ITanalyze

رئیس سازمان فضایی ایران با تأکید بر نقش حیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان در تحقق اهداف کلان فضایی کشور، اعلام کرد: برنامه ۱۰ ساله فضایی جمهوری اسلامی ایران به دلیل گستردگی مأموریت‌ها و ابعاد فنی و اجرایی آن، بدون مشارکت بخش خصوصی قابل اجرا نیست.

به گزارش ایرنا حسن سالاریه امروز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه در حاشیه بازدید از نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۵ در محل منطقه بین‌المللی نوآوری ایران با اشاره به راهبرد کلان این سازمان بیان کرد: از سال ۱۴۰۱ و هم‌زمان با آغاز اجرای این برنامه، واگذاری پروژه‌های بزرگ فضایی به بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت.

وی با اشاره به توسعه همکاری میان دولت و بخش خصوصی در حوزه فضایی اظهارکرد: تا به امروز نزدیک به یک‌هزار میلیارد تومان قرارداد با شرکت‌های بخش خصوصی در حوزه‌های گوناگون صنعت فضایی منعقد شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه این قراردادها شامل ساخت ماهواره‌ها و طراحی منظومه‌های ماهواره‌ای مانند منظومه شهید سلیمانی است، تصریح کرد: در زمان حاضر، ساخت و توسعه حدود ۲۰۰ ماهواره در قالب کنسرسیومی از شرکت‌های دولتی و خصوصی در حال اجراست.

 

خرید تضمینی تصاویر ماهواره‌ای تولید داخل

سالاریه در ادامه، از سیاست خرید تضمینی تصاویر ماهواره‌ای تولیدشده توسط ماهواره‌های بومی خبر داد و گفت: این طرح با مشارکت فعال شرکت‌های خصوصی به اجرا درآمده و ضمن حمایت از اقتصاد فضاپایه، به افزایش ظرفیت‌های فنی کشور در حوزه سنجش از دور کمک می‌کند.

وی همچنین از انعقاد قرارداد با بخش خصوصی برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی موسوم به «پژوهش یک تا ۴» خبر داد و افزود: هم‌اکنون دو مناقصه جدید نیز در حال برگزاری است که به‌منظور واگذاری طراحی و ساخت دو منظومه ماهواره‌ای شامل یک منظومه سنجشی و یک منظومه مخابراتی باریک‌باند به بخش خصوصی برگزار شده‌ است. طبق برنامه‌ریزی‌ها، قراردادهای این دو پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ نهایی خواهد شد.

 

افزایش شتاب حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت فضایی

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به روند روبه‌رشد ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی کشور در سال‌های اخیر اظهار داشت: در سه سال گذشته، مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان در پروژه‌های فضایی شتاب گرفته است. اگرچه در گذشته اغلب پروژه‌های فضایی توسط نهادهای دولتی و مراکز تحقیقاتی اجرا می‌شد، اما امروز سهم قابل توجهی از فعالیت‌های اجرایی این صنعت در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است.

سالاریه در ادامه، با اشاره به حضور فعال سازمان فضایی ایران در اینوتکس ۲۰۲۵ تصریح کرد: در این رویداد، تلاش شده تا فرصت‌های همکاری و ظرفیت‌های موجود در بخش خصوصی صنعت فضایی به‌صورت جامع معرفی شوند. در غرفه هایی که مخصوص صنعت فضایی در نظر گرفته شده است، بازدیدکنندگان می‌توانند از محصولات و فناوری‌های شرکت های دانش‌بنیان در این حوزه بازدید کنند.

وی در پایان با تأکید بر اهمیت سرعت در اجرای مأموریت‌های فضایی کشور گفت: با توجه به وسعت مأموریت‌ها و ضرورت ارتقای موقعیت رقابتی ایران در عرصه بین‌المللی، حضور بخش خصوصی نه‌تنها اقدامی مؤثر بلکه یک ضرورت ملی برای تحقق اهداف سند جامع توسعه فضایی کشور به‌شمار می‌رود.

نمایشگاه بین‌المللی فناوری و نوآوری (INOTEX ۲۰۲۵) از نهم اردیبهشت در محل پارک فناوری پردیس آغاز به کار کرد و به مدت چهار روز پذیرای بازدیدکنندگان است.

اینوتکس که امسال سیزدهمین دوره خود را پشت سر می‌گذارد، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فناوری در منطقه به شمار می‌آید و هر ساله میزبان طیف گسترده‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها، مراکز نوآوری، نهادهای حمایتی و سرمایه‌گذاران است.

 

حضور بیش از ۵۰۰ مجموعه نوآور

در این دوره از نمایشگاه، بیش از ۵۰۰ مجموعه نوآور از ایران و کشورهای دیگر شرکت دارند و بخش‌هایی همچون «اینوتکس پیچ» (رقابت استارتاپی)، «استیج اصلی» (سخنرانی‌های تاثیرگذار)، نشست‌های تخصصی، جلسات انتقال تجربه (Mentoring) و نمایشگاه محصولات فناورانه برپاست.

علاوه بر معرفی تازه‌ترین فناوری‌ها در حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، انرژی‌های نو، فناوری پزشکی و اینترنت اشیا، کارگاه‌های آموزشی متنوعی نیز برای علاقه‌مندان و فعالان کسب‌وکار برگزار می‌شود.

در این دوره از اینوتکس، فناوری هوش‌مصنوعی جایگاه ویژه‌ای دارد. بخش قابل توجهی از غرفه‌های نمایشگاه به معرفی محصولات، خدمات و راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اختصاص یافته است. استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلفی چون هوش مصنوعی پزشکی، پردازش زبان طبیعی، بینایی ماشین، رباتیک و تحلیل داده‌های کلان (Big Data) به ارائه نوآوری‌های خود می‌پردازند.

همچنین، در قالب نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی، موضوعاتی نظیر فرصت‌ها و چالش‌های هوش‌مصنوعی در ایران، هوش مصنوعی مولد (Generative AI) و کاربردهای آن در صنایع مختلف مورد بحث قرار می‌گیرد.

برگزاری جلسات ویژه‌ با حضور استادان برجسته، متخصصان و کارآفرینان حوزه هوش مصنوعی، فرصت مناسبی برای علاقه‌مندان ایجاد می‌کند تا از تازه‌ترین تحولات این فناوری در سطح ملی و بین‌المللی آگاه شوند و ارتباطات حرفه‌ای خود را گسترش دهند.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: علاوه بر بهره برداری از مرحله نخست پایگاه فضایی چابهار در سال جاری، پرتاب ظفر ۱، ماهوراه پایا و ناهید ۲ در شش ماه نخست امسال انجام می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، رئیس سازمان فضایی ایران افزود: توسعه زیرساخت‌های فضایی با همان شدت و حدت سال‌های گذشته امسال هم ادامه دارد؛ مرحله نخست پایگاه فضایی چابهار باید به پایان برسد و ساخت مرحله دوم آغاز شود.

حسن سالاریه گفت: در حوزه ماهواره هم چندین پرتاب خواهیم داشت و یکسری از پرتاب‌ها از سال گذشته به امسال موکول شد و پرتاب‌های بین المللی هم داریم و پرتاب ظفر |، ماهوراه پایا و ناهید 2 در شش ماه نخست امسال انجام می‌شود و زمان پرتاب برخی هم مشخص و قطعی شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران  گفت: پرتاب‌هایی از سیمرغ هم بهار امسال داریم که پرتابگر سوخت مایع ماست و به دنبال تثبیت این پرتابگر و تثبیت صنعت ساخت ماهواره هستیم و پرتاب ذوالجناح را هم در برنامه داریم که از پرتابگر‌های ترکیبی یا هیبریدی (سوخت جامد و مایع) محسوب می‌شود که ان را دنبال می‌کنیم که به زودی پرتاب آزمایشی از این پرتابگر داشته باشیم.

 سالاریه افزود: پیش بینی ما این است حداقل 5 تا 6 پرتاب داخلی در سال 1404 داشته باشیم و دو پرتاب خارجی هم خواهیم داشت.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: درباره دستیابی به مدار ژئو هم دو اتفاق مهم باید امسال بیفتد که یکی پرتاب نمونه دوم بلوک انتقال مداری سامان یک است که برای انتقال در مدار در ارتفاع بالا کاربرد دارد و دیگر پرتاب سیمرغ بهینه است.

 سالاریه افزود: سامان یک کاری از پژوهشگاه فضایی و سیمرغ بهینه از سازمان صنایع هوافضای وزرات دفاع است و این دو پرتاب در واقع گام بزرگ عملی برای رسیدن به مدار بالا یا ژئو محسوب می‌شود و با پرتاب سیمرغ بهینه نقطه مداری 36 هزار کیلومتر را هم لمس خواهیم کرد البته با مدار بیضوی که جزئیات فنی ان اعلام خواهد شد.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: نمونه آزمایشی منظومه شهید سلیمانی و نمونه‌های اصلی منظومه در نیمه دوم امسال از پایگاه فضایی چابهار پرتاب می‌شود و پرتاب‌های خصوصی هم داریم که ماهواره نمونه دوم کوثر یک، نمونه‌ای از آن است که گام بزرگ برای تثبیت فعالیت‌های بخش خصوصی محسوب می‌شود و دیگر ماهواره‌های خصوصی پژوهش یک، دو و چهار باید امسال به اتمام برسد و پرتاب هم امسال انجام شود که البته شاید به سال 1405 انتقال پیدا کند.

سالاریه گفت: در طراحی و ساخت نمونه‌های مهندسی ماهواره‌های پارس سه و ناهید سه بایدامسال پیشرفت‌های خوبی داشته باشیم و یکی از ماهواره‌های راداری ما به نام راد یک امسال به افتتاح می‌رسد و ماهواره راداری دوم هم که در حال ساخت است باید فرانید طراحی اش به مرحله قابل قبولی برسد و نمونه دوم بلوک انتقال مداری سامان هم در پژوهشگاه فضایی ایران در حال طراحی است.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات  گفت: تعدادی مناقصه و قرارداد طبق روال و مطابق برنامه ده ساله فضایی و برنامه پنج ساله هفتم باید منعقد شود که مناقصات آن از سال گذشته طراحی شده و برخی در حال برگزاری است که این مناقصه‌ها هم برای ورود هر چه قوی‌تر بخش خصوصی است که شامل منظومه سنجشی و ماهواره‌های مخابراتی ارتفاع پایین است که قراردادش امسال منعقد و کار آغاز می‌شود.

رئیس سازمان فضایی ایران درباره تاکید برنامه هفتم پیشرفت در حوزه اقتصاد فضا افزود: یکی از اهداف مهم صنعت فضایی که سرانجام همه پیشرفت‌های ما محسوب می‌شود بحث اقتصاد صنعت فضایی است و این حوزه شامل طیف وسیعی از فعالیت هاست که برخی مستقیم و برخی غیرمستقیم در حوزه اقتصادی اثرگذارند.

سالاریه گفت: مثلا حوزه پرتابگر ما باید به تثبیت و ارائه خدمات برسد و الان خدمات به صورت داخلی و بومی است که باید بین المللی شود و پایگاه فضایی چابهار که دروازه‌ای برای ارائه خدمات بین المللی محسوب می‌شود از این حیث است، چون اگر پرتابگر خوبی داشته باشیم ولی نقطه مناسب برای پرتاب نداشته باشیم خدمت بین المللی نمی‌توانیم ارائه کنیم.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: برخی پرتابگر‌های ما امکان ارائه خدمت بین المللی دارند و اگر نقطه پرتاب مشخص شود می‌توانیم مذاکرات خوبی را با کشور‌های منطقه آغاز کنیم تا بر اساس آن خدمات پرتاب ارائه شود.

 سالاریه درباره تاثیر توسعه ساخت ماهواره در اقتصاد کشور افزود: با توجه به اینکه برخی کلاس ماهواره‌های ما به نوعی به تثبیت رسیده و عمر مناسبی پیدا کرده و قابلیت اعتماد خوبی پیدا کرده‌اند احتمال این که خود ماهواره و خدمات مربوطه اش در بازار‌های بین المللی عرضه شود فراهم است و بخش خصوصی ما که در این فعالیت ورود کرده یکی از اهدافش همین است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت:بسیاری از تجهیزات و زیرشبکه‌های ساخت بخش خصوصی در صنعت ماهواره به تثبیت رسیده و عملکرد ان کاملا مورد تایید است که می‌تواند عرضه شود و همکاری خوب میان ما و مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری این موضوع را تسهیل می‌کند.

 سالاریه افزود: در این باره مذاکرتی شده که نهایی هم شده است و امکان فروش وجود دارد و برخی کشور‌های منطقه علاقمندند برایشان ماهواره بسازیم و خدمات فضایی ارائه دهیم.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: حوزه پایین دستی صنعت فضایی یعنی خدمات مبتنی بر داده و تصویر هم مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد ما تاثیر دارد که شامل برآورد سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، برآورد و پیش بینی میزان خسارات، بحث بیمه کشاورزی و جلوگیری از توسعه بیماری‌های ناشی از مسائل بیولوژیکی در حوزه کشاورزی و محیط زیست و بحث مدیریت منابع آب از کاربرد‌های تصاویر ماهواره هاست که بهره وری این بخش را بالا برده است.

سالاریه افزود:استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در بحث کاداستر و جی نف و طرح بزرگ کدپستی یکی از مصادیق بارز افزایش بهره وری است که تصاویر ماهواره‌ای می‌تواند به کشور کمک کند و خود فروش تصاویر هم می‌تواند به صورت ویژه موجب توسعه اقتصاد شود و در حوزه داده هم منظومه‌های ماهواره‌های و استفاده از ماهواره‌های مخابراتی بازار بزرگی را برای صنعت فضایی ایران باز می‌کند و هر یک ماهواره مخابراتی ما اگر در مدار ژئو قرار گیرد به لحاظ اقتصادی قابل قیاس با هیچ کدام از مواردی که عرض کردم نیست.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: سرمایه گذاری بخش خصوصی هم از دیگر برنامه‌های ماست و وقتی توجه بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بخش فضایی جلب شود ارزش کار بالا می‌رود و بهره وری و سوددهی را افزایش می‌دهد و در این بخش هم برخی شرکت‌های خصوصی در مناقصات ما شرکت کرده‌اند و با تداوم این روند شاهد رشد جهش گونه در حوزه اقتصاد فضا خواهیم بود.

 سالاریه در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه برنامه‌ای برای حمایت مادی و معنوی و معیشتی از نخبگان صنعت فضایی دارید؟ افزود: رقابت در صحنه بین المللی در حوزه فضایی سنگین است و ما اگر به فکر نباشیم و برنامه جدی نداشته باشیم خیلی از متخصصان این صنعت جذب بازار‌های دیگر داخلی و یا خارجی می‌شوند و چند اقدام مهم باید انجام داد که مهم‌ترین اقدامی که حالت مسکنی نداشته باشد این است که اقتصاد بخش فضا رونق پیدا کند و یکی از دلایلی که اصرار به ورود بخش خصوصی داریم حمایت از نخبگان مان است و اگر بخش خصوصی ما در صنعت فضایی ورود نکند و فضا به صحنه رقابت شرکت‌های بزرگ در بخش خصوصی تبدیل نشود هر کاری کنیم نمی‌توانیم جذابیت زیادی ایجاد کنیم و این کار با جدیت در دولت و وزارت ارتباطات دنبال می‌شود و مناقصاتی هم برگزار شده است.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به دیگر سرفصل‌ها برای حمایت از نخبگان و بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: در سال 1402 منظومه شهید سلیمانی را به مناقصه گذاشتیم که منظومه ماهوار‌های باریک باند در حوزه اینترنت اشیاء است؛ خرید تصاویر از ماهواره‌های بومی را به بخش خصوصی واگذار کردیم؛ در چند ماه گذشته ماهواره‌های پژوهش یک، دو، چهار و سه را به مناقصه گذاشتیم و از بهمن سال گذشته مناقصه‌هایی در حوزه منظومه‌های سنجشی و مخابراتی شروع کردیم که آن هم اصرار داریم بر ورود بخش خصوصی و اگر این اتفاقات بیافتد هم بخش خصوصی بهتر می‌تواند نیروی انسانی جذب کند و خدمات بدهد و افراد هم با آزادی عمل بهتری می‌توانند کار کنند و بهتر از هر کسی می‌توان نگهداشت این نیرو‌ها را انجام داد و سازمان فضایی ایران باید این گونه اقدامات را ادامه دهد.

 سالاریه به اقدامات خوب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان فضایی در سال گذشته اشاره و بر تداوم این گونه اقدامات تاکید کرد تا از این طریق در جذب بیشتر نخبگان کمک شود.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: ما جدای از این‌ها اقدامات دیگری هم برای ارتقاء معیشت محققان و دانشمندان فضایی کرده‌ایم، اما به هر حال هیچکدام به اندازه رونق بخش خصوصی و ایجاد رقابت در نگهداشت متخصص صنعت فضایی از طریق برون سپاری طرح‌ها به بخش خصوصی نمی‌تواند این کار را به احسن وجه انجام دهد.

 سالاریه گفت: مساله نگهداشت نیروی انسانی در مجموعه کلان کشور و دولت و در بنیاد ملی نخبگان، مجموعه معاونت علمی، سازمان اداری استخدامی و برنامه و بودجه پیگیری می‌شود و در دستور کار است و شورای حقوق و دستمزد و دیگر مجموعه‌های متولی پیگیر هستند و ما هم هر اقدامی می‌کنیم با هماهنگی این مجموعه هاست و مجموعه وزارت ارتباطات در سال گذشته، زحمات زیادی را برای ارتقاء وضع معیشتی و درآمدی این افراد کشید و انصافا هم تا حد خیلی خوبی موفق بود، اما باید تداوم پیدا کند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: به هر حال رقابت در عرصه فضایی و هر حوزه پیشرفته دیگری که در دنیا وجود دارد بر سر جذب و نگهداشت نخبگان است و در واقع نیروی انسانی نخبه است که کار انجام می‌دهد نه تجهیزات و اگر نیروی انسانی نخبه نباشد بهترین تجهیزات و آزمایشگاه را هم فراهم کنیم این اتفاقات نمی‌افتد و اکنون رقابت میان شرکت‌هایی است که بتوانند نیروی انسانی نخبه را بیشتر جذب کنند.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: پایگاه فضایی چابهار برای منظومه سازی و ارائه خدمات بین‌المللی اهمیت زیادی دارد. این پایگاه مثل دروازه ورود به بازارهای پرتاب‌های بین‌المللی است.

به گزارش خبرنگار مهر، حسن سالاریه در مراسم بزرگداشت روز فناوری فضایی که با حضور مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور، محمد جواد ظریف؛ معاون راهبردی رئیس‌جمهور و جمعی از مسئولین و نمایندگان مجلس برگزار شد، گفت: ۱۴ بهمن یادروز پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره امید در سال ۱۳۸۷ است و این روز را سال تحویل سازمان فضایی ایران و مجموعه فضایی کشور می‌دانیم.

وی با مرور وقایع صنعت فضایی یک سال گذشته گفت: ما در اسفند ۱۴۰۲ پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره پارس یک را داشتیم که یک ماهواره سنجشی با دقت تصویربرداری طیف رنگی ۱‌۵ متر با قابلیت تصویربرداری از سطح زمین برای اهداف مختلف کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست است. این ماهواره با موفقیت در مدار تزریق شد. تست‌های متعددی بر روی این ماهواره انجام گرفت و بر اساس عملکرد این ماهواره، ماهواره نمونه دوم ارتقا یافته پارس یک را امروز رونمایی خواهیم کرد.

وی تاکید کرد: اتفاقاتی که در صنعت فضایی می‌افتد حاصل تحقیقات متعدد شبانه‌روزی در وزارت ارتباطات پژوهشگاه فضایی، مجموعه وزارت دفاع و صنایع فضایی سپاه، بخش خصوصی و دانشگاهی است.

رئیس سازمان فضایی ایران درباره دستاوردهای یک سال گذشته صنعت فضایی گفت: ما پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره چمران را داشتیم که با هدف تست عملکرد زیر سیستم‌های کنترل مدار و اصلاح مدار توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ در شهریور ماه امسال انجام شد.

به گفته سالاریه؛ پرتاب ماهواره چمران از ۲ حیث بسیار مهم بود. یکی اینکه پرتاب سه باره متوالی موفقیت آمیز قائم ۱۰۰ اتفاق افتاد و به نوعی تثبیت عملکرد این ماهواره‌بر بود و اتفاق دوم عملکرد موفقیت‌آمیز ماهواره چمران بود چون برای اولین‌بار تست‌های اصلاح مداری توسط این ماهواره انجام شد که برای ساخت منظومه‌های ماهواره‌ای و پیکره‌های بزرگ فضایی تکنولوژی مهمی است.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به پرتاب ماهواره‌های کوثر و هدهد در آبان ماه ۱۴۰۳ گفت: این اتفاق جزو اولین‌های صنعت فضایی ایران است که بخش خصوصی توانست سیستم کامل ماهواره را بسازد. بسیاری از زیرسیستم‌های ما را بخش خصوصی می‌سازد ولی برای اولین‌بار بود که بخش خصوصی دو ماهواره کامل را ساختند. ماهواره کوثر یک ماهواره سنجشی و ماهواره هدهد برای ارتباطات اینترنت اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: این اتفاق برای ما مهم بود که بخش خصوصی توانست در یک تعامل بین‌المللی این ماهواره را پرتاب کند.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان این‌که ما پیش از این پرتاب ماهواره خیام با پرتاب‌گر سایوز را در اسفند ۱۴۰۲ داشتیم، افزود: ظرفیت پرتاب‌گر داخلی ما بسیارعالی است ولی با توجه به این‌که ما ماهواره‌های متعددی در صف پرتاب داریم و بخش‌های مختلفی در کشور ماهواره می‌سازند، باید از ظرفیت‌های بین‌المللی در کنار داخلی استفاده کنیم.

وی با اشاره به عملیات موفق سازمان هوا فضای وزارت دفاع در آذرماه امسال، توضیح داد: این اتفاق مبارک عملیات موفق تزریق نزدیک به ۳۰۰ کیلوگرم جرم به مدار ارتفاع پایین بود. ما این جرم را تاکنون در مدار قرار نداده بودیم و دومین پرتاب سیمرغ با بلوک انتقال مداری ما مصادف شد.

سالاریه با بیان این‌که ما در ارتفاع پایین وضعیت خوبی داریم، گفت: ما پرتاب‌گر قائم را داریم که به تثبیت رسیده است و پرتاب‌گر سیمرغ را داریم که تقریباً به تثبیت رسیده و باید تعداد پرتاب‌ها را بالا ببریم؛ اما برای ارتفاع بالا اتفاق مهم عملیات موفق بلوک انتقال مداری سامان یک بود که توانست مانور مداری بدهد. بخش‌های بسیاری از آن تست شدند و نمونه دوم آن نیز ساخته شده، ماهواره فخر یک نیز بیش از ۹۰ درصد آن توسط بخش خصوصی انجام شده است.

وی درباره اتفاقات خوبی که در توسعه زیر ساخت افتاده است؛ گفت: چند زیرساخت اساسی و مهم در حال تکمیل است. پایگاه پرتاب چابهار (شهید رئیسی) را داریم که فاز اول آن به ۸۰ درصد پیشرفت رسیده و از اواخر امسال آماده بهره‌برداری است. به دلیل اینکه از لحاظ جغرافیایی در سواحل مکران قرار دارد، به مدارهای با شیب‌های مختلف دسترسی خوبی داریم.

معاون وزیر ارتباطات در مورد اهمیت این پایگاه گفت: این پایگاه برای منظومه سازی و ارائه خدمات بین‌المللی برای ما اهمیت زیادی دارد. این پایگاه مثل دروازه ورود به بازارهای پرتاب‌های بین‌المللی است.

به گفته سالاریه پیش‌بینی شده که این پایگاه در سه فاز به بهره‌برداری برسد و فاز اول پرتاب‌گرهای سوخت جامد ما است که در حال اتمام است.

وی در مورد توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی توضیح داد: کشور ما ظرفیت خوبی در ساخت ماهواره در اجرام ۲۰۰، ۲۵۰ و ۳۰۰ کیلوگرم داشته و تجهیزات خوبی تا ۵۰۰ کیلوگرم نیز اضافه شده است ولی کلاس یک تن که می‌تواند ظرفیت ماهواره‌های ما را افزایش چشم‌گیر بدهد در پژوهشگاه فضایی در حال ساخت است.

رئیس سازمان فضایی گفت: ظرفیت دیگر مراکز دریافت تصاویر و کنترل ماهواره است که در گوش شمال شرق و شمال غرب کشور سلماس و چناران راه‌اندازی داشتیم. ما پیش از این مراکزی در قشم و ماهدشت داشتیم و ضروری بود که ظرفیت کنترل ماهواره را افزایش دهیم و به اهداف خوبی خواهد رسید.

به گفته وی؛ این پایگاه‌ها ظرفیت خوبی برای توسعه کاربرد برای اهداف مدیریتی، کشاورزی و مدیریت آب و دسترسی به تصاویر سوپر رزولوشن ایجاد کرده است.

ماهواره های ناوک و پارس ۱ و ۲ با حضور رئیس جمهور رونمایی شد

در مراسم روز فناوری فضایی با حضور رئیس جمهور و با اعلام وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از سه ماهواره جدید ناوک۱، پارس۲ و نمونه ارتقا یافته ماهواره پارس ۱ رونمایی شد.

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم روز ملی فناوری فضایی که امروز (دوشنبه ۱۴ بهمن‌ماه) با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری؛ سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و برخی از اعضای هیأت دولت، مقامات و مسئولان کشوری و لشکری و متخصصان و فعالان حوزه فضایی در سالن شهید قندی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد، از ماهواره‌های ناوک ۱، پارس‌۲ و نمونه ارتقایافته ماهواره پارس‌۱ رونمایی و گزارشی از روند پیشرفت پروژه‌ها و برنامه‌های آتی فضایی ارائه شد.

ویژگی‌های ماهواره ناوک

ماهواره ناوک ماهواره‌ای مخابراتی است که به کمک پلتفرم ماهواره‌های کلاس ۲۰ تا ۵۰ کیلوگرم پژوهشگاه فضایی توسعه یافته است.

هدف اصلی ماهواره ناوک آزمون عملکرد صحیح پرتابگر سیمرغ بهینه است که در آینده نزدیک پرتاب خواهد شد. پرتابگر سیمرغ بهینه، ماهواره ناوک را به مدار بیضوی کشیده تزریق خواهد کرد.

ماهواره ناوک وزنی حدوداً ۳۴ کیلوگرم و ابعاد ۴۰ در ۴۰ در ۶۰ سانتیمتر دارد. این ماهواره دارای محموله دوزیمتری برای اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی است. ارتباط مخابراتی این ماهواره با ایستگاه‌های زمینی در باند فرکانسی S برقرار خواهد شد. ماهواره ناوک دارای سنسور مگنتومتر برای سنجش میدان مغناطیسی زمین و عملگرهای تورکر برای کنترل جهت‌گیری ماهواره در فضا است.

