ITanalyze

نادر نینوایی - سال‌ها است که کارشناسان علوم ارتباطات اجتماعی این نقد را به ما ایرانیان وارد می‌دانند که اگرچه هریک به صورت انفرادی در زمینه تخصصی خود عملکردی مناسب داریم اما در انجام موفق کارهای گروهی ناتوانیم. 

همین روحیه فرد محوری در کنار نوعی بدبینی و نگاه‌های فوق امنیتی برخی افراد و سازمان­هایمان باعث شده تا در عمل، حتی امکان تجمیع اطلاعات سازمان­های دولتی وجود نداشته باشد. یک نمونه واضح این امر عدم تمایل سازمان‌های مختلف و متاسفانه در راس آنها سازمان‌های امدادی برای متصل کردن زیرساخت‌های ارتباطی خود به یکدیگر با وجود تقاضاهای مکرر وزارت ارتباطات جهت افزایش ظرفیت ارتباطی کشور است.

حالا به نوعی مشخص و افشا شده که همین مشکل نبود اطلاعات تجمیع شده سازمان­ها و نهادهای مختلف باعث شده تا درهنگام بروز حوادث بحرانی و غیرمترقبه مثل زلزله کرمانشاه دست نیروهای امدادی به لحاظ اطلاعاتی کاملا خالی باشد و چند بی‌سیم ساده به تنها ابزار آنها برای اشتراک اطلاعاتشان تبدیل شود.

اهمیت ایجاد مرکزی برای تجمیع اطلاعات

در صورت وجود یک سامانه جامع که نیروهای تمام ارگان­ها اعم از آتش نشانی، اورژانس، نیروهای پلیس، هلال احمر، ستاد بحران، نهادهای ارتباطی و سایر نهادها به آن متصل باشند و امکان مشاهده محل قرارگیری جغرافیایی هر یک از امکانات و نیروهای این ارگان‌ها روی یک نقشه الکترونیکی قابل رویت باشد؛ این امکان وجود خواهد داشت که در شرایط بحرانی از موازی کاری جلوگیری شده و امکانات لجستیکی هر ارگان به نقاطی که بیشترین نیاز به آنها وجود دارد اعزام شوند. با این شیوه هم سرعت اطلاع رسانی بهبود یافته و امکان مشاهده عملکرد سازمان‌های امدادی برای یکدیگر ممکن می‌شود و هم برای اطلاع از وضعیت سایر نیروهای امدادی نیازی نخواهد بود که این نیروها از طریق اطلاعات جزیی و تکه‌تکه با یکدیگر در ارتباط باشند.

هفته قبل مدیر مرکز کنترل هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات بر ضرورت ایجاد بستری مشترک برای در اختیار قرار گرفتن اطلاعات بخش‌های مختلف و استفاده از آن در زمان امدادرسانی تاکید کرده و گفته: اگر امکان اشتراک گذاری این اطلاعات بین دستگاه‌ها وجود داشته باشد و منبعی باشد که تمام اطلاعات مراکز امدادی و دستگاه‌ها در آنجا بارگذاری شود،‌ هر یک از سازمان‌ها می‌توانند بر اساس نیاز خود از این اطلاعات در راستای خدمت‌رسانی بهتر استفاده کنند. 

وی همچنین یادآور شده: یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما به اشتراک گذاشته نشدن اطلاعات بین دستگاه‌های اجرایی است و باید اطلاعات جامعی از سازمان‌های دیگر، فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند و حوزه‌های خدماتی که دارند در دسترس باشد.

 طبیعی است که با تحلیل این اطلاعات می‌توان خدمات بهتری به افراد حادثه‌دیده ارایه کرد. اگر امکان اشتراک گذاری این اطلاعات بین دستگاه‌ها وجود داشته باشد و اگر منبعی باشد که تمام اطلاعات مراکز امدادی و دستگاه‌ها در آنجا بارگذاری شود،‌ این امکان برای هر یک از سازمان‌ها وجود دارد که بتوانند بر اساس نیاز خود از این اطلاعات در راستای خدمت‌رسانی بهتر استفاده کنند.

