‌ندرت شاهد آن هستیم.
در حال حاضر به واسطه درآمدهای بانک‌ها و شرکت‌های وابسته به آنها شاهد شکل‌گیری شبه‌رسانه‌هایی هستیم که در قالب سایت‌های اینترنتی و کانال‌های تلگرامی صرفا با هدف کسب درآمد و نه فعالیت رسانه‌ای شکل گرفته‌اند.
به همین منظور این سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی صرفا کپی‌کننده اخبار تبلیغاتی روابط عمومی بانک‌ها شده‌اند و تقریبا هیچ خبر ارزشمندی در آنها نمی‌توان یافت یا به انتشار مشکلاتی که روزانه مردم در بانک‌ها با آن مواجه هستند نمی‌پردازند.
بخش عمده این سایت‌ها صرفا با هدف کسب درآمد ایجاد شده‌اند و روش کار آنها به این ترتیب است که این سایت‌ها که تک‌نفره اداره می‌شوند و تنها با گرفتن چهار بنر تبلیغاتی از بانک‌ها و شرکت‌های وابسته و فعال در این حوزه ایجاد شده‌اند، به این ترتیب که تنها دریافت چهار آگهی 500 هزار تومانی در ماه درآمد دو میلیون تومانی برای آنها رقم خواهد زد و این حداقل درآمدی است که می‌توانند در ماه جذب کنند.

روابط عمومی‌های پوششی
دسته دوم شبه‌رسانه‌ها در حوزه بانکی سایت‌ها و کانال‌های تلگرام هستند که نقش روابط عمومی پوششی را ایفا می‌کنند.
این دسته از سایت‌ها که در حوزه بانکی کاملا نیز شناخته شده هستند عموما وابسته به یک بانک یا شرکت‌های خاص هستند و فلسفه ایجاد آنها علاوه بر تبلیغ شرکت یا بانک مذکور نوعی تخریب رقبا است. گردانندگان این نوع سایت‌ها نیز در واقع عضوی پنهان از تیم روابط عمومی بانک‌ها‌ یا شرکت‌های وابسته به آن محسوب می‌شود.
البته در برخی از این سایت‌ها به‌جز کپی کردن از روابط عمومی­ها و سانسور اخبار و مشکلات بانک‌ها (در قالب حق سکوت) خدمات دیگری همچون فیلم‌برداری و برگزاری نشست‌های خبری هم دیده می‌شود.

کانال‌های تلگرامی پولساز
همان‌طور که ذکر شد، این روزها در کنار شبه‌سایت‌های خبری و تبلیغاتی، شاهد رشد قارچ‌گونه کانال‌های تلگرامی نیز هستیم که به مراتب سادتر و سریع‌تر از سایت‌های خبری مشغول کسب درآمد در حوزه بانکی شده­اند.
این کانال­های  تلگرامی به‌سرعت و سهولت ایجاد می‌شوند، به این نحو که با دریافت شماره موبایل فعالان حوزه بانکی یک گروه تلگرامی ایجاد می‌کنند که بخش عمده محتوای آنها نیز از کپی اخبار روابط عمومی‌ها و رسانه­های دیگر تامین می‌شود. در این کانال‌های تلگرامی نیز همچون سایت‌هایی که پیشتر به آن پرداختیم هیچ اثری از چالش‌ها و مشکلات نظام بانکی و بانکداری الکترونیکی و مردم مشاهده نشده و این کانال‌ها صرفا پاتوقی برای نشر اخبار تبلیغاتی شده‌اند.
جالب آنکه علاوه بر هزینه­ های کمتر در این کانال‌های تلگرامی که عموما از سوی یک نفر ایجاد و اداره می‌شوند، هزینه‌های هنگفتی هم برای تبلیغات مطالبه می‌کنند.
در یک نمونه، فردی برای تبلیغ یک همایش بانکی در یکی از گروه‌های تلگرامی درخواست هزینه تبلیغات کرده بود که با مبلغ عجیب هشت میلیون تومان برای دو بار نمایش در گروه مواجه شده بود.

کلام پایانی
متاسفانه این آفت‌های جدید رسانه‌ای نه‌تنها کمکی به رشد واقعی نظام بانکی و خدمات الکترونیکی نکرده و نمی‌کنند، بلکه به نوعی سپر حفاظتی در برابر مشکلات نیز تبدیل شده‌اند و نقش سانسورچی مشکلات را ایفا می‌کنند.
به‌عبارت دیگر، از این شبه‌رسانه‌ها می‌توان با عنوان انگل‌های رسانه‌ای حوزه بانکداری ایران نام برد که با هیاهوی پوشالی و نشر اخبار غیر‌واقعی نه‌تنها به رشد صنعت بانکداری کمک نمی‌کنند، بلکه زمینه‌ساز ارایه اطلاعات غلط و دروغین به مردم و گمراهی آنها نیز می‌شوند.
نمونه بارز فعالیت این نوع از انگل‌های رسانه‌ای را می‌توان در خصوص تبلیغ و ترویج خدمات برخی از شرکت‌های پرداخت موبایلی دید که کاری جز خالی کردن جیب مردم ندارند.
 در نهایت نکته پایانی اینکه با وجود انبوهی از شبه‌رسانه‌ها و انگل‌های حوزه بانکی که شکل گرفته‌اند و همچنان رو به افزایش هستند، اما با این حال سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی انگشت‌شماری وجود دارند که در این حوزه به‌صورت نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای مشغول به‌کار هستند.
هفته‌نامه عصر ارتباط تلاش می‌کند در آینده با ارایه گزارش‌های بیشتر نسبت به معرفی و حذف این معضل از فضای رسان‌های کشور اقدام کند.