لایک، نیاز واجب‌تر از نان شب سلبریتی‌ها
سلبریتی‌های رسانه‌ای با تحریک احساسات و عواطف عموم شهروندان و کاربران فضای مجازی به نفع خود بهره‌برداری کرده و تعداد علاقه‌مندان و دنبال‌کنندگان خود را افزایش می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، به موازات گسترش ارتباطات و تکنولوژی‌های ارتباطی، انسان‌های جامعه دیجیتال بیشتر ترجیح می‌دهند در فضای مجازی سیر کنند تا در فضای حقیقی، هر چند که خیلی از کارشناسان معتقدند حضور گسترده و اعتیادآور برخی از کاربران در فضای مجازی نیازمند سازماندهی و فرهنگ‌سازی است و آموزش سواد رسانه‌ای، لازمه حضور در چنین محیط و فضایی است که به راحتی با داشتن یک گوشی هوشمند میسر و هموار می‌شود.
داشتن سواد رسانه‌ای، پرهیز از رواج شایعات، عدم انتشار اخبار کذب و ... حداقل‌هایی است که کاربران فضای مجازی باید آن را دارا بوده و با پرهیز از برخی رفتارها موجب عدم آرامش عمومی کاربران و عموم شهروندان نشوند.
اما متاسفانه باید گفت در خیلی از موارد افراد و کاربران فضای مجازی خیلی از اصول و اخلاقیات را را رعایت نمی‌کنند و با بی‌اخلاقی‌های صورت‌گرفته موجب می‌شوند که در فضای مجازی شاهد رواج انواع ناهنجاری‌ها باشیم.
در کنار برخی کاربرانی که از فضای مجازی استفاده‌های ابزاری می‌کنند، بسیار دیده می‌شود افرادی که به عنوان ستاره‌های سینما، ورزش، سیاست، فرهنگ و اقتصاد هم مشهور بوده و در زبان امروزی به عنوان سلبریتی شناخته شده‌اند در فضای مجازی یک سری اقداماتی را انجام می‌دهند تا به زعم و خیال خودشان به محبوبیت رسانه‌ای خود بیفزایند.
حتی برخی از این سلبریتی‌ها برای افزایش دنبال‌کنندگان یا همان فالوورهای خود به اقدامات خاص متوسل می‌شوند، برخی از آنان با استفاده ابزاری از امور خیرخواهانه و عکس‌های سلفی و دسته‌جمعی با نهادهای خیریه و البته به شرط گرفتن هزینه‌های بعضا هنگفت درصدد تبلیغ یک نهاد خیریه بوده و به موازات آن احساسات افراد را تحریک کرده و به دنبال افزایش تعداد دنبال‌کنندگان خود هستند و به نوعی دوست دارند افراد بیشتری آنها را لایک کند.
معصومه آفتابی، کارشناس ارشد رسانه در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: فضای مجازی در سایه گسترش وسایل ارتباط جمعی سایه خود را بر زندگی افراد گسترده است و در این میان برخی چهره‌های مشهور که پیش از این به عنوان ستاره‌های سینما مشهور بودند و الان به عنوان سلبریتی‌های رسانه‌ای از آنان یاد می‌شود، در صدد هستند با موج‌سواری روی احساسات و عواطف مردم به نفع خود بهره‌برداری کنند و به این ترتیب تعداد علاقه‌مندان و دنبال‌کنندگان خود را افزایش دهند.
وی، از فضای مجازی بستری برای تبلیغات یاد کرد و افزود: مخاطب فعال امروز در برابر پیام‌های مختلف واکنش‌های متعدد و بعضاً جذابی از خود نشان می‌دهد، واکنش‌های مخاطبان به پیام‌های صوتی، تصویری و هر اطلاعاتی که از سوی مراکز و کانال‌های مختلف ارتباطی و رسانه‌ای دریافت می‌کنند، یکسان نیست.
آفتابی ادامه داد: برخی از کاربران فضای مجازی با داشتن سواد رسانه‌ای به هر پیام، آگهی و اطلاع‌رسانی و تبلیغات روی خوش نشان نمی‌دهند و آن را به زودی باور نکرده و عکس‌العمل خاصی ندارند، در مقابل آنها، برخی از کاربران که به عنوان کاربران منفعل و بدون پشتوانه رسانه‌ای نام برده می‌شود در مقابل هر عکس، تصویر و پیام صوتی و ویدئو واقعی یا جعلی واکنش‌ها و عکس‌العمل‌های زیادی از خود نشان می‌دهند.
