سهم 60درصدی ناآگاهی در جرایم سایبری
سرهنگ جواد جهانشیری* - فرهنگسازی و آموزش سواد رسانه‌ای به‌ویژه آموزش استفاده صحیح کودکان از فضای سایبری از موارد ضروری و غیرقابل انکار است و در تمام جوامع افراد دغدغه‌مند فرهنگسازی به‌دنبال راهی برای استفاده صحیح از بستر اینترنت هستند.
بررسی‌ها نشان می‌‌دهد که «ناآگاهی» سهم 60درصدی در وقوع جرایم فضای سایبری در ایران را دارد که این ناآگاهی هم می‌تواند در ارتباط با افراد بزه‌دیده باشد و هم افرادی ممکن است به‌خاطر همین ناآگاهی بزهکار شوند. این ناآگاهی بیشترین سهم را در درگیری کودکان و نوجوانان با جرایم سایبری دارد که مرتبط با کنجکاوی و سرگرمی آنهاست.
افزایش حضور دانش‌آموزان، کودکان ، مربیان و استادان در فضای مجازی به‌دلیل شرایط کرونایی از یک سو و «ناآگاهی» از سوی دیگر، دلیل افزایش پرونده‌های این قشر در پلیس فضای مجازی است. به‌طوری که 60درصد پرونده‌های پلیس فتا، بر‌اساس ناآگاهی بزه‌دیده یا بزهکار تشکیل می‌شود. به‌طور مثال، نوجوانانی که نمی‌دانند تبلیغ در سایت‌های شرط‌بندی، جُرم است و پیگرد قانونی در برخواهد داشت به‌دلیل همین ناآگاهی در این فضای مجرمانه قرار می‌گیرند. 34سازمان و نهاد، در آموزش فرهنگ سایبری دخیل هستند و این نشان می‌‌دهد که اولویت، آموزش کودکان و نوجوانان، فرهنگسازی و استفاده صحیح از بستر فضای مجازی است.
شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های تصویری تعاملی از محبوبیت بالایی برخوردار هستند و امروزه کاربران فضای مجازی به‌ویژه کودکان و نوجوانان با در اختیار داشتن ابزارهای اتصال به اینترنت محتوای قابل توجه خود را در این فضا پیدا و دنبال می‌کنند. در این شرایط نکته قابل توجه، دستیابی به محتوای ارزشی و مفید است چراکه سودجویان فضای مجازی در کمین افراد زودباور و ناآگاه نشسته تا به واسطه دستیابی به اطلاعات کاربران، طعمه‌های خود را پیدا و به مقاصد سوء خود دست یابند.
فیک نیوزها اخبار جعلی و ساخته و پرداخته ذهن همین دست افراد هستند تا با ایجاد موج، سوار برآن شده و با تشویش اذهان، تعداد مخاطب خود را افزایش دهند.
از سوی دیگر بازی‌های رایانه‌ای و علاقه‌مندی کودکان و نوجوانان به این نوع بازی‌ها بازار داغ بازی‌های رایانه‌ای را به‌دنبال داشته است. بازی‌هایی که اگر خوب و بجا انتخاب شوند باعث افزایش خلاقیت کودک و نوجوان و مهم‌تر اینکه می‌توانند با نفوذ به ذهن کودک و نوجوان فرهنگ اصیل ایرانی را در ساختار وجودی وی نهادینه کنند و درصورت انتخاب یک بازی بد، خشونت و بی‌پروایی در ارتکاب جرایم به کودکان آموزش داده خواهد شد. اما نکته مهمی که درخصوص بازی‌های رایانه‌ای وجود دارد اینکه بازی‌های رایانه‌ای داخلی از اقبال کمتری در برابر انواع بازی‌های رایانه‌ای خارجی برخوردارند که دلیل آن عدم‌رعایت حقوق کپی رایت است و به همین دلیل برنامه‌نویسان داخلی روی خوشی به ساخت و انتشار بازی‌های داخلی نشان نمی‌دهند. با این حال سایت اسرا به نشانی www.esra.org نظام رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای را مشخص کرده و والدین را از محتوا و سن مناسب برای انجام بازی رایانه‌ای آگاه می‌سازد.
حالا و با گذشت 10 سال از حیات پلیس فتا، به‌دلیل اهمیت فرهنگسازی و آموزش سواد رسانه‌ای به کودکان، پلیس فتا پویشی با عنوان «کودک سایبری» را از 13تا 20بهمن آغاز کرده است. پویشی که در مدت 7روز برگزاری، یک هدف واحد را دنبال می‌کند؛ فرهنگسازی برای حضور در فضای مجازی به‌ویژه برای افراد کمتر از 18سال و پلیس از افراد فعال فضای مجازی دعوت می‌کند با اجرای همزمان این پویش در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی پلیس فتا را در این امر مهم که همان آگاهی و فرهنگسازی است یاری کند.
در این میان سایت پلیس فتا نیز به آدرس www.cyberpolice.ir سایتی مرجع برای آموزش و کسب اطلاعات متشکل از اخبار و حوادث سایبری کل کشور وآموزش نکات مهم در قالب داده‌نما، موشن و ویدئوهایی متناسب به شمار می‌رود که طیف کاربران از کودک و نوجوان تا بزرگسال را در بر می‌گیرد و به خانواده‌ها توصیه می‌شود با دنبال کردن اخبار و اطلاعات این سایت و به‌کار بستن توصیه‌های سایبری، خود و فرزندانشان را در برابر آسیب‌ها و تهدیدات فضای سایبری ایمن کنند.
* رئیس پلیس فتای خراسان رضوی
منبع:همشهری