یکی از مأموریت‌های ماهواره ناوک سنجش تشعشعات فضا با عبور از کمربند ون آلن و صحت‌سنجی عملکرد ماژول‌های توسعه‌یافته در پژوهشگاه فضایی ایران است. بر این اساس، عملکرد زیرسیستم‌های مختلف این ماهواره مثل بردهای توان، پردازش، دوزیمتری، درایور تورکر و عملگر تورکر در مدار مورد آزمون قرار خواهد گرفت. همچنین آزمون عملکرد الگوریتم‌های کنترلی در فاز آرام‌سازی و آزمون برقراری لینک مخابراتی در ارتفاع بالا و کارکرد زیرسیستم موقعیت‌یابی GPS ارتقا یافته برای استفاده در ارتفاع بالای ۱۰۰۰ کیلومتر از مأموریت‌های دیگر این ماهواره است.

ویژگی‌های ماهواره پارس‌۲

ماهواره پارس‌۲ با وزن ۱۵۰ کیلوگرم، مجهز به دو محموله تصویربرداری با دو نوع سنجنده متفاوت خطی با قدرت تفکیک ۳ متر رنگی و سنجنده دوبعدی با قدرت تفکیک ۴ متر تک‌رنگ و ۸ متر چندطیفی است که با ترکیب تصاویر به‌دست‌آمده از محموله‌ها و تکنیک‌های نرم‌افزاری به قدرت تفکیک بهتر از ۲٫۵ متر خواهد رسید.

هر دو محموله به‌صورت کاملاً بومی در داخل کشور طراحی و ساخته شده‌اند. همچنین این ماهواره مجهز به پیشرانه بوده و امکان اصلاح مشخصه‌های مداری جهت حصول شرایط بهینه تصویربرداری را خواهد داشت. ماهواره پارس‌۲ قادر به برآورده‌سازی طیف متنوعی از کاربردها در بخش‌های مختلف محیط‌زیست، جنگلداری، حوادث غیرمترقبه و مدیریت شهری خواهد بود.

ویژگی‌های نمونه ارتقا یافته ماهواره پارس‌۱

نمونه ارتقا یافته ماهواره پارس ۱، یک ماهواره سنجشی تصویربرداری است که با استفاده از پلتفرم کلاس بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم ماهواره‌های سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران توسعه یافته است.

نمونه اول این ماهواره در سال گذشته با موفقیت با پرتابگر سایوز پرتاب شد و مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این پرتاب در بهبود نمونه دوم ماهواره پارس‌۱ مورد استفاده قرار گرفت و اصلاحات لازم در نمونه دوم ماهواره نسبت به نمونه اول پارس‌۱ انجام شده است.

نمونه دوم ماهواره پارس‌۱ به ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتری و در مدار نزدیک به زمین پرتاب خواهد شد. وزن این ماهواره کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم است و دارای سه محموله تصویربرداری Multispectral (MS)، Short-wave infrared (SWIR)، Thermal infrared (TIR) است که هر کدام از آن‌ها طیف‌های نوری و حرارتی مختلف و به ترتیب با دقت ۱۵ متر، ۱۵۰ متر و ۳۰۰ متر تصویربرداری می‌کنند. تصاویر اخذ شده از طریق باند ایکس مخابراتی به زمین ارسال می‌شود.

این ماهواره دارای سیستم تعیین موقعیت و کنترل وضعیت سه‌محوره با دقت بهتر از نیم درجه است. انرژی این ماهواره از طریق سلول‌های خورشیدی گالیم آرسناید تأمین می‌شود که بر روی پانل‌های بازشونده قرار دارند.
ذخیره انرژی در باتری انجام می‌شود و از طریق مبدل‌های مختلف در بین اجزای ماهواره توزیع می‌شود.

این ماهواره از طریق سیستم پیشران گاز سرد امکان اصلاح مداری و تصحیح نقطه تزریق را دارد. این ماهواره همچنین دارای یک محموله ثانویه به‌نام دوزیمتر است که وظیفه اندازه‌گیری میزان یون تجمعی تشعشعات را بر عهده دارد. سازه ماهواره به شکل مکعبی و از صفحات لانه‌زنبوری ساخته شده است که حداکثر مقاومت در برابر ارتعاشات لحظه پرتاب را دارا است. جهت افزایش قابلیت اطمینان ماهواره، بیشتر بخش‌های ماهواره دارای قطعات جایگزین بوده و در برابر رخداد خطا مقاوم است.

برگزاری نمایشگاه جانبی و نخستین جلسه شورای عالی فضایی

در حاشیه مراسم روز فناوری فضایی، نمایشگاه جانبی صنعت فضایی دایر شده و آخرین دستاوردها و پروژه‌های مهم فضایی در حوزه طراحی و ساخت ماهواره، توسعه پرتابگرهای بومی و سامانه‌های کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در آن به نمایش درآمده است.

 

استفاده از فناوری فضایی برای مدیریت منابع آبی و حفاظت از اراضی ملی

وزیر ارتباطات گفت: صنعت فضایی می‌تواند برای مدیریت منابع آبی و پیکره ‌آبی و همچنین در شناسایی کانون‌های ریزگرد کمک کننده باشد.

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر ستار هاشمی امروز در مراسم بزرگداشت روز فناوری فضایی که با حضور دکتر مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور، دکتر محمد جواد ظریف؛ معاون راهبردی رئیس‌جمهور و جمعی از مسئولین و نمایندگان مجلس برگزار شد، گفت: به واسطه مجاهدها و پایمردی محققان در این شرایط نه‌چندان هموار، اکنون می‌توانیم اعلام کنیم که کشور ما جایگاه ویژه‌ای در فناوری فضایی در دنیا دارد.

وی با اشاره به حضور مسعود پزشکیان در این مراسم گفت: حضور دکتر پزشکیان در وزارت ارتباطات به نیکی نشان می‌دهد که دولت چهاردهم اعتقاد راسخ به توسعه صنعت فضایی کشور دارد.

وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات درباره تکالیف برنامه هفتم توسعه برای صنعت فضایی گفت: تکلیفی که دیده شده این است که جایگاه ما در مدار پایین زیر ۱۰۰۰ کیلومتر را تثبیت کنیم و به مدار بالای موسوم به «جئو» ۳۶ هزار کیلومتر دسترسی پیدا کنیم.

وی تاکید کرد: ما امروز شاهد توفیقات ارزشمندی هستیم که با همت و همدلی و با کار تیمی بین حوزه‌های مختلف به ثمر رسیده است. بازیگران و کنش‌گران و فعالین مختلفی منظومه‌وار کنار یکدیگر قرار گرفتند و این موفققیت‌ها را رقم بزنند. از بخش خصوصی گرفته تا حوزه‌های لشگری و کشوری و وزارتخانه‌های متعددی که مستقیم از دستاوردهای صنعت فضایی تا وزارتخانه‌هایی که از سرریزهای آن استفاده می‌کنند.

هاشمی با اشاره به نقش بخش خصوصی در توسعه فناوری فضایی گفت: باور ما این است که بخش خصوصی به ادله مختلف می‌تواند مسیری که آغاز شده ادامه دهد و دستاوردها را شتاب ببخشد. بخش خصوصی می‌تواند از ظرفیت‌های بی‌نظیر نیرو انسانی کشور استفاده کند. بخش خصوصی نگاه استفاده بهینه از منابع را دارد و می‌تواند در تعاملات بین‌المللی مشارکت و ورود مؤثر داشته باشد.

وی افزود: باور داریم که بهره‌وری از موضوعاتی است که می‌تواند ما را به رشد اقتصادی ۸ درصد رهنمون کند؛ بنابراین ما باید این فضا را برای بخش خصوصی مهیا کنیم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به استفاده از صنعت فضایی در حوزه‌های مختلف گفت: یکی از اتفاقاتی که مورد تأیید رئیس جمهور است، تهیه نقشه‌های پوششی برای کشور است. این نقشه‌ها کمک می‌کند بتوانیم مدیریت کشوری را انجام دهیم. استفاده از صنعت فضایی می‌تواند در حفاظت از اراضی ملی و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی به‌ویژه اراضی کشاورزی کمک کننده باشد.

وی درباره اهمیت بحث پیکره آبی کشور، اظهار کرد: استفاده از ظرفیت صنعت فضایی می‌توان برای مدیریت منابع آبی و پیکره آبی کمک شایانی داشته باشد. همچنین می‌تواند در شناسایی کانون‌های ریزگرد کمک کننده باشد.

هاشمی با اشاره به برنامه‌های متنوع در دستورکار وزارت ارتباطات و مجموعه هوافضای سپاه گفت: ما دسترسی به مدار جئو را در دستور کار قرار داریم و مقام معظم رهبری بر پیشرفت بر این موضوع تاکید داشتند. نکته دیگر بحث تکمیل پایگاه فضایی چابهار است. این موضوع حتماً در راستای راهبردهای دولت چهاردهم مبنی بر توجه به سواحل مکران قرار می‌گیرد.

وی با بیان این‌که باید زیرساخت‌های استفاده از تصاویر و مخابراتی برای مناطق صعب العبور را داشته باشیم، ادامه داد: به همین جهت ایجاد مراکزی در سلماس و چناران را نیز برنامه ریزی کردیم و امیدواریم بتوانیم این پروژه را با قدرت پیش‌ببریم.

به گفته وزیر ارتباطات؛ یکی از اقدامات دیگر در دستور کار منظومه شهید سلیمانی است که بسیاری از اقدامات فعلی با نگاه دسترسی به منظومه مخابراتی در حال انجام است.

هاشمی به رونمایی از سه ماهواره جدید گفت: ماهواره اول ماهواره ارتقایافته پارس یک است که یک ماهواره سنجشی با دقت تصویربرداری ۱۵ متر است که در پژوهشگاه فضایی ساخته شده است. ماهواره دیگر ماهواره پارس دو است که یک ماهواره سنجشی با دقت ۴ متر سیاه و سفید و ۸ متر رنگی در وزارت دفاع و مجموعه صاایران ساخته شده است.

وی افزود: ماهواره سوم نیز ماهواره «ناوک» است که ماهواره‌ای مخابراتی است و برای تست و آزمون در ارتفاع بالا طراحی و با همت پژوهشگاه فضایی به نتیجه رسیده و امیدواریم با استفاده از ظرفیت این ماهواره بتوانیم در آینده میان‌مدت دسترسی به مدار بالا نیز داشته باشیم.

رئیس سازمان فضایی گفت: در حال مذاکره هستیم که به نقطه ای برسیم که در قالب کنسرسیوم های بین المللی به حوزه منظومه های ماهواره ای ورود کنیم.

حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، در پاسخ به این سوال که برنامه سازمان فضایی برای طراحی و ساخت ماهواره‌هایی نظیر استارلینک برای تأمین اینترنت ماهواره‌ای در ایران چیست، اظهار کرد: در حال حاضر به لحاظ پلتفرمی در حال کار بر روی این موضوع هستیم تا بتوانیم پلتفرمی داشته باشیم که پتانسیل منظومه سازی داشته باشد.

رئیس سازمان فضایی ایران با تاکیدبر اینکه برای ایجاد یک منظومه ماهواره‌ای حتماً به ورود به کنسرسیوم‌های بزرگ بین المللی نیاز داریم، افزود: اینکه یک کشور چند صد یا چند هزار ماهواره را در مدار قرار دهد و صرفاً برای آن کشور سرویس ارائه دهد، به لحاظ اقتصادی به صرفه نیست و باید سایر کشورها نیز همکاری کنند و سرویس دهی به سایر کشورها هم اتفاق بیفتد.

سالاریه ادامه داد: ما پتانسیل خودمان را داریم و کشورهای دیگر به همین صورت هستند و اشتراک ظرفیت‌ها باید اتفاق بیفتد. در حال مذاکره هستیم که به نقطه‌ای برسیم که در قالب کنسرسیوم‌های بین المللی به حوزه منظومه‌های ماهواره‌ای ورود کنیم.

وی ضمن بیان این مطلب که سرویس خدمات اینترنتی به ویژه برای مناطق صعب العبور قابل استفاده است، تصریح کرد: به هر حال ارتباطات در حال گسترش است و به دنبال این موضوع دسترسی‌ها باید ارتقا یابد. شاهد هستیم که روز به روز مطالبه گری در بحث برقراری ارتباط در حوزه شبکه اینترنت و شبکه‌های لوکال زیاد و زیادتر می‌شود و طبیعتاً باید زیرساخت‌ها را توسعه دهیم.

رئیس سازمان فضایی بیان کرد: در حال حاضر زیرساخت‌های ارتباطی زمینی مثل فیبرنوری در حال توسعه است و باید زیرساخت‌های فضایی هم در کنارش توسعه یابد. در حوزه فضایی نیازمند افزایش ماهواره‌های مخابراتی ارتفاع بالا و بعد ماهواره‌های ارتفاع پایین و پس از آن ماهواره‌هایی که برای کار IOT مورد استفاده قرار می‌گیرند، هستیم.

وی تاکید کرد: در حوزه فضایی باید به این فراگیری حوزه ارتباطات توجه کنیم و روز به روز تعداد ماهواره‌های مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های فضایی در کشور را افزایش دهیم. حالا یک سری از این ماهواره نیاز کشور خودمان است و بخشی هم در قالب کنسرسیوم‌های بین المللی می‌تواند پیگیری شود.

رئیس سازمان فضایی ایران اعلام کرد: پرتاب منظومه‌ ماهواره‌ای شهید سلیمانی از سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. در زمینه پروژه‌های ماهواره‌ای، ماهواره‌های سری پژوهش شامل پژوهش ۱، ۲، ۳ و ۴ یا مناقصات آن برگزار شده یا فرایند ساخت آن آغاز شده است.

حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران در خبرگزاری تسنیم به سؤالات خبرنگار حوزه فضایی تسنیم پاسخ داد.

آخرین وضعیت ماهواره‌های ایران در مدار و ماهواره‌های درحال‌ساخت، میزان پیشرفت صنعت فضایی ایران باتوجه به اسناد بالادستی، ماهواره‌های آماده پرتاب ایران، پایگاه فضایی چابهار، پروژه زیست فضا و اعزام انسان به فضا از جمله موضوعات مطرح‌‌شده در این مصاحبه است.

حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به این موضوع؛ "ایران کدام ماهواره‌ها را در مدار دارد؟ و چه ماهواره‌های در حال ساختی دارد؟" گفت: منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی یک منظومه باریک‌باند است و  به‌عنوان یکی از پروژه‌های مهم ماهواره‌ای ایران، با هدف توسعه اینترنت اشیا (IoT) طراحی شده است و 20 ماهواره است که در حال ساخت است. در زمینه پروژه‌های ماهواره‌ای، ماهواره‌های سری پژوهش شامل پژوهش 1، 2، 3 و 4 یا مناقصات آن برگزار شده یا فرایند ساخت آن آغاز شده است، برای مثال، فرآیند ساخت پژوهش 1، 2 و 4 آغاز شده است، همچنین، ماهواره‌های پارس2 و پارس3 را داریم و در حوزه راداری، دو ماهواره راداری 1 و 2 در حال توسعه هستند.

سالاریه گفت: ماهواره‌های تحقیقاتی متعددی نیز در دست اقدام است، از جمله می‌توان به ناهید2 و ناهید3 اشاره کرد که هر دو ساخته شده و آماده پرتاب هستند. ایران ماهواره‌های مختلفی در حوزه‌های مخابراتی و سنجشی طراحی و برنامه‌ریزی کرده است که به‌زودی پرتاب آنها آغاز می‌شود که در این میان، منظومه شهید سلیمانی نیز احتمالاً در سال 1403 پرتاب آزمایشی خواهد داشت تا ایرادات احتمالی آن در مدار برطرف شوند، پرتاب اصلی منظومه شهید سلیمانی از اواخر 1404 آغاز خواهد شد.

رئیس سازمان فضایی ایران ادامه داد: ماهواره‌هایی که برای نخستین بار قرار است پرتاب شوند معمولاً چند پرتاب آزمایشی دارند و ایرادات آنها در مدار برطرف می‌شود. ماهواره پارس1 ارتقایافته را نیز داریم که آن نیز ان‌شاءالله قرار است در همین دهه فجر رونمایی می‌شود. ایران چند ده ماهواره در حال ساخت دارد.

وی با بیان اینکه "ما ماهواره‌های مخلتفی در مدار داریم که البته عمر مداری تعدادی از آنها به پایان رسیده است." گفت: ماهواره مهدا که در 8 بهمن ماه سال 1402 پرتاب شده است پلت‌فرم فعال ما در مدار برای انتقال و دریافت فرمان داده است که یک ماهواره مخابراتی است.

سالاریه در پاسخ به تسنیم مبنی بر اینکه نقش دانشگاه‌ها در ساخت ماهواره‌های ایران چیست اظهار کرد: بخشی از ماهواره‌هایی که خدمت شما عرض کردم به‌صورت مستقیم توسط دانشگاه‌ها ساخته می‌شود. در خصوص نقش دانشگاه‌ها در ساخت ماهواره، باید گفت که دانشگاه‌ها نقش کلیدی در تربیت نیروی انسانی متخصص و توسعه فناوری‌های پایه فضایی ایفا می‌کنند. بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان که اکنون در شبکه همکار سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی و مجموعه‌های دیگر فضایی فعالیت دارند، از دل دانشگاه‌ها برخاسته‌اند.

وی گفت: علاوه بر این، دانشگاه‌هایی که سابقه طولانی در صنعت فضایی دارند و با همکاری نزدیکی که با معاونت علمی ریاست‌جمهوری داریم تفاهم‌نامه‌هایی نیز برای توسعه فناوری‌های آینده‌محور در صنعت فضایی در حال آماده‌سازی و امضا هستند.

بعضی از دانشگاه‌ها اساساً در حوزه فضایی شرکت‌هایی را اسپین‌آف دارند که در حوزه فضایی کار می‌کنند.

رئیس سازمان فضایی ایران اعلام کرد: ماهواره "پارس ۲" با دقت تصویربرداری ۲ متر قرار است در دهه فجر رونمایی شود.
به گزارش تسنیم، حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران، امروز در نشست هم اندیشی پژوهشگران جوان در جامعه و صنعت که در دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: یکی از حوزه‌هایی که در دنیا بیشترین جذب نخبگان در حوزه‌های مختلف همچون رشته‌های مهندسی مکانیک، برق، هوافضا و کامپیوتر، مهندسی شیمی و مواد را دارد، صنعت فضایی است. مطالعات متعددی در دنیا انجام شده و یکی از آنها نشان می‌دهد که بیشترین جذب نخبگان در این صنعت اتفاق افتاده است.

وی توسعه صنعت فضایی را مرهون دوران جنگ‌ سرد و رقابت بلوک شرق و غرب دانست و اظهار کرد: بعد از جنگ جهانی دوم و شکست متحدین و آلمان، خیلی از متخصصان موشکی به‌ویژه در آلمان به سمت کشورهای شوروی و آمریکا مهاجرت کردند و فضا به بستری برای رقابت‌های بلوک شرق و غرب تبدیل شد.

سالاریه ادامه داد: اولین ماهواره جهان در سال 1957 از سوی شوروی پرتاب شد و در مدار قرار گرفت و در دنیا غوغایی برپا شد و آمریکایی‌ها دیدند که به شوروی باختند. از این رو ناسا ماهواره‌ای پرتاب کرد.

رئیس سازمان فضایی ایران افزود: در آن زمان کشورها متوجه شدند که صنعت فضایی، دنیای جدیدی را خلق کرده و قرار است ابزاری از روی خاک همه کشورها عبور کند و اطلاعات را از سطح زمین برداشت کند و این یعنی می‌تواند اتفاقات جدیدی را رقم بزند و اینها در حالی بود که در آن زمان صنعت فضایی و اپتیک و تصویربرداری در حد امروز نبوده است، ولی کاملا قابل پیش بینی بود که قرار است اتفاقات جدیدی رخ دهد.

سالاریه ادامه داد: حدود 40 سال این رقابت بلوک شرق و غرب ادامه داشت و با اجرا شدن برنامه ماه در دهه 60 و 70 میلادی و شاید بعد از رسیدن پای انسان به ماه و چندین پروژه بعدی در این حوزه، این رقابت فروکش کرد؛ ولی بودجه‌های زیادی به صنعت به‌ویژه در صنعت فضایی تزریق شد، ولی این سؤال را مطرح کرد که چه اتفاقی قرار است در این رقابت رخ دهد؛ از این رو رویکرد اقتصادی به پروژه‌های فضایی ایجاد شد و آژانس‌های فضایی کشورها شکل گرفت.

وی تاکید کرد: با فروپاشی شوروی استفاده از فضا اقتصادی شد و ماهواره‌های رادیو و تلویزیونی توسعه یافت و سنجنده‌ها و تصویربرداری از سطح زمین توسعه یافت و همچنین غولی به نام چین رشد کرد و تعداد زیادی از دانشمندان این کشور که در سایر کشورها بودند، چین آنها را وارد صنعت فضایی خود کرد و به تدریج ادبیات جدید «پول سازی» در صنعت فضا را شکل داد.

وی با بیان اینکه بعد از گذشت 30 سال نگاه به صنعت فضایی متفاوت شد، گفت: در دوران جدید دولت‌ها بر صنعت فضایی حاکم نیستند، بلکه بخش خصوصی به طور گسترده در آن حضور دارند و پرتاب‌ها از انحصاری بودن کشورهای خاص خارج شده و شرکت‌ها وارد شده‌اند. 

رئیس سازمان فضایی با اشاره به وضعیت ایران در صنعت فضایی، گفت: صنعت فضایی ما بعد از جنگ تحمیلی و با اقدامات انجام شده برای توسعه صنایع دفاعی آغاز شد. در دهه 70 صنعت الکترونیک رشد یافت و در اواخر دهه 80 صنعت موشکی ما به سمت رسیدن به مدارهای ارتفاع پایین خیز برداشت.

سالاریه‌ یادآور شد: اولین پرتاب مداری موفق ما در سال 87 ماهواره «امید» است که به نوعی ماهواره اسپوتنیک 1975 روسیه به شمار می‌رود و بعد از آن ماهواره‌های متعددی در کشور طراحی و ساخته شد.

وی تاکید کرد: ایران در صنعت فضایی با کشورهای دیگر این تفاوت را دارد که به دلیل تحریم‌ها از همکاری با سایر کشورها برخوردار نیست.‌ صنایع های‌تک در دنیا یا انتقال داده نمی‌شود و اگر هم رخ دهد، هزینه‌های زیادی را می‌طلبد و ما این فرصت را نداشتیم؛ از این رو صنعت فضا در کشور یک صنعت کاملا خودکفا است.

سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران از تولید تصویر سوپر رزولوشن با کیفیت ۳۵ تا ۴۵ سانتی‌متر از تصاویر ماهواره خیام در همکاری با شرکت های دانش بنیان خبر داد که برای نخستین بار در کشور اتفاق افتاده است.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، حسن سالاریه، این دستاورد را اقدامی مهم و ارزشمند در فناوری‌های فضایی ایران در مسیر توسعه و تولید تصاویر کیفیت بالای فضایی دانست و آنرا نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه کشور در این حوزه عنوان کرد.
وی با بیان اینکه تصاویر ماهواره‌ای مذکور با استفاده از روش شکستن پیکسل و پردازش‌های نوین، بدون نیاز به داده‌های کمکی تولید شده است، افزود: این روش پیشرفته، توانایی تولید تصاویری با کیفیت بالا را فراهم کرده که می‌تواند به رفع بسیاری از نیازهای داخلی کشور کمک کند. 
معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه تصاویر بدست آمده به‌ویژه در زمینه‌های مدیریت منابع طبیعی، کشاورزی، برنامه‌ریزی شهری و نظارت بر محیط زیست، قابلیت‌های بی‌نظیری ارائه می‌دهد، خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های بارز این تصاویر، برتری آنها در مقایسه با رقبای خارجی از نظر قیمت، زمان تهیه و دسترسی است. 
معاون وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه، موفقیت حاصل شده نه تنها به کاهش وابستگی به داده‌های خارجی کمک می‌کند، بلکه به توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور نیز می‌انجامد، اذعان کرد: با این دستاورد، پژوهشگاه فضایی ایران به عنوان یکی از پیشگامان تولید داده‌های فضایی با کیفیت بالا در سطح منطقه و فراتر از آن شناخته می‌شود  و این فناوری نوین همچنین می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های بیشتر بین دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع مختلف باشد.
سالاریه با اشاره به نیازهای روزافزون به داده‌های باکیفیت در حوزه‌های مختلف علمی و صنعتی، گفت: این تصاویر می‌توانند به عنوان ابزاری مؤثر در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور به کار گرفته شوند.
سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران همچنین این موفقیت را گام مثبتی در راستای خودکفایی کشور در زمینه فناوری‌های فضایی برشمرد و آنرا نشان‌دهنده عزم و اراده پژوهشگران ایرانی برای پیشرفت و ارتقاء توانمندی‌های ملی در این حوزه دانست. 
به گفته وی، با ادامه این روند و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ایران به یکی از کشورهای پیشرو در زمینه تولید تصاویر ماهواره‌ای با کیفیت بالا تبدیل خواهد شد و می‌تواند به تأمین نیازهای داخلی و حتی صادرات این فناوری به کشورهای دیگر نیز بپردازد.

محققان یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فضایی با طراحی و ساخت دو ماهواره «هدهد» و «کوثر» توانستند در ساعت ۲ و ۴۸ دقیقه بامداد امروز سه‌شنبه، ۱۵ آبان این دو ماهواره را با موفقیت از پایگاه روسیه به مدار ۵۰۰ کیلومتری تزریق کنند.

در این پرتاب ۵۳ ماهواره همراه فضاپیمای سایوز است که دو مورد از این ماهواره مربوط به ماهواره های ایرانی هدهد و کوثر است. این ماهواره‌ها با نسخه ۲.۱B سایوز همراه هستند که تاکنون ۱۹۰۰ پرتاب را داشته است.

کاربرد این  منظومه ماهواره‌ای که با عنوان دو نما از آنها یاد می‌شود، در جنگلداری و حفاظت و پایش محیط زیست با تصاویر ماهواره‌ای است. منظومه ماهواره ای دونما با ارائه داده‌های دقیق ماهواره‌ای به حفاظت پایش محیط زیست با تصاویر ماهواره ای و زیست‌بوم‌های طبیعی کمک می‌کند. به این ترتیب که این ابزار با شناسایی تغییرات در پوشش گیاهی، پایش منابع آب، جلوگیری از جنگل‌زدایی و ارزیابی آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی، مدیران و کارشناسان را در حفظ زیست بوم یاری می‌دهد.

