فریبکاری‌های جدید در فروشگاه‌های اینترنتی
دانیال رمضانی - فروشگاه‌های اینترنتی از زمان راه‌اندازی در ایران با دو مدل استقبال کاملا متفاوت مواجه شدند؛ عشق و نفرت.
موافقان و خریداران معتقد بودند راه‌اندازی این کسب‌وکارهای جدید، موجب راحتی خرید شده است و برخی هم حذف واسطه‌ها و عرضه کالاهای ارزان‌تر را به رخ منتقدان و مخالفان می‌کشیدند.
مخالفان و برخی رقبای سنتی اما راه‌اندازی این کسب‌وکارها را در شرایطی که هیچ قانون مشخصی برای آنها وجود نداشت، به زیان خود دیده و عقیده داشتند که این فروشگاه‌های اینترنتی در شرایط نابرابری در حال رقابت با آنها بوده و آنها را متهم به تخلفاتی می‌کردند.
این روزها گذشت و فروشگاه‌های اینترنتی هم به رشد خود ادامه دادند. اکنون دیگر از منتقدان و رقبای سنتی صدای اعتراض و مخالفتی بلند نمی‌شود، اما این برخی طرفداران و خریداران پروپاقرص هستند که صدای انتقادشان در فضای مجازی پرشده است. در واقع **مدتی است که مشکلات جدیدی از سوی مشتریان برخی فروشگاه‌های اینترنتی به دست رسانه‌ها رسیده یا مستقیما در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که مطالعه و توجه به آنها به مخاطبان توصیه می‌شود.**
پیش از ورود و بررسی این انتقادها به ذکر این نکته بسنده می‌شود که موارد مطروحه قاعدتا شامل تمام فروشگاه‌های اینترنتی نمی‌شود، اما در عین حال کم نیستند فروشگاه‌هایی که به مشکلات و معضلاتی که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود، دچار شده‌اند.
نکته قابل توجه آنکه اگر خودتان نیز به اینترنت، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی سری بزنید، با انبوهی از اعتراض‌ها و مشکلاتی مواجه می‌شوید که پاسخ روشن و مشخصی به آنها داده نشده است. این در حالی است که دوران اتهام به رقبا و سیاه‌نمایی در خصوص فروشگاه‌های اینترنتی نیز به اتمام رسیده و دیگر نمی‌توان به‌سادگی این مشکلات را با برچسب‌زدن به معترضان جمع‌وجور کرد.
در گزارش حاضر به بررسی مشکلات جدید و پرتکرار از سوی کاربران و خریداران برخی فروشگاه‌های اینترنتی پرداخته‌ایم که می‌تواند راهنمای خوبی برای دیگر خریداران باشد تا دچار ضرر و زیان نشوند. پیش از هر چیز تاکید می‌شود که ابتدا از قانونی بودن یک فروشگاه اینترنتی اطمینان حاصل کنید.
1. پیش از خرید تحقیق کنید
یکی از مشکلات رایج و پرتکراری که در قالب طنز و جدی با انتشار متن و فیلم در شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌شود، قیمت بسیار بالاتر برخی فروشگاه‌های اینترنتی در قیاس با سایر فروشگاه‌های اینترنتی و سنتی است. **یک باور رایج و غلط در میان خریداران این است که تصور می‌کنند هر چیزی در اینترنت فروخته می‌شود، ارزان است و فروشنده با ادعای حذف واسطه‌ها و عرضه مستقیم کالا، به قول معروف آتش به مالش زده است.**
برخی فروشگاه‌های اینترنتی با تکیه به همین باور و اعتماد غلط، قیمت کالاها را به مراتب بالاتر از سایر مراکز و فروشگاه‌های رقیب و سنتی می‌فروشند. کافی است در اینترنت جست‌وجو کنید تا با انبوهی از موارد گران‌فروشی برخورد کنید.
2. تخفیفی در کار نیست
یکی از تکنیک‌های رایج برای فروش بیشتر در فروشگاه‌های اینترنتی، ادعای تخفیف است. در این مورد هم اگر تحقیق کوچکی کنید، **متوجه انبوهی از تخفیف‌هایی می‌شوید که پیش از تخفیف ابتدا قیمت کالا به شکل کاذب بالا رفته و بعد قیمت پایین‌تر درج شده که همان قیمت پایین نیز در موارد زیادی به مراتب گران‌تر از قیمت واقعی کالای مشابه در جای دیگر است.** در برخی موارد نیز تخفیف‌ها به‌قدری جزئی بوده‌اند که موجب تعجب و خنده خریداران شده و صرفا از یک تکنیک عادت روانی برای القای تخفیف استفاده شده است. برای مثال، در مواردی روی یک کالای چند صد هزار تومانی صرفا هزار تومان تخفیف مشاهده می‌شود!
