ITanalyze

ورود به نخستین فصل زمستان، اما مقارن شد با داغ‌ترین و پرخبرترین ماه‌ سال در حوزه فاوا و فضای مجازی. 

گسترش اعتراضات متولیان نظام درمانی به پلتفورم‌های فروش اینترنتی دارو، اختلال اینترنت مخابرات در تهران، تصویب افزایش تعرفه اینترنت، هک داده‌های میلیون‌ها نفر از کاربران پلتفورم اسنپ‌فود، پرتاب ماهواره ثریا و انتشار دومین گزارش انجمن فروشگاه‌های اینترنتی از وضعیت اینترنت از جمله پربحث‌ترین موضوعات خبری در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها بود.

-    ۱ دی: توصیه رییس جمهور به رفع کندی اینترنت
روز یکم دیماه بخشی از اظهارات رییس جمهوری در آیین‌ افتتاح پروژه فیبر نوری استان گلستان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
در این مراسم وی گفت: «من این گلایه مردم را به آقای وزیر منتقل کردم که سرعت اتصال و ارتباط اینترنت کند و پایین است و ایشان نیز با سرعت و همت پیگیر رفع این مشکل به نحو مقتضی هستند. توصیه‌ام به وزیر ارتباطات این است که جوان‌ها را دریابید و گلایه‌هایشان برای توسعه بستر و سرعت اینترنت را که عمدتا برای بهره‌مندی ارتباطات علمی ‌و تحصیلی و راه‌اندازی و توسعه کسب و کار است، مرتفع کنید.»
اگرچه پیشتر و در همین گزارش به مصوبه شورای عالی فضای مجازی مبنی بر رفع کندی اینترنت و سرنوشت آن پرداخته شد.

-    ۲ دی: نامه اپراتورها به رییس جمهور
دوم دیماه بود که در ادامه مکاتبات و هشدارهای مدیران اپراتورهای ارتباطی کشور مبنی بر عدم تغییر تعرفه‌های ایشان متناسب با نرخ تورم و افزایش نرخ دلار در سال‌های گذشته و متعاقب آن کندی توسعه زیرساخت‌های ارتباطات کشور، نامه مدیران اپراتورها خطاب به رییس جمهور، رسانه‌ای و تاکید شد که عدم افزایش تعرفه اینترنت تبعات دارد.
در این نامه که تقریبا به امضای مدیران تمامی ‌اپراتورهای اینترنت سیار و ثابت رسیده بود، ضمن تشریح مشکلات سال‌های قبل و آثار آن بر اپراتورها و کاربران اینترنت، درخواست افزایش صددرصدی تعرفه برای بسته‌های دیتای همراه بالاتر از دو گیگابایت مطرح شده بود.
۷ روز بعد نیز نتیجه این نامه‌نگاری روشن شد.
اگرچه پیش از آن وزیر ارتباطات در پاسخ به رسانه‌ها گفته بود، افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه اینترنت را نمی‌پذیریم. 
رییس سازمان رگولاتوری هم تاکید کرده بود که برای اپراتورها شروط سختی به منظور افزایش تعرفه‌ها در نظر گرفته‌ایم که بهبود کیفیت اینترنت و توسعه اینترنت نسل ۵ شرط اصلی بود.
و در نهایت هشتم دیماه اعلام شد که سازمان رگولاتوری با افزایش ۳۴درصدی تعرفه‌های اینترنت ثابت و سیار به شرط افزایش ۳۰ درصدی میانگین سرعت اینترنت در ۶ ماه آینده موافقت کرد.
این افزایش تعرفه البته با انتقاداتی در برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد و در تاریخ یازدهم دیماه  وزارت ارتباطات از امکان فعال‌سازی اینترنت رایگان دولت برای مردم در قالب ۱۰ گیگابایت اینترنت داخلی (معادل ۵ گیگ اینترنت بین‌الملل) برای یکی از سیم‌کارت‌های متقاضیان خبر داد.

-    ۴ دی: اختلال در اینترنت تهران
اختلال در اینترنت کشور و تهران اما یکی از محورهای ثابت خبری از ابتدا تا تقریبا پایان سال بود. بعد از اختلال‌های زنجیره‌ای اینترنت در آبان‌ماه، چهارم دیماه باز هم کاربران اینترنت خبر از کندی و اختلال اینترنت در تهران و سایر نقاط کشور دادند.
اما ظاهرا این بار اختلال به شرکت مخابرات باز می‌گشت و در آن مقطع سامانه ۲۰۲۰ این شرکت پاسخگو نبود و سایت مخابرات هم پیام «ارتباط با سرور مخابرات برقرار نشد» را روی صفحه نشان می‌داد.
فردای آن روز مدیر وقت روابط عمومی ‌شرکت مخابرات ایران، با رد اینکه مشکل مذکور کشوری بوده است، اختلال مذکور را صرفا در یکی از مناطق مخابراتی در تهران دانست و خبر از رفع آن داد.

