ITanalyze

فرشته فریادرس - تجارت با رمزارز کلید خورد. این موضوع را رییس سازمان توسعه تجارت در توییتی اعلام کرد و نوشت: «نخستین ثبت‌سفارش واردات با استفاده از رمزارزها، به مبلغ ۱۰‌میلیون دلار انجام‌شد.

همچنین از پایان شهریور افرادی که مجوز رمز ارز دارند، می‌توانند ازطریق سامانه به صورت اتوماتیک واردات کالا را انجام بدهند.» او درتازه‌ترین اظهاراتش نیز گفته: «چند مجموعه که مجوز رمزارز داشتند، به صورت مقدماتی کالا وارد کردند، امااینکه چه کالایی واز کدام کشور بوده به دلیل محرمانه بودن اعلام نشده است.» با وجود اعلام این خبر مثبت، هنوز اطلاعات دقیقی از این معامله، اینکه کدام شرکت دولتی یا خصوصی در آن حضور داشته، کشور مبدا چه بوده، کدام کالا ثبت‌سفارش شده و به وسیله چه ارزی این نقل و انتقال نهایی شده، در دست نیست و از این‌رو نمی‌توان با قاطعیت از نحوه اجرای آن سخن گفت.

اما آنچه مشخص است اینکه بازار رمزارز تابع متغیر‌های مختلفی است و ما نمی‌دانیم که پشت این بازار چه کسانی هستند، بنابراین در بلندمدت نمی‌توان روی این بازار حساب کرد، شاید در کوتاه‌مدت بتوان از طریق استفاده از رمزارز‌ها مشکلات نقل و انتقالات پولی را با دنیا حل کرد، اما در بلندمدت این کار امکان‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا این بازار دست ما نیست و ممکن است یک نوسان قیمتی، کل سرمایه یک بازرگان یا تولیدکننده که به رمز ارز تبدیل شده است را از بین ببرد. این همان ریسکی است که در تجارت با پول مجازی باید آن را در نظر گرفت. بنابراین استفاده طولانی مدت از رمزارز‌ها قابلیت کاربرد ندارد و این نکته‌ای است که مسوولان دولتی وتجار و بازرگانان باید به آن توجه جدی داشته باشند. در همین راستا؛ فعالان اقتصادی به تحلیل کاربرد پول مجازی در تجارت خارجی و ریسک‌های آن پرداختند که در این گزارش مورد اشاره قرار گرفته است. 

  جزییاتی تازه از تجارت با رمزارزها

سال‌گذشته بود که خبر تصویب به‌کارگیری رمزارزها در تجارت خارجی مطرح شد. دی‌ماه۱۴۰۰، سامانه‌های مبتنی بر بلاکچین مورد تایید وزارت صمت و بانک مرکزی قرار گرفت تا در فضای بین‌المللی و در جایی‌که بتوان از این ابزار برای مدیریت تجارت بین‌المللی و مدیریت تحریم‌ها استفاده کرد، آنها را به‌کار برد. حال به تازگی رییس‌کل بانک مرکزی این موضوع را تاکید کرد و از اجرایی شدن آن با همکاری وزارت صمت سخن گفت. البته موضوعی که رییس سازمان توسعه تجارت نیز طی روزهای گذشته به آن اشاره کرده بود و درباره جزییات آن گفته بود: «در این مورد به جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی لازم رسیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم و به زودی سازوکارهای مرتبط با آن را در سامانه جامع تجارت پیاده خواهیم کرد. در این رویکرد از ابزار رمزارز برای انتقال اعتبار از صادرکننده به واردکنندگان یا استفاده از این ابزار برای واردات کالا استفاده خواهد شد که تمامی ابعاد آن ابلاغ خواهد شد.‌»

علیرضا پیمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌پاک توضیح داده: بستر سامانه‌ای استفاده از رمزارز با یکی از بانک‌های خصوصی فراهم شده و در حال انجام تست با یکی دو کشور هدف هستیم. اما در شرایط کنونی اسامی کشورها محرمانه است، اما پایان شهریور پایلوت آن انجام و سپس اعلام عمومی می‌شود تا تجار بتوانند از آن استفاده کنند. البته پیمان‌پاک پیشتر در توییتی نوشته بود: «این هفته اولین ثبت‌سفارش رسمی واردات با رمزارز به ارزش 10‌میلیون دلار با موفقیت انجام شد. تا پایان شهریورماه، استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند در تجارت خارجی با کشورهای هدف عمومیت خواهد یافت.‌» بنابه گفته‌های این مقام دولتی، در پایان شهریور کسانی که مجوز قانونی استخراج رمزارز دارند، می‌توانند رمزارز استخراجی خود را برای واردات استفاده کنند. اما فعلا برنامه‌ریزی در این حوزه با محوریت واردات است و هنوز برنامه‌ای برای صادرات با استفاده از رمزارزها وجود ندارد. 

  آیا مقدمات کار فراهم است؟ 

حال که پس از گذشت حدود هشت ماه، سرانجام استفاده از رمزارز در تجارت خارجی استارت خورده است، این پرسش قابل طرح است آیا مقدمات استفاده از این ابزار برای تجار ایرانی فراهم است و اینکه کاربرد این پول مجازی چه ریسکی می‌تواند به همراه داشته باشد؟ فعالان اقتصادی به این پرسش تا حدودی پاسخ داده‌اند. 

