شوک قیمت و بیکاری در راه بازار موبایل و کامپیوتر
اکنون که گوشه کوچکی از پرونده گیرندگان ارزهای دولتی به خواست دولت و به شکل گزینشی در اختیار عموم قرار گرفته، راه بسیار طولانی تا به سرانجام رسیدن رسیدگی به تخلفات انجام‌شده در راه است؛ آن‌قدر طولانی که برخی معتقدند این پرونده هم به سرانجام بلاتکلیف‌های دیگر دچار شده و مشمول مرور زمان می‌شود.
از سوی دیگر آن‌قدر مسایل ریز و درشت دیگر در راه است که شاید حتی کسی فراموش کند روزی خبر صدها میلیون یورو سوءاستفاده منتشر شد و برخی یکشبه ره صدساله رفتند.
از شرکت‌هایی که امروز هر چه می‌گردیم اثری از وجود آنها و مدیرانشان پیدا نمی‌کنیم، تا شرکت‌هایی که در حال سندسازی و پاک کردن ردپای دزدی‌های خود هستند.
سه هفته قبل بود که رییس اتحادیه فناوران رایانه تهران از خروج 20 سرمایه‌دار از بازار کامپیوتر خبر داد. این سرمایه‌گذاران ظاهرا سرمایه‌های خود را به سمت ساخت و ساز در کشورهای منطقه برده‌اند، یعنی جایی که در کانال‌های ماهواره‌ای تبلیغات گسترده‌ای برای فروش خانه و زمین به ایرانی‌ها می‌شود و کم نیست پولی که از کشور برای این منظور خارج شده است.
این سرمایه‌داران یک طرف، اما آمار اعلامی اتحادیه فناوران رایانه تهران نشان می‌دهد تعطیلی مغازه‌ها و واحدهای صنفی در حوزه کامپیوتر شتابی بی‌سابقه و جهشی گرفته است. بر این اساس در سال 96 حدود 300 واحد صنفی تعطیل شدند، اما این آمار با یک جهش به تعطیلی ماهانه 100 واحد صنفی منتهی شده و تنها در سه ماه ابتدایی سال جاری 300 واحد صنفی دیگر هم تعطیل شده‌اند.
از آمار خروج و تعطیلی شرکت‌های ICT در کشور اطلاع دقیقی در دست نیست، اما مرور تبلیغات در نشریات حوزه ICT از جمله عصر ارتباط نشان می‌دهد که اصولا خبری از رونق شرکت‌های این بخش نیست و بیش از 60 درصد کاهش آگهی در این نشریات مشاهده می‌شود. صد البته که متعاقب آن به علت مشکلات کاغذ و افت شدید تبلیغات، تیراژ و تعداد صفحات نشریات نیز افت کرده است که هفته‌نامه عصر ارتباط نیز از آن جمله به شمار می‌رود.
یک فعال حوزه واردات گوشی موبایل به خبرنگار ما می‌گوید: حدود 20 شرکت شناخته‌شده در این عرصه تقریبا فعالیت وارداتی خود را متوقف کرده‌اند و این موضوع افرادی را که مستقیم و غیرمستقیم درگیر کار توزیع و ارایه خدمات در این بخش بوده‌اند نیز با توقف کار مواجه می‌کند.
وی می‌گوید: حجم تقاضا برای گوشی در کشور ایران حدود 10 تا 12 میلیون گوشی در سال است که تنها در سه ماه نخست امسال کمتر از نیاز یک ماه سال گوشی به کشور وارد شده است. از سوی دیگر اخباری مبنی بر توقف تخصیص ارز به گوشی‌های بالای 300 دلار و توقف کار سامانه نیما، موجب شده تا همین میزان گوشی واردشده به کشور نیز احتکار شود تا برخی بتوانند به علت شکاف بزرگ ایجادشده میان عرضه و تقاضا، کالای محدود موجود در دست خود را با قیمت‌های به مراتب بالاتری عرضه کنند. به همین دلیل خرید و فروش‌های صوری ایجاد شده تا صرفا موجودی انبار ایشان خالی نشان داده شود.
