ITanalyze

تاریخ آغاز روزنامه نگارى الکترونیک را مى توان تقریباً به اوایل دهه ۱۹۷۰ نسبت داد. زمانى که بعضى از روزنامه ها با استفاده از ویدئوتکست (Video-Text) متون مقاله ها و اخبار خود را از طریق تلویزیون در اختیار خوانندگان قرار دادند. با پیشرفت فناورى هاى ارتباطى، روزنامه نگارى الکترونیک نیز خود را در بسترهاى جدید مطرح کرد و با ظهور اینترنت و شبکه جهانى وب به اوج رسید. اینترنت که اکنون بیش از سه دهه از پیدایش آن مى گذرد، نقش مهمى در پیشرفت روزنامه نگارى الکترونیک داشت. با این حال از سال ۱۹۹۳ که وب جهانى به وجود آمد، روزنامه نگارى الکترونیکى نیز همانند بسیارى از قابلیت هاى اینترنت با اقبال گسترده ترى مواجه شد. از حضور نشریات ایرانى در اینترنت بیش از هفت سال مى گذرد. از حضور ایران نیوز به عنوان اولین سایت نشریات ایرانى تا روزنامه همشهرى که یکى از نخستین روزنامه هایى است که با راه اندازى یک پایگاه مجازى توانست راه تازه اى را آغاز کند. البته امکانات مالى و فنى نیز به کمک همشهرى آمد تا زمانى که ایرانیان دسترسى چندانى به اینترنت نداشتند و استفاده از اینترنت براى هیچ قشرى جا نیفتاده بود، با راه اندازى یک شبکه داخلى در شهرستان هاى مختلف ایران، این روزنامه را به طور رایگان روى Web در اختیار مخاطبان خود قرار دهد. با این وصف روزنامه همشهرى اولین روزنامه اى است که در سال ۱۳۷۳ نسخه الکترونیک روزنامه چاپى خود را منتشر کرد. روزنامه نگارى الکترونیک هم چشم و هم گوش مخاطب را نشانه مى گیرد و به همین دلیل صداها و جلوه هاى ویژه تصویرى نیز نقش مهمى برعهده دارند. با وجود همه اینها روزنامه نگارى الکترونیک نیز بر پایه متن و نوشتار بنا شده است. محتویات چنین روزنامه اى به جاى چاپ بر روى کاغذ فقط به صورت فایل کامپیوترى در دوره هاى زمانى معینى در یک شبکه اطلاع رسانى متصل به اینترنت قرار مى گیرند و مخاطبان چنین نشریاتى یعنى افرادى که با کامپیوتر شخصى خود به آن شبکه متصل شوند، مى توانند صفحات روزنامه را روى صفحه نمایش کامپیوتر خود ببینند و یا آن را روى کاغذ چاپ کرده و سپس مطالعه کنند. اتصال به شبکه اطلاع رسانى مورد نظر ممکن است از طریق اینترنت یا در یک شبکه داخلى (اینترنت) صورت پذیرد.

• تقابل یا مکمل با روزنامه نگارى سنتى

هر پدیده جدید فناورى ارتباطات بدون شک رسانه هاى موجود را تحت تاثیر قرار داده و مى دهد، روزنامه نیز از این امر مستثنى نیست. اما باید دید این تاثیر چه سمت و سویى دارد. یعنى روزنامه نگارى الکترونیک در جهت نابودى روزنامه نگارى سنتى پیش مى رود یا به صورت مکمل و پشتیبان در کنار آن قرار خواهد گرفت. روزنامه ها یک بار به طور جدى از سوى تلویزیون به چالش فراخوانده شده اند. آمار مربوط به وسایل ارتباط جمعى نشان مى دهد که در بسیارى از کشورهاى پیشرفته دنیا به موازات گسترش تلویزیون شمارگان بسیارى از روزنامه ها و سایر مطبوعات به شدت پایین آمد و حتى بعضى از آنها نیز تعطیل شد. به عنوان نمونه پس از جنگ جهانى دوم در فرانسه با وجود افزایش جمعیت، شمارگان کل روزنامه هاى روزانه به طور محسوسى تقلیل یافت و به جاى ۵۱ میلیون نسخه که در سال ۱۹۲۶ در آن کشور منتشر مى شد، به ۱۰ تا ۱۱ میلیون نسخه رسید و در آلمان غربى از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۹ از ۱۲۰ روزنامه روزانه، تنها ۱۶ روزنامه باقى ماند.

• موانع پیشرفت روزنامه نگارى الکترونیک

با تمام این اوصاف موانع پیشرفت روزنامه نگارى الکترونیک را مى توان به صورت خلاصه در موارد زیر جست وجو کرد:

۱- هزینه هاى ارتباطات اینترنتى در مجموع نسبتاً زیاد است. این موضوع مختص جوامع در حال توسعه نیست بلکه در کشورهاى پیشرفته نیز کاهش هزینه هاى ارتباطى مدنظر قرار دارد.

۲- فرهنگ انفورماتیک درصد قابل توجهى از مردم جهان در سطح پایینى قرار دارد.

۳- عمده استفاده کنندگان اینترنت در جهان را افراد خبره تشکیل مى دهند و نه افراد معمولى و قشر عمده مخاطبان روزنامه ها.

• نگاهى به آینده

در حال حاضر روزنامه هاى الکترونیک و روزنامه هاى چاپى با تمام مزایا و معایبى که دارند در کنار یکدیگر به کار خود ادامه مى دهند اما این شرایط مى تواند به راحتى تغییر کند. در واقع اگر به واسطه پیشرفت هاى فناورى اطلاعات، شرایطى فراهم شود که معایب برشمرده روزنامه نگارى الکترونیک از بین برود کفه ترازو مى تواند به سمت روزنامه هاى الکترونیک محض متمایل شود. بنابراین توسعه و پیشرفت روزنامه نگارى الکترونیک در یک جامعه مستلزم وجود شرایط مختلفى است که مى توان گفت تمامى آنها در بسیارى از کشورهاى جهان موجود نیست. اما نکته مهم این است که حتى در جوامع پیشرفته اى که بسیارى از این شرایط برقرار است روزنامه الکترونیک تاکنون نتوانسته جایگزین روزنامه چاپى شود. روزنامه چاپى همچنان به دلیل پیشینه تاریخى دستیابى آسان و راحتى مطالعه روى کاغذ محبوبیت خود را حفظ کرده است. روزنامه چاپى با سابقه ۴۰۰ ساله آشناى کودک، پیر و جوان است درحالى که از عمر روزنامه هاى الکترونیک کمتر از ۱۳ سال مى گذرد.

منبع: روزنامه شرق