مهراد عباد عضو هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بابیان اینکه هنوز این مقدمات فراهم نیست، می‌گوید: در صورتی‌که دولت مقدمات اجرایی لازم را برای ورود رمزارزها به عرصه تجارت فراهم کند، می‌توان انتظار تحولاتی گسترده را در این بخش داشت. اما بااین حال باید دید که اگر امکان معامله فراهم شود؛ چه ارزی از سوی دولت به رسمیت شناخته می‌شود؟ کدام صرافی مجوزهای لازم را برای این امر دریافت کرده و تا چه سقفی امکان فعالیت در این حوزه وجود دارد. 

پرسش دیگری که اینجا قابل طرح است اینکه آیا دیگر کشورها معامله به این روش را به رسمیت می‌شناسند یا خیر. عباد در پاسخ می‌گوید: هنوز بسیاری از کشورها و شرکت‌های خارجی استفاده از این روش را به رسمیت نشناخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، از این‌رو ما باید در برنامه‌ریزی خود نحوه تعامل با شرکت‌های خارجی را نیز لحاظ کنیم. 

عباس آرگون دیگر عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بسیاری از کشورها هنوز تجارت با رمزارز را رسما نپذیرفته‌اند و در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی نیز تاکنون شاهد معامله با این شیوه نبوده‌ایم. از این رو، پس از فراهم کردن مقدمات داخلی، باید مذاکره با طرف‌های خارجی نیز آغاز شود تا بدانیم که چه کشوری و تحت چه شرایطی از این طریق با ما معامله خواهد کرد و تا چه میزان می‌شود روی ظرفیت‌های آن حساب کرد.

او با بیان اینکه استفاده از رمزارزها در فضای تجاری نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌ها است، به «تعادل» می‌گوید: در حال حاضر در این بازار تعداد زیادی رمزارز وجود دارد که هر یک شرایط خاص خود را دارند. از سوی دیگر نوسان در این بازار نیز بسیار بالاست و هر روز قیمت‌ها تغییرات مختلفی را تجربه می‌کنند. از این رو اینکه مشخص کنیم که فعالیت با کدام رمزارزها مجاز است و به رسمیت شناخته می‌شود، نخستین مقدمه مهم در این حوزه خواهد بود. 

به گفته این فعال اقتصادی، نحوه معامله این رمزارزها، چگونگی استفاده از آنها در صادرات و واردات، تعامل با بانک مرکزی برای تعهدات ارزی وقوانین نظارتی بر این رویه دیگر مقدمات مهمی هستند که تا زمانی که از سوی دولت به شکل دقیق بررسی و اعلام نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که استفاده از آنها به‌طور گسترده در تجارت در دستور کار قرار بگیرد.

  دو مساله مهم در کاربرد رمزارزها 

مسعود دانشمند رییس اسبق اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات هم با اشاره به اینکه استفاده از رمزارز‌ها در تجارت خارجی می‌تواند در کوتاه‌مدت به مدد تجار و بازرگانان برای امر صادرات و واردات بیاید، اما در اظهاراتی گفته است: این کار نیاز به زیرساخت زیادی ندارد، اما دو مساله وجود دارد که باید آنها را مدنظر قرار داد، در غیر این صورت ممکن است اگر استفاده از رمزارز‌ها فراگیر شود، این دو موضوع فعالان تجارت خارجی را با مشکلاتی روبرو سازد.

از نگاه این فعال اقتصادی، در وهله اول موضوع نوسانات رمز ارز‌ها مورد پرسش است، در حدود ۱.۵ سال گذشته بیت‌کوین به عنوان رمزارز اصلی بهای آن از حدود ۶۵ هزار دلار به ۱۷ هزار دلار سقوط کرد و الان نیز قیمت آن در حدود ۲۳ هزار دلار است، این نوسان قیمتی، ریسک سنگینی برای یک بازرگان و تولیدکننده‌ای که بخواهد دارایی خود را به رمزارز تبدیل کنداست، حال اینکه تجار می‌خواهند با این ریسک کنار بیایند، این خود یک مساله مهم است.

از سوی دیگر، به گفته دانشمند، شرکت‌های دولتی خارجی با بیت‌کوین معامله نمی‌کنند، زیرا آنها باید نقل و انتقالات مالی خود را ثبت ‌کنند، شرکت‌های خصوصی نیز خیلی کم پیدا می‌شوند که بخواهند با بیت‌کوین معامله کنند، بنابراین باید به یک شرکت بازرگانی مراجعه کنند که این نقل و انتقال به رمز ارز را انجام دهد که آنها نیز با توجه به نوسانات بیت‌کوین، این ریسک را در قرارداد‌هایی که با طرف ایرانی امضا می‌کنند، ذکر خواهند کرد که این موضوع خود یک معضل جدی به حساب می‌آید، بنابراین باید به تمامی این موضوعات توجه کرد و نباید تنها به این اکتفا کرد که می‌توان به هر طریقی به وسیله بیت‌کوین تحریم‌ها را دور زد؛ چراکه در طرف مقابل و خارجی، بازرگان ایرانی نیز باید معامله با بیت‌کوین را بپذیرد.

