صنعت فضایی ایران ریل‌گذاری شد
احمد محمدغریبان - روزی که اینترنت در دنیا شکل گرفت کمتر کسی تصور می‌کرد این ابزارِ در ابتدا ساده و محدود قرار است تمامی عرصه‌های زندگی انسان‌ها را به سرعت بی‌سابقه‌ای در قیاس با دیگر انقلاب‌های صنعتی، متحول و به خود وابسته کند.
صنعت فضایی اما از نظر کاربردی در مراحل به مراتب پیشرفته‌تری از روزهای نخستین راه‌اندازی پدیده اینترنت قرار دارد. برای مثال ما سال‌هاست که در حال استفاده از شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای و مسیریاب‌های مبتنی بر ارتباطات ماهواره‌ای هستیم که به راحتی و از طریق گوشی‌های موبایل در دسترس ما هستند. همچنین برخی نیز امروزه در دنیا به اینترنت ماهواره‌ای دسترسی دارند.
در حالیکه این موارد نمونه‌های ساده و در دسترس و زندگی روزمره ما هستند، در کنار انبوهی از کاربردهای متعدد صنایع و اقتصاد فضایی، اکنون صحبت از ساخت کارخانه‌های فرازمینی مطرح است.
در کنار کاربردهای رایج عرصه فضایی در زندگی امروزه مردم دنیا، ورود، مشارکت و سرمایه‌گذاری متعدد کشورها در عرصه فضایی از کشورهای آفریقایی گرفته تا بازیگران سنتی این عرصه یعنی روسیه، آمریکا و چین و همچنین سرمایه‌گذاری سنگین شرکت‌های خصوصی متعدد فارغ از دولت‌ها، به وضوح حکایت از آینده و پتانسیل‌های عظیم صنعت فضایی دارد و جایی برای اما و اگرهای دهه‌های قبل باقی نمی‌گذارد.
به طور کلی سال‌هاست که دنیا از نقش قطعی فعالیت‌های فضایی در آینده و رفاه کشورها عبور کرده و این صنعت سال‌هاست از جدال‌های مبنی بر هدر دادن منابع و امکانات کشورها در آن گذشته است. به عبارت دیگر فناوری‌های فضایی و زمینی در حال تکمیل یکدیگر و یکپارچگی بیش از پیش هستند و کاربردهای بالقوه و بالفعل فضا به زمین از جمله زیرساخت‌های پهن باند، افزایش قابلیت‌های رصد زمین و ماهواره‌های امنیت ملی را گسترش داده است.
در این میان اما ایران در عرصه فضایی با شرایط خاصی مواجه است و آن «تحریم‌ها» است. از تحریم در قطعات و انتقال دانش و فناوری گرفته تا نگرانی کشورها در مشارکت در پروژه‌ها و پرتاب‌ها. از سوی دیگر همچنین سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و مشترک برای کاهش هزینه‌های تحقیقاتی و عملیاتی که رایج است و بسیاری از کشورها به سرعت و سهولت (و بی‌نیاز از هزینه‌های آزمون و خطا) از ماهواره و امکانات پرتاب دیگر کشورها استفاده می‌کنند، در خصوص ایران با همین مانع رو به روست.
از این رو ایران و محققان و فعالان فضایی، باید چندین برابر بیش از سایر کشورهای دنیا در این عرصه تلاش و دوندگی کنند.
در این میان اما با وجود سرمایه‌گذارهای‌های هزاران میلیارد دلاری کشورها، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های مختلف دنیا از سال‌ها قبل در عرصه فضایی، در ایران این صنعت حساس و استراتژیک با تغییر دولت‌ها با فراز و فرودهای عجیبی مواجه شده است.
در دولت احمدی‌نژاد، برای نخستین بار توجه به فضا و پرتاب‌های فضایی وارد فازهای عملیاتی و خبری رسانه‌ها شد و اوج آن پرتاب یک موجود زنده (میمون) تا ارتفاع 120 کیلومتری فضا بود.
در دولت‌های روحانی اما این صنعت با یک رکود بی‌سابقه مواجه شد به نحوی که برخی مدیران و کارکنان سازمان فضایی اعلام کردند که دولت وقت به مدت 8 سال صنعت فضایی را به تعطیلی کشاند.
اوج جنجال‌های فضایی دولت روحانی نیز انتشار تصویر یک کاپشن کودکانه و فتوشاپی در توییتر آذری جهرمی وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان «لباس فضانوردان آینده ایران!» بود که با تمسخر و واکنش رسانه‌های داخلی و حتی بین‌المللی مواجه شد و در نهایت وی با عذرخواهی آن تصویر عجیب را حذف کرد.
با آغاز بکار دولت سیزدهم اما صنعت فضایی بار دیگر و با شتابی بی‌سابقه احیا شد و در راس اولویت‌های دولت رییسی قرار گرفت. به نحوی که در کمتر از 3 سال از شروع این دولت تا کنون بیش از 10 سال گذشته پرتاب موفق انجام شد و 12 ماهواره به فضا رفت.
این اقدامات و پرتاب‌ها اما تنها در کمک به جذب و حفظ نیروهای متخصص و دانشمند عرصه فضایی در کشور و آغاز ارایه خدمات ماهواره‌ای به دیگر بخش‌ها و صنایع محدود نشده و گذشته از کمک به بلوغ این صنعت و پرتاب‌های داخلی و خارجی، ساخت بزرگترین پایگاه فضایی غرب آسیا در جنوب ایران نیز کلید خورده که فاز نخست آن در سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد.
به این ترتیب می‌توان گفت صنعت فضایی ایران که نیازمند توجه و احیا بود، اکنون در مسیری بی‌بازگشت قرار داشته و ریل‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌های جهش این صنعت نیز در حال اجرا و تکمیل است.
لذا انتظار از نهادهای قانون‌گذار و حاکمیتی، با توجه به شرایط خاص ایران که پیشتر به آن پرداخته شد، توجه جدی به حفظ و حراست از این دستاوردها، زیرساخت‌ها، تحقیقات و سرمایه‌گذاری‌ها و کمک به تداوم پیشرفت‌ها در دولت‌های آینده است. (منبع:عصرارتباط)