کارشناس رسانه در ادامه افزود: در واقع این نوع کاربران بدون داشتن پشتوانه علمی به نشر و گسترش مطالب می‌پردازند.
وی با تائید این موضوع که ستاره‌ها و سلبریتی‌ها درصدد هستند از احساسات عموم مردم به نفع خودشان استفاده کنند، افزود: در واقع امروز شاهد هستیم که در بین چهره‌های مشهور که سلبریتی‌ها مشهور شده‌اند نوعی رقابت و چشم و هم‌چشمی برای افزایش تعداد دنبال‌کنندگان خود وجود دارد.
آفتابی خاطرنشان کرد: یعنی برخی از این چهره‌ها و ستاره‌ها به انواع شیوه‌ها و ترفندها متوسل می‌شوند تا برای خود لایک و فالوور جذب کنند.
کارشناس رسانه و فضای مجازی در مورد اهدافی که سلبریتی‌ها از این نوع اقدامات خود در فضای مجازی دارند، معتقد است: این افراد از انجام کارهای خود در فضای مجازی دو نوع هدف ممکن است داشته باشند. ممکن است هدف اول آنها اهداف اجتماعی و در راستای کمک‌دهی، نوع‌دوستی، عمل خیرخواهانه و جمع‌آوری کمک‌های مردمی در راستای کمک به موسسات خیریه و حتی در مواقع لزوم و بحرانی بوده و هدف دوم آنها ممکن است اهداف شخصی باشد.
آفتابی با اشاره به اهداف شخصی چهره‌ها و ستاره‌ها تصریح کرد: وقتی افراد به دنبال اهداف شخصی خود باشند، در کمترین زمان ممکن است طرفداران خود را از دست بدهند.
وی، وجود چنین افرادی را به عنوان مکمل در کنار مؤسسات خیریه که بتوانند کمک‌های مردمی را در جهت رفع نیازهای محرومان و افراد نیازمند جذب کنند، اقدام خوب و پسندیده‌ای عنوان کرد و افزود: داشتن نقش مکمل در کنار موسسات خیریه اقدام پسندیده‌ای است ولی این که این ستاره‌ها و سلبریتی‌ها بخواهند با گرفتن هزینه‌های هنگفت و در ازای یک قرارداد مالی به این کار اقدام کنند،کار زشت و نادرستی است.
کارشناس رسانه و فضای مجازی با ذکر مثال‌هایی در مورد رفتار برخی سلبریتی‌ها در مورد اقدامات صورت گرفته در مورد زلزله مناطق غرب کشور در کرمانشاه می‌گوید: طی زلزله‌ای که در کرمانشاه رخ داد، خیلی از چهره‌ها و سلبریتی‌ها دست به کار شده و با حضور در مناطق زلزله‌زده سعی کردند بر آلام و دردهای آنان مرهمی بگذارند. آنها سعی کردند در صفحات مجازی اینستاگرام یا کانال‌های تلگرامی خود با عکس‌هایی که در مناطق زلزله‌زده گرفته بودند، احساسات مردم را در جهت گسیل کردن انواع کمک‌های مردمی تحریک کرده و وضع نابسامان آن مناطق را در قالب عکس‌ها نشان دهند.
وی ادامه داد: هر چند در زلزله کرمانشاه حرف و حدیث‌های زیادی در نکوهش برخی از رفتارهای این ستاره‌ها در کشور مطرح بود ولی باید گفت یکی از کارکرد سلبریتی‌ها در مواقع بحران است که می‌تواند در جای خود خوب یا بد باشد و باید یک نظارت جامع و کاملی بر روی عملکرد ستاره‌ها و سلبریتی‌ها وجود داشته باشد.
آفتابی با بیان این که فضای مجازی بستر و زمینه انجام بسیاری از کارها و اقدامات را فراهم کرده است، می‌گوید: فضای مجازی برای تقویت هرگونه اقدام و عمل مهیاست و در مواقع بحران ستاره‌ها و چهره‌های عمدتاً سینمایی با استفاده از محبوبیت اجتماعی خود در بین آحاد مردم به انجام اقدامات خاص دست می‌زنند.