3. پول را در زمان تحویل بپردازید
یکی دیگر از انتقادهای رایج در شبکه‌های اجتماعی مربوط به کاربرانی می‌شود که پول کالایی را در هنگام ثبت سفارش پرداخت کرده‌اند و مدت‌ها برای تحویل کالا در انتظار مانده‌اند. نکته جالب توجه آنکه در برخی موارد گزارش شده از سوی کاربران، **گاه پس از دو هفته از ثبت یک سفارش نه‌تنها کالایی به دست آنها نرسیده بلکه فروشگاه مربوطه خرید ثبت‌شده را به علت تامین نشدن کالا، لغو کرده و بعد از آن نیز پروسه عودت وجه پرداختی به درازا کشیده است.** برخی از این کاربران معترض‌اند که در این مدت نه‌تنها کالایی تحویل ایشان نشده بلکه شرکت به نوعی از سود پرداخت پول مشتری نیز منتفع شده است و کاربر نیز راهی برای اعتراض ندارد.
4. قوانین عودت کالا را بخوانید
یکی دیگر از تصورات رایج در میان خریداران فروشگاه‌های اینترنتی این است که تمام کالاهای خریداری‌شده به هر شکل قابل عودت است. این تصور اشتباه است و شامل تمامی اقلام نمی‌شود، لذا قبل از خرید کالا شرایط مربوط به عودت را با دقت مطالعه کنید تا متضرر نشوید.
5. مراقب تعویض لوازم باشید
در میان اعتراض‌های رو به افزایش خریداران برخی فروشگاه‌های اینترنتی با مورد عجیبی مواجه شدیم. چندی پیش باخبر شدیم که برخی افراد سودجو به اسم خریدار و با اطلاع از شرایط عودت کالا، به خرید برخی کالاهای عموما الکترونیکی اقدام کرده و پس از باز کردن و تعویض برخی قطعات، آن را به فروشگاه اینترنتی عودت می‌دهند. از آنجا که حجم تراکنش و خرید کالا در برخی فروشگاه‌ها بالاست، امکان تست کامل و دقیق کالاهای عودتی وجود نداشته و این کالاها برای فروش منتظر خریدار بعدی می‌ماند. **خریدار بعدی هم زمانی که کالایی را می‌خرد، پس از مدتی متوجه وجود مشکلاتی در کالای خریداری‌شده می‌شود و از آنجا که مهلت تعویض کالا نیز گذشته، با مراجعه به نمایندگی یا شرکت پشتیبان کالا متوجه جابه‌جایی برخی قطعات می‌شوند** و در این موارد نیز کاری جز طرح یک انتقاد از سوی خریدار متضرر در شبکه‌های اجتماعی باقی نمی‌ماند و در نهایت مشخص نمی‌شود، این مشکل تعمدا از ناحیه فروشنده رخ داده یا از سوی کلاهبردارانی در پوشش خریدار.
6. کالاهایی که دیر تحویل می‌شود
یکی دیگر از مشکلات پرتکرار از سوی خریداران، پروسه سخت و طولانی تحویل کالاست. بسیاری از کاربران این روزها نسبت به تحویل کالا در زمان‌های طولانی بسیار گله‌مند بوده و حتی در مواردی اعلام کرده‌اند که خود راضی به مراجعه حضوری برای تحویل هستند که البته چنین امکانی فراهم نیست. برخی از کاربران نیز گفته‌اند که مدت زیادی در خانه یا آدرسی که برای تحویل کالا اعلام کرده‌اند، منتظر مانده و در زمان مقرر، کالایی تحویل ایشان نشده و ناچار به پیگیری‌ها و انتظار بیشتر برای تحویل شده‌اند. **برخی خریداران هم گزارش داده‌اند حتی زمانی که معطل تحویل کالا نشسته‌اند و کالایی به دست ایشان نرسیده، فروشگاه مذکور مدعی شده که به محل مراجعه کرده‌اند، اما کسی برای تحویل حضور نداشته است.**
در خصوص خریداران شهرستان‌ها این مشکل به مراتب بیشتر است. این گفته یکی از خریداران شهرستانی است: "هفته پیش از ... خرید داشتم. مقصد بسته: تبریز. از سایت پست پیگیر بودم که دیدم از تهران پست شده به بندرعباس، از اونجا به یزد، بعد دوباره تهران. بسته الان تهرانه ولی خدا می‌دونه این‌بار به کدوم شهر ارسال خواهد شد."