امکان اتصال سایر ارگان‌ها به نرم‌افزار موجود

آنطور که اعلام شده مرکز کنترل هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات از پنج سال قبل نرم‌افزار جامع اطلاعاتی مکانی را راه‌اندازی کرده‌ و اطلاعات مجموعه بر بستر GIS بارگذاری شده است. این نرم‌افزار که جمعیت هلال احمر به آن متصل است، به لحاظ زیرساختی ظرفیت آن را دارد که سایر ارگان­ها نیز به آن متصل شده و ضمن به اشتراک گذاری اطلاعات خود از خدمات آن منتفع شوند؛ اتفاقی که به دلیل ضعف نگاه گروهی و ظاهرا برخی ملاحظات امنیتی ارگان­های مختلف تاکنون محقق نشده است.

ظاهرا اطلاعات تمام پایگاه‌های امداد و نجات سطح کشور و مراکز و انبارهای امدادی در این نرم‌افزار موجود است و در زمان بحران گروه­های امداد می­توانند از آن استفاده کنند. به عنوان مثال با کمک این نرم‌افزار نیروهای امدادی به سرعت می‌توانند تشخیص دهند که وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد کدام پایگاه نزدیک‌تر است و می‌تواند برای ارزیابی اعزام شود و یا نزدیک‌ترین مرکز درمانی به محل حادثه کجا قرار دارد.

این اطلاعات می‌تواند در اختیار سایر سازمان‌ها مانند اورژانس و راهداری قرار بگیرد تا در زمان بحران سرعت عمل تیم‌ها بیشتر شود. در این شرایط اگر ارزیابی اولیه را راهداری انجام داده باشد دیگر نیازی نیست که هلال احمر هم این کار را انجام دهد و می­تواند از اطلاعات آنها استفاده کند. بنابراین اشتراک گذاشتن این اطلاعات باعث می­شود تا بتوانیم خدمات بهتری در شرایط بحرانی ارایه کنیم و حوادثی نظیر زلزله سرپل ذهاب امدادرسانی‌اش آنقدر زمان‌بر نباشد.

علت تاخیر در امدادرسانی به سرپل‌ذهاب

حسین درخشان مدیر مرکز کنترل هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات در اظهاراتی که البته تلخ است با اشاره به اینکه این همکاری در زلزله کرمانشاه صورت گرفت اما به صورت سیستمی نبود گفت: در زلزله کرمانشاه ارتباط بسیار خوبی  با مرکز کنترل و هدایت عملیات اورژانس و راهداری داشتیم. به عنوان مثال ما اگر می‌دیدیم که بخش‌های دیگر روستاهایی را ارزیابی کرده‌اند ما دیگر به آن روستا نمی‌رفتیم و از اطلاعات آنها استفاده می کردیم  یا اگر مسیری بسته بود راهداری با اعلام این موضوع مسیری جایگزین را به ما معرفی می کرد. این تجربه‌ای بود که باعث شد سرعت پاسخگویی بالا برود. البته در زلزله همین تقسیم کاری که صورت گرفت باعث شد وقتی مردم در قسمتی نیروهای هلال احمر را نمی‌دیدند احساس کنند که آنها منطقه را مورد توجه قرار نداده‌اند در حالی که استفاده از اطلاعات بخش‌های دیگر باعث شد که در زمان، صرفه‌جویی کنیم و به جای حضور در منطقه‌ای که از سوی بخش‌های دیگر ارزیابی شده به بخش‌های دیگر رسیدگی کنیم.

درخشان در پاسخ به این سئوال که مهم‌ترین موانعی که از به اشتراک گذاری این اطلاعات جلوگیری می‌کند، چیست؟ به خبرگزاری ایسنا گفته: بزرگترین مانع این است که سازمان‌ها همکاری مشترکی با هم ندارند. از طرف دیگر اطلاعات بعضی از سازمان‌ها هنوز دیجیتالی نشده است که این کار هم زمان‌بر است. بعضی سازمان‌ها هم از این اطلاعات به عنوان منبع قدرت استفاده می‌کنند و به این دلیل به اشتراک نمی‌گذارند.