علاوه بر این، داده‌های منظومه دو نما می‌تواند برای مدیریت منابع حیات وحش، بهبود برنامه‌های احیای جنگل‌ها و پیش‌بینی تغییرات زیست‌بومی مورد استفاده قرار گیرد.

حفاظت از جنگل‌ها و زیست‌بوم‌های طبیعی و حفظ این نعمات برای نسل های آینده وظیفه ملی ما است. برای عمل به این وظیفه، ما نیازمند داده‌های دقیق و مداوم برای نظارت بر تغییرات محیط زیستی هستیم. منظومه دو نما، با قابلیت جمع‌آوری داده‌های ماهواره‌ای با وضوح بالا، نقش مهمی در جنگلداری هوشمند و پایش محیط زیست‌ با تصاویر ماهواره‌ای ایفا می‌کند. این منظومه به مدیران حفاظت از محیط زیست و فعالان حوزه جنگل‌داری کمک می‌کند تا از داده‌های ماهواره‌ای برای جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و پیشگیری از مخاطرات زیست‌محیطی بهره‌برداری کنند.

شناسایی تغییرات در پوشش گیاهی
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای پایش محیط زیست با تصاویر ماهواره‌ای، شناسایی تغییرات در پوشش گیاهی است. با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بالا، داده‌های زمان‌بندی شده‌ مربوط به شاخص‌های گیاهی مانند شاخص نرمال‌شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) می‌توانند تغییرات جزئی در تراکم و سلامت پوشش گیاهی را در بازه‌های زمانی کوتاه شناسایی کنند؛ درست مانند سامانه فضایش. فضایش این امکان را به نهادهای نظارتی می‌دهد تا به‌ سرعت نسبت به کاهش تراکم جنگل‌ها و یا تخریب پوشش گیاهی واقف شوند و اقدامات لازم را در مراحل اولیه انجام دهند.

مدیریت منابع آب در جنگل‌ها و پایش محیط زیست با تصاویرماهواره‌ای
در مدیریت جنگل‌ها، کنترل منابع آب اهمیت حیاتی دارد. داده‌های ماهواره‌ای ضبط شده توسط منظومه دونما می‌توانند برای تحلیل تغییرات منابع آب در زیست‌بوم‌های جنگلی مورد استفاده قرار گیرند. این داده‌ها می‌توانند به پیش‌بینی خشکسالی‌ها و ارزیابی تأثیرات تغییرات آب و هوایی بر منابع آبی کمک کنند.
مدیران محیط زیست می‌توانند از این داده‌ها برای بهبود استراتژی‌های مدیریت منابع آبی در مناطق جنگلی بهره‌برداری کرده و از تخریب زیست‌بوم‌های حساس جلوگیری کنند. برای مثال تصاویر ماهواره‌ای از دریاچه ارومیه در سال‌های متمادی می‌تواند کارشناسان را از وضعیت این دریاچه، آگاه و کمک کند تا اقداماتی در جهت بهبود وضعیت پیش‌آمده صورت گیرد.

پایش ماهواره‌ای و جلوگیری از جنگل‌زدایی
جنگل‌زدایی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای زیست‌بوم‌های طبیعی است. داده‌های به‌دست‌آمده از تصاویر ماهواره‌ای منظومه دونما می‌توانند به ‌طور مداوم تغییرات در سطح جنگل‌ها را پایش کنند. با استفاده از الگوریتم‌های تحلیل تصاویر می‌توان به‌سرعت مناطقی را که در حال تخریب هستند، شناسایی کرد و با اتخاذ تصمیمات پیشگیرانه، جلوی ادامه روند تخریب را گرفت. این فرآیند با سنجش‌ خودکار و پردازش سریع داده‌ها، امکان واکنش به موقع و مؤثرتر را فراهم می‌کند. فرض کنید ورود سموم کارخانجات در آب مورد نیاز گیاهان باعث تخریب پوشش گیاهی در ناحیه‌ای به‌خصوص شود؛ در این شرایط پوشش گیاهی در آن ناحیه دچار تغییرات می‌شود و این تغییرات در تصاویر ماهواره‌ای از طریق مقایسه بازه‌های زمانی مختلف قابل تشخیص و مشاهده هستند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه هدف ما تثبیت مدار «لئو» و دسترسی قدرتمندانه به مدار «ژئو» است، گفت: یکی از مسائلی که باعث شد از  سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران درخواست کردم در ادامه مسیر به دولت چهاردهم کمک کند، تعامل و اعتقاد وی به بخش خصوصی است.
به گزارش ایسنا، ستار هاشمی در مراسم افتتاحیه هفته جهانی فضا که صبح امروز در پژوهشگاه فضایی برگزار شد، با اشاره به حضور پرشکوه مردم در نماز جمعه روز گذشته و فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی، وعده «صادق ۲» را اقدامی اقتدارآفرین برای کشور دانست که توسط نیروهای مسلح کشور رقم خورد و افزود: این اقدام نشان داد ادعای رژیم جعلی صهیونیستی توهمی بیش نیست و هیمنه پوشالی آنان در هم شکست.

وی اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در برنامه پیشنهادی خود به مجلس ارائه دادم، تمرکز و توسعه صنعت فضایی است. صنعت فضایی حداقل ۲ وجه مهم دارد؛ یکی بخش اقتداری و دیگری اقتصادی که هر ۲ را باید در کنار یکدیگر مدنظر قرار داد.

هاشمی ادامه‌داد: اگر به هر کدام از آنها توجه کنیم، یک زیرساخت پایه‌ای و مهمی به نام نیروی انسانی دارد که مهم‌ترین رکن توسعه این صنعت حفظ و نگهداشت نیروی انسانی است و بر این اساس یکی از مسائلی که باعث شد از دکتر سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران درخواست کردم در ادامه مسیر به دولت چهاردهم کمک کند، تعامل و اعتقاد وی به بخش خصوصی است.

وزیر ارتباطات خاطرنشان‌کرد: حوزه اثرگذاری صنعت فضایی به شدت متنوع و وسیع است و علوم مختلفی را از علوم پایه تا علوم مهندسی در برمی‌گیرد. هفته گذشته دقایقی را در کنار رتبه‌های تک‌رقمی کنکور ریاضی بودیم و قول دادیم ظرفیت‌هایی که در وزارت ارتباطات وجود دارد را در اختیار آنان قرار خواهیم داد تا هم با مسائل کشور آشنا شوند و هم از همین ابتدا ذهن‌شان را به حل مشکلات کشور معطوف کنیم؛ باید آنها را به ماندن ترغیب کنیم.

هاشمی تصریح‌کرد: تحقق دولت الکترونیک موضوعی است که آحاد ملت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اما با وجود اقداماتی که انجام شده، مردم آن را به خوبی لمس نمی‌کنند. برای تحقق دولت الکترونیک سه رکن هویت‌بخشی به افراد، هویت‌بخشی کسب و کار و مدیریت سرزمین را باید در نظر گرفت.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خاطرنشان‌کرد: مدیریت سرزمین یکی از موضوعات مهمی است که با وجود تلاش‌های زیاد در کشور، دستاوردهایی در تراز جمهوری اسلامی نداشته است.

وی ادامه‌داد: بحث «حدنگاری» یکی از موضوعاتی است که صنعت فضایی به شدت می‌تواند در این خصوص کمک‌کننده و راهگشا باشد. استفاده از ظرفیت ماهواره «خیام»، تعیین تکلیف اراضی ملی، کشاورزی، روستایی و شهری کشور به شدت می‌تواند کمک کند تا به این سؤال پاسخ دهیم که چه کسی، در چه مکانی و چه کاری انجام می‌دهد؟

هاشمی تاکید کرد: پاسخ به این سؤال باعث هدفمند شدن ارائه خدمات به شهروندان می‌شود و بدون داده موثق نمی‌توان صحبت از حکمرانی کرد.

وزیر ارتباطات افزود: بحث حکمرانی یکی از دغدغه‌های جدی همه حاکمیت‌ است. داده‌های ما نیاز به تکمیل دارد و تکمیل آن به کمک استفاده‌ حداکثری از فناوری ممکن می‌شود.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از پرتاب ماهواره در ماه جاری خبر داد و گفت: با این پرتاب پیچیده ترین عملیات فضایی کلید می خورد.

به گزارش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، عیسی زارع‌پور با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر، گزارشی از اقدامات و دستاوردهای این وزارتخانه در دولت سیزدهم ارائه کرد.

وی در ابتدا به اجرای دولت هوشمند اشاره کرد و گفت: با اجرای دولت هوشمند بسیاری از مشکلات مردم در تعامل با دولت رفع می‌شود.

وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه در ابتدای دولت کارهای پراکنده‌ای در حوزه الکترونیکی کردن خدمات دولت اتفاق افتاده بود، خاطرنشان کرد: با دستور و پیگیری رئیس جمهور شهید مراکز فناوری اطلاعات و هوشمند سازی در همه دستگاه‌ها به بالاترین سطح سازمانی و زیر نظر بالاترین مرجع دستگاه‌ها ارتقا یافتند و در قوانین بودجه سنواتی سال‌های اخیر هم همه دستگاه‌ها مکلف شدند که همه خدمات خود را از طریق یک درگاه واحد ارائه دهند و پنجره ملی خدمات خود را راه اندازی کنند.

وی به راه اندازی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ توسط وزارت ارتباطات اشاره کرد و افزود: تاکنون تمام دستگاه‌های دولت با حدود ۷۰ درصد خدمات خود به صورت الکترونیکی در این پنجره حضور دارند و حدود ۶۰۰ خدمت نیز به صورت هوشمند ارائه می‌شود و تا ۳ سال آینده کسی نباید برای دریافت خدمات به دستگاه‌های اجرایی مراجعه کند.

زارع پور با اشاره به همکاری راهبردی سازمان امور استخدامی در این پروژه، گفت: تاکنون ۴۸ میلیون نفر در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند احراز هویت شده اند و ۵۰۰ میلیون بار نیز از این پنجره استفاده شده است.

وی استعلامات بین دستگاهی را ۸ میلیارد در سال گذشته اعلام کرد و با اشاره به اینکه امسال این عدد به ۱۰ میلیارد می‌رسد، افزود: هر استعلام به معنی عدم نیاز به مراجعه حضوری یک فرد به یک دستگاه است.

وزیر ارتباطات پیگیری شهید جمهور و صداوسیما را در اجرایی شدن پنجره ملی خدمات دولت هوشمند مؤثر عنوان کرد.

وی به وضعیت شبکه ارتباطی کشور در ابتدای این دولت و عقب ماندگی‌های حوزه ثابت نیز اشاره کرد و افزود: برای بهبود کیفیت شبکه باید در تمام لایه‌های شبکه ارتباطی، نوسازی انجام می‌شد که این نوسازی آغاز و در حال انجام است.

زارع پور با اشاره به روند شروع و ادامه پروژه فیبرنوری در دولت سیزدهم به عنوان زیرساخت اصلی ارتباطات، گفت: تا امروز در ۶۰۰ شهر اجرای پروژه فیبرنوری منازل و کسب و کارها آغاز و با شهرداری‌های این شهرها توافق صورت گرفته و دسترسی ۴۰ درصد خانوارهای شهری به شبکه فیبرنوری در کشور فراهم شده و در صورت درخواست امکان اتصال آنها وجود دارد.

وی با بیان اینکه تعداد اتصال منازل و کسب وکارها به شبکه فیبرنوری نسبت به ابتدای دولت ۲ تا دو و نیم برابر شده، افزود: با ریل گذاری مناسب و الزام قانون هفتم توسعه برای اجرای ۲۰ میلیون اتصال و با تداوم آن در دولت بعدی، میزان اتصال به ۳ میلیون مشترک تا پایان سال جاری می‌رسد.

وزیر ارتباطات افزایش سایت‌های نسل چهارم از ۳۳ هزار به ۴۴ هزار و نسل پنجم از ۱۰ سایت به ۲ هزار سایت را از دیگر اقدامات انجام شده برای نوسازی و توسعه شبکه ارتباطی عنوان کرد و گفت: بر اساس برنامه ریزی انجام شده سایت‌های نسل پنجم تا پایان سال به ۶ هزار سایت افزایش می‌یابد.

زارع پور ۲ برابر شدن ظرفیت شبکه انتقال و آی پی کشور و ۵ برابر شدن ظرفیت تبادل ترافیک را از دیگر اقدامات مهم برای نوسازی و توسعه شبکه ارتباطی دانست و گفت: با این اقدامات یک کار اساسی برای توسعه و نوسازی شبکه ارتباطی کشور صورت گرفته است تا به شکل ریشه‌ای مساله سرعت اینترنت برای همیشه حل شود.

وی به مسیرهای متنوع ورود اینترنت به کشور اشاره کرد و افزود: هم اکنون پهنای باند اینترنت تأمین شده به اندازه دوبرابر نیاز کشور رسیده است.

وزیر ارتباطات، توسعه ارتباطات در روستاها را بر مبنای نگاه عدالت محور دولت سیزدهم دانست و گفت: در این دولت ۸ هزارو ۲۰۰ روستای بالای بیست خانوار به اینترنت پرسرعت متصل شدند و در راه اندازی سایت‌های این روستاها ۳ هزار روستای زیر ۲۰ خانوار نیز تحت پوشش قرار گرفتند که آمار روستاهای تحت پوشش به ۹۷ درصد و جمعیت روستایی که به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند را به ۹۸.۵ می‌رساند.

 

سیزدهمین پرتاب ماهواره در دولت سیزدهم در مرداد

وی با اشاره به حمایت‌ها و پیگیری‌های شهید جمهور برای رسیدن به دستاوردهای فضایی، افزود: احتمالاً در مردادماه سیزدهمین پرتاب ماهواره در دولت سیزدهم را خواهیم داشت که یک رکورد محسوب می‌شود و یکی از عملیات‌های پیچیده فضایی خواهد بود.

وزیر ارتباطات به بزرگترین قرارداد ساخت ماهواره با بخش خصوصی و دانش بنیان فضایی اشاره کرد و گفت: با اجرای این قرار داد ایران به کشورهای محدود منظومه سازان دنیا وارد می‌شود که اولین ماهواره‌های این منظومه امسال به فضا پرتاب می‌شود.

 

پرتاب نخستین ماهواره در دهه فجر سال جاری از پایگاه چابهار

وی درباره پایگاه فضایی چابهار نیز با اشاره به افتتاح فاز اول این پروژه در سال جاری، خبر از پرتاب نخستین ماهواره در دهه فجر سال جاری از این پایگاه داد.

زارع پور به حمایت از سکوها و پیام رسان های داخلی در دولت سیزدهم نیز اشاره کرد و گفت: کاربران این سکوها بین ۴ تا ۱۲ برابر افزایش داشتند و برنامه ما این است که این پیام رسان ها به سمت خدمت رسانی و ارائه خدمات به مردم حرکت کنند.

 

۵۰۰ هزار کسب و کار جدید در سکوهای داخلی راه اندازی شد

وی از ۳۰ مورد حمایت در مصوبه حمایت از کسب و کارها در کارگروه اقتصاد دیجیتال یاد کرد و افزود: یک مورد این حمایت‌ها معافیت مالیاتی این کسب و کارهای فعال در سکوهای داخلی است.

وزیر ارتباطات اعلام کرد: در ۳ سال گذشته ۵۰۰ هزار کسب و کار جدید در سکوهای داخلی راه اندازی شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: همزمان با ماهواره کوثر، ماهواره تحقیقاتی ـ ارتباطی هدهد نیز به فضا پرتاب خواهد شد. تاریخ دقیق پرتاب این دو ماهواره به زودی اعلام می‌شود.
به گزارش تسنیم، حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران، درباره پرتاب ماهواره‌های کوثر و هدهد که توسط بخش خصوصی ساخته شده‌اند با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، سال جاری را سالی پربار برای پرتاب ماهواره‌های ایرانی، به‌ویژه ماهواره‌های توسعه‌یافته توسط بخش خصوصی دانست.

سالاریه تصریح کرد: ماهواره کوثر، یک ماهواره سنجشی است که سازمان فضایی ایران، قرارداد خرید تصاویر آن را منعقد کرده است. این اقدام، گامی مهم در راستای حمایت از بخش خصوصی و ایجاد بازار برای محصولات فضایی این بخش محسوب می‌شود. پرتاب ماهواره کوثر در سال جاری برنامه‌ریزی شده بود، اما با اندکی تأخیر مواجه شده است.

وی تأکید کرد: همزمان با ماهواره کوثر، ماهواره تحقیقاتی ـ ارتباطی هدهد نیز به فضا پرتاب خواهد شد. تاریخ دقیق پرتاب این دو ماهواره به زودی اعلام می‌شود.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: دکتر سالاریه همچنین از پرتاب ماهواره‌های دیگری در سال جاری خبر داد که توسط بخش خصوصی و به سفارش پژوهشگاه فضایی در حال ساخت هستند.

وی در عین حال تأکید کرد که در صنعت فضایی، به دلیل پیچیدگی‌های فنی، جابجایی زمان‌بندی پرتاب‌ها امری طبیعی است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: تعداد پرتاب های ماهواره در دولت سیزدهم بیش از سه دوره دولت های قبل است و ان شاءالله سیزدهمین پرتاب ماهواره را در دولت سیزدهم خواهیم داشت.

به گزارش خبرنگار مهر، عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گردهمایی فعالان بخش خصوصی حوزه فضایی، پاسداشت زحمات شهید جمهور آیت الله رئیسی که امروز صبح در محل پژوهشگاه فضایی ایران برگزار شد با اشاره به اینکه هر ماهواره‌ای که پرتاب می‌شود برای ما قدرت و ثروت تولید می‌کند، گفت: با نگاه ویژه ای که در دولت سیزدهم وجود داشت و زیر سایه همدلی که بین بخش‌های خصوصی و لشکری و کشوری ایجاد شد، ده‌ها ماهواره در حال پرتاب داریم.

وی افزود: از دی ماه سال ۱۴۰۰ تا دی ماه سال ۱۴۰۲، تعداد ۱۰ پرتاب داخلی داشتیم و تعداد پرتاب‌هایی که در دولت سیزدهم در کمتر از سه سال انجام شده است بیش از سه دوره قبل از دولت سیزدهم است.

زارع پور افزود: ان شاءالله سیزدهمین پرتاب در دولت سیزدهم نیز خواهیم داشت تا به زودی بتوانیم به مدار لئو دست یابیم. همچنین امیدواریم بتوانیم ماهواره سایر کشورها را پرتاب کنیم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه گفت: در حوزه پایگاه فضایی زمینی که ۱۰ سال است خاک می‌خورد نیز برنامه‌هایی وجود دارد. قرار است فاز اول پایگاه فضایی امسال تا دهه فجر افتتاح شود که در حال حاضر پیشرفت فیزیکی ۵۰ تا ۶۰ درصدی داشته است و با افتتاح این پایگاه، اولین پرتاب ماهواره از این پایگاه صورت خواهد گرفت.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه ساخت منظومه فضایی و انعقاد بیش از هزار میلیارد تومان قرارداد با بخش خصوصی همگی از دستاوردهای دولت سیزدهم است گفت: برای نخستین بار در تاریخ کشور به تصاویر رنگی از سطح کشور دسترسی داریم که پیش از این در اختیار نداشتیم و تمام این اتفاقات خوب در سه سال اخیر رخ داده که حاصل نگاه راهبردی رئیس جمهور به این مقوله بود.

زارع پور ادامه داد: داغ از دست دادن رئیس جمهور را تسلیت می‌گویم و هر چقدر که می‌گذرد بیشتر جای خالی او را احساس می‌کنیم و هنوز خیلی مانده تا باور کنیم که رئیس جمهور دیگر در کنار ما نیست.

وی افزود: اگر توجه و نگاه ویژه آیت‌الله رئیسی نبود حوزه فضایی آن‌قدر پیشرفت نمی‌کرد. در دولت قبل به حوزه فضایی توجه نمی‌شد و وقتی ماهواره بر ماهواره‌بر سوار می‌شد تا پرتاب شود، دستور عدم پرتاب می‌آمد. پروژه (شریف) دوستی سال ۹۲ تحویل سازمان فضایی شد، اما سه سال طول کشید که تا ماهواره پرتاب شود حتی در سمنان آزمایش‌های سازگاری و مونتاژ انجام شد، اما در لحظات آخر فرمان عقبگرد صادر شد.

وزیر ارتباطات تصریح کرد: آنها نمی‌خواستند کسی در آن سوی مرزهای کشور ناراحت شود. ماهواره دوباره برگشت به سوله و خاک خورد و بعد از ۲ سال دوباره تست شد و در نهایت نیز پرتاب موفقیت‌آمیزی انجام نشد؛ ما دوره این‌چنینی در کشور داشتیم و کشور یک دهه عقب افتاد و از این فضا به دوره‌ای رسیدیم که شهید رئیسی کار خود را آغاز کرد و یادم نمی‌رود در روزهای نخست آغاز به کار در وزارت ارتباطات برنامه‌ای را به آقای رئیسی ارائه دادم که به نخبگان توجه ویژه‌تری شود.

زارع پور ادامه داد: به همین دلیل با همراهی ایشان از دستاوردهای فضایی در نقاط دوردست ۶ ساعت بازدید داشتیم. اگر می‌گوئیم که رئیس جمهور پای کار بودند به این دلیل است که جلوه کارهای وی را از نزدیک دیدیم.

وی در پایان گفت: پس از این بازدید و بعد از ۱۱ سال شورای عالی فضایی به ریاست شهید رئیسی احیا شد. نقطه شروع فعالیت فضایی کشور همان جلسه‌ای بود که آذرماه ۱۴۰۰ برگزار شد و سومین جلسه این شورا سه شنبه این هفته برگزار خواهد شد.

با رونمایی از دو ماهواره بخش خصوصی با نام‌های «کوثر» و «هدهد» اعلام شد این دو ماهواره در پاییز سال جاری با پرتابگر خارجی پرتاب می‌شوند.
به گزارش ایسنا، در حاشیه گردهمایی فعالین بخش خصوصی پاسداشت شهید جمهور که صبح امروز در پژوهشگاه فضایی برگزار شد، به صورت پخش زنده از اتاق تمیز، از ماهواره‌های «کوثر» و «هدهد» رونمایی شد.

این دو ماهواره، ماهواره‌های بخش خصوصی دانش‌بنیان هستند که قرار است در پاییز امسال با پرتابگر روسیه پرتاب شوند.

ماهواره «کوثر» ساخت محققان یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان، یک ماهواره سنجشی با وضوح ۳.۴۵ متر است که قرار است به ارتفاع ۵۰۰کیلومتری در مدار لئو پرتاب شود؛ تصاویر دریافت‌شده از این ماهواره برای کاربردهای کشاورزی، نقشه‌برداری و حدنگاری مناسب است و عمر مداری این ماهواره ۲ساله خواهد بود.

ماهواره «هدهد» یک ماهواره کیوب‌ست در ابعاد 3U است که دارای دو ماموریت است که یکی از ماموریت‌های آن ایجاد بستر تبادل پیام اختصاصی در قالب اینترنت اشیاء است که برای آنتن‌دهی و پوشش‌دهی مناطق صعب‌العبور کاربرد دارد.

دومین ماموریت آن امکان‌سنجی یک بستر فضایی برای ناوبری و موقعیت‌یابی است.

رئیس سازمان فضایی ایران از بیمه کردن یک ماهواره و حرکت آن در فضا خبر داد و گفت: ساخت پایگاه چابهار ۱۱ سال معطل مانده بود و در این دولت کلنگ احداث این پایگاه به زمین زده شد و برنامه‌ریزی شده تا اولین پرتاب را از این پایگاه داشته باشیم.

به گزارش ایسنا حسن‌ سالاریه امروز در رویداد ملی فضایی سهیل با اشاره به نقش و جایگاه دانشگاه‌ها در تحولات جامعه به برنامه ۱۰ ساله فضایی ایران اشاره کرد و افزود: یکی از رویکردهای تحولی دولت سیزدهم، توسعه صنعت فضایی است؛ از این رو در ۲.۵ سال گذشته در بسیاری از شاخص‌ها تحولات سریعی رخ داده است، ولی به این مفهوم نیست که اتفاقات مد نظر رخ داده، چرا که برنامه‌ها و انتظارات ما بسیار بالاتر از این میزان است.

وی ادامه داد: آنچه که اکنون در صنعت فضایی رخ می‌دهد، ۱۰ درصد ظرفیت واقعی است که در کشور وجود دارد؛ به این معنا که ۱۰ برابر فعالیت‌های اخیر را باید داشته باشیم و اگر در سال‌های قبل با جدیت و برنامه‌ریزی دقیق‌تری کار می‌کردیم، جایگاه امروز ما بهتر بود.

سالاریه با بیان اینکه رشد و پیشرفت در صنعت فضایی در ابتدا دشوار است و به تدریج سرعت رشد شتاب می‌گیرد، خاطرنشان کرد: در دولت سیزدهم با حضور رئیس‌جمهور و فعال شدن شورای عالی فضایی عزم جزمی شکل گرفت تا برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور، بازنویسی و اصلاح و هدفگذاری‌های جدید شود.

رئیس سازمان فضایی با تاکید بر اینکه این بازنگری‌ها بر اساس تحولات این صنعت در دنیا بوده است، یادآور شد: در دنیا تغییرات زیادی در این صنعت رخ داد، به گونه‌ای که در دهه ۶۰ تا ۷۰ میلادی بیشتر شاهد تقابل قدرت‌های شرق و غرب بودیم، ولی اکنون این رویکرد جای خود را به رویکرد اقتصادی داده است؛ از این رو مردم در دنیا به سمت درآمدزایی این صنعت در حرکت هستند.

وی حضور بخش خصوصی در این صنعت را یکی از نشانه‌های بارز ورود مردم به این صنعت دانست و گفت: در کشوری مانند چین استارت‌آپ‌های خیلی بیشتر از آنکه می‌توان تصور کرد ،در حوزه ساخت ماهواره وارد شده است، ضمن آنکه روسیه دارای صنعت فضایی دولتی است و اکنون نیز به شدت تغییر رویکرد داده و به سمت بخش خصوصی رفته است.

سالاریه، توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای را از دیگر تغییر رویکرد کشورها دانست و اظهار کرد: در خیلی از کشورها به سراغ قهرمان‌سازی اقتصادی در صنعت اقتصادی می‌روند و در این حوزه سرمایه‌گذاری های زیادی کرده‌اند و اگر ما نیز می‌خواهیم در این حوزه گام برداریم، باید تفکر دولتی را به تدریج کنار بگذاریم و حضور بخش خصوصی در این صنعت را جایگزین تفکر دولتی کنیم.