-    ۱۰ دی: هک اسنپ فود
هنوز سرنوشت بلاتکلیف هک یازدهم شهریورماه تپسی (همچون دیگر موارد مشابه)، از یادها نرفته بود که ۴ ماه بعد یعنی در تاریخ دهم دیماه سال جاری، خبر رسید که دقیقا همان گروه هکری که تپسی را هک کرده بود، حالا اسنپ‌فود را نیز هک کرده و به انبوهی از اطلاعات بیش از ۲۰ میلیون کاربر این پلتفورم دسترسی پیدا کرده است.
وقوع این هک باز هم موجی از اعتراضات رسانه‌ها و کاربران مبنی بر ناامنی و حراج اطلاعات مردم در پلتفورم‌های دولتی و خصوصی را به دنبال داشت.
اگرچه گروه هکری IRLeaks که پیشتر مدعی فروش این حجم از اطلاعات به مبلغ ۳۰هزار دلار در اینترنت شده بود، فردای این هک پرسروصدا که با ناراحتی و البته شوخی‌هایی با داده‌های برخی کاربران همراه شده بود، مدعی شد که پس از مذاکراتی که با اسنپ داشته، قید فروش این اطلاعات را زده است.
هرچند که از جزییات این مذاکرات و توافقات احتمالی میان اسنپ و این گروه هکری دیگر خبری نشد. 
پلیس فتا هم که در همان روز تایید هک، خبر از استقرار در شرکت اسنپ فود داده بود، یک هفته بعد و در تاریخ هفدهم دیماه، خبر از ارسال پرونده اسنپ فود به مراجع قضایی داد.
تا زمان تنظیم این گزارش خبری از سرنوشت این پرونده نیست و رسانه‌ها نیز دیگر پیگیر این ماجرا نشدند.
البته در همان ایام بار دیگر اخبار مربوط به سرنوشت هک و حراج گسترده داده‌های عمومی ‌و خصوصی یاد برخی از مسوولان از جمله رئیس کمیته دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال مجلس افتاد. وی در تاریخ شانزدهم دیماه در نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار ارائه هر چه سریعتر لایحه حمایت و حفاظت از داده‌ها به مجلس شد.
فردای آن روز و در بحبوحه پیگیری آثار این هک‌ها بر مردم، وزیر ارتباطات نیز گفت: درحال حاضر لایحه «حفاظت از داده‌های شخصی کاربران» برای بررسی بیشتر به کمیسیون حقوقی دولت ارجاع شده است و به احتمال زیاد این لایحه تا پایان سال به مجلس ارسال خواهد شد.
همچنین شورای عالی فضای مجازی هم با ورود به این ماجرا در تاریخ ۲۹ دیماه خبر از تصویب دستورالعمل اجرایی «بهبود حفاظت از حریم خصوصی کاربران و شیوه جمع‌آوری، پردازش و نگهداری اطلاعات کاربران در سامانه‌ها و سکوهای فضای مجازی» داد که مشخص شد منوط به اجرای برخی الزامات و مصوبات در آینده است.
بیست و ششم دیماه اما حواشی هک اسنپ‌فود به جلسات سخنگوی قوه قضاییه نیز کشیده شد. 
وی نیز در پاسخ به رسانه‌ها با بیان اینکه پیش‌نویس اصلاح قانون جرایم رایانه‌ای تدوین و امروز تقدیم ریاست قوه قضاییه شد، گفت: یکی از ویژگی‌های خاص این لایحه این است که به صورت ویژه به حمایت از داده‌ها پرداختیم و انشاءالله بعد از تصویب خواهید دید که چه اثرات خوبی در حوزه فناوری اطلاعات دارد. 
در نهایت آنکه تا زمان تنظیم این گزارش یعنی نیمه اسفندماه، اطلاعی از سرنوشت لایحه «حفاظت از داده‌های شخصی کاربران» دولت، مصوبه «بهبود حفاظت از حریم خصوصی کاربران» شورای عالی فضای مجازی و لایحه «اصلاح قانون جرایم رایانه‌ای» قوه قضاییه در دست نیست.

