لزوم تجدید نظر در مدیریت NIC.IR
مهراد کریم‌نیایی - هفته‌نامه عصر ارتباط در گذشته انتقادات متعدد و گسترده‌ای نسبت به ضعف‌های عملکردی در سایت مرکز ثبت دامنه‌های کشور (نیک-Nic.ir) وارد کرده بود که تمامی این انتقادات به واسطه جایگاه خارج از نظارت نهاد مسوول آن یعنی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (وابسته به مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات) به هیچ انگاشته شد.
این در حالی است که عملکرد این نهاد در گذشته نیز همواره با انتقادات تند و تیزی مواجه بوده که در شبکه‌های اجتماعی نمونه‌های زیادی می‌توان یافت، اما سیاست نهاد مالک مرکز ثبت دامنه‌های کشور .IR اصولا بی‌تفاوتی و بی‌اعتنایی به انتقادات بوده است. زیرا آنطور که پیدا است خیال ایشان از بابت هرگونه نظارت و بازخواستی از سوی انبوهی از نهادهای نظارتی راحت بوده و صرفا کاری را می‌کند که خود صلاح می‌داند.
تنها اطلاع‌رسانی از سوی مرکز نیک به ارایه اطلاعات کلیشه‌ای، بی‌فایده و غیرقابل بررسی همچون اعلام آمار ثبت دامنه‌های .IR باز می‌گردد و در سایر موارد هیچ اهمیت و واکنشی به سوالات و ابهامات از سوی ایشان دیده نمی‌شود.
به هر حال فعلا اوضاع این‌گونه است و مرکز فیزیک نظری هم ظاهرا دریافته که از جایی مورد سوال و بازخواست نخواهد بود.
اگرچه هفته‌نامه عصر ارتباط در شماره‌های آتی با توجه به باقی ماندن و بی‌پاسخ گذاشتن ابهامات و انتقاداتی که پیرامون عملکرد این نهاد وجود دارد و در شماره‌های متعدد به چاپ رسید، بار دیگر با تجمیع این مشکلات در گزارشی دیگر به‌طور مجدد به پیگیری‌های خود ادامه خواهد داد. اما موضوع این گزارش به ابهامات دیگری در عملکرد Nic.ir باز می‌گردد که صدای برخی کاربران را درآورده است.
از آنجا که این نهاد پاسخگوی عملکرد خود نیست، این گزارش ناچارا به شکل یکطرفه تهیه و تلاش شده تا از لابه‌لای توییت‌ها و اظهارات کاربران در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طرح این مساله بپردازیم.
نکته قابل توجه اما آن است که اصولا پیمانکاران و شرکت‌هایی که به شکل مستمر با سایت نیک کار کرده و در ارتباط هستند نیز به علت نگرانی از تنبیه شدن اصولا تمایلی به اظهارنظر در خصوص عملکرد ایشان ندارند.
مرور گلایه‌های کاربران تلگرامی از Nic.ir
کاربران بسیاری در شبکه‌های اجتماعی و فروم‌های مختلف انتقاداتی را در خصوص عملکرد Nic.ir وارد کرده‌اند و گوشه‌هایی از مشکلاتشان به عنوان کسانی که با این سایت سرو کار دارند را بازگو کرده‌اند که بررسی آنها می‌تواند نمایی کلی از وضعیت آشفته عملکردی این سایت در اختیار ما قرار دهد.
یکی از کاربران تلگرام در گروهی تلگرامی در خصوص سایت Nic.ir نوشته:
"دیروز بیستم فروردین ماه 98، سامانه بسیار مهم Nic.ir برای چند ساعت دچار قطعی کامل بود. پس از آنکه به‌طور موقت در دسترس قرار گرفت بخش پرداخت الکترونیکی آن دچار اختلال شد و اکنون نیز که به بیست و یکم فروردین ماه وارد شده‌ایم، همچنان این سامانه بسیار مهم که وظیفه حساس مدیریت دامنه‌های ir. را به عهده دارد از دسترس خارج است. آیا در دسترس نبودن یک سامانه حیاتی، نقض اصل مهم امنیتی Availability نیست؟ کارشناس امنیت شبکه‌ام آرزوست."
کاربری دیگر اما در انتقاد به از دسترس خارج شدن Nic.ir نوشته:
"الان چند سالی هست که این سامانه از ساعت 11 تا 5/12 از دسترس خارج می‌شود! (به صورت کاملا منظم البته). نمی‌دانم دلیلشان چیست ولی برای ما که خیلی با دامنه کار می‌کنیم عجیب نیست! جالب‌تر آنکه در بعضی isp ها (مثلا ...) به خاطر کش ممکن است سایت شما تا صبح هم در دسترس نباشد!"
