فروش فیلترشکن آزاد شد؟
کاوه درفشانی - یک جست‌وجوی گوگلی ساده به زبان فارسی برای خرید vpn هزاران نتیجه را برای کاربر به نمایش می‌‌گذارد و جالب آنکه بیشتر صفحات فروشنده این فیلترشکنها حتی در صفحه نخست گوگل! نیز فیلتر نیستند و به‌راحتی با استفاده از درگاه‌های بانکی داخل کشور به تجارت سودآور خود می‌پردازند.
اگر در گزارش دو سال قبل عصر ارتباط، بازاری 300 میلیارد تومانی برای فیلترینگ کشور پیش‌بینی کرده بودیم، امروز برخی برآوردها حاکی از گردش مالی سالانه بیش از دو برابر این رقم در بازار VPN کشور دارد.
براساس اعلام پلیس فتا بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر در ایران از VPN و فیلترشکن استفاده می‌کنند.
بنابر گزارش محاسبات خبرگزاری ایسنا، کمترین هزینه برای خرید وی‌پی‌ان و اشتراک ماهانه آن بین ۵ تا ۷ هزار تومان است و یک ضرب و تقسیم ساده نشان می‌دهد گردش مالی فروش VPN در ایران ماهانه از ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان آغاز می‌شود.
رابطه کاربران تلگرام و آمار استفاده از VPN
پس از فیلتر شدن تلگرام اگرچه در ابتدا تعداد کاربران این پیام‌رسان با ریزش مواجه شد اما به مرور با افزایش استفاده از فیلترشکن در کشور، بسیاری از کاربران ایرانی همچنان از این پیام‌رسان استفاده کردند. گزارشی که سوم تیرماه امسال منتشر شده نشان می‌دهد که همچنان 79 درصد کاربران بعد از فیلترینگ تلگرام هم از آن استفاده می‌کنند.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران که وابسته به جهاد دانشگاهی است، نتایج آخرین نظرسنجی خود پیرامون تلگرام را منتشر کرد که بر اساس آمار آن نزدیک به ۸۰ درصد کاربران این پیام‌رسان در کشور، پس از فیلترینگ آن کماکان در تلگرام مانده‌اند.
این آمار براساس نظرسنجی امسال در گستره ملی و در بین افراد بالای ۱۸ سال ساکن مراکز استان، شهر‌های درجه ۲ و روستا‌ها با حجم نمونه ۴۴۳۹ نفر، توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) اعلام شده و به همین جهت میزان خطا در آن پایین است.
آمار نشان می‌دهد که ۶۲ درصد از پاسخگویان اعلام کرده‌اند قبل از فیلتر تلگرام هم کاربر این برنامه بوده‌اند و ۴۹.۵ درصد افراد بالای ۱۸ سال کشور هم بعد از فیلترینگ تلگرام همچنان از آن استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر ۷۹ درصد از استفاده‌کنندگان تلگرام قبل از فیلتر، به استفاده خود بعد از فیلتر نیز ادامه داده‌‌اند.
اگرچه شاید بخشی از این تعداد از پوسته‌های داخلی تلگرام مثل تلگرام طلایی برای اتصال به این پیام‌رسان استفاده کنند اما قدر مسلم بیشتر کاربران با استفاده از فیلترشکن به نسخه اصلی تلگرام متصل می‌شوند و همین گویای این امر است که تعداد کاربران VPN در ایران می‌تواند بسیار بالاتر از عدد 12 میلیونی اعلام‌شده توسط پلیس فتا باشد و در نتیجه اقتصاد فیلترینگ ایران نیز می‌تواند چند برابر 60 میلیارد تومان باشد.
دسترسی آسان برای خرید فیلترشکن
بررسی صورت‌گرفته از سایت‌های فروشنده فیلترشکن توسط خبرنگار ما مشخص کرد که از 10 سایت نخست و تنها در صفحه نخست گوگل، که پس از جست‌وجوی عبارت «خرید فیلترشکن» به نمایش در می‌آید، در 8 مورد کاربر بدون کوچک‌ترین مشکلی می‌تواند به آنها متصل شده و فیلترشکن مورد نظر خود را خریداری کند.
کسب‌وکار فروش فیلترشکن در کشور به قدری پایدار بوده که حتی برخی از فروشندگان وی‌پی‌ان به سفارش تبلیغات در سایت‌های پرطرفدار مثل سایت‌های دانلود فیلم و سریال روی آورده‌اند.
اگر سری به سایت‌های فیلترشکن فروش بزنید، متوجه بزرگی و وسعت این تجارت می‌شوید. به این عبارت توجه کنید: «کد تخفیف ۴۰ درصدی اکانت بی‌نهایت (مادام‌العمر)»، «برای عضویت در کانال تلگرام کلیک کنید». اینها بخشی از پیام‌های تبلیغاتی است که در سایت‌های فروشنده vpn به نمایش در می‌آید و گویای ابعاد بزرگ این تجارت در کشور است.