 

برنامه ۱۰ ساله صنعت فضایی

رئیس سازمان فضایی ایران تقویت بخش خصوصی و ایجاد جذابیت در این صنعت را از رویکردهای برنامه ۱۰ ساله کشور در صنعت فضایی دانست و گفت: این سند از ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با مناقصاتی که برای بخش خصوصی برگزار کردیم، اجرا شد و بسیاری که وارد سازمان فضایی می‌شوند، با شک و تردید نگاه می‌کنند که آیا بخش خصوصی توانمندی اجرای این پروژه‌های بزرگ را دارند یا خیر، ولی من معتقدم که بخش خصوصی این توانمندی را دارد؛ چرا که هدر رفت، کارمند بازی و معطلی و غیره که در بخش دولتی وجود دارد، در بخش خصوصی دیده نمی‌شود.

سالاریه با بیان اینکه بخش خصوصی بابت هر اقدامی که اجرایی می‌کند، باید تضمین ارائه دهد، یادآور شد: در حوزه ما دولتی‌ها نیز باید اعتقاد به بخش خصوصی داشته باشیم و ریسک‌ها را بپذیریم.

 

انعقاد حدود هزار میلیارد تومان قراردادهای فضایی با بخش خصوصی

وی با بیان اینکه به تدریج در حال رفع چالش‌ها و مشکلات این حوزه با همکاری نهادهای دولتی هستیم، اظهار کرد: در یک سال و ۳ ماه گذشته حدود هزار میلیارد تومان قراردادهای فضایی با بخش خصوصی داشتیم.

سالاریه با انتقاد از قدیمی بودن زیر ساخت‌های حوزه فضایی، تاکید کرد: زیر ساخت‌های حوزه فضایی قدری قدیمی و غیر حرفه‌ای است و در این حوزه گام‌هایی برداشته شده است که نمونه آن احداث پایگاه چابهار است که ۱۱ سال معطل مانده است و نظرات متفاوتی در زمینه احداث این پایگاه در منطقه حاره‌ای و طوفان چابهار و در مجاورت مرز مطرح بود و این موضوعات موجب شده بود که این طرح معطل بماند، در حالی که هیچ کدام از این موضوعات برای توسعه صنعت فضایی قابل قبول نیست.

رئیس سازمان فضایی ادامه داد: در این دولت کلنگ احداث این پایگاه به زمین زده شد و برنامه‌ریزی شده که اولین پرتاب را از این پایگاه داشته باشیم.

به گفته این مقام مسؤول، اولین پرتاب خورشید آهنگ از پایگاه صرفا اختصاصی، غیر نظامی و بومی صورت می‌گیرد.

 

احداث آزمایشگاه‌های تخصصی فضایی

سالاریه با ابراز امیدواری از اینکه بخش خصوصی در این پایگاه حضور داشته باشد، یادآور شد: در حوزه آزمایشگاه‌ها ضعف جدی داریم و آزمایشگاه‌های ما در این حوزه محدود بودند، به گونه‌ای که دستگاه‌ها دچار نقص فنی بودند و ما نمی‌توانستیم سیکل کامل تست بر روی سیستم‌ها داشته باشیم و شدیدا در این حوزه در حال برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری هستیم.

وی اضافه کرد: در حال برنامه‌ریزی برای احداث آزمایشگاه تخصصی هستیم که به طور همزمان بتواند تا هزار کیلوگرم ماهواره را تست کند. اینها اقدامات مهم ولی سختی است؛ چرا که باید از طریق بودجه‌های دولتی در این حوزه سرمایه‌گذاری شود و زمینه برای حضور بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این حوزه هموار نشده است.

سالاریه با بیان اینکه در حوزه فضایی به بخش‌های سخت این صنعت وارد شدیم، یادآور شد: به دلیل مسائل تحریمی، سند فضایی را از بخش بالادست این صنعت یعنی ساخت ماهواره، پرتاب و پرتابگرد شروع کردیم که این بخش‌ها، زمینه‌های سخت و اقتصادی این صنعت است؛ از این رو نیاز به سرمایه گذاری‌ها و زمان زیادی دارد تا به تثبیت برسیم.

رئیس سازمان فضایی افزود: بسیاری از کشورهایی که در این صنعت وارد شدند، برعکس این مسیر را رفته‌اند. به عنوان مثال برای تامین یک ماهواره مخابراتی در ابتدا هزینه‌ای باید پرداخت شود، ولی بیش از ۷ تا ۸ برابر قیمت آن در طول عمر آن عایدی به لحاظ اقتصادی خواهد داشت؛ ولی به دلیل شرایط تحریمی چنین زمینه‌ای برای ما فراهم نیست و نبوده، لاجرم به سمت بخش سخت این صنعت یعنی توسعه فناوری و رسیدن آن به فناوری بوده که رفتیم.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر با توجه به توسعه پرسرعت فناوری‌های حوزه پردازشگرها و کوچک شدن اندازه سنسورها و پردازشگرها و توسعه میکروالکترونیک و ورود پردازشگرهای بسیار با کیفیت و کوچک شدن ماهواره‌ها از ماهواره‌های چند تنی به چند صد تا چند ده کیلوگرمی، به صنعت فضایی ما و کشورهای نوظهور در این صنعت ورود کرده است که این کشورها با قیمت‌های کمتری به محصولات صنعت فضایی برسند.

سالاریه با بیان اینکه این زمینه موجب انگیزه در کشور شده است، گفت: قراردادهایی که با بخش خصوصی منعقد می‌کنیم، ماهواره‌هایی با وزن بالایی نیستند و می‌تواند بسیار خوب با توسعه فناوری که رخ می‌دهد، نیازهای کشور را مرتفع کند و حتی وارد تجاری‌سازی شود.

به گفته وی با توسعه تکنولوژی که در دنیا رخ داده است، اگر توسعه ماهواره در زمانی با چند میلیون دلار محقق می‌شد، امروز با یک میلیون دلار به ماهواره‌هایی با قابلیت‌های بالا دست یابیم و این یک قابلیت جدی در این حوزه‌ است.

رئیس سازمان فضایی ایران تاکید کرد: در چنین شرایطی برنامه ۱۰ ساله صنعت فضایی در سال ۱۴۰۱ مصوب شد و اکنون در دستور اجرا قرار دارد و بسیاری از پروژه‌ها بر اساس این برنامه برون سپاری شده است، چون اعتقاد داریم که ورود بخش خصوصی و دانشگاهی به توسعه حوزه فضایی کمک خواهد کرد.

 

توسعه کسب و کارهای فضایی

رئیس سازمان فضایی با بیان اینکه صنعت فضایی همانند سایر حوزه‌های فناوری برای موفق شدن در درجه اول نیاز به بازار دارد، با تاکید بر اینکه بازار صنعت فضایی هنوز در کشور ما شکل نگرفته است،‌ ادامه داد: این در حالی است که در آینده نزدیک اگر کشوری اقتصادی مبتنی بر داده‌های فضایی نداشته باشد، یک کشور عقب مانده تلقی می‌شود.

وی نمونه خدمات فضایی را پایش بخش کشاورزی، معادن و مدیریت خشکسالی و منابع آبی دانست و گفت: از طریق یک ماهواره ۵۰۰ کیلوگرمی حدود ۹۰ تا ۱۰۰ دقیقه یک دور، دور زمین می‌چرخد و به راحتی می‌تواند در مدت ۴ تا ۵ روز از هر نقطه‌ای تصویربرداری و به زمین ارسال کند، حال اگر این یک ماهواره تبدیل به منظومه‌ای از ماهواره‌ها شود، دسترسی ما به داده‌های فضایی را بلادرنگ می‌کند.

سالاریه گفت: این امر می‌تواند قدرت ما را در مدیریت منابع و تصمیم گیری بیشتر کند و هیچ پهپادی با آن قابل رقابت نیست.

وی با اشاره به دقت تصویربرداری ماهواره‌ها خاطر نشان کرد: در سال ۸۵ پروژه‌هایی که برای دوربین‌های ماهواره‌ در کشور تعریف می‌شد، در حد چند صدمتر بود و اکنون در حدود ۴ تا ۵ متر است و خیلی از محققان بر روی دوربین‌های تا یک متر نیز مطالعاتی را اجرایی کردند و آماده دارند.

سالاریه ادامه داد: از آنجایی که در کشور بازار صنعت فضایی شکل نگرفته و این  یک چالش جدی است و هم اکنون تیم‌هایی هستند که دستاوردی دارند ولی به بازار نرسیده‌اند و سرمایه و عمر زیادی در این مسیر گذاشته‌اند، ولی حرکت ما برای ایجاد بازار یک الزام و باید است؛ چون در آینده تعداد ماهواره‌های ساخته شده روند افزایشی دارد.

وی تاکید کرد: ما برای تسریع در این روند طبق برنامه ۱۰ ساله فضایی، طرح خرید تضمینی تصاویر ماهواره‌ای را داریم که در این زمینه بازارسازی در کشور خواهد شد.

رئیس سازمان فضایی ادامه داد: از سوی دیگر با برخی از صندوق‌های خطرپذیر وارد مذاکره شدیم و بسیاری از شرکت‌هایی که با ما همکاری دارند، ضمانت نامه‌های خود را از این صندوق‌های خطر دریافت می‌کنند.

سالاریه از مذاکرات با صنعت بیمه در حوزه صنعت فضایی خبر داد و گفت: برای اولین بار با یکی از شرکت‌های بیمه‌ای وارد مذاکرات شدیم و برای اولین بار پرتاب و حرکت یک ماهواره را در مدار بیمه کرد. این امر موجب کاهش ریسک و در نهایت ایجاد بازار خواهد شد.

رییس سازمان فضایی ایران از برنامه‌ریزی برای پرتاب پنج تا هفت ماهواره در سال ۱۴۰۳ و پرتاب ماهواره‌های بخش خصوصی خبر داد و گفت: امسال مرحله نخست سکو پرتاب چابهار به بهره‌برداری می‌رسد.
«حسن سالاریه» در حاشیه بیست و هشتمین همایش و نمایشگاه ملی مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی (ژئوماتیک ۱۴۰۳)، در پاسخ به ایرنا در مورد برنامه‌ریزی امسال برای پرتاب ماهواره، اظهار داشت: امسال پیش‌بینی ما این است که بین چهار تا پنج پرتاب داخلی و یک تا ۲ پرتاب بین‌المللی داشته باشیم؛ یعنی امسال پنج تا هفت ماهواره پرتاب خواهد شد هرچند ممکن است این میزان تغییر و جابه‌جایی هم داشته باشد.

وی در پاسخ به سوال دیگر ایرنا مبنی بر اینکه در امسال چه نوع ماهواره‌هایی پرتاب خواهد شد، گفت: امسال ماهواره‌های مخابراتی، سنجشی، تحقیقاتی و هم ماهواره‌های عملیاتی در برنامه پرتاب داریم.

سالاریه در مورد تغییرات نمونه دوم ماهواره پارس ۱، گفت: پرتاب نمونه اول و تست‌های پارس۱ که به خوبی در مدار قرار گرفت و برای نمونه دوم آن اصلاحاتی برای بهبود کیفیت و افزایش عملکرد قابلیت‌های ماهواره پارس۱ در نمونه دوم داریم که در حال انجام است و اعمال خواهیم کرد.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: امسال هم مانند سال گذشته بلکه شلوغ‌تر و بیشتر ماهواره‌های ساخت دستگاه‌های دولتی، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و... پرتاب می‌شود، البته همان طور که وعده داده بودیم ماهواره‌هایی که برای اولین بار توسط بخش خصوصی به صورت کامل طراحی و ساخته شدن را پرتاب خواهیم کرد.

سالاریه ادامه داد: امسال نمونه دوم ماهواره پارس۱، ماهواره ظفر۲، ماهواره طلوع ۳ یا پایا را برای پرتاب داریم؛ همچنین ماهواره کوثر که توسط بخش خصوصی ساخته شده، آماده پرتاب است؛ همچنین چند ماهواره تحقیقاتی از خانواده پژوهش و ماهواره‌های این سری را داریم که به احتمال بسیار زیاد ماهواره طلوع۳، ظفر ۲، کوثر و ماهواره‌های تحقیقاتی دیگر را در سال ۱۴۰۳ پرتاب خواهیم کرد و در صف پرتاب قرار دارند.

وی در مورد بلوک انتقال مداری گفت: پرتاب نمونه دوم ماهواره پارس ۱ با توجه به اینکه نمونه اول در مدار قرار گرفته، تست‌های آن در حال انجام است و با توجه به اصلاحاتی که مد نظر است، در مسیر پرتاب قرار می‌گیرد البته احتمال دارد که نمونه دوم پارس۱ به امسال نرسد، اما در برنامه پرتاب قرار دارد تا اولین زمانی که این امکان وجود دارد که امسال پرتاب شود.

سالاریه با بیان اینکه ماهواره مخابراتی ناهید ۲ به اتمام رسیده است، تاکید کرد؛ چندین ماهواره تحقیقات پژوهش دیگر هم داریم که آماده پرتاب هستند البته هر کدام از ماهواره‌ها با توجه به ضرورت و توسعه زیرسیستم‌های مربوطه دارند امسال پرتاب خواهند شد.

رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به این سوال از ماهواره‌بر خارجی استفاده خواهد شد، گفت: همان‌طور که سال گذشته توضیح داده شد جایی که امکان در مدار قرار دادن ماهواره توسط پرتابگرهای داخلی وجود ندارد، از ماهواره‌بر خارجی استفاده خواهیم کرد.

وی توضیح داد: توسعه صنعت ماهواره با سرعت بالا انجام شود و به همین دلیل تعداد پرتاب‌های بالایی داریم که آماده است و از پرتابگر خارجی هم استفاده خواهیم کرد؛ البته تمایل داریم با کشورهای خارجی همکاری خوبی خارجی داشته باشیم و از این ظرفیت باید به نحو احسن استفاده کنیم.

سالاریه تاکید کرد: پرتاب‌هایی که امسال انجام خواهد شد بیشتر توسط پرتابگر داخلی خواهد بود.

رئیس سازمان فضایی ایران در مورد سکوی چابهار، گفت: فاز ۱ پایگاه چابهار که مربوط به پرتابگرهای سوخت جامد است و برنامه داریم امسال از آن بهره‌برداری آغاز شود و برنامه‌ریزی می‌کنیم که اولین پرتاب هم پرتاب ماهواره خورشید آهنگ باشد.

وی تاکید کرد: البته تاریخ دقیق نمی‌توان برای هیچ کدام از برنامه‌ها اعلام کرد زیرا ممکن است با توجه به شرایط تغییراتی ایجاد شود، مثلاً عنوان می‌کنیم که پرتاب در فلان ماه است که شاید تغییر کند و این در صنعت فضایی طبیعی است؛ به همین دلیل نمی‌توان تاریخ دقیقی برای اعلام کرد و به تدریج هر کدام از پرتاب‌ها که در شرف انجام قرار گرفت، اطلاع‌رسانی خواهد شد.

سالاریه گفت: پیش بینی ما این است که هم به لحاظ پرتاب و به هم به لحاظ بهره‌برداری از ایستگاه‌ها و ساختارهای زمینی بیشتر از سال گذشته است.

معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد: برای استفاده از ظرفیت فضا و ماهواره‌ها ضرورت دارد که ایستگاه‌های زمینی را توسعه دهیم که دو ایستگاه زمینی دیگر را داریم که از پروژه‌های بزرگ سازمان فضایی ایران است. توسعه ایستگاه زمینی امسال جز برنامه‌های جدی سازمان فضایی قرار دارد که شروع شده و امسال از آنها بهره‌برداری خواهد شد.

وی گفت: در بحث آزمایشگاه هم زمان هم برنامه مفصلی داریم که تلاش می‌کنیم امسال به بهره‌برداری برسد.

سالاریه در مورد کاربردهای ماهواره‌ها در صنعت نقشه‌برداری و سایر بخش‌ها، بیان کرد: تصاویر ماهواره‌ای با کیفیت‌های مختلف (بالا و متوسط) و با دقت ۵، ۱۰ و ۵۰ متر در اختیار سازمان فضایی ایران قرار دارد و در حوزه‌های مختلف از جمله هواشناسی، پایش گرد و غبار، کشاورزی، پایش منابع آبی کاربرد دارد؛ البته تصاویر کیفیت بالا مثل تصاویر ماهواره خیام بیشتر در حوزه نقشه‌برداری و صنعتی و خیلی از حوزه‌های دیگر که به تصاویر با کیفیت بالا نیاز دارند، استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: در سازمان فضایی ایران کاملاً آمادگی وجود دارد تا تصاویر در اختیار بخش‌های مختلف قرار بگیرد و بخش خصوصی، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها، دستگاه‌های دولتی با ارتباطی که با پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی ایران می‌گیرند، بر اساس نیاز خودشان تصاویر آرشیوی در اختیارشان قرار می‌گیرد یا تصاویر جدید سفارش‌گذاری می‌کنند.

وی گفت: در بحث آزمایشگاه هم زمان هم برنامه مفصلی داریم که تلاش می‌کنیم امسال به بهره‌برداری برسد.

سالاریه در مورد کاربردهای ماهوارها در صنعت نقشه‌برداری و سایر بخش‌ها، بیان کرد: تصاویر ماهواره‌ای با کیفیت مختلف( بالا و متوسط) و با دقت ۵، ۱۰ و ۵۰ متر در اختیار سازمان فضایی ایران قرار دارد و در حوزه‌های مختلف از جمله هواشناسی، پایش گرد و غبار، کشاورزی، پایش منابع آبی کاربرد دارد؛ البته تصاویر کیفیت بالا مثل تصاویر ماهواره خیام بیشتر در حوزه نقشه‌برداری و صنعتی و خیلی از حوزه‌های دیگر که به تصاویر با کیفیت بالا نیاز دارند، استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: در سازمان فضایی ایران کاملاً آمادگی وجود دارد تا تصاویر در اختیار بخش‌های مختلف قرار بگیرد و بخش خصوصی، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها، دستگاه‌های دولتی با ارتباطی که با پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی ایران می‌گیرند، بر اساس نیاز خودشان تصاویر آرشیوی در اختیارشان قرار می‌گیرد یا تصاویر جدید سفارش گذاری می‌کنند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت:پایش سطح زیرکشت محصولات استراتژیک کشاورزی با استفاده از داده‌های فضایی در حال پیشرفت است.

به گزارش خبرنگار مهر، عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در شبکه اجتماعی ویراستی در خصوص توسعه صنعت فضایی در کشور گفت: توسعه کاربردهای صنعت فضایی جز محورهای مهم برنامه ۱۰ ساله صنعت فضایی کشور است.

وی افزود: در این راستا، پایش سطح زیرکشت محصولات استراتژیک کشاورزی با استفاده از داده‌های فضایی و هوش مصنوعی از مأموریت‌های پژوهشگاه فضایی و مرکز هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات در تعامل با وزارت جهاد کشاورزی است که الحمدلله در حال پیشرفت است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: ماهواره‌های متعدد سنجشی در حال ساخت و آماده پرتاب است.

به گزارش ایرنا، عیسی زارع‌پور در حاشیه جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران گفت: سیاست ما در وزارت ارتباطات این است که اولویت اپراتورها توسعه شبکه باشد. اگر اپراتورهای تلفن همراه پولی دارند باید نخست به این بخش (توسعه شبکه) اختصاص دهند.

وی افزود: من نه خریدارم نه فروشنده که بخواهم خرید دیجی‌کالا از سوی همراه اول را تأیید یا تکذیب کنم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین با بیان اینکه سال گذشته در تعامل وزارت علوم با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پنجره واحد برای دانشگاه‌ها راه‌اندازی شد که تا کنون بیش از ۲۶۰ دانشگاه عضو آن شده‌اند، اظهار کرد: این اقدام مشترک در ارزیابی اتحادیه بین‌المللی مخابرات به عنوان یکی از طرح‌های برتر انتخاب شد که مایه خوشحالی و افتخار است.

زارع پور تاکید کرد: انشاءلله امسال مانند سال گذشته مسیر هوشمندسازی دولت را دنبال خواهیم کرد؛ در حال حاضر ۷۰ درصد خدمات دولت از طریق پنجره هوشمند دولت به مردم ارائه می‌شود.

وی با بیان اینکه ماهواره‌های متعددی در ساخت داریم و ماهواره‌هایی آماده پرتاب داریم، گفت:در طراحی و ساخت ماهواره های متعدد سنجشی هستیم تا به این واسطه ماهواره تصویربرداری در فضا داشته باشیم. یکی از این ماهواره‌ها پارس یک ـ نمونه دوم آن ـ در حال ساخت است که انشاءالله آماده خواهد شد. 

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه ماهواره‌های لایه LEO چند مرتبه در طول روز از روی کشور عبور می‌کنند، اظهار کرد: از آنجایی که سرعت آنها ۷-۸ برابر سرعت زمین است، بنابراین دائما این ماهواره‌ها را روی آسمان کشورمان نداریم. اگر تعداد ماهواره‌ها بیشتر باشد دسترسی ما به داده های ماهواره‌ای و اطلاعات آنها بیشتر خواهد شد.

زارع‌پور با اشاره به اینکه دنیا به سمت منظومه‌سازی می‌رود و با هم به این سمت حرکت می‌کنیم، تاکید کرد: منظومه سازی دانشی است که شاید در اختیار بیش از ۵-۶ کشور نباشد، دانشمندان ما به آن دست پیدا کرده اند.

وی اظهار کرد: امیدواریم امسال بتوانیم اولین قدم‌ها را در حوزه ماهواره‌های مخابراتی و سنجشی برداریم اکنون منظومه شهید سلیمانی توسط بخش خصوصی در حال ساخت است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت: اتمام نمونه دوم ماهواره پارس۱، تکمیل تست‌های نهایی ماهواره ناهید۲ و سامان۱ و آماده‌سازی آنها برای پرتاب و نیز تجاری‌سازی دستاوردها در سطح بین‌المللی از دیگر برنامه‌های مهم پژوهشگاه در سال ۱۴۰۳ است.
به گزارش تسنیم، حسن سالاریه؛ معاون وزیر و سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران، ضمن مرور دستاوردهای پژوهشگاه فضایی ایران در سالی که گذشت، اهم برنامه‌های پژوهشگاه در سال 1403 را اعلام کرد.

سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران درباره دستاوردهای پژوهشگاه در سال 1402 گفت: سالی که گذشت برای پژوهشگاه فضایی ایران سالی پرکار و پر دستاورد بود. از جمله دستاوردهای شاخص پژوهشگاه در این سال؛ پرتاب موفق و در مدار قرار گرفتن ماهواره‌های ثریا، مهدا و پارس یک و عملکرد صحیح این ماهواره‌ها در مدار بود که باعث افتخار و مایه دلگرمی متخصصان این پژوهشگاه شد.

سالاریه؛ از دیگر دستاوردهای پژوهشگاه به تکمیل پروژه ماهواره‌ای ناهید2 تا مرحله تجمیع و تست نمونه پروازی این ماهواره؛ پروژه بلوک انتقال مداری تا مرحله تجمیع نمونه پروازی؛ ارائه خدمات اینترنت به زائران اربعین توسط بالن مقید مخابراتی؛ عقد قرارداد ماهواره‌ پارس2 و راد؛ عقد قرارداد پروژه کپسول زیستی با پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم؛ عقد قرارداد ماهواره‌های پژوهش1 و پژوهش 2 با بخش خصوصی؛ برگزاری مناقصه ماهواره پژوهش4 و اعلام برنده مناقصه؛ عقد قرارداد مسابقه طراحی و ساخت ماهواره‌های مکعبی با دانشگاه صنعتی شریف؛ طراحی مفهومی ماهواره‌های ناهید3، پارس3، سامان2 و محموله ماهواره سار 20 متری اشاره کرد.

وی درباره دستاوردهای شیرین پژوهشی پژوهشگاه در سالی که گذشت اظهار کرد: دریافت جایزه ملی سازمان حامی پژوهش و فناوری توسط پژوهشگاه، ارتقای رتبه پژوهشگاه در نظام رتبه‌بندی مراکز پژوهشی، کسب رتبه الف دوفصلنامه علوم، فناوری و کاربردهای فضایی، عقد قرارداد پژوهشی با دانشگاه‌های برتر، عقد چندین قرارداد پروژه سرریز فناوری و شرکت فعال پژوهشگاه در نمایشگاه‌های گوناگون ملی و بین‌المللی از جمله دستاوردهای پژوهشگاه بود.

سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران درباره دستاوردهای بخش توسعه زیرساخت پژوهشگاه افزود: آغاز پروژه مرکز یکپارچه‌سازی ماهواره‌های یک تنی به عنوان پیشرفته‌ترین و منحصربه فردترین مرکز آزمون کشور، یکی از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی پژوهشگاه بود که به حمدلله پیشرفت قابل قبولی داشت.

سالاریه ادامه داد؛ میزبانی پژوهشگاه از رئیس محترم جمهور در روز ملی فناوری فضایی و رونمایی از دستاوردهای پژوهشگاه نیز نقطه عطفی در تاریخ پژوهشگاه به شمار می‌آید که در روز 14 بهمن سال 1402 رقم خورد.

وی موفقیت‌های صنعت فضایی و به‌ویژه پژوهشگاه فضایی ایران را مرهون تلاش همه همکاران و دست‌اندرکاران بخش فضایی دانست و گفت؛ بخش‌های زیادی از این موفقیت‌ها و بار عمده‌ای از مسئولیت بخش فضایی برعهده پژوهشگاه است که انشاءالله بتواند از این مسئولیت سربلند بیرون بیاید و شاهد تداوم این موفقیت‌ها و نیز موفقیت‌های بزرگ‌تری باشیم.

سالاریه تصریح کرد: استفاده از تمام ظرفیت‌های کشور برای طراحی و ساخت ماهواره و نیز توسعه زیست‌بوم بخش خصوصی و واگذاری سیستم‌سازی به این بخش، یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها و برنامه‌های کلان بخش فضایی کشور در سال 1403 است که در این بین، پژوهشگاه باید نقش راهبری و نظارت را ایفا کند و در تعامل حداکثری با بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان، نقش‌آفرینی جدی داشته باشد.

سرپرست پژوهشگاه فضایی ایران در پایان خاطرنشان کرد: اتمام نمونه دوم ماهواره پارس1، تکمیل تست‌های نهایی ماهواره ناهید2 و سامان1 و آماده‌سازی آنها برای پرتاب و نیز تجاری‌سازی دستاوردها در سطح بین‌المللی از دیگر برنامه‌های مهم پژوهشگاه در سال 1403 است.

آزاده کیاپور – در سال ۲۰۲۲، اولین تصاویر از تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا منتشر شد که توجه جهان را با مناظر خیره‌کننده هزاران ستاره، سیاره و کهکشان، از جمله دورترین کهکشان‌های کشف شده، به خود جلب کرد.

این اکتشافات، به لطف چندین دهه سرمایه‌گذاری و مشارکت بین ناسا، آژانس فضایی اروپا (ESA)، آژانس فضایی کانادا (CSA) و نیز پیشرفت‌های مستمر علمی، که از تلسکوپ حاصل می‌شود و ستون فقرات این کشف بی‌سابقه را شکل می‌دهد، حاصل شده است. فراتر از تلسکوپ وب، اکتشافاتِ بیشتر در فضا، به سرعت در حال افزایش است و یک الگوی جدید و هیجان انگیز ایجاد می‌کند که بازیگران، روندها، فرصت‌ها و چالش‌های جدید را شامل می‌شود. این اتفاقات، همگی با همگرایی فناوری‌های پیشرفته که بخشی از جریان گسترده انقلاب صنعتی چهارم (۴IR) هستند، پشتیبانی می‌شوند.