در ادامه این بحث تلگرامی اما کاربر دیگری ضمن تایید گلایه‌هایی که از Nic.ir می‌شود، نوشته:
"رفتارهای غیرعادی سیستم‌های دولتی ما و شفاف‌سازی نکردن ایشان در کنار بی‌اعتمادی مردم، همیشه باعث گمانه‌زنی می‌شود؛ بله سایت Nic.ir همیشه شب‌ها غیر فعال می‌شود و من فکر می‌کنم به این دلیل باشد که این سامانه هنوز نتوانسته در زمان تغییر تاریخ روز، همزمان سیستم‌های مالی و سرورهای دامنه را با سایت و افرادی که در طی آن بازه زمانی قصد دارند دامنه‌های در شرف اکسپایر شدن را تمدید کنند، تامین کند، و راه‌حل یک سازمان تنبل این است که ساده‌ترین روش را که همانا قطع کردن سایت است انتخاب کند که البته این حدس من است."
اطلاعیه یک شرکت ارایه‌دهنده خدمات دامنه
ظاهرا اختلال‌ها در سایت نیک امری بدیهی و البته بی‌پاسخ مانده است. در همین رابطه یک شرکت ارایه‌دهنده خدمات دامنه که به دلیل موضوع فعالیتش هر روز با Nic.ir می‌بایست در تعامل باشد برای اطلاع‌رسانی به مشتریان خود و رفع ابهام ایشان با انتشار اطلاعیه‌ای در سایت خود نوشته است:
با سلام و عرض ادب
«مطابق اعلام قبلی سایت Nic.ir خدمات این سرویس‌دهنده ثبت دامنه ملی (IR) هر شب از ساعت 23:15 الی 00:15 بامداد به دلیل بک‌آپ‌گیری با اختلال مواجه است و امکان ثبت، تمدید و انتقال دامنه در این بازه زمانی امکان‌پذیر نیست. البته این نکته را باید متذکر شد که مطابق تجربه پایان یافتن ساعت بک‌آپ‌گیری و رفع این اختلال ممکن است تا ساعت 00:35 بامداد نیز به‌طول بینجامد.
البته در مجموعه ... برای این مشکل راه‌حلی اندیشیده شده است که در صورت ثبت درخواست برای ثبت، تمدید یا انتقال دامنه‌های ملی در بازه زمانی ذکر شده، درخواست مورد نظر به صورت معلق باقی می‌ماند و پس از در دسترس قرار گرفتن Nic.ir درخواست مورد نظر به صورت خودکار پردازش و ثبت می‌شود.»
باتوجه به این اطلاعیه به نظر می‌رسد شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات دامنه حالا دیگر قطعی سایت نیک را به عنوان یک واقعیت همیشگی پذیرفته‌اند و حتی راه‌حل فنی نیز برای حل آن پیش‌بینی کرده‌اند؛ با این وجود اما همچنان سایت نیک برای حل این مشکل اقدام خاصی نکرده است.
انتقادات تند کاربران توییتر از NIC.ir
اما همان‌طور که اعلام شد ابهامات در خصوص عملکرد و نحوه مدیریت این نهاد مهم گسترده است. همچون سایر شبکه‌های اجتماعی، توییتر نیز مملو از گلایه‌های کاربران از سرویس‌دهی نامناسب و مشکلات NIC.ir است. (نکته لازم به ذکر اینکه این انتقادات تنها مربوط به یک سال گذشته است و اگر به سراغ اعتراضات و مشکلات سال‌های قبل‌تر می‌رفتیم قطعا حجم گزارش به مراتب بیش از این می‌شد.)
یکی از کاربران توییتر به نام «مرتضی» در توییتی در انتقاد از عملکرد Nic.ir نوشته:
«جل الخالق! چرا سایت Nic.irبه طور پیش‌فرض بدون https بالا می‌آید؟»
کاربری دیگر به نام «امیر» هم که گویا دل پری از Nic.ir داشته نوشته:
«یکی از بدترین سرویس‌های دنیا توسط سایت Nic.ir ارایه می‌شود. همه چیز آنقدر انحصاری و قرون وسطایی عمل می‌کند که آدم از اساس پشیمان می‌شود. اگر بخواهیم قوانین قرون وسطی را در حوزه تکنولوژی معادل‌سازی کنیم چیزی مانند قوانین حاکم بر مرکز فیزیک نظری است.»
کاربری با نام کاربری «سید مرتضی» اما در توییت خود نوشته:
**«سایت Nic.ir برای پرداخت صورتحساب، به جای هدایت کاربر به سایت شاپرک، او را به سایت ipg.cbinasim.ir می‌فرستد. تا جایی که می‌دانم قرار بود برای مبارزه با فیشینگ، تمام پرداخت‌ها از طریق شاپرک انجام شود. لطفا پیگیری کنید.»**
کاربری به اسم «نیما» اما ترجیح داده که عملکرد کند Nic.ir را به طنز بکشد و با همین نگاه نوشته:
« منتظرم اعضای شرکت Nic.ir صبحانه‌شان را بخورند، سرورهایشان را روشن کنند ویندوزش بالا بیاید و بعد فایل index سایتشان را rename کنند که سایت اوکی شده و یک دامنه 16 هزار تومانی .ir ثبت کنم.»