لذا خریداران شهرستان‌ها با توجه به توجیه بعد مسافتی باید به مراتب بیشتر به این موضوع توجه کنند.
7. به توضیحات و نظرات توجه نکنید
قاعده معروفی در فروش کالا وجود دارد که می‌گوید، هیچ ماست‌فروشی نمی‌گوید ماست من ترش است. این روزها اگر در فروشگاه‌های اینترنتی مشخصات کالایی را بخوانید تقریبا محال است شما را از خرید منصرف کرده باشد. برای مثال، انبوهی از نکات مثبت و نه لزوما درست از یک کالا را می‌خوانید و در انتها چند نکته بسیار کم‌اهمیت از مشکل کالا را هم برای اعتمادسازی مخاطب می‌بینید که دلیلی برای نخریدن کالا محسوب نمی‌شود.
**سراغ نظرات کاربران هم نروید. در موارد بسیاری در شبکه‌های اجتماعی اعلامشده که نظرات انتقادی از سوی خریداران قبلی یک کالا منتشر نشده است.**
برای خرید یک کالا بهتر است از منابع مختلفی تحقیق و مطالعه کنید تا یک خرید صددرصد اشتباه نداشته باشید.
8. قیمت‌هایی که در لحظه تغییر می‌کند
یکی دیگر از مشکلات رایج کاربران، تغییر مکرر و لحظه به لحظه قیمت از سوی برخی فروشگاه‌های اینترنتی است. موارد زیادی گزارش شده که کاربر در زمان ثبت سفارش یک قیمت را دیده اما در زمان تایید سفارش متوجه تغییر قیمت نهایی نشده است. ماجرا از این قرار است که برخی قیمت‌های مندرج در سایت با قیمت نهایی در برخی فروشگاه‌های اینترنتی متفاوت است و برخی کاربران در زمان نهایی کردن سفارش، به این تغییر قیمت توجه نکرده و خرید خود را انجام می‌دهند.
**در پاسخ به این مشکلات، یک فروشگاه اینترنتی به خریدار معترض این‌طور پاسخ داده که چون حجم کالاهای در حال فروش بسیار بالا بوده و گاه سرعت به‌روزرسانی قیمت‌ها دچار کندی می‌شود، این اتفاقات رخ می‌دهد.**
لذا هنگام خرید مراقب تغییر قیمت اعلامشده با قیمت نهایی باشید.
9. پشتیبانی‌هایی که افت کرده است
پاسخ‌های نه‌چندان مناسب، انتظارات طولانی برای رسیدگی به مشکلات و گاه گزارش‌هایی از برخوردهای بد اپراتورهای پاسخگوی برخی فروشگاه‌های اینترنتی نیز یکی از معضلات جدید خریداران برخی فروشگاه‌های اینترنتی است.
واقعیت آن است که در خصوص فروشگاه‌های اینترنتی که به شکل تخصصی یک یا چند نوع کالای مشخص برای فروش ندارند، این مشکل کمتر مشاهده می‌شود. اما **برخی فروشگاه‌های اینترنتی که به شکل عمومی فعالیت کرده، به لحاظ تنوع بسیار گسترده عرضه کالا، مشتریان بیشتری داشته و طبعا مشتریان نیز با مسایل و مشکلات متنوع‌تری مواجه می‌شوند.**
همین موضوع باعث انتظار طولانی در صف رسیدگی به مشکل می‌شود و زمانی هم که به اپراتور متصل می‌شوند، به علت تنوع کالا و کم‌اطلاعی اپراتورها با پاسخ‌های عموما کلیشه‌ای و گاه انتظار برای اتصال و پرسش از اپراتور دیگر منتهی می‌شود. برخی از این اپراتورها نیز به علت حجم بالای تماس‌ها و احتمالا تندی برخی خریداران، از کوره در رفته و پاسخ‌های مناسبی به خریداران نمی‌دهند. در یک کلام سطح و کیفیت پشتیبانی و تحویل کالا در برخی از فروشگاه‌های اینترنتی دچار افت بسیار محسوسی شده است.
10. کالاهایی که نباید آنلاین خرید
یکی دیگر از مشکلات جدید خریداران اینترنتی، ناآگاهی آنها از خرید کالاهایی است که اصولا باید به شکل حضوری انجام شود. بسیاری از کالاها را باید به شکل حضوری امتحان کرد و از نزدیک آنها را در دست گرفت، لمس کرد یا پوشید.