وی با اشاره به این که سلبریتی‌ها در جامعه ایرانی می‌توانند اقدامات شایسته و زیادی را در مواقع بروز بحران انجام دهند، خاطرنشان کرد: متاسفانه اقدامات و عملکرد سلبریتی‌ها در جامعه ایران تنها به حضور در مناطق بحران‌زده خلاصه می‌شود و اخباری که گاه و بیگاه از حضور ستاره‌ها به گوش می‌رسد باعث ناراحتی عموم مردم می‌شود.
کارشناس رسانه با ذکر مثال‌هایی از بروز رفتار سلبریتی‌ها در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه افزود: بعد از بروز زلزله کرمانشاه همه شاهد بودیم که خیلی از افراد که به عنوان ستاره مطرح بودند در مناطق زلزله‌رده حضور پیدا کردند اما برخی از رفتارهای آنان مورد انتقاد جدی مردم بود.
وی افزود: در واقع آنها با گرفتن عکس سلفی در مناطق ویران شده آن هم با چهره‌های شاد، جذاب و خوشحال بودند که گویا به یک گردش دسته جمعی و سیاحت و خوشگذرانی رفته بودند، باید گفت بروز چنین رفتارهایی از سلبریتی‌ها که برخی از آنها دارای پایگاه اجتماعی و مردمی در بین عموم مردم هستند، بعید و دوراز انتظار بود.
وی معتقد است: رفتارشناسی حرکات و اقداماتی که سلبریتی‌ها انجام می‌دهند باید مورد کالبدشکافی عمیق قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت رفتار آنها تذکر داده شود چرا که در بسیاری از کشورهای دنیا نقش این نوع افراد در مواقع بحران خیلی فراتر از حضور فیزیکی آنها در مناطق بحران‌زده است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه یکی از عملکردهای نادرست سلبریتی‌های ایرانی در موضوع زلزله کرمانشاه اعلام شماره حساب‌های شخصی بود که بتوانند از طریق فضای مجازی کمک‌هایی را برای مناطق زلزله‌زده جمع‌آوری کنند. هر چند که شاید این عمل و اقدام آنها اشکال خاصی نداشته باشد چون که هدف و نیت آنها جمع‌آوری کمک برای نیازمندان در آوار مانده است ولی ممکن است این شائبه را در اذهان عمومی ایجاد کند که اعلام شماره حساب شخصی افراد ممکن است نوعی اخاذی یا کلاهبرداری از مردم تلقی شود.
آفتابی ادامه داد:در ثانی حضور ستاره‌های سینما و سلبریتی‌ها که هر کدام به تنهایی اقدام به انجام چنین کارهایی می‌کنند، ممکن است به نوعی ارزش و اعتبار نهادهای رسمی را کاهش دهد و نهادهای رسمی و مرجع کمک‌‌رسانی به مردم جایگاه اجتماعی خود را در میان مردم از دست بدهند.
می‌توان گفت انجام این نوع اقدام سلبریتی‌ها ممکن است در درازمدت آسیب‌های جدی به دنبال داشته باشد، ظرفیت اجتماعی و پایگاه مردمی آنها به جای آنکه به عنوان پشتوانه در خدمت نهادهای رسمی و مسؤول قرار بگیرد و منجر به حل سریع‌تر بحران از مجرای اصلی شود، بهانه و دستاویزی می‌شود برای اختلاف و چندگانگی بین خود سلبریتی‌ها که چه کسی حجم بیشتری از کمک را جمع‌آوری می‌کند و به مناطق آسیب‌دیده می‌رساند.
از آنجایی که ستاره‌ها و چهره‌ها در جامعه ایران از مقبولیت برخوردار بوده و دارای پایگاه مردمی و اجتماعی هستند، ممکن است این موضوع در نگاه اول بسیار حرکت مثبت و سازنده‌ای باشد اما در درازمدت ممکن است آسیب‌های فراوانی را با خود به همراه خواهد داشت.
نگارنده: معصومه درخشان
- ۹۶/۱۱/۱۰