انقلاب صنعتی چهارم با ادغام فناوری‌هایی که حوزه‌های بیولوژیکی، فیزیکی و فناوری را یکپارچه می‌کند، مشخص می‌شود و  سیستم‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را متحول می‌کند. مشابه انقلاب‌های صنعتی قبلی، با وجود اثرات مخرب ۴IR، این سیستم‌ها، پتانسیل بهبود کیفیت زندگی جمعیت‌های سراسر جهان، از جمله رشد اقتصادی و تحول ساختاری را دارا هستند. مبارزه با فقر و نابرابری، بازسازی مجدد نیروی کار، مهارت‌ها و تولید، افزایش خدمات مالی و سرمایه‌گذاری، نوسازی کشاورزی و صنایع مرتبط، بهبود مراقبت‌های بهداشتی و سرمایه انسانی از جمله این تحولات است. تغییرات پارادایم در صنعت فضایی به طور خاص، به دلیل پیشرفت در فناوری‌های ۴IR، پتانسیل بسیار زیادی برای افزایش رفاه جهانی فراگیر دارد.

 

• روندهای کلیدی

انقلاب صنعتی چهارم و فضا، رابطه مثبت و تقویت‌کننده نسبت به یکدیگر دارند. از یک‌سو، پیشرفت‌های علمی و همگرایی فناوری‌ها به پیشرفت در اکتشاف فضا منجر می‌شود و از سوی دیگر، توسعه فضا به ایجاد فناوری‌ها و برنامه‌های جدید پیشرفت در حوزه بلاک‌چین، هوش مصنوعی (AI)، پرینت سه‌بعدی، علم مواد، فناوری نانو و بیوتکنولوژی انجامیده است. این امر، منجر به دو روند کلیدی، یعنی کاهش هزینه‌های پرتاب و افزایش قابلیت‌های ماهواره‌های کوچک‌تر شده است. این دو روند، قابلیت‌های جدید ناشی از اکتشاف و منفعت جوامع روی زمین ایجاد کرده است.

پیشرفت در علم مواد و پرینت ‌سه‌بعدی، با تاثیرات گسترده بر صنعت فضایی، به طور قابل توجهی هزینه‌های پرتاب را کاهش داده است. مواد پیشرفته مانند فیبر کربن و کامپوزیت‌های پیشرفته نیز برای موشک‌‌ها استفاده می‌شوند که به طور قابل توجهی، وزن کلی آنها را کاهش می‌دهد و میلیون‌ها دلار در سوخت موردنیاز برای پرتاب صرفه‌جویی می‌کند.

چاپ سه‌بعدی هزینه‌های ساخت فضاپیما را به‌ویژه برای موتورهای موشک، موتورهای اکسیژن و نفت سفید کاهش می‌دهد. اکنون تنها ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا این نیازمندی‌ها با استفاده از چاپ سه‌بعدی طراحی شوند. در آینده، شرکت‌ها و دولت‌ها در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه پرینت سه‌بعدی در مدار را گسترش دهند تا از ریزگرانش (جاذبه کم) موجود در فضا، برای چاپ کابل‌های فیبر نوری، ابزارها و مواد ساختمانی به روش‌های جدید و موثرتر استفاده کنند. موشک‌های قابل استفاده مجدد نیز در حال تبدیل شدن به واقعیت هستند و سفرها به مدار پایین زمین را برای افراد و شرکت‌های فعال در صنایع را پایدارتر و در دسترس‌تر می‌سازند.

کاهش هزینه‌های پرتاب، منجر به افزایش محبوبیت ماهواره‌های کوچک می‌شود. به دلیل پیشرفت چاپ سه‌بعدی و علم مواد همراه با بهبود قدرت پردازش، ذخیره‌سازی داده‌ها، فناوری دوربین، بهره‌وری سازه‌های خورشیدی، کوچک‌سازی و نیروی محرکه، ساخت صورت فلکی ماهواره‌های کوچک، در مقایسه با صور فلکی ماهواره‌های کمتر و بزرگ‌تر، به طور قابل توجهی، ارزان‌تر، همراه با تولید سریع‌تر و عیب‌یابی آسان‌تر هستند.  کشورها و شرکت‌ها در هر اندازه از این پیشرفت‌ها استفاده می‌کنند.

ماهواره‌های کوچک، حدود ۹۴ درصد پرتاب‌های فضاپیما را تشکیل می‌دهند. این میزان از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، از ۵۳ مورد به ۱۷۴۳ مورد افزایش یافته است. شرکت‌های جدید از جمله SpaceX، OneWeb، Telesat Canada، Samsung و Boeing از ماهواره‌های کوچک، برای ساخت صورت‌های فلکی پهنای باند بزرگ استفاده می‌کنند.

افزایش ماهواره‌های کوچک منجر به رشد عظیمی در حسگرها شده است. این امر، موجب ظهور شرکت‌های جدیدی می‌شود که از حسگرهای راه دور در فضا استفاده می‌کنند تا تصاویر و فناوری‌های پرقدرت را روی زمین ثبت کنند. این صورت‌های فلکی ماهواره‌ای، حجم عظیمی از داده را تولید می‌کنند که منجر به رشد عظیم تقاضا برای ذخیره‌سازی و تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌شود. همچنین شرکت‌هایی که از هوش مصنوعی، به‌ویژه یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق استفاده می‌کنند، داده‌ها را هوشمند می‌کنند و این امر، طیف وسیعی از کاربردهای تجاری از جمله نظارت بر عرضه مواد غذایی، ردیابی انتشار گازهای گلخانه‌ای و نظارت بر زنجیره تامین انرژی را تقویت می‌کند.

 

• بازیگران کلیدی انقلاب صنعتی چهارم

کاهش هزینه‌ها همراه با پذیرش گسترده‌تر فناوری که زیربنای ۴IR است، منجر به عصر دسترسی بی‌سابقه‌ برای بازیگران جدید در صنعت فضایی، اعم از بازیگران دولتی و شرکت‌های خصوصی شده است. از سال ۲۰۲۱، صنعت فضایی جهانی، از بیش از ۱۰ هزار شرکت خصوصی فناوری فضایی، ۵۰۰۰ سرمایه‌گذار بزرگ، ۱۳۰ سازمان دولتی و ۲۰ بخش تجاری تشکیل شده است.

در میان بازیگران دولتی، ایالات متحده، هم در زمینه سرمایه‌گذاری در فضای عمومی (با ۵۴.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ یعنی تقریبا ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری جهانی دولت در فضا) و هم در زمینه سرمایه‌گذاری فضای خصوصی از نظر تعداد شرکت‌ها در این صنعت، پیشران جهانی است و تقریبا ۱۰ برابر بریتانیا، شرکت فضایی دارد. علی‌رغم حفظ جایگاه ایالات متحده در سرمایه‌گذاری مالی، تعهد چین به سرمایه‌گذاری فضایی به عنوان محرکی برای رقابت اقتصادی، این کشور را به سرعت به رهبری جهانی در فضا رسانده است. دومین کشور پس از ایالات متحده در سرمایه‌گذاری و نوآوری فضایی، چین است که ۱۰.۳ میلیارد دلار در زمینه برنامه‌های فضایی در سال ۲۰۲۱ هزینه کرد و پرتاب ماهواره، برنامه‌ها و تصاویر را افزایش داد و در عین حال، روی تلسکوپی حتی پیشرفته‌تر از هابل سرمایه‌گذاری کرد که ۴۰ درصد از آسمان زمین را تصویربرداری می‌کند.

فراتر از ایالات متحده و چین، فناوری‌های پیشرفته، ورود کشورهای جدید به بازار اکتشافات فضایی را آسان‌تر می‌کند. اکنون ۲۰ کشور در چهار قاره، بیش از ۱۰۰ میلیون دلار، بودجه فضایی غیرنظامی دارند، در حالی که ۷۰ کشور، از جمله فیلیپین در سال ۲۰۱۹، رواندا و کاستاریکا در سال ۲۰۲۱ و ایران دارای برنامه‌های فضایی فعال هستند. همچنین هند، کره‌جنوبی، اسرائیل و اعضای اتحادیه اروپا به طور فزاینده در حوزه ماموریت‌های فضایی سرمایه‌گذاری می‌کنند، در حالی که پاکستان، لائوس، بلاروس و ونزوئلا، با همکاری چین، نسبت به خرید ماهواره اقدام می‌کنند.

کشورهای آفریقایی نیز در صنعت فضایی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند و اولین ماهواره‌ای را به فضا پرتاب کرده‌اند که به طور کامل در آفریقا توسعه یافته است. در همین حال، امارات متحده عربی به دلیل اینکه اولین کشور در مقیاس خود بود که ماموریت علمی به مریخ را آغاز کرد، مورد تشویق قرار گرفت. با پیوستن آژانس فضایی آمریکای لاتین و کارائیب (ALCE) به آژانس فضایی اروپا (ESA) و سازمان همکاری فضایی آسیا و اقیانوسیه (APSCO)، سازمان‌های منطقه‌ای نیز در حال سرمایه‌گذاری در فضا هستند.

علاوه بر طیف بازیگران دولتی جدید درگیر در سرمایه‌گذاری فضایی، وجود تعداد بسیار زیادی از شرکت‌های فضایی خصوصی و توانایی‌های آنها نشان می‌دهد فضا تا چه حد توسط انواع بازیگران درگیر، اعم از بخش خصوصی و کارآفرینان فردی، بخش عمومی را در کشف فضا و کاربردهای فناوری رهبری می‌کند. فعالیت فضایی تجاری در مرکز «مسابقه فضایی مدرن» قرار دارد و از ۱۱۰ میلیارد دلار به ۳۵۷ میلیارد دلار رسیده و از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰، تقریبا سه برابر شده است.

بازیگران اصلی از جمله SpaceX، Blue Origin و Virgin، برای تبدیل شدن به رهبران گردشگری فضایی و ارتباطات، با یکدیگر رقابت می‌کنند. در حالی که این شرکت‌های بزرگ از نظر اندازه و سرمایه‌گذاری پیشرو هستند، پیشرفت‌های فناوری این امکان را برای سایر کشورها فراهم کرده تا به صنعت فضایی تجاری بپیوندند. برای مثال، اگرچه بازیگران سنتی‌تر مانند ایالات متحده، چین و روسیه، بیشترین رشد را در صنعت ماهواره تجاری تجربه کرده‌اند اما اکنون شرکت آرژانتینی Satellogic و شرکت فنلاندی ICEYE، در بین پنج کمپانی فضای تجاری برتر در حوزه شرکت‌های ماهواره‌ای قرار دارند.

 

• فرصت‌ها

روندهای کلیدی در صنعت فضایی، به دلیل توسعه سریع فناوری، فرصت‌های جدیدی را در حوزه رفاه فراگیر می‌گشاید. کشورها و مناطقی که قبلا از صنعت فضایی کنار گذاشته شده بودند، اکنون این پتانسیل را دارند که از سه فرصت اصلی استفاده کنند:

روندهای فناوری فضایی به قابلیت‌های پیشگام از فعالیت‌های فضا به زمین تا فعالیت‌های فضا به فضا منجر می‌شود که می‌تواند به طور مستقیم برای بازیگران بیشتری مفید باشد.
از آنجا که بازیگران بیشتری قادر به سرمایه‌گذاری در فضا هستند، پتانسیل مشارکت در دیپلماسی معنادار در صحنه جهانی خواهند داشت. این امر، منجر به سومین فرصت می شود.
پتانسیل فضا برای تبدیل شدن به منطقه‌ای که در آن کشورها و مناطق، علیرغم درگیری‌های اقتصادی، ژئوپلیتیکی یا اجتماعی مداوم بر روی زمین، می‌توانند برای پیشبرد اهداف مشترک گردهم آیند.
به دلیل کاهش هزینه‌های پرتاب، نوآوری‌های فناوری مداوم و تجاری‌سازی رو به رشد در صنعت فضایی، فرصت‌هایی، هم در حوزه پایین‌دستی (فعالیت‌هایی که از فناوری در فضا برای خدمات روی زمین یا فعالیت‌های فضا به زمین استفاده می‌کنند) و هم در حوزه بالادستی (فعالیت‌هایی که اشیا را به فضا می‌فرستند یا فعالیت‌های فضا به فضا) ایجاد می‌کنند، زیرا تغییرات در هر دو بخش منجر به اقتصاد فضایی جدیدتر و یکپارچه‌تر می‌شود.

فعالیت‌های فضا به زمین، بیشتر اقتصاد فضایی را تشکیل می‌دهند که با پیشرفت فناوری، مزایای اجتماعی هیجان‌انگیزی دارد. در حال حاضر، کاهش هزینه‌های پرتاب، کاربردهای بالقوه فضا به زمین از جمله زیرساخت‌های پهن باند بهینه، افزایش قابلیت‌های رصد زمین و ماهواره‌های امنیت ملی را گسترش داده است. شرکت‌ها در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه انتقال عملیات به مدار پایین می‌تواند مدل‌های جدید را ایجاد کند. مثلا در صنعت داروسازی، شرکت‌های پزشکی در مدار می‌توانند اندام‌هایی را برای بیماران پیوندی روی زمین رشد دهند و داروهای جدیدی را تولید کنند که سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.

قابلیت‌های جدید پرتاب حتی می‌تواند استفاده از کارخانه‌های خورشیدی را در مدار یا روی ماه (که  انرژی خورشیدی را به زمین بازتاب می‌دهند)، امکان‌پذیر کند؛ هدفی که مدت‌ها انتظارش را می‌کشیدیم و هزینه‌ها، مانع از آن می‌شد. این پیشرفت‌ها در دسترسی به پهنای باند و منابع انرژی، برای کشورهایی که از انقلاب‌های صنعتی قبلی عقب مانده‌اند، حیاتی است تا بتوانند با سرمایه‌گذاری از فرصت‌های فضا به زمین، مسیر توسعه جدید را ایجاد کنند.

اقتصاد فضا به فضا، که عمدتا تحت سلطه حمل‌ونقل است، از نظر تاریخی به دلیل کمبود تقاضا و هزینه‌های زیاد توسعه نیافته بود. اکنون با شرکت‌های بیشتری که یا به دنبال انتقال فعالیت‌های خود به فضا یا آوردن افراد بیشتری به فضا هستند، تقاضا برای تولید در فضا و محدود کردن زمان و هزینه‌ لازم برای انتقال مواد از زمین، در حال افزایش است. استخراج فضایی فلزات گرانبها و عناصر کمیاب می‌تواند به عنوان راهی برای پاسخگویی به تقاضا برای تولید در فضا تبدیل شود که به مواد خام، فلزات و آب نیاز دارد. هر دو اقتصاد فضا به زمین و فضا به فضا، به رشد خود ادامه خواهند داد، زیرا پیشرفت‌های فناوری جدید با ایجاد فرصت برای کشورهای در حال توسعه، به دست آمده است.

دومین فرصت برای رفاه فراگیر در این واقعیت نهفته است که چون کشورهای بیشتری می‌توانند در حوزه صنعت فضایی در سطوح مختلف مشارکت و سرمایه‌گذاری کنند، این کشورها قدرت دیپلماتیک قوی‌تری در نحوه توسعه و تنظیم اقتصاد فضایی دارند. از سال ۲۰۲۲، تنها ۱۱ کشور، قابلیت پرتاب دارند اما سایر کشورها می‌توانند به روش‌های دیگر در این زمینه مشارکت کنند، مانند پرو و آنگولا که در حال توسعه ماهواره‌های خود هستند.

دیگر «پرده آهنین» قدیمی در فضا وجود ندارد زیرا کشورهای بیشتری می‌توانند ماهواره‌ها را به مدار پرتاب کنند. این خبر خوبی برای کشورهای دیگر است که با پیشرفت اوضاع، حرف بیشتری برای گفتن دارند. صنعت فضای تجاری اکنون برای بازیگران جدید نیز در دسترس است. کشورهای بیشتر و بیشتری در آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین به طور فعال در صنایع فضایی بخش خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این امر، بیانگر این است که فضا برای آنها مزایای چندوجهی، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر دیپلماتیک دارد. ظهور بخش خصوصی فضایی در سایر کشورها به این معناست که حتی اگر تنش‌ها یا آسیب‌پذیری‌‌هایی در دولت‌ها یا روابط ژئوپلیتیکی وجود داشته باشد، همکاری کلیدی برقرار خواهد بود.

این امر منجر به سومین فرصت بزرگ برای توسعه فراگیر صنعت فضایی می‌شود که بیانگر پتانسیل آن برای ایجاد مجدد مشروعیت در چندجانبه‌گرایی و یافتن زمینه‌های اهداف مشترک، حتی با وجود پیچیدگی فزاینده بین بازیگران است. اهمیت دیپلماسی فضایی با وابستگی کشورها به یکدیگر، به ویژه در زمینه ارتباطات ماهواره‌ای، بیشتر خواهد شد. طیف وسیعی از کاربردهای نوآورانه فناوری‌های فضایی، پتانسیل باورنکردنی برای کمک به جهان در دستیابی به اهداف بین‌المللی دارد. فرصت‌های در حال رشد بسیار به‌ویژه با توجه به نقاط قوت و مزیت‌های مناطق خاص، اعم از منابع طبیعی، سرمایه یا محیط‌های توانمند برای همکاری و نوآوری بین‌المللی در صنعت فضایی وجود دارد که آن را برای انواع جدیدی از مشارکت‌های جهانی آماده می‌کند.

 

• چالش‌های کلیدی پیش‌رو

در حالی که رقابت به پیشرفت‌هایی با سرعت بی‌سابقه منجر می‌شود، می‌تواند به توسعه و کاربرد فناوری‌هایی با انگیزه‌های متفاوت بینجامد و البته ممکن است در خدمت طیف وسیع ذینفعان و جامعه نباشد. تنش‌های ژئوپلیتیکی، تلاش‌ برای مشارکت‌ در حوزه‌ نگرانی‌های امنیتی را خنثی می‌کند، زیرا قدرت‌های بزرگی مانند ایالات متحده، چین و روسیه، قطبی‌تر می‌شوند. به عنوان مثال، روسیه در واکنش به تنش‌ها بر سر جنگ اوکراین اعلام کرد پس از سال ۲۰۲۴، از ایستگاه فضایی بین‌المللی خارج می‌شود و پایگاه خود را خواهد ساخت. اگر روسیه این مسیر را ادامه دهد، این همکاری با ایالات متحده، احتمالا به روش‌های دیگر تداوم خواهد یافت اما این نوع تصمیم‌ها، زمانی که با تنش‌های ژئوپلیتیکی بر روی زمین تقویت می‌شوند، ثبات عملیات فضایی را به ضرر همه افراد درگیر، به خطر می‌اندازند.

احتمال توافق و هماهنگی جهانی در جنبه‌های مختلف اقتصاد فضایی در حال ظهور کمتر شده است. ساده لوحانه است که فرض کنیم مشکلات اقتصادی، ژئوپلیتیکی و اجتماعی روی زمین در بستر فضا ناپدید می‌شوند. با این حال، اگرچه این درگیری‌ها ادامه دارند و ممکن است پیچیده‌تر شوند اما هنوز فرصت‌هایی برای هماهنگی جهانی وجود دارد، هرچند به طور بالقوه، نیازمند رویکرد متفاوت در پاسخ به این واقعیت است. به عنوان مثال، هنوز حوزه‌های موردعلاقه مشترک در بین شرکای مختلف وجود دارد که فناوری فضایی می‌تواند به آنها کمک کند، مانند توسعه واکسن، ردیابی بلایای طبیعی و ارزیابی کیفیت آب.

برخی کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند دیپلماسی پیش‌بینی‌کننده، در زمینه تغییرات آب و هوایی و همه‌گیری، می‌تواند راهی به جلو باشد که بر پیش‌بینی و کاهش بدترین سناریوها تمرکز دارد. این امر می‌تواند به آشکار شدن حوزه‌هایی با احتمال همکاری بیشتر کمک کند. بنابراین تمرکز بر آینده به جای تلاش برای یافتن اجماع گسترده که در نهایت می‌تواند پیشرفت را متوقف کند، استراتژیک‌تر است. این موضوع، به‌ویژه اکنون که کشورهای بیشتری با منافع رقیب درگیر هستند، بیشتر صدق می‌کند.

ظهور شرکت‌های خصوصی در فضا، در عین حال که فرصت‌های بزرگی ارائه می‌دهد، خطرات عمده‌ای را نیز به همراه دارد. در حال حاضر، از آنجا که برخی از اکتشافات فضایی و کاربردهای فناوری فضایی در مراحل اولیه توسعه هستند، برای اولین بار مزایای زیادی وجود دارد. با این حال، این خطر مطرح است که نهادهای خصوصی، انحصارهایی را در حوزه‌های خاصی مانند پهنای باند ایجاد کنند و انگیزه‌های آنها ممکن است با انگیزه‌های دولت یا جامعه همخوانی نداشته باشد. این امر، شرایط همکاری را پیچیده‌تر می کند؛ خصوصا اینکه مرزهای ملی روی زمین در زمینه فضا ممکن است خودسرانه عمل کنند. از آنجا که چارچوب‌های اخلاقی و مقرراتی به توسعه ادامه می‌دهند، بسیار مهم است بخش خصوصی به عنوان صدای اصلی بسیاری از ذینفعان باشد.

 

• نتیجه‌گیری

اثرات انقلاب صنعتی چهارم (۴IR) در سراسر جهان احساس می‌شود، زیرا فناوری‌های پیشرفته، سیستم‌هایی را که امروز در آن کار می‌کنیم به چالش می‌کشند. نفوذ ۴IR در فضا، قبلا تحول‌آفرین بوده است، زیرا فناوری‌های نوظهور، هزینه‌های پرتاب و ماهواره را کاهش داده‌اند و فرصت سرمایه‌گذاری در فضا را به روی کشورهای بیشتر و شرکت‌های بیشتر گشوده‌اند. اگر تنش‌های ژئوپلیتیکی، تلاش‌ها برای مشارکت یا هماهنگی را خنثی کند، وجود بازیگران بیشتر در فضا، به معنای خطرات بیشتر است.

با این حال، توسعه فناوری‌ها و اکتشافات فراوان، فرصت‌های بیشتری برای منافع جهانی و اجتماعی ایجاد می‌کند. کشورهای کوچک‌تر می‌توانند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مسیرهای توسعه و پویایی‌ جدید استفاده کنند، زیرا نقش بیشتری در دیپلماسی و مشارکت‌های جهانی دارند. بار دیگر، این تحولات در صنعت فضایی، ماهیت مخرب انقلاب صنعتی چهارم را به نمایش می‌گذارد، زیرا خطرات پیچیده و البته فرصت‌های بی‌سابقه به همراه دارد. در صورتی که جهان بر چالش‌ها غلبه کند و از فرصت‌های تسریع‌شده به وسیله فناوری‌های فضایی پیشرفته استفاده نماید، رفاه فراگیر و پایدار می‌تواند بیشتر به واقعیت تبدیل شود. (منبع:عصرارتباط)

نگار قیصری – صنعت فضایی ایران پس از رکود 8 ساله در دولت‌های یازدهم و دوازدهم که به گفته فعالان این عرصه تا مرز تعطیلی پیش رفت، با آغاز بکار دولت سیزدهم و در مدتی کمتر از 3 سال با چرخشی 180درجه‌ای، نه تنها احیا شد بلکه کاستی‌های گذشته را جبران کرد.

در این مدت کوتاه و با تبدیل عرصه فضایی از یک صنعت رو به خاموشی به یک اولویت بالا و استراتژیک، همسو با دیگر کشورهای دنیا، شتاب تغییرات به نحوی بود که میزان پرتاب‌های موفق ماهواره‌ها در ایران از زمان آغاز بکار دولت سیزدهم از مجموع پرتاب‌های یک دهه قبل نیز پیشی گرفت.

به نحوی که صنعت فضایی اکنون به یکی از بخش‌های ثابت و خبرساز در رسانه‌های ایران تبدیل شده و واکنش‌های متعددی از سوی دولت‌ها و رسانه‌های غربی را به دنبال داشته است. لذا در گزارش حاضر تلاش می‌شود تا به خروجی و دستاوردهای عرصه فضایی کشور از زمان آغاز بکار دولت سیزدهم تا کنون پرداخته شود.

 

• دستاوردهای سال 1400 و 1401

– پرتاب ماهواره ققنوس با ماهواره‌بر سیمرغ و آزمون موفق حمل و جدایش همزمان 3 ماهواره (دی‌ماه 1400)

دی‌ماه سال 1400 پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ به فضا، یکی از مهمترین خبرهایی بود که رسانه‌های ایران به آن پرداخته‌اند. در همین خصوص رسانه‌های ایرانی معتقد بودند که این مأموریت فضایی برای نخستین بار سه محموله تحقیقاتی را به صورت همزمان به ارتفاع 470 کیلومتری و با سرعت 7350 متر بر ثانیه پرتاب و محقق کرد.

• پایش آنلاین پهنه‌های آبی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای؛ تحویل 3 سامانه کاربردی پایش ماهواره‌ای به نهادهای بهره‌بردار (بهمن‌ماه 1400)

پهنه‌های آبی بدون شک از مهم ترین اکوسیستم‌های طبیعی کره زمین است. لذا پایش و نظارت بر سلامت آن‌ها، یکی از اولویت‌های اصلی مدیران ارشد منابع طبیعی هر کشوری محسوب می شود. پایش مستمر پهنه‌های آبی با روش‌های متداول و سنتی، امری دشوار و هزینه بر است؛ از طرفی به کارگیری فناوری‌های نوین مانند تصاویر ماهواره ای سنجش از دور در بسیاری از کاربردها مفید، سریع و کم هزینه ظاهر شده است. یکی از مهم ترین کاربردهای تصاویر سنجش از دور، پایش کمی و کیفی پهنه‌های آبی است.

• تزریق مداری موفق ماهواره نور2 توسط ماهواره‌بر قاصد (اسفندماه 1400)

دومین ماهواره نظامی ایران با نام نور2 توسط ماهواره‌بر قاصد نیروی هوافضای سپاه به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار 500 کیلومتری زمین تزریق شد. این دومین ماهواره نظامی ایران است که در مدار نزدیک زمین (LEO) قرار می‌گیرد؛ پیش از این ماهواره نور1 در سوم اردیبهشت‌ماه 1399 توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به وسیله ماهواره‌بر سه مرحله‌ای و سوخت ترکیبی قاصد به فضا پرتاب شده بود و در مدار 425 کیلومتری زمین تزریق شده بود که کماکان در مدار زمین قرار دارد.

