سامانه روابط کار و مشکلاتی که باقی ماند
تا زمان برطرف شدن نواقص سامانه جامع روابط کار و البته بالا رفتن امکانات الکترونیکی در شهرستان‌ها و روستاهای دوردست، کارگران ممسنی و زرقان و بسیاری از شهرهای دیگر که با تصمیم ناگهانی ادارات کار از مراجعه حضوری به شعب این ادارات منع شده‌اند، باید منتظر بمانند؛ انتظاری طولانی که مشخص نیست چند روز و یا احتمالاً چند هفته قرار است به طول بیانجامد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «سامانه جامع روابط کار» یکی از ابزارهای مدون بهره‌گیری از خدمات الکترونیک در عرصه روابط کار است که با در نظر داشتن اهدافی مانند کم کردن بوروکراسی و کاغذ بازی در روند پیگیری حقوق کار، جلوگیری از عقد قراردادهای غیرقانونی و سفید امضای کار، شفاف‌سازی اطلاعات مربوط به کارگاه‌ها و تسهیل بهره‌گیری کارگران از خدمات حمایتی از قبیل بیمه بیکاری، در دستور کار قرار گرفته است.
در شامگاه ۲۷ مرداد ۹۷، اسماعیل ظریفی آزاد (مدیرکل روابط کار وزارت کار) در گفتگو با برنامه ۱۸:۳۰ با بیان اینکه از امروز ثبت نام در سامانه جامع روابط کار شروع شده است، گفت: دولت الکترونیک به فضای کسب و کار بهبود می‌بخشد و مطالبه جامعه کارگری، شفافیت قراردادها، بهبود فضای کسب و کار و کاهش هزینه‌ها از جمله محاسن سامانه است.
مدیرکل روابط کار وزارت کار از تعداد هزار و ۲۰۰ کارفرما خبر داد و افزود: لیست بیمه ۱۲ میلیون نفر کارگر بیمه شده اجباری در کشور، از طریق سامانه الکترونیکی ارسال می‌شود.
او با تاکید بر اینکه سامانه باعث بهبود فضای کسب و کار می‌شود، گفت: سامانه می‌تواند روابط کار و کارگری، طبقه‌بندی مشاغل و اطلاع رسانی به موقع را بهبود ببخشد.
شروع به کار سامانه به صورت پایلوت
این سامانه که دارای حداقل ۳۲ زیرسامانه برای خدمات مختلفِ عرصه‌ی روابط کار است، در تابستان سال گذشته، در فاز نخست در استان تهران به صورت آزمایشی فعالیت خود را آغاز کرد؛ به این ترتیب که در مرحله اول، خدمات مربوط به ثبت شکایات و دادخواست کارگران، از اول مهرماه از طریق این سامانه انجام شد.
پس از راه اندازی زیرسامانه ثبت الکترونیکی دادخواست کارگران در استان تهران، ثبت نام کارگران چهار استان سمنان، البرز، قزوین و اردبیل به فاصله کمتر از دو هفته از طریق دفاتر پیشخوان امکانپذیر شد؛ ضمن اینکه به تدریج سایر استان‌ها امکان بهره‌مندی از سامانه جامع روابط کار را پیدا کردند.
حالا به نظر می‌رسد ثبت‌نام و عضویت در سامانه جامع روابط کار برای کارگران و کارفرمایانی که قصد بهره‌مندی از خدماتی مانند، مشوق‌های اشتغال، ثبت قراردادهای کار، بیمه بیکاری، ثبت دادخواست شکایات و باقی فعالیت‌های روابط کار را دارند، در بسیاری از استان‌های کشور «اجباری» شده است؛ این افراد بایستی حتماً با مراجعه به پیشخوان‌های دولت در این سامانه ثبت نام کنند.
ثبت نام در سامانه مراحلی دارد:
گام اول: کارگران باید پیش از هر اقدامی با در دست داشتن کارت ملی و کارت پایان یا معافیت خدمت وظیفه خود به دفاتر پیشخوان مراجعه کنند.
گام دوم- ثبت اطلاعات در دفاتر پیشخوان دولت با پرداخت ۵ هزار تومان هزینه و دریافت رمز عبور سامانه از طریق پیامک.
گام سوم- کارگران باید خدمات مربوط به روابط کار (از جمله ثبت الکترونیکی دادخواست) را با مراجعه به سایت prkar.mcls.gov.ir ثبت کنند.
مزایای سامانه
حاتم شاکرمی (معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) در ارتباط با مزایای این سامانه می‌گوید: با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار، تمامی دادخواست‌ها در این سامانه ثبت خواهد شد و با انعکاس شفاف روابط بین کارگر و کارفرما، سامانه اجازه ثبت قرارداد سفید امضا را نخواهد داد.
وی با بیان اینکه «شفافیت» هدف و غایتِ اصلی راه اندازی این سامانه است، می‌افزاید: وزارت کار کد کارفرمایی تمامی کارگاه‌ها را در اختیار دارد. برای استفاده از این سامانه همه کارگران و کارفرمایان کشور حداقل یکبار باید با مراجعه به پیشخوان‌های دولت احراز هویت شوند و پس از آن در صورت مراجعه هر کدام از کارگران و کارفرمایان نیازی به ثبت اطلاعات فردی آنها نیست و سامانه با توجه به ثبت اطلاعات انجام شده به موضوع رسیدگی خواهد کرد.