او با تحلیل این موضوع می‌گوید: در حال حاضر با توجه به اینکه بانک‌های مرکزی کشور‌های قدرتمند دنیا رمزارز‌ها را به رسمیت نشناخته‌اند، بیت‌کوین می‌تواند مورد استفاده ما قرار گیرد، اما در آینده اگر بانک‌های مرکزی با بیت‌کوین موافقت کنند یا اینکه آن را به کنترل خود در آورند، این موضوع برای ما یک ریسک به حساب می‌آید، بنابراین استفاده طولانی مدت از رمزارز‌ها برای ما نمی‌تواند امکان داشته باشد، این نکته‌ای است که مسوولان دولتی و مقامات بخش خصوصی و تجار و بازرگانان باید به آن توجه جدی داشته باشند.

محمد لاهوتی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز دراظهاراتی عنوان کرده: هر چند فعلا استفاده از رمزارزها در تجارت به شکل محدود کلید خورده، اما در آینده می‌تواند اثرات مثبت خود را بر تجارت ایران نشان دهد. او توضیح داده: با توجه به اینکه طی دو ساله گذشته استفاده از رمزارز‌ها در کشورمان بسیار جدی شده، اما قوانین در این حوزه به صورت کاملی تدوین نشده، در حال حاضر تولید و استخراج بیت‌کوین در کشور تحت شرایط خاصی قانونی است، اما خرید و فروش آن هنوز به نوعی غیرقانونی محسوب می‌شود و هنوز تصمیماتی در این باره به صورت قطعی اعلام نشده، حال باید دید با اظهارات جدید رییس سازمان توسعه تجارت، وضعیت خرید و فروش رمزارز‌ها چگونه خواهد شد.

  دونگاه متفاوت به کاربرد پول مجازی

برخی از کارشناسان نیز ثبت سفارش رسمی اولین محموله واردات به صورت رمز ارز آن هم به مبلغ ۱۰ میلیون دلاری را اتفاق مهمی عنوان کردند، که روی داده، و بیان کردند: با توجه به اینکه تحریم‌ها همچنان وجود دارد و چشم‌انداز مشخصی نیز برای رفع آن نیز وجود ندارد، استفاده از رمزارز‌ها می‌تواند به عنوان ابزاری به منظور دور زدن تحریم‌ها مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین این موضوع باید از مدت‌ها پیش در دستور کار دولتمردان و همچنین تجار، بازرگانان و تولیدکنندگان قرار می‌گرفت، در مورد زیر ساخت‌ها و همچنین قوانین رمزارز‌ها برای امر تجارت نیز اگر این موضوع فراگیر شود، خود به خود زیر ساخت‌ها و قوانین آن نیز تدوین خواهد شد. اما به گفته برخی کارشناسان استفاده از رمزارز‌ها در کشور دو جنبه مختلف و مهم دارد؛ در وهله اول اگر بخواهیم به رمزارز به عنوان یک ابزاری نگاه کنیم که تنها هدف کسب سود مردم باشد، این موضوع در نهایت به دلالی و سفته‌بازی ختم می‌شود. همان اتفاقی که در بازار دلار نیز ما هر روز مشاهده می‌کنیم، که میلیارد‌ها دلار از سرمایه‌های کشور تحت عنوان دلار‌های خانگی در اختیار مردم است و هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود. از این منظر نیز، مردم برای پس‌انداز و حفظ ارزش دارایی خود این ارز‌ها را نگهداری می‌کنند، که هیچ ارزش افزوده‌ای برای کشورمان به دنبال ندارد. اما از جنبه دیگر، اگر از رمزارز‌ها به عنوان یک وسیله و ابزاری استفاده شود که کار راه بیندازد و به نوعی وسیله مبادله کالا قرار گیرد و بتواند کار تجارت خارجی کشور را تسهیل کند؛ این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند اثرگذار باشد. این شکل ماجرا می‌تواند اقتصاد کشور را به خصوص در حوزه پولی و مالی بین‌المللی که از یک بن‌بست خارج کرده و تجارت خارجی کشور را تسهیل کند.

صرف اینکه دولت این روش را به رسمیت شناخته اتفاقی مثبت خواهد بود؛ زیرا اگر در سال‌های گذشته شرکتی قصد ورود به این حوزه را داشت حتی امکان آنکه مجرم شناخته شود نیز وجود داشت، اما با این حال در ادامه باید دید که تا چه اندازه رمزارز‌ها در سیستم اقتصادی و تجاری کشور می‌تواند متداول شود و به نوعی جا بیفتد ویا در عمل چه روش‌هایی برای اجرای این برنامه در دستور کار قرار می‌گیرد. با همه اینها آنچه مشخص است، بانک مرکزی و دولت به شکل جدی پیگیر حذف یا کاهش نقش دلار در تعامل و تجارت با همسایگان هستند. (منبع:تعادل)