• پرتاب نمونه کیفی ماهواره ناهید1 با ماهواره‌بر ذوالجناح (خردادماه 1401)
• پرتاب ماهواره خیام با ماهواره‌بر سایوز (مردادماه 1401)

ماهواره خیام که مالکیت آن در اختیار سازمان فضایی ایران است، با سنجنده‌های دقیق در طیف‌های مختلف، زیرساختی مناسب برای هوشمندسازی بخش‌های گوناگون کشور خواهد بود.

ماهواره خیام یک ماهواره 600کیلوگرمی است که در مدار 500کیلومتری قرار می‌گیرد تا به‌مدت 5 سال از داده‌ها و تصاویر ارسالی آن در حوزه‌های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه استفاده شود. ماهواره خیام یک ماهواره سنجش از دور است و تمامی فرامین مربوط به کنترل و بهره‌برداری از این ماهواره توسط کارشناسان ایرانی مستقر در پایگاه‌های فضایی متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خاک جمهوری اسلامی ایران انجام و صادر خواهد شد.

• آغاز عملیات عمرانی پایگاه بزرگترین پایگاه پرتاب ماهواره در غرب آسیا (شهریورماه 1401)

در آن مقطع همچنین اعلام شد پایگاه فضایی چابهار نام پایگاه ملی پرتاب ماهواره ایران است. این پایگاه در چابهار و در ابعاد 5 در 5 کیلومتر ایجاد می‌شود. براساس مصوبات شورای عالی فضایی ، مدیریت کلان این پایگاه بر عهده سازمان فضایی است و در حال حاضر نقطه‌یابی و فعالیت آمایش سرزمینی تأسیس پایگاه ملی پرتاب انجام و نقطه نهایی انتخاب شده‌ است.

• افتتاح مرکز کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجش از دور (مهرماه 1401)

نخستین مرکز کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجش از دور در مهرماه سال 1401 با عنوان ساختمان خیام در سازمان فضایی ایران در ماهدشت با حضور «عیسی زارع پور»، وزیر ارتباطات و «حسن سالاریه»، رئیس سازمان فضایی ایران، به بهره‌برداری رسید.

• پرتاب موفق زیرمداری بلوک انتقال مداری سامان (مهرماه 1401)

سازمان فضایی ایران با تلاش متخصصین پژوهشگاه فضایی ایران و با همکاری سازمان صنایع هوا فضای وزارت دفاع، نمونه آزمایشی «بلوک انتقال مداری سامان» که برای جابه‌جایی ماهواره در بین مدارهای مختلف زمین استفاده می‌شود، با یک فروند کاوشگر زیرمداری با موفقیت پرتاب و مورد آزمون قرار داد.

• اتمام طراحی و ساخت نمونه کیفی کپسول زیستی (آبان ماه 1401)
• تثبیت عملکرد بهینه و اتمام فرآیند کالیبراسیون ماهواره خیام؛ دستیابی اولین‌بار کشور به تصاویر رنگی ماهواره‌ای با قدرت تفکیک یک‌متر (آبان ماه 1401)
• آزمون موفقیت‌آمیز زیرمداری ماهواره‌بر قائم100 (آذرماه 1401)

آزمایش پروازی این ماهواره‌بر با موتور سوخت جامد مرحله اول رافع با موفقیت انجام شد و قائم 100 اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌‌ای سوخت جامد ساخت کشور است که توسط دانشمندان نیروی هوافضای سپاه ساخته شده است.

• امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک با آژانس فضایی روسیه (آذرماه 1401)

رئیس سازمان فضایی جمهوری اسلامی در آیین امضای این تفاهم نامه اظهار کرد: این سند همکاری شامل موضوعات متنوعی از جمله همکاری در ساخت ماهواره‌های سنجشی، مخابراتی و ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی، مونتاژ، پایگاه پرتاب و تست ماهواره است.

• ثبت ماهواره خیام در سازمان ملل متحد (آذرماه 1401)
• تکمیل نمونه پروازی ماهواره سنجشی طلوع3 (دی ماه 1401)
• تکمیل نمونه کیفی ماهواره مخابراتی ناهید2 (دی ماه 1401)
• تکمیل 3 سامانه کاربردی پایش ماهواره‌ای محصولات استراتژیک (دی ماه 1401)
• تصویب و ابلاغ برنامه 10‌ساله صنعت فضایی کشور در دومین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم (دی ماه 1401)

 

• دستاوردهای سال 1402

همانطور که ذکر شد سال ۱۴۰۲ یکی از سال‌های پرتلاش ایران در تحقق مبحث چهارم سند تحول در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات به شمار می‌آید و دانشمندان فضایی چندین ماهواره را با اهداف مختلف در این سال با موفقیت به فضا پرتاب کردند.

• ماهواره نور ۳

در نیمه سال ۱۴۰۲ سومین ماهواره نظامی کشورمان با نام «نور ۳» با موفقیت پرتاب شد و در ارتفاع ۴۵۰ کیلومتری سطح زمین روی مدار قرار گرفت. این ماهواره همانند نسخه دوم خود با یک ماهواره‌بر سه مرحله‌ای – به نام «قاصدک»- به فضا پرتاب شد.

ماهواره تمام ایرانی نور ۳ در کلاس ماهواره‌های نانو قرار می‌گیرد و می‌تواند با دقت بالای ۲/۵ متر تصویربرداری کند، ولی با این حال ویژگی‌های خاصی دارد که برای نخستین بار در یک ماهواره ایرانی مشاهده شده است.

نخستین دستاورد بزرگ ماهواره نور ۳ رسیدن به الگوریتم‌های کنترل ماهواره به‌صورت کاملاً پایدار و بومی بود. به کمک این فناوری، متخصصان ما به راحتی فرمان می‌دهند که ماهواره به سمت کدام ایستگاه زمینی بچرخد و از کدام نقطه عکس بگیرد و به طور دقیق، فرمان کنترل ماهواره را در دست گرفته‌اند.

ماهواره نور ۳ به غیر از ویژگی‌ها مذکور یک ویژگی خاص دیگری هم داشت، زیرا باعث شد که دانشمندان ما قادر شوند ماهواره‌های دولتی و دانشگاهی و ماهواره‌های کوچک را به صورت چند ماهواره در یک پرتاب پرتاب کنند.

• کپسول زیستی کاووس

اواسط آذرماه سال ۱۴۰۲ یک کپسول زیستی نیز با پرتابگر بومی «سلمان» با موفقیت پرتاب شد. جدیدترین کپسول زیستی ایران با نام کاووس یک محموله علمی، پژوهشی و فناورانه در راستای تحقق نقشه‌راه طرح اعزام انسان به فضاست که به منظور توسعه و اکتساب فناوری‌های مورد نیاز در این راستا، به ارتفاع ۱۳۰ کیلومتری از سطح زمین پرتاب شد.

با پرتاب موفق این کپسول ۵۰۰ کیلوگرمی که به سفارش سازمان فضایی ایران و توسط پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ساخته شده، توسعه فناوری‌های مختلف طرح اعزام به فضا شامل پرتاب، بازیابی، سامانه‌های کنترل سرعت و سپر ضربه‌گیر، طرح آیرودینامیک کپسول و چتر، سامانه‌های مربوط به کنترل و پایش شرایط زیستی مورد آزمایش قرار گرفت.

• ماهواره ثریا

ماهواره ثریا، یک ماهواره سنجش از راه دور و از سری میکرو ماهواره‌های تحقیقاتی-مخابراتی یا SRI ساخت پژوهشگاه فضایی ایران است که در ۳۰ دی ۱۴۰۲ توسط نسخه جدید موشک ایرانی قائم ۱۰۰ به مدار نزدیک زمین ارسال شد. این ماهواره با وزن تقریبی ۵۰ کیلوگرم در مدار ۷۵۰ کیلومتری قرار گرفته‌ است.

فناوری‌هایی مانند لینک ارتباطی مخابراتی، سنسورهای تعیین موقعیت، زیرسامانه تعیین توزیع و توان، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف و پنل‌های خورشیدی بازشونده در جهت تامین بهینه توان ماهواره، در این ماهواره گنجانده شده است.

• ماهواره مهدا و ۲ نانوماهواره

در اواسط بهمن ۱۴۰۲ نیز ماهواره «مهدا» به ‌همراه ۲ نانوماهواره دیگر به نام‌های کیهان ۲ و‌هاتف ۱ به مدار ۴۵۰ درجه پرتاب شد و با موفقیت در مدار قرار گرفت. این برای نخستین بار بود که متخصصان فضایی با ماهواره‌بر بومی سه ماهواره داخلی را همزمان در مدار قرار می‌دهند. در این پرتاب ۲ ریزماهواره نیز به همراه ماهواره مهدا پرتاب شدند و مهمترین دستاورد در این پرتاب عملیات «تزریق چندگانه» بود که محقق شد.

ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.

• ماهواره پارس

دهم اسفند ۱۴۰۲ نیز ماهواره پارس ۱ توسط پرتابگر سایوز از پایگاه پرتاب وستوچنی روسیه به فضا پرتاب شد. دوربین طیف رنگی و فروسرخ موج کوتاه این ماهواره در کمتر از ۱۰۰ روز، ۹۵ درصد اراضی ایران را تصویربرداری می‌کند. همچنین دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است، کل اراضی ایران را در کمتر از ۴۵ روز تصویربرداری کند.

از دیگر مأموریت‌های این ماهواره می‌توان به آزمون مکانیزم پنل‌های خورشیدی باز شونده، آزمون اصلاح مدار با پیشرانش گاز سرد، آزمون عملکرد تعیین موقعیت ماهواره مستقل از GPS مبتنی بر روش موقعیت‌یابی بومی، آزمون عملکرد مجموعه تولید، تبدیل و توزیع توان در مدار با صفحات خورشیدی باز شونده و بردهای بومی، آزمون ارسال داده تصاویر با نرخ بالا در باند فرکانسی ایکس، سنجش میزان تشعشعات فضایی در مدار با استفاده از محموله اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی (دزیمتری) اشاره کرد.

• رکوردهای جهشی در عرصه فضایی

امروزه انبوهی از کشورها در حال گسترش و سرمایه‌گذاری در حوزه فضایی هستند که با تحولات کمتر از 3 سال اخیر در صنعت فضایی کشور، ایران در رده ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گرفت و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، قرارگیری در میان 5 کشور نخست جزو اهداف کشور است. البته ایران در حوزه زیست‌فضا نیز جزو هفت کشور اول است.

همچنین در ادامه تحولات فضایی در ایران، به گفته فرمانده فضایی نیروی هوا فضای سپاه، ایران بعد از آمریکا، چین و روسیه چهارمین کشوری است که ماهواره بر کاملا بومی با نازل‌های متحرک سوخت جامد دارد.

• شناسایی زمین‌خواری

در کنار فراهم‌سازی مقدمات خدماتی که از طریق ماهواره‌های ایرانی و به زودی در توسعه اقتصاد و امنیت کشور عرضه خواهد شد اما بیستم آذرماه سال قبل بود که سخنگوی سازمان فضایی ایران گفت: با استفاده از داده‌های ماهواره خیام بیش از ۲ هزار مورد زمین خواری کشف شده است.

وی در خصوص کاربرد ماهواره‌های سنجشی و مقابله با زمین خواری گفت: ماهواره‌های سنجشی ماهواره‌هایی هستند که از روی زمین تصویربرداری می کنند و عکس می‌گیرند و قابلیت‌ها و خروجی‌های متعددی می‌توانند داشته باشند. به طور مثال طبق تفاهم نامه با سازمان فناوری اطلاعات ایران که متولی موضوعات فناورانه پنجره واحد زمین است، تصاویر ماهواره خیام که با دقت یک متر در حال حاضر در مدار 500 کیلومتری زمین است، برای مقابله با زمین خواری در اختیار سازمان فناوری اطلاعات ایران قرار داده می‌شود.

در همین رابطه اما نهم فروردین ماه سال جاری بود که سازمان فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات اعلام کرد که در سال گذشته بیش از ۴۰ هزار تغییر کاربری غیرمجاز توسط سامانه پنجره واحد زمین، شناسایی شد.

بر اساس اعلام این سازمان، سامانه پایش اراضی که یکی از دو زیرسامانه پنجره واحد زمین است و نیز وظیفه‌ پردازش و مقایسه تصاویر ماهواره‌ای قبل و بعد از تغییر کاربری در بازه‌های زمانی مختلف و با تکیه بر هوش مصنوعی را به عهده دارد، موفق به شناسایی بیش از ۴۰ هزار تغییر کاربری شد که این تصاویر حفاظت ۲۰ هزار هکتار از اراضی سراسر کشور را در پی داشته است.

در همین راستا، استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در پردازش تصاویر ماهواره‌ای زمین که توسط دو شرکت دانش بنیان انجام شد باعث بهبود ۴۵ درصدی در دقت شناسایی تخلفات نسبت به ابتدای سال جاری شده است.

سامانه پنجره واحد زمین توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران و با همکاری دبیرخانه ستاد هماهنگی و مبارزه با مفاسد اقتصادی راه‌اندازی شده و بهره‌بردار این سامانه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است. سامانه پنجره واحد زمین به نشانی iraneland.ir هم اکنون آماده ارائه خدمات به متقاضیان است.

• عرضه تصاویر ماهواره‌ای برای محققان

از دیگر خدمات فعال شده به عنوان خروجی صنعت فضایی ایران می‌توان به امکان دسترسی محققان و دانشجویان به تصاویر و داده‌ها ماهواره‌های ایرانی اشاره کرد که کاربردهای متنوع و گسترده‌ای دارد.

در همین راستا بیست و نهم آذرماه سال قبل بود که سازمان فضایی ایران رسما در یک فراخوان اعلام کرد، امکان ثبت درخواست برای دریافت تصاویر ماهواره‌ای خیام برای اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم شده است.

ماهواره خیام، یک ماهواره سنجش از دور است که تصاویری با «دقت یک متر» را به مرکز کنترل مخابره می‌کند.

خیام تا آن مقطع تصاویر متعددی از حرم حضرت علی(ع)، مکه مکرمه و همچنین از وضعیت آبگیری سدکهیر و رودخانه هیرمند و گزارشاتی از روند آتش سوزی در هور عراق را مخابره کرده است.

همچنین همانطور که پیشتر ذکر شد، بر اساس تصاویر ارسالی از ماهواره خیام و به کمک هوش مصنوعی، امکان شناسایی زمین‌خواری نیز محقق شده است.

• بهبود و تامین امنیت غذایی کشور

یکی از مهمترین کاربردهای رایج صنعت فضایی، در صنایع کشاورزی و به شکل خلاصه تامین و ارتقای امنیت غذایی کشورهاست.

در همین رابطه چهاردهم بهمن‌ماه سال قبل بود که رئیس کنسرسیوم فضایی کشور گفت: امروز دو سامانه فضابین و فضایش رونمایی شد. سامانه «فضابین» یک سامانه نرم‌افزاری است که مدیریت تامین و فروش تصاویر ماهواره‌ای و تصاویر مشابه ماهواره‌ای مانند تصاویر هوایی و پهپاد را بر عهده دارد.

وی در خصوص سامانه «فضایش» نیز گفت: این سامانه در کنار سامانه فضابین مطرح شده است. سامانه فضابین یک سامانه مدیریت تصاویر خام ماهواره‌ای است و در سامانه فضایش ایجاد افزوده برای این تصاویر می‌شود.

به گفته وی این سامانه یک محور اولیه است تا بتوان از طریق آن داده‌های کشاورزی را تجمیع کرد و در بلند مدت از داده‌های آن برای مدیریت کشاورزی کشور بهره برد.

• دستاوردهای سال 1403

اما خروجی و دستاوردهای فضایی ایران در مدت کوتاه اخیر، محدود به مواردی که ذکر شد نبوده و زنجیره خدمات و کاربردهای فضایی ایران (همچون دیگر کاربردها در کشورهای دیگر که در مطالب این شماره هفته‌نامه عصر ارتباط مورد بررسی قرار گرفته) در حال افزایش است.

با این تفاسیر سرعت رشد برنامه فضایی ایران در سال جاری نیز ظاهرا تداوم خواهد داشت و آنطور که عیسی‌زارع‌پور وزیر ارتباطات گفته: «در سال 1403 نیز رویدادهای فضایی متعددی پیش بینی شده است که طبق نقشه 10 ساله توسعه صنعت فضایی کشور به پیش می‌رود.»

بهره‌برداری از فاز اول پایگاه پرتاب فضایی چابهار به عنوان بزرگترین پایگاه فضایی غرب آسیا یکی از این رویدادهای قطعی است. براساس مصوبات شورای عالی فضایی، مدیریت کلان این پایگاه بر عهده سازمان فضایی بوده و قرار است در زمینه پرتاب موجود زنده، پرتاب ماهواره‌های سنجشی و ماهواره مخابراتی در مدار زمین اهنگ فعالیت کند لذا این پرتاب‌ها به شرایط ویژه‌ای نیاز دارد و حتی‌الامکان باید در شرایط نزدیک به منطقه استوایی صورت گیرد تا هزینه‌های پرتاب و انجام مانورهای مداری آن به حداقل رسد.

بدیهی است سایر خروجی‌ها و دستاوردهای فضایی ایران همزمان با رویدادهای مذکور در طی سال جاری تشریح خواهد شد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: با توجه جدی و راهبری دقیق رئیس جمهور محترم، صنعت نیمه تعطیل فضایی احیا شد و شاهد شکوفایی و رشد پرشتاب آن در دولت سیزدهم هستیم.
به گزارش خبرنگار مهر، عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در شبکه اجتماعی ویراستی گفت: با لطف و عنایت الهی، همدلی و همراهی بازیگران اصلی صنعت فضایی، مجاهدت متخصصین کشور و توجه جدی و راهبری دقیق رئیس جمهور محترم، صنعت نیمه تعطیل فضایی احیا و شاهد شکوفایی و رشد پرشتاب آن در دولت سیزدهم هستیم.

وی افزود: تلاش می‌کنیم، صنعت فضایی امیدبخش و غرورآفرین‌تر از قبل برای ایران عزیز باشد.

ماهواره تحقیقاتی- سنجشی پارس۱ صبح امروز با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری خورشید آهنگ تزریق شد.

به گزارش ایرنا امروز پنج‌شنبه دهم اسفند سال‌جاری، ماهواره پارس۱ توسط پرتابگر سایوز از پایگاه پرتاب «وستوچنی» روسیه به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار خورشید آهنگ با ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین تزریق شد.

بنابر این گزارش، ماهواره پارس۱، ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده است. این ماهواره ۱۳۴ کیلوگرمی، از سری ماهواره‌های تحقیقاتی – سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران است و به منظور تصویربرداری کاربردی، توسعه بازار داده‌های سنجشی داخلی، و توسعه و آزمون فناوری‌های مورد نیاز ماهواره‌های سنجشی عملیاتی بومی طراحی و تولید شده است.

این ماهواره دارای سه دوربین تصویربرداری است و اطلاعات منابع زمینی را در سه محدوده طیفی مرئی، فروسرخ موج کوتاه و فروسرخ گرمایی دریافت می‌کند. دوربین طیف رنگی و فروسرخ موج کوتاه این ماهواره در کمتر از ۱۰۰ روز، ۹۵ درصد اراضی ایران را تصویربرداری می‌کند. همچنین، دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است، کل اراضی ایران را در کم‌تر از ۴۵ روز تصویربرداری کند.

از دیگر مأموریت‌های این ماهواره می‌توان به آزمون مکانیزم پنل‌های خورشیدی بازشونده، آزمون اصلاح مدار با پیشرانش گاز سرد، آزمون عملکرد تعیین موقعیت ماهواره مستقل از GPS مبتنی بر روش موقعیت‌یابی بومی، آزمون عملکرد مجموعه تولید، تبدیل و توزیع توان در مدار با صفحات خورشیدی بازشونده و بردهای بومی، آزمون ارسال داده تصاویر با نرخ بالا در باند فرکانسی X، سنجش میزان تشعشعات فضایی در مدار با استفاده از محموله اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی (دزیمتری) اشاره کرد.

فناوری‌های مورد استفاده در ماهواره پارس۱ شامل لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی V/UHF، لینک ارتباط مخابراتی طیف گسترده در باند فرکانسی S، لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی X، سنسور تعیین موقعیت GPS، سنسور تعیین موقعیت ODS، سنسور خورشید، سنسور ستاره، سنسور مغناطیس سنج، سنسور ژایروسکوپ، سنسورهای سنجش میزان تشعشعات فضا، لوله حرارتی، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف افزونگی و پنل‌های خورشیدی است. این فناوری‌ها مبنای فناوری‌های مورد نیاز ماهواره‌های عملیاتی آینده کشور خواهد بود.

وزیر ارتباطات با بیان اینکه بومی و سنجشی پارس1 فردا به فضا پرتاب می شود، گفت: میزان پوشش در پروژه فیبرنوری منازل و کسب و کارها به 7 میلیون خانوار رسیده است که به این عدد تا پایان سال افزوده می شود.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، امروز (چهارشنبه) در حاشیه جلسه هیات دولت با اشاره به برگزاری انتخابات در روز جمعه گفت: این انتخابات نیز مثل تمامی انتخابات‌های دیگر مهم است اما با توجه به شرایط کشور، منطقه و جهان اهمیت دو چندانی دارد.
وی افزود: مردم عزیز ما در ۲۲ بهمن نشان دادند حضور پرشوری در انتخابات خواهند داشت و نشان دادند هم‌چنان پشتوانه نظام هستند و حضور مردم در انتخابات ۱۱ اسفند مهر تاییدی بر حمایت از مسیر رشد و پیشرفت کشور از سوی آنان خواهد بود.
زارع پور با اعلام پرتاب ماهواره پارس 1، توضیح داد: ان شاءالله فردا دوازدهمین پرتاب در دولت سیزدهم صورت می‌گیرد و ماهواره سنجشی پارس ۱ که یک ماهواره ۱۰۰ درصد ایرانی بوده در مدار قرار می گیرد.
وی با اشاره به اینکه در جهت توسعه تعاملات بین‌المللی فضایی، این ماهواره با پرتابگر سایوز از روسیه به فضا خواهد رفت، افزود: در راستای توسعه فعالیت های فضایی کشور سال آینده با تکمیل فاز نخست بزرگترین پایگاه فضایی غرب آسیا که در جنوب کشور در حال ساخت است، می توانیم چنین ماهواره هایی را از طریق پرتابگرهای ایرانی در مدار خورشید آهنگ 98 درجه قرار دهیم.
وزیر ارتباطات با بیان اینکه مسیر توسعه صنعت فضایی پرشتاب ادامه دارد، تصریح کرد: ما پرتاب های متعددی را برای سال آینده پیش بینی کردیم و ماهواره های مختلف در دست ساخت هستند و به فضل الهی این مسیر پرشتاب سال آینده ادامه پیدا می کند.
زارع پور با بیان اینکه احراز هویت رای دهندگان در روز انتخابات توسط دستگاه هایی در مراکز اخذ رای مورد بررسی قرار می گیرد، خاطر نشان کرد: بخش قابل توجهی از فرآیند احراز هویت و فرآیند رای گیری توسط خود دستگاهها به صورت غیر برخط (آفلاین) انجام می شود و بخشی از کار هم به صورت برخط صورت می گیرد که الحمد الله در همه شعب ثابت، زیرساخت های ارتباطی برای این کار فراهم شده و در شعب سیار نیز در نقاط دورافتاده و روستاهای زیر بیست خانوار هنوز نقاطی باقیمانده که در تلاش هستیم تا  مساله آنها را هم حل کنیم.
وزیر ارتباطات با اعلام اینکه میزان پوشش در پروژه فیبرنوری منازل و کسب و کارها به 7 میلیون خانوار رسیده است، گفت: در همین ارتباط هفته بعد جشن پوشش 7 میلیون خانوار را می گیریم و تلاش داریم تا انتهای امسال به این عدد نیز اضافه شود.
زارع پور با بیان اینکه در ابتدای سال میزان پوشش فیبرنوری حدود 2 میلیون خانوار بود، اظهار کرد: خوشبختانه با برنامه ریزی و تلاش صورت گرفته این عدد در پایان سال رشد بیش از  سه برابری داشت و این فعالیت ها در سال 1403 نیز ادامه دارد تا در پایان فعالیت دولت همه کشور تحت پوشش فیبرنوری منازل و کسب و کارها قرار گیرد.

رییس سازمان فضایی ایران با تشریح برنامه های فضایی کشور تا پایان سال و سال آینده گفت: با توجه به برنامه ریزی های انجام شده سال ۱۴۰۳ سال پر پرتابی از نظر فضایی خواهد بود.

حسن سالاریه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت ماهواره‌ها و پرتاب آنها گفت: مراحل طراحی و ساخت ماهواره‌های مختلفی تمام شده و یا در حال اتمام هستند از جمله نمونه پروازی ماهواره ناهید ۲، نمونه پروازی بلوک انتقال مداری سامان و همچنین نمونه پروازی ماهواره ظفر ۲ که این ماهواره‌ها و بلوک انتقال مداری با اتمام کامل تست‌های محیط شأن، آمادگی پرتاب دارند.

 

پرتاب ماهواره تا پایان سال ۱۴۰۲ و سال آینده ادامه دارد

وی افزود: تا قبل از پایان سال تعدادی دیگر از ماهواره‌ها آماده پرتاب خواهند بود. اما با توجه به دلایل مختلف فنی فعلاً نمی‌شود گزارش دقیقی در مورد زمان پرتاب داد.

سالاریه در ادامه گفت: ماهواره ناهید ۲ نمونه پروازی، بلوک انتقال مداری سامان نمونه پروازی و همچنین ماهواره ظفر ۲ نمونه پروازی، برای پرتاب سال ۱۴۰۳ برنامه‌ریزی شدند و ما در سال ۱۴۰۳ همانند سال ۱۴۰۲ سال پر پرتابی خواهیم داشت چون ماهواره‌های متعددی در حال اتمام هستند و تعدادی ماهواره نیز سال آینده تکمیل می‌شوند.

وی با بیان اینکه پرتاب‌ها به صورت عملیاتی و تحقیقاتی است، تصریح کرد: ظرفیت پرتاب در کشور خوب است یعنی هم سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و هم نیروی هوافضای سپاه پرتاب‌گرهای خوبی دارند و آماده هستند پرتاب‌های متعددی داشته باشیم.

وی به ساخت و تکمیل پایگاه ملی پرتاب‌های فضایی چابهار و دسترسی به مدارهای مختلف فضایی اشاره کرد و گفت: انشاالله با تکمیل پایگاه چابهار و آغاز پرتاب‌ها از پایگاه چابهار، دسترسی ما به مدارهای مختلف فضایی خیلی باز می‌شود و درنتیجه می‌توانیم تعداد پرتاب‌ها را افزایش دهیم و تنوع مدار گذاری از جمله شیب‌های مختلف مداری و همچنین ارتفاع‌های مختلف مداری داشته باشیم.