-    ۲۲ دی: نامه فعالان حوزه سلامت به رییس جمهوری
اما پس از هک اسنپ‌فود، اسنپ‌دارو که اصلی‌ترین پلتفورم در مقوله فروش اینترنتی دارو به شمار می‌رود، باب دیگری در تلاش فعالان نظام سلامت در لزوم توقف فعالیت پلتفورم‌های دارویی باز کرد.
در این مقطع مسوولان وزارت بهداشت مکررا و به شکلی صریح، از خطرات دسترسی به اطلاعات بیماران پس از هک اسنپ‌فود، گرانفروشی، ممنوعه‌فروشی، منقضی‌فروشی و تقلبی‌فروشی دارو توسط پلتفورم‌های اینترنتی می‌گفتند و بر مخالفت خود تاکید می‌کردند.
در همین رابطه دهم دیماه ۱۴۰۲، روسای دانشکده‌های داروسازی سراسر کشور در نامه‌ای به رییس‌جمهوری درباره خطرات فروش اینترنتی دارو هشدار دادند.
بیست و دوم دیماه نیز بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در نامه‌ای خطاب به رییس جمهور در رابطه با عرضه اینترنتی دارو انتقادات و پیشنهاداتی را عنوان کرد.
در نهایت نیز اگرچه وزارت بهداشت متولی تدوین آیین‌نامه «دارو رسانی درب منزل» شد، اما همانطور که ذکر شد در تاریخ هفتم اسفندماه معاونت علمی‌ ریاست جمهوری به عنوان یکی از مخالفان وزارت بهداشت در این ماجرا، با بیان خلف وعده وزارت بهداشت در تدوین نهایی، وارد این کارزار شد و در نامه‌ای به معاون اول پیش‌نویسی جهت طرح در کارگروه اقتصاد دیجیتال ارایه کرد که هنوز از کم و کیف سرنوشت این ماجرا نیز اطلاعی در دست نیست.

-    ۲۵ دی: انتشار دومین گزارش کیفیت اینترنت
۶ ماه پس از انتشار گزارش نخست انجمن فروشگاه‌های اینترنتی موسوم به تجارت الکترونیک تهران در تاریخ ۲۶ شهریورماه، دومین گزارش این انجمن با عنوان گزارش تحلیلی اختلال‌ها، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران و باز هم در ۶۷ صفحه منتشر شد که مورد استفاده برخی رسانه‌ها در داخل و خارج کشور قرار گرفت.
مدیران وزارت ارتباطات اما برخلاف گزارش نخستین، نه تنها دیگر دیدار و جلسه‌ای با مدیران این انجمن برگزار نکردند، بلکه با تکراری خواندن عمده مباحث مطروحه، نقدها و اشکالاتی نیز به این گزارش وارد کردند.
انجمن مذکور نیز در نهایت با پاسخ به برخی از این ابهامات و تایید ضمنی برخی از اشکالات، بار دیگر خواستار رفع فیلترینگ و کندی‌های اینترنت در کشور شد.

-    ۲۵ دی: باز هم شورای رقابت
شورای رقابت در دیماه سال جاری باز هم به چند پرونده‌ مرتبط با حوزه فاوا و فضای مجازی ورود داشت.
سوم دیماه شورای رقابت با ورود به شکایت طاقچه و کتابراه از فیدیبو، این پلتفورم عرضه اینترنتی کتاب که وابسته به دیجی‌کالاست را از محدودیت ناشران طرف حساب خود برای انعقاد قرارداد با پلتفرم‌های دیگر، منع و محکوم کرد.
بیست و پنجم دی نیز با اعلام خبر تشکیل کارگروه تخصصی اقتصاد دیجیتال شورای رقابت، اولین جلسه این کارگروه به بررسی «پیش‌نویسِ بازنگریِ دستورالعمل تلفن ثابت» اختصاص یافت که خبری از نتایج آن اعلام نشد.
سی‌ام دیماه نیز شورای رقابت خبر داد که شکایت از شرکت‌های رایتل، ایرانسل و همراه اول به دلیل بروز رویه ضد رقابتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت که از نتیجه این جلسه هم خبری نشد.

-    ۳۰ دی: پرتاب ماهواره ثریا
سی‌ام دیماه وزارت ارتباطات اعلام کرد: ماهواره بر قائم ۱۰۰، ماهواره بومی ‌ثریا از سری ماهواره‌های تحقیقاتی SRI ساخت پژوهشگاه فضایی ایران را با موفقیت در مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین قرار داد تا رکورد جدیدی از نظر ارتفاع پرتاب ماهواره در کشور به ثبت برسد.
این ماهواره‌بر سوخت جامد قابلیت حمل اجرامی ‌به بزرگی ۱۰۰ کیلوگرم در مدار حدود ۵۰۰ کیلومتر را دارا است، که در سومین پرتاب آزمایشی خود با ثبت رکورد جدیدی در پرتاب‌های بومی، با موفقیت ماهواره ثریا با جرم حدود ۵۰ کیلوگرم را به فضا برد.
در نهایت اینکه از دیگر رویدادهای دیماه سال جاری می‌توان به استعفای مینا مهرنوش سرپرست اتحادیه کسب و کارهای مجازی، اعلام وزارت ارشاد برای اخذ مجوز کانال‌های بالای ۵هزار عضو و انتقادات از ادامه فعالیت سایت‌های قمار و شرط بندی با اتکای به سیستم بانکی کشور پرداخت که به بهمن‌ماه نیز کشیده شد.