او ادامه می‌دهد: به سمت الکترونیکی کردن خدمات پیش می‌رویم که برای تحقق این مهم باید یکسری از دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌ها اصلاح شود. با اصلاح دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های ناقص، این سامانه کمک شایانی به ثبت قراردادهای شفاف بین کارگران و کارفرمایان خواهد کرد.
بدیهی‌ست که ثبت نام در این سامانه با استفاده از شفافیتِ «جهان الکترونیک»، می‌تواند عرصه روابط کار را از بی‌قانونی‌های رایج مانند قراردادهای غیرقانونی نجات بخشد و راه را برای مطالبه‌گری کارگران هموارتر سازد؛ اما به شرطی که کارگران و کارفرمایانی که ۵ هزار تومان به دفاتر پیشخوان می‌پردازند و «رمز عبور سامانه» دریافت می‌کنند، بتوانند به راحتی در سامانه عضو شده و تراکنش مورد نظر خود را انجام دهند؛ امکانی که به نظر می‌رسد کارگران و کارفرمایان در برخی استان‌ها به راحتی از آن بهره‌مند نیستند.
مشکلات و نارسایی‌های سامانه
برای نمونه، کارگران و کارفرمایانی که از ابتدای مهرماه سال جاری به شعب ادارات کار در استان فارس مراجعه کردند، با بنرهایی مواجه شدند که در آنها اعلام شده بود از سیزدهم مهرماه کلیه خدمات اداره کار از طریق سامانه امکانپذیر است؛ این افراد می‌گویند بعد از مراجعه به پیشخوان دولت و گرفتن رمز عبور، به راحتی نتوانستیم ثبت نام کنیم؛ ساعت‌ها و حتی روزها پای اینترنت نشستیم اما یا سایت به علت بالا بودن حجم بالا یا همان Overload تقریباً بسته بود و اجازه تراکنش نمی‌داد و یا اینکه به علت پایین بودن سرعت اینترنت، تراکنش ثبت نام به پایان نمی‌رسید.
یکی از کارگرانی که در یکی از شهرستان‌های استان فارس، قصد ثبت‌نام برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری را دارد، می‌گوید: من خودم نه اینترنت دارم و نه بلدم چگونه با اینترنت و کامپیوتر کار کنم؛ ساعت‌ها در کافی‌نت منتظر ثبت نام ماندم اما آخر گفتند سایت باز نمی‌شود!
او انتقاد می‌کند که چند ساعت و چند روز مدام باید برای ثبت نام اولیه‌ی بیمه بیکاری منتظر بماند: «هر بار به اداره کار مراجعه می‌کنم، می‌گویند فقط سامانه!»
اتفاقی که نیفتاد
علی خدایی (عضو کارگری شورای عالی کار و نایب رئیس هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور) نیز در ارتباط با نقایص و کاستی‌های سامانه می‌گوید: اعتراضات نسبت به سامانه به ما هم رسیده است؛ پیام‌هایی به دستم رسیده از کارگرانی که رفته‌اند و در پیشخوان دولت برای گرفتن رمز عبور ثبت نام کرده‌اند اما متاسفانه نتوانسته‌اند به سامانه ورود کنند؛ متاسفانه در مرحله پایانی بارگذاری این سامانه، اتفاقی که باید می‌افتاد، نیفتاد؛ قرار بود قبل از رونمایی نهایی، جلسه سه‌جانبه با حضور نمایندگان کارگران و کارفرمایان برگزار شده و امکانات و کاستی‌های سامانه بررسی شود که متاسفانه این اتفاق نیفتاد و ما الان از میزان عملکرد سامانه کاملاً بی‌خبریم.
وی ادامه می‌دهد: در جلسات متعدد قبلی که با دولتی‌ها داشتیم، قرار شد راه مراجعه مستقیم کارگران به ادارات کار تا زمان اطمینان حاصل شدن از عملکرد سامانه باز باشد؛ اما گویا متاسفانه در برخی استان‌ها ادارت کار با نصب بنرهایی عنوان کرده‌اند که از این پس امکان مراجعه حضوری به ادارات کار وجود ندارد؛ در این استان‌ها خدمات‌رسانی ظاهراً صرفا از طریق سامانه برقرار می‌شود.
خدایی اضافه می‌کند: معاونت روابط کار باید هرچه زودتر این نقیصه را برطرف کند؛ بایستی تا زمان رفع همه مشکلات و نواقص احتمالی سامانه، راه مراجعه‌ی حضوری به ادارات کار باز باشد.
نماینده کارگران در شورای عالی کار تاکید می‌کند: حتما پیگیر ماجرا هستیم و موضوع را تا زمان حل شدن مشکلات دنبال خواهیم کرد.
با این حساب، تا زمان برطرف شدن نواقص سامانه جامع روابط کار و البته بالا رفتن امکانات الکترونیکی در شهرستان‌ها و روستاهای دوردست، کارگران ممسنی و زرقان و بسیاری از شهرهای دیگر که با تصمیم ناگهانی ادارات کار از مراجعه حضوری به شعب این ادارات منع شده‌اند، باید منتظر بمانند؛ انتظاری طولانی که مشخص نیست چند روز و یا احتمالاً چند هفته قرار است به طول بیانجامد.
انتظار برای باز شدن قفل سامانه برای کارگری که دنبال گرفتن بیمه بیکاری است یا می‌خواهد از کارفرمای خاطی که ماه‌ها حقوقش را نپرداخته، به اداره کار عارض شود، چندان ساده نیست؛ هر یک روزش شاید یک سال به طول بیانجامد.
گزارش: نسرین هزاره مقدم