 

بهره برداری از فاز اول پایگاه چابهار در سال ۱۴۰۳

سالاریه در خصوص زمان تکمیل پایگاه چابهار گفت: پایگاه چابهار، پایگاه اختصاصی بزرگی است و فازهای متعددی دارد که در حال تکمیل است و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، انشاالله فاز اول پایگاه چابهار که با اولین پرتاب‌های تحقیقاتی و عملیاتی شروع می‌شود، سال ۱۴۰۳ یعنی در سال آینده به بهره برداری می‌رسد.

وی در خصوص تعداد پایگاه‌های فضایی در کشور گفت: در حال حاضر پایگاه اختصاصی فضایی چابهار در حال تکمیل است و پایگاه‌های دیگری نیز در اختیار وزارت دفاع و مجموعه نیروی هوا و فضا سپاه هستند و قابلیت استفاده برای پرتاب‌های فضایی را دارند.

 

جایگاه فضایی ایران در عرصه جهانی

رییس سازمان فضایی ایران در خصوص جایگاه فضایی ایران در عرصه جهانی گفت: جزو ۱۰ کشور اول و در حال تثبیت جایگاه خود هستیم. باید از رقبای خود فاصله بگیریم و به رتبه‌های بالاتر و بهتر برسیم. اگر بتوانیم خودمان را به ۵ کشور اول برسانیم خیلی خوب است و برای اینکه جز ۵ کشور اول قرار بگیریم زحمات زیادی از لحاظ صنعتی، تکنولوژیکی و سرمایه گذاری نیاز داریم که انشاالله در دولت سیزدهم برای ارتقا صنعت فضایی تلاش می‌شود.

سالاریه افزود: باید در صنعت فضایی هم در صنعت پرتابگر و هم صنعت ساخت ماهواره به جایی برسیم که صنعت فضایی ما یک صنعت کاملاً توانمند شود. باید به سمتی حرکت کنیم که علاوه بر اینکه خودمان بتوانیم از ماهواره‌های عملیاتی برای رفع نیازهای داخلی استفاده کنیم، بتوانیم خدمات پرتاب و طراحی و ساخت ماهواره برای کشورهای دیگر ارایه دهیم.

وی ادامه داد: ما به دنبال توسعه استفاده از داده‌ها و محصولات صنعت فضایی و تقویت و گسترش بخش خصوص هستیم تا بتوانیم این ظرفیت دانشی و کاربردی را به سایر کشورها نیز ارایه داده و در بازارهای بین‌المللی نیز نقش آفرین باشیم.

رییس سازمان فضایی ایران گفت: در خصوص آخرین وضعیت دریافت سیگنال از ماهواره‌های پرتاب شده نیز به مهر گفت: در حال حاضر با ماهواره‌هایی که در مدار قرار دادیم به طور روزانه ارتباط داریم و داده‌هایش را دریافت می‌کنیم. ماهواره‌های مهدا و کوثر که به تازگی پرتاب شدند، ماهواره‌های مخابراتی و تحقیقاتی بودند. عملکرد زیر سیستم‌های مختلف ماهواره‌ها در حال تست است و به عنوان ماهواره تحقیقاتی بهره برداری لازم را برای رشد و پیشرفت فناوری بومی فضایی از آنها می‌بریم.

 

آخرین وضعیت ماهواره‌های مهدا و ثریا

سالاریه در خصوص آخرین وضعیت ماهواره‌های مهدا و ثریا گفت: در حال حاضر ارتباط با هر دو ماهواره به صورت مطلوب برقرار است. داده‌های دریافتی نیز نشان از صحت عملکرد زیرسیستم‌ها دارند. دریافت این داده‌ها برای ما بسیار مهم است چرا که با تحلیل آنها، علاوه بر بررسی نحوه عملکرد سیستم‌ها و زیرسیستم‌ها، ایرادات و اشکالات احتمالی نیز تحلیل و بررسی می‌شوند که نتیجه این بررسی‌ها می‌تواند برای طراحی‌های جدیدتر و به‌روزتر در ماهواره‌های بعدی بسیار تأثیرگذار باشد.

وی در خصوص برنامه دولت در حوزه کپسول‌های زیستی گفت: امسال بعد از سال‌ها توقف، اولین پرتاب زیر مداری کپسول زیستی را داشتیم، این کپسول زیستی از جرمی حدود ۵۰۰ کیلوگرم برخوردار بود که به نسبت پرتاب‌هایی که در سال‌های قبل یعنی سال‌های دهه‌ی ۸۰ و اوایل دهه‌ی ۹۰ داشتیم، تجربه کاملاً متفاوتی بود.

سالاریه در خصوص داده دریافتی از این کپسول زیستی تصریح کرد: داده‌های کپسول زیستی که امسال پرتاب شد، دریافت شده و در طراحی کپسول‌های بعدی از آن استفاده می‌کنیم، نقاط ضعف و قوت این کپسول شناسایی شده، کیت‌های زیستی که در آن قرار گرفته ارزیابی و بررسی شده و برای طراحی ساخت کپسول بزرگ‌تر همه این داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

برنامه‌ریزی برای پرتاب کپسول زیستی با جرم و حجم بالاتر در سال ۱۴۰۳

وی افزود: قرارداد جدیدی برای ارتقای این کپسول با جرم و حجم بالاتر منعقد کردیم و انشاالله دنبال این هستیم که در قدم اول با پرتاب‌های اولیه قابلیت زیست در فضا را در پرتاب‌های زیر مداری به لحاظ تکنولوژیکی امتحان و تست کنیم تا به قابلیت اعتماد بالا برسیم و پس از آن از ظرفیت موجود استفاده خواهیم کرد تا برسیم به نقطه‌ای که قابلیت حمل انسان در کپسول‌های زیستی با قابلیت اطمینان بسیار بالا ایجاد شود.

سالاریه در خصوص پرتاب کپسول زیستی در سال ۱۴۰۳ و سال‌های آینده گفت: به دلیل اینکه به لحاظ تکنولوژیک تست خیلی از موارد قبل از پرتاب اصلی یعنی پرتاب فضانورد به فضا لازم است، بنابراین در حال برنامه‌ریزی هستیم که برای سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نیز پرتاب کپسول زیستی با جرم و حجم بیشتری داشته باشیم. همچنین ممکن است کپسول‌های دیگری هم در ابعاد کوچک‌تر برای آزمون و دستیابی به فناوری‌های جدیدتر طراحی و پرتاب کنیم.

 

اولین پرتاب ماهواره‌های «سار» تا دو سال آینده

وی در خصوص طراحی و ساخت ماهواره‌های سار گفت: ماهواره‌های سار یک نوع ماهواره سنجشی راداری محسوب می‌شوند و قابلیت تصویربرداری از سطح زمین با تکنولوژی‌های راداری را دارد، طراحی و ساخت ماهواره سار در برنامه ۱۰ ساله فضایی ایران پیش بینی شده است و طبق برنامه‌ریزی انجام شده انشاالله در مدت یک یا دو سال آینده اولین پرتاب‌های ماهواره‌های سار در کشور آغاز می‌شود.

سالاریه در ادامه در خصوص وضعیت موجود ماهواره سار در کشور تصریح کرد: در حال حاضر در مجموعه‌های پژوهشگاه فضایی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در حال طراحی و ساخت ماهواره‌های سار با دقت‌های مختلف هستیم و انشاالله در طی سال‌های آتی ماهواره‌های سار ایرانی اولین تست‌های مداری خود را خواهند داشت.

وی ادامه داد: چون ماهواره‌های سار در هر شرایط جوی و آب و هوایی امکان تصویربرداری را دارند به نوعی از پیشرفته‌ترین ماهواره‌ها محسوب می‌شوند که می‌توانند در بسیاری از شرایط و بخصوص در مواقع رخدادهایی همچون سیل کمک شایانی را به ما داشته باشند.

نخستین بار در کشور، ماهواره بر سیمرغ، ۳ ماهواره تحقیقاتی مهدا، کیهان ۲ و هاتف ۱ را همزمان با موفقیت در مدار قرار داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما آبادان، احمد حسینی مونس سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری صدا و سیمای آبادان جزییات این دستاورد را در آستانه دهه فجر و چهل و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی تشریح کرد.
حسینی مونس گفت: ماهواره بر سیمرغ ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، امروز هشتم بهمن ماه، ماهواره مهدا و دو نانوماهواره کیهان ۲ و هاتف ۱ را از پایگاه امام خمینی (ره) با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ کیلومتر و ارتفاع بیشینه ۱۱۱۰ کیلومتری زمین تزریق کرد.
ماهواره مهدا ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده است و نانوماهواره‌های کیهان ۲ و هاتف ۱ نیز توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایرانِ وزارت دفاع) طراحی و آماده پرتاب شده‌اند.
ماهواره مهدا، یک ماهواره، از سری ماهواره‌های سبک وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌اند.
ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.
نانوماهواره کیهان ۲، از سری ماهواره‌های مکعبی شرکت صاایران است که برای اثبات فناوری موقعیت‌یابی فضاپایه طراحی و ساخته شده است و امکان تعیین موقعیت را به صورت بومی و مستقل از سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی، برای گیرنده‌های زمینی فراهم می‌کند.
در این ماهواره، از زیرسامانه تعیین و کنترل وضعیت به منظور نشانه‌روی پایدار و دقیق به سمت زمین، استفاده شده است.
نانوماهواره هاتف ۱ نیز، از سری ماهواره‌های مکعبی شرکت صاایران است که به منظور اثبات فناوری مخابرات باند باریک با کاربرد اینترنت اشیا ساخته شده است.
این ماهواره به عنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهواره‌های منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی، به فضا پرتاب شده است.
بنا بر این گزارش، ماهواره‌بر سیمرغ یک، ماهواره‌بر سوخت مایع دو مرحله‌ای است که در هفتمین پرتاب تحقیقاتی خود توانست با تزریق چندگانه ماهواره‌ها، دریچه‌ای جدید به روی پرتاب‌های فضایی کشور باز کند.

جدیدترین حدنصاب ارتفاع در پرتاب ثبت شد و ماهواره ثریا برای اولین بار با نسل جدید ماهواره بر قائم ۱۰۰ در مدار ۷۵۰ کیلومتری قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، ماهواره بر قائم ۱۰۰، ماهواره بومی ثریا از سری ماهواره‌های تحقیقاتی SRI ساخت پژوهشگاه فضایی ایران را با موفقیت در مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین قرار داد تا حدنصاب جدیدی از نظر ارتفاع پرتاب ماهواره در کشور به ثبت برسد.
این ماهواره بر سوخت جامد،  قابلیت حمل اجرامی به بزرگی زیر ۱۰۰ کیلوگرم در مدار حدود ۵۰۰ کیلومتر را دارا است، که در سومین پرتاب آزمایشی خود با ثبت رکورد جدیدی در پرتاب‌های بومی، با موفقیت ماهواره ثریا را با جرم حدود ۵۰ کیلوگرم در مدار ۷۵۰ کیلومتر دایروی قرار داد.
بر اساس داده‌های دریافتی از ماهواره عملیات تزریق در مدار به خوبی و با دقت انجام شد و هم اکنون داده‌های تله متری ماهواره در حال دریافت است.
با پرتاب این ماهواره تحقیقاتی بسیاری از زیرسیستم‌های توسعه یافته شده توسط پژوهشگاه فضایی ایران نیز در شرایط تست مداری قرار می گیرند و راه برای توسعه سریع صنعت فضایی بومی ایران هموارتر می‌شود ضمن اینکه این پرتاب ، قدمی مهم در راستای افزایش توانمندی تزریق ماهواره در مدار‌های بالاتر محسوب می‌شود.
عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز گفت: به فضل الهی دهمین پرتاب فضایی در دولت مردمی انجام و رکورد جدیدی در ارتفاع پرتاب ثبت شد . 

سخنگوی سازمان فضایی ایران گفت: منظومه شهید سلیمانی اینترنت ماهواره‌ای ارائه نمی‌کند، خدمات این منظومه در حوزه ارتباطات است.

به گزارش ایسنا حسین دلیریان سخنگوی سازمان فضایی ایران در یکی از شبکه‌های اجتماعی در خصوص منظومه شهید سلیمانی گفت: روز گذشته برخی رسانه‌ها و تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده‌اند که منظومه شهید سلیمانی قرار است اینترنت ماهواره‌ای ارائه کند.

وی افزود: این منظومه باریک باند است و چنین کاربردی ندارد بلکه قرار است در حوزه ارتباطات اعم از اینترنت اشیا و مخابرات فضاپایه خدمات ارائه کند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای، اولویت‌های اجرای برنامه فضایی کشور را تعیین کردند.
به گزارش خبرنگار مهر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه عصر امروز و در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران با تصویب ماده ۶۷ این لایحه موافقت کردند.

ماده ۶۷- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ستاد کل نیروهای مسلح مبتنی بر سند «سیاست‌ها و برنامه‌های کلان بخش فضایی کشور» مصوب شورای‌عالی فضایی کشور، به‌منظور شتاب‌دهی رشد صنعت فضایی کشور و توسعه کاربرد خدمات فضاپایه و داده‌های فضایی در بخش‌های اقتصادی (نهادهای دولتی و بخش خصوصی) نسبت به اجرای برنامه‌های فضایی با اولویت‌های زیر اقدام کند:

۱- تثبیت قابلیت دستیابی ارزان و سریع به مدارهای پایین و حفظ نقاط مداری کشور

۲- ایجاد و توسعه زیرساخت‌های آزمون سامانه‌های ماهواره‌ای و ماهواره‌برها

۳- تکمیل پایگاه ملی پرتاب

۴- ارتقای توانمندی ساخت بومی ماهواره‌های سنجشی، مخابراتی، پخش تلویزیونی و ناوبری

۵- توسعه توانمندی دستیابی به مدارهای ارتفاع بالا و زمین‌آهنگ

۶- پوشش خطرات سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در تأمین، توسعه فناوری و راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای ارائه‌دهنده خدمات ارتباطی، سنجشی و اینترنتی

۷- توسعه دسترسی خدمات مبتنی بر فناوری‌های فضایی برای کسب‌وکارها

۸- ایجاد سازوکارهای رشد اقتصادی صنعت فضایی کشور با نرخ رشد سالانه هشت درصد (۸%)

۹- مشارکت و سرمایه‌گذاری در سامانه‌های فضایی بین‌المللی به‌منظور تأمین نیازمندی‌های داخل کشور و کشورهای هم‌سو از قبیل محور مقاومت، کشورهای عضو بریکس و سازمان شانگهای، کشورهای اسلامی و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد

تبصره- هرگونه فعالیت موازی دستگاه‌های اجرایی در تأمین تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای ممنوع است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است نیاز دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی به تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای را با اولویت کارورها و شرکت‌های دانش‌بنیان تأمین نماید. تعرفه این خدمات به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تصویب کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات می‌رسد.

داده‌های مراکز نظامی امنیتی و حساس از شمول حکم این بند مستثنی بوده و مسئولیت آن با سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح است.

رئیس سازمان فضایی ایران گفت:قرارداد ساخت اولین منظومه ماهواره‌ای ایرانی با هدف ارائه خدمات اینترنت اشیا باریک باند، بین سازمان فضایی و یک کنسرسیوم داخلی امضا شد.

به گزارش مهر حسن سالاریه در خصوص آخرین وضعیت منظومه ماهواره شهید سلیمانی گفت: سازمان فضایی ایران در راستای ارائه خدمات فضاپایه در حوزه ارتباطات به خصوص اینترنت اشیا، مشخصات فنی اولین منظومه ماهواره‌ای مخابراتی باند باریک را که به نام شهید والا مقام حاج قاسم سلیمانی نامگذاری شده است را تعیین و سپس با هدف تقویت بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه فضایی، مناقصه واگذاری این پروژه را برگزار کرد.

وی افزود: با انجام فرآیند مرحله اول مناقصه این پروژه مهم، ابتدا شرکت‌ها و کنسرسیوم‌های متقاضی واجد شرایط، شناسایی و سپس با انجام مرحله دوم مناقصه برنده مناقصه که کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های خصوصی و دولتی است، انتخاب شد.

سالاریه ادامه داد: قرارداد منظومه ماهواره شهید سلیمانی با هدف جمع‌آوری داده از ایستگاه سطح زمین منعقد، امضا و ابلاغ شده است و در حال حاضر با تعیین مجری و همچنین انجام اقدامات مربوطه قرارداد طراحی، ساخت، پرتاب، آزمون و تحویل در مدار منظومه مخابراتی اینترنت اشیا (iot) میان سازمان فضایی ایران و کنسرسیوم داخلی منعقد و فرایند طراحی و ساخت توسط مجری پروژه آغاز شده است.

وی به زمان پرتاب این منظومه اشاره کرد و افزود: این منظومه به مرور تکمیل می‌شود و به دلیل وجود ماهواره‌های زیاد و پرتاب‌های متعدد، بازه زمانی پرتاب این پروژه حدود دو سال است به این منظور که اولین پروژه منظومه ماهواره‌ای مخابراتی تا دو سال آینده در مدار زمین قرار می‌گیرد.

سالاریه در ادامه به خدمات منظومه ماهواره شهید سلیمانی و افزایش قابلیت‌های ماهواره اشاره کرد و گفت: خدمات این منظومه، فعلاً خدمات اینترنت اشیا باریک باند است یعنی بیشتر جمع‌آوری داده از سنسورهای سطح زمین و انتقال آن به یک ایستگاه مرجع که ایستگاه مرکزی است و در فازهای بعدی قرار است که انشاالله تعداد و قابلیت‌های منظومه ماهواره شهید سلیمانی افزایش پیدا کند.

وی ادامه داد: در حال حاضر این منظومه پهنای باند مشخصی دارد که انشاالله در نمونه‌های جدیدتر ماهواره‌ها در ادامه کار، ساخته خواهند شد، پهنای باند افزایش پیدا می‌کند یعنی ماهواره‌ها به محموله‌های جدیدتر و پیشرفته‌تری مجهز می‌شوند.

سالاریه در ادامه با اشاره به فاصله در ارتفاع قرار گرفتن این منظومه از زمین گفت: تمام منظومه‌های ماهواره‌ای باریک باند ما در ارتفاع لئو یا ارتفاع پایین قرار می‌گیرند.

ماهواره سنجش از دور «طلوع ۳» که به سفارش سازمان فضایی ایران و توسط صنایع الکترونیک ایران (صاایران) ساخته شده بود، پس از گذراندن آخرین آزمایش‌ها، تحویل سازمان فضایی ایران شد.
به گزارش سازمان فضایی ایران، نمونه پروازی ماهواره طلوع ۳، در بهمن سال گذشته در مراسم روز فناوری فضایی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رونمایی شد و پس از انجام موفق آزمون‌های مختلف و اتمام فرآیند تحویل‌گیری، در برنامه پرتاب قرار گرفته است و طبق برنامه‌ریزی مشخصی پرتاب خواهد شد.

این ماهواره با دقت تصویربرداری پنج متر تک طیفی و ۱۰ متر رنگی، دارای وزنی بیش از ۱۰۰ کیلوگرم بوده و با تکیه بر توان داخلی و توسط متخصصان کشورمان طراحی و ساخته شده است.

ماهواره طلوع ۳ که در مدار «لئو» قرار خواهد گرفت می‌تواند تصاویر مورد نیاز را برای کاربردهای متنوع در حوزه‌های کشاورزی، منابع آبی، مدیریت مخاطرات طبیعی و غیره به سازمان فضایی ایران ارسال کند.

به گزارش ایرنا، ارتفاع سطح زمین تا ۲ هزار کیلومتری را مدار ارتفاع پایین زمین یا لئو (LEO) می‌نامند. از ۲ هزار کیلومتر تا ۳۵ هزار و ۷۸۶ متر، مدارهای میانی زمین نام دارد و مدارهای بالاتر از این ارتفاع را مدار ارتفاع بالا یا «ژئو» نام‌گذاری کرده‌اند.

دی‌ماه سال گذشته، برای نخستین‌بار سازمان فضایی ایران از اجرای پروژه منظومه‌های ماهواره‌ای ایران خبر داد.

همشهری نوشت: یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های این پروژه که «شهید سلیمانی» نام گرفته است، ایجاد سرویس اینترنت اشیا برای مردم است. اگرچه پهنای باند این پروژه زیاد نیست، اما به‌عنوان نخستین گام و در مواقع بحران می‌تواند قابل توجه باشد و زمینه موفقیت‌های بزرگ‌تر را فراهم کند.

یکی از نکات قابل توجه منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی ورود بخش خصوصی به حوزه فضایی کشور است. پیش از این، پروژه‌های فضایی کشور صرفا از سوی حاکمیت اجرا می‌شد، اما با ورود بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توان از قابلیت‌های آنها هم بهره‌برد. اکنون کشورهای صاحب دانش و فناوری منظومه‌های ماهواره‌ای در حال تصاحب مدارهای موجود هستند و این اتفاق درصورت تأخیر در پروژه‌های داخلی، به نفع کشور نیست.

 

 

• برای زندگی بهتر مردم
  منظومه‌های ماهواره‌ای می‌توانند اینترنت پایدار و پرسرعت را در اختیار کسانی قرار دهند که در عمل امکان کابل‌کشی یا نصب آنتن‌های بی‌تی‌اس در مناطق مسکونی آنها وجود ندارد.در ایران، بخشی از مردم مانند عشایر، زندگی یکجانشینی ندارند. همچنین برخی مناطق به حدی صعب العبور هستند که ارائه اینترنت با روش‌های معمول ممکن نیست.

این در حالی است که کابل‌کشی یا نصب آنتن‌های بی‌تی‌اس در برخی از مناطق  وسیع ایران به لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه نیست. همه این موارد را در کنار بلایای طبیعی قرار دهید که همیشه کشور ما را تهدید می‌کنند. در زمان زلزله و سیل، قطع اینترنت یکی از محتمل‌ترین اتفاقات است، منظومه‌های ماهواره‌ای در این مواقع نقش مؤثری در برقراری ارتباطات ایفا می‌کنند.

علاوه بر این، یکی از اهداف منظومه‌های ماهواره‌ای فراهم کردن اینترنت اشیا(IoT) برای همه سنسورهای مرتبط است. اکنون با هوشمند شدن خانه‌ها و مزایا و فوایدی که این فناوری برای امنیت و رفاه مردم دارد، نیاز به اینترنت اشیا، بیش از پیش احساس می‌شود که منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی می‌تواند آن را تامین کند.

 

• منظومه ماهواره‌ای چیست؟

منظومه ماهواره‌ای از تعدادی ماهواره کوچک تشکیل شده است که می‌تواند اینترنت بی‌سیم را در اختیار ساکنان زمین قرار دهد.
 اینترنتی که این ماهواره‌های کوچک در اختیار زمینی‌ها قرار می‌دهند، متفاوت از سرویس‌های اینترنت کابلی یا DSL است که داده‌ها را از طریق سیم‌هایی که زیرزمینی هستند منتقل می‌کنند. اهمیت اینترنت ماهواره‌ای این است که در سراسر یک کشور یا وسیع‌تر از یک کشور می‌تواند در دسترس باشد.  به‌عبارت دیگر، اینترنت ماهواره‌ای روشی قابل اعتماد برای آنلاین شدن بسیاری از خانه‌ها و کسب‌وکارهای مناطق دورافتاده است.

 

• نیاز به منظومه شهید سلیمانی

حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی با اشاره به اینکه در حوزه IOT یا اینترنت اشیا نخستین باری است که چنین کاری در صنعت فضایی کشور انجام می‌شود، آن را گام مهمی دانست که هم‌بخش خصوصی در صنعت فضایی رشد می‌کند و هم منظومه‌سازی‌ در کشور اتفاق می‌افتد.

سالاریه می‌گوید: «در منظومه شهید سلیمانی در قالب یک منظومه کوچک از ریزماهواره‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات و دانش‌ها و تجربیات کسب می‌شود و سرعت و حجم انتقال داده از یک نقطه به نقطه دیگر را بالا می‌برد.» به‌گفته او «این دانش و تجربه تا حدی برای ساخت منظومه‌های ماهواره‌ای که پهنای باند بزرگ‌تری در آن استفاده می‌شود و حجم بیشتری از داده را می‌توانند جابه‌جا کنند هم استفاده می‌شوند. به این ترتیب می‌توانیم در پروژه‌های بزرگ بین‌المللی در زمینه منظومه‌سازی‌ هم ورود کنیم».

 

• ورود بخش خصوصی به فضا

پیش از این، پروژه‌های هوا و فضا از سوی بخش حاکمیتی برنامه‌ریزی، طراحی و اجرا می‌شد اما اکنون شاهد ورود بخش خصوصی به این حوزه هستیم؛ به‌طوری که سال گذشته خرید تصاویر به‌صورت تضمینی از ماهواره‌های بومی -که توسط بخش خصوصی قرار است انجام شود- آغاز شد.

حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران در گفت‌وگو با همشهری به ورود بخش خصوصی به فناوری فضایی اشاره کرد و گفت: «صنعت فضایی ایران بدون ورود بخش خصوصی نمی‌تواند به اهداف بزرگ خود برسد.» به‌گفته سالاریه «طی سال‌های گذشته بخش خصوصی تا حدی در این صنعت شکل گرفته و ما در مرحله‌گذار از یک صنعت فضایی وابسته به دولت به صنعت فضایی مردمی و همه‌گیر هستیم». او همچنین گفت: «یکی از اهداف مهم دولت سیزدهم که آن را دنبال می‌کنیم این است که تا می‌توانیم حوزه‌های صنعت فضایی که قابلیت ارائه خدمات تجاری توسط مردم دارند را فعال کنیم. این یعنی حضور بخش خصوصی و به تبع آن درآمدزایی و ساخت ماهواره.»

گزارش: عمادالدین قاسمی‌پناه

رئیس سازمان فضایی ایران، آخرین وضعیت ۱۰ پروژه مهم فضایی کشور را تشریح کرد.

به گزارش سازمان فضایی ایران، «حسن سالاریه» درباره آخرین وضعیت پروژه‌های سازمان فضایی ایران، اظهار داشت: در حوزه ماهواره‌های سنجشی، نمونه دوم ماهواره پارس ۱ (Pars۱-B) در حال گذراندن مراحل پایانی است و امسال برای پرتاب تحویل سازمان فضایی ایران می‌شود.

این مقام مسوول بیان‌داشت: ماهواره ظفر ۲ نیز پس از گذراندن مراحل تست‌های نهایی، تقریبا آماده تحویل شده و در سال جاری به منظور پرتاب، تحویل گرفته خواهد شد.