در این میان برخی از کاربران هم به انتقاد از منقضی شدن نماد اعتماد الکترونیکی Nic.ir پرداخته‌اند و مطالبی را در این خصوص منتشر کرده‌اند؛ یکی از کاربران در همین خصوص با لحن طنز نوشته:
**«نماداعتمادالکترونیکی سایت ایرنیک Nic.ir منقضی شده، حالا باید دامنه‌ام را تمدید کنم یا نه؟ یعنی می‌شود به این سایت اعتماد کرد؟!»
کاربری به نام «حمید» نیز انتقاداتی را به محیط کاربری سایت نیک وارد دانسته و نوشته:
«واقعا باید تجدید‌نظری روی عملکرد و نوع کار سایت Nic.ir صورت گیرد، اصلا کاربرپسند و مناسب نیست، تجربه کاربری سایت و روند خرید یک دامنه و ارسال مدارک تا تایید و بقیه مراحل خیلی وقت‌گیر و پیچیده است. امیدوارم این انتقاد شنیده شود و به فکر تغییر این محیط کاربری باشند.»
کاربری به نام «حجت» اما انتقادی در خصوص تایید دستی دامنه‌ها داشته و خطاب به مسوولان سایت نیک نوشته:
«سال 1398 شد و شما هنوز دارید دامنه‌های ثبت‌شده را دستی تایید می‌کنید؟»
کاربری به نام «جویان» با انتقاد از 24 ساعته نبودن خدمات سایت نیک نوشته:
**«واقعا جای خجالت دارد Nic.ir با این میزان از مشتری، 24 ساعته و هفت روز هفته نیست! یعنی پنج‌شنبه جمعه می‌بندند می‌روند؟ باتوجه به حجم بالای درآمد این سایت، استخدام یک شیفت مخصوص آخر هفته نباید کار سختی باشد. گویا هنوز متوجه نشده‌اند که دنیای وب 24 ساعته و هفت روز هفته فعال است.»**
سینا که به تازگی سه دامنه روی نیک ثبت کرده نیز از کندی عملکرد این سایت گلایه داشته و نوشته: «سه، چهار روز است منتظر هستم Nic.ir دامنه‌ام را تایید کند تا کار را شروع کنم، همزمان سه تا دامنه ثبت کردم دو تا را تایید کردند اما یکی را خیر! مشخص نیست علت این بی‌نظمی در تاییدها چیست؟»
«محمدرضا» کاربر دیگر اما لزوم تایید دوباره دامین هنگام تمدید دامنه را غیر لازم توصیف کرده و نوشته:
«زحمتکشان نیک Nic.ir، موقع تمدید دامین هم باید دوباره دامین را تایید کنند. ممنون که هستید!»
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
همان‌طور که از نظر گذشت حجم بالای انتقادات کاربران سایت نیک گویای وضعیت نابسامان در این مجموعه است. کند بودن در بررسی دامنه‌های درخواستی، از کار افتادن مرتب سایت، عدم‌پاسخگویی مستمر، پاسخ‌های نصفه و نیمه اپراتورهای این سایت به کاربرانی که به مشکل برخورده‌اند و منقضی شدن نماد اعتماد این سایت از جمله پرتکرارترین گلایه‌های کاربران از سایت نیک است که لازم است مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر تجربه ثابت کرده که مسوولان این سایت تمایلی به پاسخگویی نداشته و قصد ندارند به ابهامات و مشکلات مطرح شده توسط مردم و رسانه‌ها پاسخی بدهند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد تنها راه باقی مانده ورود دستگاه‌های نظارتی به این حوزه است تا شاید با نظارت بیشتر، اندکی از مشکلات به وجود آمده برای ثبت دامنه کاسته شود.
البته تاکید می‌شود در فضای مجازی گاه اتهامات بسیار جدی و قابل توجهی به عملکرد سایت نیک از جمله وجود نوعی رانت مطرح است که در زمان مقتضی تلاش می‌کنیم با توجه به محدودیت‌های حاکم بر کار رسانه برخی از این موارد را تا حد ممکن بررسی کنیم.
به غیر از موارد ذکر شده، اشکالات دیگری نیز پیش از این در هفته‌نامه عصر ارتباط نسبت به عملکرد این مجموعه داشتیم که در آینده نسبت به تجمیع و بازنشر مکرر این مشکلات اقدام خواهیم کرد.
اگرچه بسیاری این روزها، انتظار اتفاق و ورود نهادهای نظارتی برای رسیدگی به انتقادات و ابهامات در عملکرد سایت Nic.ir را ندارند و ما نیز به آنها حق می‌دهیم، اما به حکم وظیفه سکوت نیز نخواهیم کرد تا مبادا این سکوت حمل بر نادانی شود.(منبع:عصرارتباط)