خرید این کالا به شکل اینترنتی به احتمال زیاد خرید مطمئنی محسوب نمی‌شود و اصولا امکان قیاس را هم برای شما فراهم نمی‌کند. به شکل طبیعی هر فروشنده‌ای به دنبال سود و گسترش ویترین کالاهای خود بوده و این مشکلی است که البته به کاربران این فروشگاه‌ها باز می‌گردد.
11- مراقب تقلبی‌ها باشید
و در نهایت اینکه فارغ از آنچه در این گزارش خواندید، اگر خود سری به شبکه‌های اجتماعی بزنید، نمونه‌های قابل توجهی از فروش کالاهای تقلبی به اسم اصل نیز مواجه می‌شوید که با توجه به نبود نمایندگی مستقیم بسیاری از این کالاها، امکانی برای اثبات نظر خود و عودت کالای تقلبی یا مشابه اصل نخواهید بود.
**در حال حاضر کم نیستند کاربرانی که تنها قیمت پایین و تصور حراج!، آنها را فریب داده و پس از خرید متوجه تقلبی بودن کالا شده‌اند. مشکل از جایی شروع می‌شود که به علت نامشخص بودن و نداشتن نمایندگی رسمی برخی از این کالاها، خریدار راهی سخت و ناممکن برای پیگیری حق ضایع شده خود در پیش دارد**، عطرها و ادوکلن‌ها یک نمونه رایج محسوب می‌شوند که کاربران پس از خرید متوجه اشتباه خود شده‌اند و طبعا کاری هم از دست‌شان بر نمی‌آید.
سایر مسایل و بی‌توجهی دستگاه‌های مسوول
از لایه معضلات جدید مشتریان برخی فروشگاه‌های اینترنتی که عبور کنیم، این کسب‌وکارهای جدید با اتهامات و مسایل دیگری نیز مواجه هستند.** گران‌فروشی، عدم عرضه و احتکار کالا، به‌خصوص بعد از انتشار نام برخی واردکنندگان کالا با ارز دولتی، یکی از این موارد است که با وجود انتشار گسترده تصاویر و مستنداتی که در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، کوچک‌ترین خبری از برخورد یا رسیدگی نهادهای نظارتی به این موارد مشهود منتشر نشد.**
دلایل زیادی برای این بی‌توجهی متصور است، اما تا این لحظه حتی یک خبر از جریمه ولو اندک یکی از فروشگاه‌های اینترنتی با این حجم بالا از تبلیغات و تراکنش‌ها منتشر نشده است؛ موضوعی که به وقتش از نهادهای نظارتی پیگیری کرده و نتایج این پیگیری‌ها را نیز منتشر خواهیم کرد.
صادر نشدن گواهی ارزش‌افزوده برای مشتریان حقوقی، یکی دیگر از مشکلات قدیمی مربوط به برخی فروشگاه‌های اینترنتی می‌شود که این اقدام غیرقانونی هم برای نهادهای مسوول اهمیتی ندارد.
یکی دیگر از مشکلاتی که چندی پیش نیز در هفته‌نامه عصر ارتباط به آن پرداختیم و قاعدتا انتظار اقدام و برخورد و بازخوردی هم از نهادهای متولی نداشتیم!، تبدیل شدن برخی از این فروشگاه‌ها به عاملی برای تعیین قیمت در کشور بود که این موضوع موجبات تشویش قیمت‌ها شده است؛ **موضوعی که چندی پیش مورد تذکر و هشدار رییس سازمان پدافند غیرعامل نیز قرار گرفت که یکی از این فروشگاه‌های اینترنتی به نوعی جایگزین وزارت بازرگانی کشور شده و برای بازار و قیمت‌ها تعیین تکلیف می‌کند.**
به هر تقدیر آنطور که پیداست مثل موارد متعدد دیگری که به حال خود و به عهده مردم گذاشته شده است، در این مورد نیز خریداران اینترنتی باید با توجه به مشکلات نوظهور جدید، خود مراقب باشند تا دچار زیان و دوندگی‌های بعدی برای احقاق حق خود نشوند. کمااینکه روز به روز به کاربرانی که تجربه‌های بد خود از خرید اینترنتی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند رو به افزایش است و بسیاری هم در تلاش برای بالابردن آگاهی سایرین و تشویق آنها به خریدهایی با دقت و یا عدم خرید و تحریم برخی فروشگاه‌های اینترنتی هستند. (منبع:عصرارتباط)