وی در توضیح بیشتر در خصوص فاصله زیاد میان عرضه و تقاضا در بازار موبایل گفت: ارزش کل نیاز وارداتی بازار موبایل در سال حدود 2 میلیارد دلار است. به عبارت دیگر ماهانه حدود 167 میلیون دلار ارز به این بازار باید تزریق شود که در سه ماه نخست سال، تنها 75 میلیون یورو به واردکنندگان موبایل تخصیص یافته که آن‌هم مشکلات فعلی را دارد.
بازار کامپیوتر کشور نیز وضع مشابهی دارد؛ یک فعال حوزه کامپیوتر در خصوص مشکلاتی که در انتظار فعالان این عرصه است، گفت: من در جلسه‌ای چند روز قبل به یکی از مدیران دولتی هم عرض کردم که شما متاسفانه هیچ اطلاعی از وضعیت بازار و میزان وابستگی کشور به واردات ناشی از سیاست‌های غلط خودتان ندارید و هنوز در عوالم دهه 70 بسر می‌برید. در آن زمان مثلا اگر شما می‌رفتید به بازار امین حضور، جز چند برند داخلی مانند ارج و آزمایش و فیلکو و ... در این بازار معامله نمی‌شد. یا در بازار بین‌الحرمین فقط خودکار بیک بود و دفترچه فرنو که معامله و توزیع می‌شد. اما حالا بروید ببینید چه خبر است و انتظار مردم چیست؟ آن زمان برای شش یا هفت سال واردات کشور که تعطیل شد صدای کسی در نیامد، اما حالا این موضوع قشر عظیمی را در کشور بیکار و معترض می‌کند.
وی افزود: بحران بزرگی نه‌تنها در قیمت محصولات و کمبود آنها بلکه در بیکار شدن تعداد بی‌شماری از شاغلان و شبه‌شاغلان اعم از دلالان، فورواردرها و به‌طور کلی واسطه‌های زاید و غیرزاید میان واردات و مصرف‌کننده نهایی در راه است.
یکی دیگر از فعالان بازار کامپیوتر معتقد است: حتی اگر خوش‌بین باشیم و تصور کنیم دولت همچون سال‌های دور خود راسا قصد ورود به بازار واردات و کنترل بازار از طریق عرضه مستقیم کالاهای فناورانه را داشته باشد، باز هم زمان زیادی بازار معطل تامین جنس و کالا خواهد ماند و مشخص نیست تا آن زمان چه اتفاقاتی بر سر قیمت‌ها، شاغلان زنجیره تامین و توزیع کالا و مصرف‌کنندگان نهایی خواهد آمد.
به عبارت دیگر حالا یک خلأ بزرگ میان عرضه و تقاضا در حال شکل‌گیری است که مشخص نیست با چه سرعتی و به چه شکلی این شکاف پر خواهد شد.
به گفته فعالان بازار موبایل و کامپیوتر، با روند فعلی و نامشخص بودن آینده بازار، شاهد تعطیلی‌ها و تعدیل نیروی بیشتری در میان شرکت‌ها و کسبه این بخش خواهیم بود که معضلات و مشکلات خاص خود را تولید خواهد کرد؛ چراکه با توجه به وضعیت اقتصادی، وضعیت کار در سایر بخش‌ها هم تعریفی ندارد و مشخص نیست این بیکاران جدید ناچارا امکان جذب به سایر مشاغل را داشته باشند یا نه؟
به این ترتیب اگرچه از سویی نمی‌توان آمار دقیقی از مجموع میزان تعطیلی‌ها و تعدیل نیرو در بخش موبایل و کامپیوتر کشور داشت، اما از سوی دیگر برآورد دقیقی در خصوص چگونگی جهت‌گیری و جبران این شکست‌ها و شکاف‌ها از سوی مسوولان دولتی نیز در دست نیست. قابل پیش‌بینی است که گسست ناشی از تغییر مکرر تدابیر ارزی دولت، می‌تواند تا به ثبات رسیدن احتمالی بازار، شوک‌های قیمتی و بیکاری به بار آورد.
- ۹۷/۰۴/۲۶