نکته جالب توجه اینکه بیشتر سایت‌های فروشنده وی‌پی‌ان به درگاه‌های پرداختی بانک‌های داخلی (شاپرک) نیز متصل هستند و مشکلی از بابت تراکنش‌های بانکی نیز وجود ندارد. اتفاقا در نمونه‌ای جالب، یک مورد که درگاه بانکی سایت فروشنده فیلترشکن بسته شده بود، صاحب سایت اعلام کرد: تا زمان رفع مشکل پرداخت بانکی میتوانید از شماره کاربری... و رمز... استفاده کنید.
به عبارت دیگر، فروشنده فیلترشکن در تکریم ارباب‌رجوع و اقدامی مشتری‌مدارانه! اعلام کرده بود چون سرویس بانکی آنها فعلا مختل است، مشتری‌ها می‌توانند به صورت رایگان و تا اطلاع ثانوی از خدمات آنها بهره‌مند شوند.
ارایه وی‌پی‌ان با سرعت ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه، ارایه سرویس‌های اختصاصی و بدون کندی و پشتیبانی سرورها توسط UPS که احتمال قطعی را به یک درصد می‌رساند، از جمله قابلیت‌های ویژه‌ای است که تجار فیلترشکن در سایت‌هایشان به خریداران ایرانی اختصاص می‌دهند و البته مورد توجه نیز قرار گرفته‌اند.
از دیگر سرویس‌های جدید فیلترشکن‌فروش‌ها که با استقبال کاربران نیز مواجه شده‌اند، فیلترشکن‌های ویژه تلگرام هستند که با وجود تمام محدودیت‌های اعمال‌شده کار می‌کنند و عاملان فروش فیلترشکنها نیز سرویس‌های ویژه فروش آن را ارایه می‌کنند.
ناکارا بودن پروژه بستن درگاه‌های بانکی
اگرچه طبق قانون اگر فردی با درگاه بانکی اینترنتی که در اختیار دارد اقدام به انجام فعالیت‌های مجرمانه از جمله فروش فیلترشکن کند، می‌بایست درگاه ارایه‌شده مسدود شود اما نگاهی به گذشته نشان می‌دهد این روش تاکنون جواب نداده است.
درواقع کسانی که قصد استفاده از درگاه اینترنتی بانکی برای کاری خلاف مانند فروش فیلترشکن دارند در ابتدای امر سایتی قانونی ایجاد می‌کنند و برای آن درخواست درگاه می‌کنند و پس از دریافت آن، این درگاه را روی سایت غیرقانونی خود یعنی سایت فیلترشکن فروش نیز قرار می‌دهند؛ همین امر شناسایی آنها را تا حدودی سخت می‌کند، اما با تمام این موارد از کنار یک موضوع نمی‌توان به‌سادگی گذشت.
نخست آنکه چرا و چگونه است که تقریبا تمام سایت‌های فروش فیلترشکن، آن‌هم در صفحه نخست گوگل فیلتر نیستند و دستگاه‌های مسوول در این بخش چگونه در حال رصد و پایش این قبیل کسب‌وکارها هستند.
از نامعلومی اقدامات دستگاه‌های مسوول همچون کمیته فیلترینگ و پلیس فتا در فیلتر سایت‌های فروش فیلترشکن که بگذریم، نهادی همچون شاپرک (وابسته به بانک مرکزی) چرا به بازرسی‌های روزانه و حتی در صفحه نخست گوگل نمی‌پردازند؟ آیا وجود فروشندگان فیلترشکن را باید همچون سایت‌های قمار به عنوان یک واقعیت پذیرفت؟ نکته آنکه در مورد سایت‌های قمار به علت تعلل طولانی دستگاه‌های مسوول و تبلیغات گسترده آنها در شبکه‌های اجتماعی، اکنون برخی از این سایت‌ها به کلوپ‌هایی زیرزمینی و خصوصی تبدیل شده‌اند که کاربران خاص و دائمی خود را دارند.
در نهایت اینکه با توجه به ابعاد وسیع فروش فیلترشکن در کشور که آثار و صدمات گسترده‌ای نیز می‌تواند به همراه داشته باشد و نیز با نظر به اینکه فروشندگان فیلترشکن به‌آسودگی و آزادانه در حال تجارت بر بستر اینترنت هستند، لازم است برخوردی جدی در این زمینه صورت بگیرد. در غیر این صورت، فعالیت آزادانه فروشندگان فیلترشکنها ممکن است این شائبه را برای برخی به وجود آورد که آیا فروش فیلترشکن در کشور آزاد شده است؟