فواید انبوه نادیده و معطل دیگر

همه می‌دانیم که در شرایط بحرانی، ساعت‌ها، دقایق و حتی ثانیه‌ها بسیار پر اهمیت و نجات‌بخش هستند، اما این تنها شرایط بحرانی اعم از حوادث بلاخیز نیست که نقش و کارکرد تجمیع اطلاعات نهادهای امدادرسان را برجسته و حیاتی می‌کند.

مدیر مرکز کنترل هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات به مساله پر اهمیت، معطل مانده و کمتر دیده شده‌ای از فواید تجمیع اطلاعات پرداخته و با اشاره به اینکه بیشتر حوادث در بخش جاده‌ای و بین‌شهری رخ می‌دهد،‌ می‌گوید: معمولا افرادی که در جاده‌ها دچار حادثه می‌شوند از کسانی هستند که با منطقه آشنا نیستند و در صورتی که اتفاقی برای آنها رخ دهد در آن زمان اطلاع دقیق از موقعیت مکانی خود را ندارد تا بتوانند ارائه کنند. در این شرایط سازمان‌های امدادی نیاز دارند که بتوانند از طریق موبایل حدود موقعیت مکانی افراد را شناسایی کنند تا بتوانند سریع‌تر در محل حاضر شوند که برای ایجاد چنین شرایطی نیاز است که هماهنگی بیشتری میان سازمان‌های امدادی، وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی ایجاد شود.

درخشان در مورد موانعی که برای در اختیار قرار گرفتن موقعیت مکانی وجود دارد، گفت: مباحث امنیتی از جمله مواردی است که مانع اجرایی شدن این کار و دسترسی نیروهای امدادی به موقعیت مکانی افراد می‌شود در حالی که داشتن چنین اطلاعاتی اهمیت زیادی دارد و کمک زیادی به دسترسی سریع‌تر به حادثه‌دیدگان می‌کند.

نیاز به هماهنگی ارگان‌های مختلف و وجود نگاه ملی

در دوران دفاع مقدس با وجود فقدان امکانات امروزی شاد همکاری­های منسجم و گسترده­ای بین نیروهای نظامی، عملیاتی و امدادی بودیم و به نظر می‌رسد با استفاده از این تجارب موفق و نیز با بهره­گیری از تجارب موفق خارجی در زمینه فنی امکان و پیش‌زمینه لازم برای مجاب کردن دستگاه­های مختلف جهت اتصال به یک نرم­افزار برای اشتراک­گذاری اطلاعات وجود دارد.

البته ما باید به این سمت برویم که اطلاعات به صورت نرم‌افزاری ثبت شود تا هر دستگاهی بتواند از این اطلاعات استفاده کند. وقتی اطلاعات به صورت سیستمی‌ثبت شود، دقت آنها بالاتر می­رود. به هر حال وقتی اشتراک‌گذای این اطلاعات به صورت گفتاری و از طریق بی­سیم، جزیی، تکه‌تکه و ناقص باشد احتمال خطا بالا می‌رود اما اگر اطلاعات به صورت سیستمی و جامع ‌ثبت شده باشند،‌ می‌توان آنها را تجزیه و تحلیل کرد و در زمان بحران بهتر خدمت‌رسانی کرد.

از سوی دیگر اگر ارگان­های مختلف که نقشی تعیین کننده در زمان بروز بحران دارند با تکیه بر یک نگاه ملی و پرهیز از تک­روی به موضوع بنگردند امکان ایجاد و اتصال ارگان­ها به نرم­افزاری جهت بهبود عملکرد به هیچ وجه امری دور از ذهن نخواهد بود تا در آینده شاهد وقوع فاجعه در فاجعه نباشیم. (منبع:عصرارتباط)