وی افزود: همچنین در حوزه سنجشی، با توجه به اینکه نمونه پروازی ماهواره طلوع ۳ با دقت تصویربرداری پنج متر تک طیفی و ۱۰ متر چند طیفی سال گذشته رونمایی شد، پروژه طراحی و ساخت ماهواره طلوع ۴ نیز امسال آغاز خواهد شد که ویژگی‌های طلوع ۴ نسبت به طلوع ۳ بهتر خواهد بود و ارتقا خواهد یافت.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه در حوزه سنجش از دور سازمان فضایی ایران آماده همکاری با بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان است، تصریح کرد: معتقدیم که با توجه به رشدی که بخش خصوصی در سالیان اخیر در حوزه فضایی داشته، می‌توان از ظرفیت‌های موجود در این بخش در جهت توسعه صنعت فضایی استفاده کرد.

سالاریه ادامه‌داد: در حوزه ماهواره‌های مخابراتی، نمونه کیفی ماهواره مخابراتی ناهید ۲ سال گذشته تحویل داده شد و امسال نیز نمونه پروازی این ماهواره جهت پرتاب تحویل سازمان فضایی ایران خواهد شد. همچنین فاز طراحی و ساخت نسل بعدی ماهواره ناهید که تحت عنوان ناهید ۳ شناخته می‌شود نیز امسال کلید خواهد خورد.

وی خاطرنشان کرد: درباره ماهواره ناهید ۱ نیز سازمان فضایی ایران با توجه به ماموریت‌هایی که برای این ماهواره پیش بینی کرده است، به دنبال توسعه و بهینه‌سازی آن هستیم تا قابلیت صنعتی شدن را پیدا کرده و فرایند تولیدی شدن آن انجام شود.

معاون وزیر ارتباطات تاکید کرد: امسال فرآیند طراحی و ساخت ماهواره ایرانست ۱ که یک ماهواره مخابراتی با قابلیت به کاربردن در ارتفاعات بالاست آغاز می‌شود و نخبگان صنعت فضایی با طراحی و ساخت این ماهواره‌، گام موثری در پیشبرد صنعت فضایی برخواهند داشت.

سالاریه اضافه کرد: بلوک انتقال مداری سامان که تست زیرمداری آن سال گذشته با موفقیت کامل انجام شد، امسال نمونه پروازی آن تحویل سازمان فضایی می‌شود. این بلوک در واقع جهت انتقال محموله‌های فضایی به خصوص ماهواره‌های سنگین مخابراتی بین مدارات زمین طراحی شده است. البته فاز طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری سامان ۲ که قابلیت‌های بالاتری از جمله انتقال ماهواره به مدار GSO را دارد، امسال آغاز خواهد شد.

وی درباره چگونگی تعامل سازمان فضایی با بخش خصوصی نیز اظهار داشت: در حال حاضر ارتباط بسیار خوبی میان سازمان فضایی و شرکت‌های دانش بنیان بخش خصوصی برقرار شده و ما حتی مجوزهای لازم به‌منظور انعقاد قرارداد خرید تضمینی تصاویر از بخش خصوصی را دریافت کرده‌ایم و قصد داریم که در سال جاری قراردادهای لازم را با بخش خصوصی در این زمینه منعقد کنیم. البته غیر از این، فرایند واگذاری پروژه منظومه شهید سلیمانی (IOT) به بخش خصوصی هم در حال طی شدن است.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه پروژه‌های دیگری در حوزه سنجشی و مخابراتی هم وجود دارد که در آینده اطلاع رسانی خواهد شد، خاطرنشان‌کرد: مشخصات فنی و ویژگی‌های ماهواره‌ها و دستاوردهایی که امسال تحویل داده می‌شود و یا فاز ساخت آنها آغاز می‌شود، در آینده به مرور اعلام خواهد شد.

 رئیس سازمان فضایی ایران از پرتاب ماهواره‌هایی در سال جاری خبر داد و گفت: در سال جاری سری ماهواره‌های پارس (پارس ۱ و ۲) به عنوان جفت ماهواره، ماهواره طلوع با دقت ۱۰ متر رنگی آماده پرتاب می‌شوند.
حسن سالاریه امروز در مراسم افتتاح بیست و هفتمین همایش و نمایشگاه ژئوماتیک، ارائه تصاویر سنجشی پایه محور را از زمینه های همکاری سازمان فضایی با مجموعه های مرتبط با نقشه برداری و داده های اطلاعات مکانی دانست و افزود: ایران در بهره برداری از نقشه ها در فعالیت های عمرانی، راه‌سازی، کشاورزی و دریانوردی قدمت چند هزار ساله دارد؛ از این رو ایران جزو کشورهای پیشرو در استفاده و طراحی نقشه در اموری چون ساخت قنات‌ها به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه امروزه کاربرد داده‌های فضایی در نقشه‌برداری موجب تحول عظیم در صنعت نقشه‌برداری شده است، اظهار کرد: در این صنعت جهش بزرگی بر اساس استفاده از داده‌های فضا پایه و همچنین ماهواره‌های سنجشی و تصاویر راداری که قادر است در هر شرایط جوی تصاویر را ارائه دهد، ایجاد شده و این دستاورد خوبی در صنعت نقشه‌برداری محسوب می‌شود.

وی صنعت نقشه برداری را از صنایعی با ارزش افزوده بالا توصیف کرد و ادامه داد: میزان ارزش افزوده در این صنعت نسبت یک به ۷ را دارد؛ به این معنا که به ازای هر یک واحد سرمایه‌گذاری ۷ برابر ارزش افزوده ایجاد خواهد کرد. این میزان برای تهیه نقشه‌های بحران یک به ۳۰ است؛ یعنی به ازای هر واحد سرمایه گذاری ۳۰ برابر ارزش افزوده به همراه دارد.

سالاریه، صنعت فضایی ایران را دارای قدمت ۲۰ ساله دانست و یادآور شد: در اواخر دهه ۷۰ که صنعت فضایی در کشور شکل گرفت، عمده چالش ما مانند همانند حوزه‌های های تک، تحریم بود و امکان استفاده از داده های فضایی با دقت بالا برای ما فراهم نبود.

به گفته وی، بعضا دسترسی به تصاویر فضایی با دقت حدود ۱۰ متر فراهم بود، ولی دسترسی برای تصاویر با دقت‌های کمتر از ۵ متر و ۲ متر فراهم نبوده است.

رئیس سازمان فضایی ایران اضافه کرد: بر این اساس لازم بود تا صنعت فضایی را با تکیه بر دانش بومی در کشور توسعه دهیم و اولین قرارداد ماهواره سنجشی و پرتاب آن در اوایل دهه ۸۰ با همکاری دانشگاه‌هایی چون شریف، مالک اشتر، علم و صنعت و امیرکبیر منعقد شد و این انعقاد قرداد آغاز طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی در کشور بوده است.

وی با بیان اینکه در ابتدا دقت‌های ۵۰ متر و ۴۰ متر برای ماهواره‌های سنجشی تعیین شد، خاطر نشان کرد: اکنون دقت‌های ۵ متر تصاویر سیاه و سفید و ۱۰ متر رنگی برای این ماهواره‌ها در نظر گرفته می‌شود که ماهواره هایی با این دقت ساخته شده و آماده پرتاب است.

سالاریه، از پرتاب ماهواره‌هایی در سال جاری خبر داد و گفت: در سال جاری سری ماهواره‌های پارس (پارس ۱ و ۲) به عنوان جفت ماهواره، ماهواره طلوع با دقت ۱۰ متر رنگی آماده پرتاب می‌شوند.

رئیس سازمان فضایی ایران ادامه داد: علاوه بر آن قرارداد، در حال پیگیری انعقاد قرارداد برای ساخت ماهواره با دقت ۴ متر با بخش خصوصی هستیم و در طی آن خرید تضمینی تصاویر ماهواره با بخش خصوصی را خواهیم داشت.

وی با اشاره به همکاری سازمان فضایی با سازمان نقشه برداری کشور، گفت: در این همکاری تصاویر ماهواره خیام در اختیار این سازمان قرار می گیرد و در حال آرشیو کردن این تصاویر هستیم. این تصاویر داده‌های مناسبی برای به روز کردن نقشه های یک بیست و پنج هزارم است.

وجود قانونی ملی و جامع در حوزه فضایی یکی از لازمه های توسعه صنعت فضا در کشور است و از همین رو استقرار یک مرجع بالاسری برای تبیین خط مشی و رهیافت های مشترک بین الدولی ضروری است.

به گزارش خبرنگار مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی الزامات ساختاری و نهادی اولیه و ضروری کشور برای تدوین قانون ملی فضایی را اعلام کرد.

در خلاصه مدیریتی این گزارش یادآور شده است: وجود قانونی ملی و جامع در حوزه فضایی یکی از لازمه های توسعه صنعت فضا در کشور و تضمین کننده توسعه فعالیت بخش های دولتی و خصوصی در این حوزه است.

در کشور ما توسعه قابل ملاحظه فناوری فضایی و سرریز به سایر فناوری ها، خرید ماهواره عملیاتی سنجشی و همچنین ماهواره مخابراتی عملیاتی از یک سو، گستردگی و پراکندگی فعالیت های حوزه فضا بدون تولیگری و تنظیمگری مشخص و چالش های فرا روی بخش خصوصی در همکاری با یکدیگر و با سایر نهادهای متولی از سوی دیگر، ساماندهی و اصلاح ساختار حوزه فضا را بسیار ضروری کرده است.

پیش از تهیه قانون ملی فضا باید پیش نیازهای بین المللی و ساختارها و نهادهای ملی مدنظر قرار گیرد. پیش نیازهای بین المللی شامل تعیین تکلیف عضویت یا عدم عضویت در معاهدات و کنوانسیون های بین المللی و خط ومشی همکاری های فضایی بین الدولی در قالب موافقتنامه های همکاری است.

همچنین استقرار یک مرجع بالاسری برای تبیین خط ومشی و رهیافت های مشترک بین الدولی و متناسب و همتراز با جایگاه سازمانی آژانس های فضایی سایر کشورها از جمله مهمترین این موارد است. به نظر می رسد تعیین خط و مشی این حوزه باید در سطوح عالی مملکتی صورت پذیرد یا در صورت تدوین توسط دولت به تأیید سایر سطوح عالی نیز برسد.

بررسی ساختارها و نهادهای ملی نشان داده است که تنظیمگری این حوزه توسط شورای عالی فضایی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان فضایی ایران انجام می شود. همچنین از طرفی بر اساس ماده ۱۲ اساسنامه شورای عالی فضایی، «وظایف و اختیارات شورا شامل محدوده وظایف و اختیارات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نمیشود».

سازمان فضایی ایران هرچند در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ با رشد چشمگیر اعتبارات پیشبینی شده روبرو است، اما باید دید آیا در قالب یک سازمان وزارتخانه ای دارای اختیارات مناسب و قادر به ایجاد تحول و مدیریت منابع است یا خیر.

علاوه بر آن، حدود و ثغور دخالت و مشارکت فعالیت های بخش خصوصی در این عرصه از جمله مسائلی است که باید در مورد آن رویکرد شفافی اتخاذ کرد.

به نظر می رسد اصلاحات ساختاری و نهادی مهم در این حوزه ازجمله تصمیمگیری در مورد عضویت یا عدم عضویت در معاهدات بین المللی، بهبود و ارتقای اختیارات سازمان فضایی و شفاف سازی نحوه تعامل با بخش دفاعی و تعیین سطح مشارکت بخش خصوصی در فعالیتهای این حوزه را میتوان در یک سناریو، پیش از تدوین قانون ملی فضا تعیین تکلیف کرد و در سناریوی دیگر، در قالب تدوین احکامی در همان قانون اعمال کرد.

الزامات ساختاری و نهادی مورد نیاز برای تدوین قانون ملی فضا طی جلساتی با حضور نخبگان این حوزه در مرکز پژوهش های مجلس احصا شده است.

۱. پیش نیازهای بین المللی:

۱-۱: تعیین تکلیف عضویت یا عدم عضویت ایران در معاهدات/ پیمان های فضایی بین المللی

۱-۲: تبیین الزامات موافقنامه های همکاری بین الدولی صلح آمیز فضایی میان ایران و سایر کشورها: برای دستیابی به منافع حاصل از انعقاد این موافقتنامه ها باید برخی مشکلات ساختاری حوزه فضایی را رفع کرد؛ از جمله:

* نیاز به خط ومشی های روشن برای سیاستهای فضایی بین المللی متناسب با منافع و مصالح کشور و با توجه به دستورالعمل های اصلی برنامه های ملی فضایی ایران و قوانین لازم الاجرای جاری کشور.

* عدم تناسب جایگاه سازمانی طرف قرارداد ایرانی و طرف خارجی از باب حیطه وظایف و اختیارات؛ چرا که در مجامع بین المللی این تولیگری معمولاً برعهده آژانس های فضایی است.

* کاهش اختیار عمل در تعامل با کشورهایی که معاهدات فضایی را پذیرفته اند. چرا که در قراردادهای بین الدولی، با کشورهایی که به معاهدات فضایی پیوسته اند، ممکن است از ایران درخواست شود که به معاهدات فضایی، مثلا معاهده فضای ماورا جو، پایبند باشد. نتیجه این موضوع آن است که در صورت تصویب و اجرایی شدن این همکاری ها علیرغم اینکه ایران به طور رسمی برخی معاهدات را نپذیرفته، مجبور است به طور ضمنی به مفاد آن پایبند باشد.

به طور کلی باید گفت تعیین رویکرد و خط و مشی کشور برای پیوستن به این معاهدات و تعاملات بینالمللی براساس ملاحظات سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی است نه بروکراسی و شیوه اجرا و به نظر میرسد تعیین خط و مشی این حوزه باید در سطوح عالی مملکتی صورت پذیرد یا در صورت تدوین توسط دولت به تأیید سایر سطوح عالی نیز برسد.

۲. دامنه شمول قانون

با توجه به نوین بودن موضوع قانون ملی فضا به واسطه به روزشوندگی و وابستگی آن به فناوری، سرفصل های متنوعی در این قانون قابل طرح است که از جمله میتوان به موضوعاتی همچون ارتباطات ماهواره ای، سنجش از دور، اکتشافات فضایی براساس نیازهای کشور، حمایت از فعالیت بخش خصوصی، تأمین مالی، مشارکت و سرمایه گذاری، بودجه ها و قوانین حمایتی از بخش خصوصی، تعریف مرز فعالیت سازمانها، تعریف مدل مالکیت فضایی کشور، شفاف سازی حوزه فعالیت تجاری، انتقال و ایجاد فناوری، حقوق مالکیت فکری، تضمینات مالی، مقررات مربوط به بیمه، قواعد مربوط به ثبت و مسئولیت، حقوق حمل و نقل، حل و فصل اختلافات و غیره اشاره کرد.

با توجه به گستردگی دامنه موضوعات، در گام اول باید دامنه شمول این قانون از بعد میزان و سطح فعالیت های فضایی مشخص شود. در این راستا، توجه به اسناد بالاسری، مصالح ملی، اولویتها و ظرفیتهای ساختاری و نهادی کشور ضروری است.

۳. ساختار تنظیمگری

در صورت اعمال سیاست یکپارچه سازی و همسوسازی تمامی فعالیت های فضایی کشور، ساختار تنظیمگری این حوزه و کارآمدی آن اهمیت زیادی می یابد. یکی از مهمترین چالشها در ساختار
تنظیمگری، کارآمدی و ایفای موثر نقش هماهنگ سازی نهاد تصمیمگیر و سیاستگذار کلان بخش فضایی کشور است.

مرکز پژوهش های مجلس در گزارش خود به موضوع بودجه سازمان فضایی ایران اشاره کرده و تاکید کرده است: سازمان فضایی ایران با وجود انتقال از نهاد ریاست جمهوری به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با افت قابل توجه تأمین مالی مواجه شد و در آن گاهاً ردیف بودجه های مصوب نیز به طور کامل تخصیص داده نمیشد که به نظر میرسد عمده دلیل آن قطع بودجه تخصیص یافته از محل مازاد درآمدهای نفتی بوده است.

علیرغم پیگیری های چندساله مرکز پژوهشهای مجلس درخصوص اصلاح بودجه بخش فضایی کشور، این مهم محقق نشد.

یکی از مهمترین پیشنهادهای مرکز پژوهشها تفکیک ردیف بودجه بخش فضایی از ردیف متفرقه برنامه «توسعه زیرساختها و خدمات کاربردی ارتباطی و پایه فضایی» ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و انتقال به ردیف های اعتبارات هزینه ای و تملک دارایی ذیل سازمان فضایی ایران مندرج در پیوست ۱ و ۴ لایحه بودجه بوده است.

مجموع اعتبارات سازمان فضایی ایران در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کشور بالغ بر رقم ۱۱,۴۳۵ میلیارد ریال پیش بینی شده که در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۴۰۰ حدود ۱۳۳۹ درصد افزایش داشته است. بخش اعظم این اعتبار از محل برنامه «توسعه فناوریها و خدمات [فضا] پایه و با ارزش افزوده» با مجموع ۴۱,۴۰۸ میلیارد ریال تأمین شده که بین سازمان فضایی ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تقسیم شده است و سهم سازمان فضایی از آن بالغ بر رقم ۱۱,۴۲۸ میلیارد ریال است.

به نظر میرسد ماهیت غیرتوسعه ای سازمان فضایی ایران و در نتیجه محدودیت در اختیارات مرتبط با این ویژگی از یکسو و جایگاه سازمانی آن به عنوان یک دستگاه زیر وزارتخانه ای از سویی دیگر، اجرای مسئولیتهای تعریف شده برای آن، در حوزه توسعه اقتصادی و توسعه فناوری، را با چالش و یا عدم همکاری مطلوب سایر وزارتخانه ها مواجه سازد.

ماهیت توسعه ای سازمان ملی فضایی از این نظر حائز اهمیت است که سازمانهای توسعه ای در واقع نقش حلقه جایگزین برای حلقه های خالی و مفقوده در زنجیره در حال حرکت توسعه ای
اقتصادی و صنعتی را دارند و تسهیل کننده و تسریع کننده ارتباطات و عملیات در صنعت و اقتصاد هستند.

۴. نحوه مشارکت بازیگران بخش خصوصی

یکی از اصول اساسی و اهداف اصلی در قانون ملی فضا، مشارکت و سرمایه گذاری بازیگران بخش خصوصی است. با وجود تأکید راهبردهای کلان حوزه فضایی بر حمایت از خصوصی سازی، توسعه و ارتقای فضای مناسب کسب وکار در چنین حوزه هایی نیازمند پیش بینی و تدارک تمهیدات قانونی است.

سطح مشارکت بخش خصوصی در فعالیتهای حوزه فضایی نیز یکی از چالشهای این حوزه است و باید امکان مشارکت مؤثرتر بخش خصوصی در تکمیل زنجیره ارزش فضایی فراهم شود.

۵. نحوه تعامل بخشهای دفاعی و صنعتی

اهمیت بخش دفاعی و نحوه تعامل با آن در قانون ملی فضا و تعامل شورای عالی فضایی و شورای عالی امنیت ملی دو موضوع مهم در این زمینه هستند.

در تبیین دامنه شمول قانون ملی فضا، موضوع نقش بخشهای دفاعی در این قانون، تعامل با بخش های غیردفاعی و خصوصی و تسهیل مسیر دسترسی به سرریزهای فناورانه و نوآورانه دفاعی در جهت ارتقای سایر بخشها اهمیت و تأثیر بسزایی دارد.

در نظام حقوقی ایران، به موجب اصل ۱۷۶ قانون اساسی، حل این مسئله در صلاحیت شورای عالی امنیت ملی است و از اینرو نقش این نهاد در تنظیمگری نیز باید به جد در قانون ملی فضا مورد توجه قرار گیرد.

مطالعه وضعیت کشورهای دارای قانون ملی فضا نشان داده است که در کشورهایی که وظیفه اقتدارآفرینی به عنوان محور اصلی فعالیتهای فضایی شناخته می شود، بالاترین نهاد حاکمیتی آن کشور مسئولیت نهایی تصمیم گیری را برعهده دارد.

از آنجا که ماهیت فعالیتهای فضایی دارای ابعاد امنیتی نیز است و به استناد سند چشم انداز ۱۴۰۴ نخستین دیدگاه ایران در منطقه، اقتدارآفرینی با تأکید بر ارتقای امنیت ملی عنوان شده است، لذا هرگونه فعالیت و تلاشی در این حوزه، مسلماً با نظارت و تأیید بخش امنیتی و رعایت ملاحظات آن صورت می گیرد.

مقتضی است هماهنگی ها و تعاملات مستمر دو نهاد سیاستگذار یعنی شورای عالی فضایی و شورای عالی امنیت ملی به عنوان بالاترین مقام فراسازمانی در تأمین امنیت ملی و حفظ تمامیت ارضی کشور در بیشترین حد خود باشد تا بواسطه تعامل حداکثری با شورای عالی امنیت ملی هم در تهیه سند راهبرد ملی فضایی و هم برای آسانسازی اجرای پروژه های کلان فضایی فرآیندها تسهیل شوند.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش دو سناریو به عنوان پیشنهاد تدوین قانون ملی فضایی ارائه داده است:

الف: پیش از تدوین قانون ملی فضا ساختار نهادی حوزه فضا تا حد ممکن اصلاح شود تا بتوان ضمن تعیین متولی اصلی تنظیمگری در آن قانون، سایر حوزه ها از جمله فعالیت های بخش دفاعی و تعامل بخش خصوصی و دفاعی را نیز در آن گنجاند.

ب: در حین تدوین قانون، مشکلات ساختاری با رعایت ملاحظات دفاعی و امنیتی در چارچوب موادی از آن قانون برطرف شوند.

به نظر میرسد سناریو دوم از سرعت بیشتری برخوردار باشد اما نیازمند مشارکت تمامی ذینفعان و متولیان است و نقش تنظیمگری شورای عالی امنیت ملی در این موضوع را پررنگ می کند.

به طورکلی، مهمترین اصلاحات اولیه ساختاری و نهادی در حوزه فضا شامل موارد زیر است:

۱) تعیین تکلیف عضویت یا عدم عضویت کشور در تعهدات بین المللی بر حسب منافع کشور و مجوز عضویت یا عدم انجام آن و همچنین تعیین نهاد واحد متولی پیگیری این امر؛

۲) تعیین خطومشی و چارچوب کلی موافقتنامه های همکاری بین الدولی فضایی توسط نهاد اصلی تنظیمگری؛

۳) اصلاح اساسنامه سازمان فضایی ایران و افزایش دامنه اختیارات و قدرت این نهاد و اعتباربخشی به آن در راستای تامین منافع ملی؛

۴) بهبود تعامل بخش دفاعی و صنعتی و افزایش تعاملات شورای عالی فضایی و شورای عالی امنیت ملی.

سخنگوی سازمان فضایی ایران از عملیاتی شدن کامل ماهواره خیام تا ۲ هفته آینده خبر داد و گفت: تاکنون تصاویر رنگی و بسیار با کیفیتی از مناطق مختلف کشورمان از ماهواره خیام دریافت کرده‌ایم.

به گزارش خبرنگار مهر، حسین دلیریان، مشاور رئیس و سخنگوی سازمان فضایی ایران طی سخنانی در جمع خبرنگاران با اشاره به آخرین وضعیت ماهواره خیام گفت: همانطور که می‌دانید ماهواره خیام یک ماهواره سنجش از دور با توانمندی تصویربرداری از سطح زمین با دقت یک متر است که مرداد ماه سال جاری از پایگاه بایکونور و با ماهواره‌بر سایوز به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار زمین تثبیت شد.

وی افزود: ماهواره خیام در حال حاضر در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دارد و هم اکنون در حال دریافت و اجرای فرامین و ارسال داده‌ و تصویر به ایستگاه‌های زمینی سازمان فضایی ایران است.

سخنگوی سازمان فضایی ایران با بیان اینکه ماهواره خیام در مقطع کنونی در حال گذراندن آخرین مراحل فرآیند تثبیت عملکرد بهینه خود در فضاست، تصریح کرد: ارسال فرامین و کنترل‌های ماهواره خیام توسط متخصصان کشورمان در سازمان فضایی ایران انجام می‌شود و همچنین ارسال فرامین و دریافت اطلاعات از این ماهواره نیز تماما طبق الگوریتم رمزنگاری شده‌ و کاملا امنی که قبلا توسط متخصصان رمزنگاری سازمان فضایی ایران در ماهواره تعبیه شده، انجام می‌گیرد.

دلیریان در خصوص نحوه استفاده از داده‌های ماهواره خیام تاکید کرد: ما هفته‌هاست که در حال دریافت تصاویر با دقت و کیفیت بالا از این ماهواره هستیم و قرار است این تصاویر و داده‌ها به مرور و با رعایت حقوق حاکمیت و بیت‌المال در اختیار بخش‌های مختلف دولتی و بخش خصوصی قرار گرفته و بخشی از نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها، مدیریت حوادث غیرمترقبه و ... را مرتفع کند.

وی همچنین گفت: متخصصان فضایی کشورمان تلاش کردند که فرایند تثبیت و تست‌های فنی ماهواره در فضا را در زمان کوتاهی انجام دهند تا سریع‌تر داده‌های تصویری این ماهواره به دست مان برسد که الحمدلله این هدف محقق شده و عملا ماهواره طی یکی دو هفته آتی تمام تست‌های خود را به پایان رسانده و به طور کامل عملیاتی خواهد شد.

سخنگوی سازمان فضایی ادامه داد: تاکنون تصاویر رنگی و بسیار با کیفیتی از مناطق مختلف کشورمان از ماهواره خیام دریافت کرده‌ایم و این تصاویر بعضا فرایند کالیبره شدن را هم طی کرده‌اند و حتی برای برخی مسئولان نیز به نمایش گذاشته شده‌اند و تصاویری از مناطق جذاب ایران نیز برای انتشار عمومی در حال آماده شدن است.

دلیریان در بخش دیگری از سخنانش در خصوص طراحی و ساخت ماهواره‌های بومی با دقت تصویربرداری یک متر نیز اظهار داشت: به لطف تلاش‌های متخصصان صنعت فضایی و زیرساخت‌های موجود در کشور، هم‌اکنون جمهوری اسلامی ایران توانمندی لازم برای طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی با دقت تصویربرداری ۱۰ متر و بهتر را دارد و گام‌های بسیاری خوبی پیش از پرتاب ماهواره خیام در مسیر رسیدن به دقت یک متر برداشته شده، اما نیاز کشور اقتضا می‌کرد که نباید تا رسیدن کشور به مرحله بهره‌برداری از ماهواره‌های بومی با دقت یک متری، در مسیر تامین داده‌های فضایی توقف کرد بلکه باید نیاز کشور در این زمینه مرتفع می‌شد لذا تصمیم گرفته شد که پروژه خیام با کشور روسیه پیش برده و اجرایی شود که الحمدالله به سرانجام رسید.

وی در پایان تاکید کرد: مردم عزیز کشورمان اطمینان خاطر داشته باشند که سازمان فضایی با عزم و اراده بسیار جدی در مسیر رسیدن به توانایی ساخت ماهواره‌های سنجشی با دقت تصویربرداری یک متر و حتی بهتر از یک متر قرار دارد و برنامه جدی و مدونی برای تحقق این فناوری در حال اجراست.