نسخه الکترونیکی یار شاطر یا بار خاطر؟
اعظم طیرانی - امضای الکترونیکی از سوءاستفاده‌های احتمالی از دستخط، مهر و امضای پزشکان جلوگیری می‌کند. علاوه بر این برای آنکه یک سند الکترونیک بتواند از لحاظ مالی و حقوقی مورد استناد قرار گیرد و در امور مالی مؤسسات و سازمان‌های بیمه‌گر یا مراجع قضایی استفاده شود، باید استنادپذیر شود.
ششم خرداد سال۹۸ محمد جهانگیری، معاون وقت نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی کشور از امکان ایجاد امضای الکترونیک برای تمامی پزشکان ظرف یک سال آینده خبر داده بود؛ وعده‌ای که پس از گذشت بیش از سه سال هنوز تحقق نیافته است.
اهمیت این موضوع در فرایند صدور نسخه الکترونیک و چرایی تأخیر در اجرای آن موضوع گفت‌وگوی ماست با علی سالاریان؛ معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی.
ضرورت اصالت‌سنجی پزشکان
وی در خصوص ضرورت اصالت‌سنجی امضای الکترونیک پزشکان در نسخه‌نویسی الکترونیک می‌گوید: در نسخه الکترونیک برای ما مهم است فردی که این خدمت را ارائه می‌کند، آیا پزشک و ارائه‌کننده مجاز خدمات سلامت است یا خیر و اگر ارائه‌کننده خدمات سلامت است آن ادعایی که در مورد درمان دارد و اینکه مدعی فوق تخصص، متخصص، پزشک عمومی و یا دندانپزشک است، صحیح است یا خیر. یعنی مطمئن شویم هم شماره نظام پزشکی دارد و هم تخصص عنوان شده از سوی او صحت دارد.
به گفته علی سالاریان؛ در گذشته اصالت‌سنجی پزشکان از طریق پروانه تأسیس مطب و مُهری که پای سرنسخه مربوط می‌نشاندند ممکن بود و از این طریق برای بیمار و داروخانه و همچنین به‌منظور پیگیری‌های حقوقی احتمالی بعدی، مشخص می‌شد کدام پزشک این دارو را تجویز کرده است. در فضای الکترونیک نیز باید چنین فرایندی پیش‌بینی شود تا در وهله نخست حقوق بیمار و سپس حقوق پزشک حفظ شود.
به حداقل رساندن امکان هک کردن پزشکان
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی با اشاره به حقوق بیمار در نسخه‌نویسی الکترونیک می‌گوید: باید مشخص باشد فردی که در حال ارائه خدمات درمانی است آیا پزشک مربوط است و تخصص او با ادعایی که کرده مطابقت دارد یا خیر؛ این مهم فقط از طریق اصالت‌سنجی امضای الکترونیک امکان‌پذیر است. همچنین حقوق جامعه پزشکی در نسخه‌نویسی الکترونیک با اصالت‌سنجی امضای الکترونیک حفظ می‌شود تا مشخص شود فردی که در حال ارائه خدمت درمانی است خود پزشک است یا فرد دیگری با داشتن نامِ کاربری و کلمه عبور پزشک، پشت سیستم او نشسته و از طریق نسخه‌نویسی الکترونیک برای بیماران دارو تجویز می‌کند. برای تشخیص هویت و اصالت‌سنجی ارائه‌دهنده خدمات سلامت راهکارهای متعددی پیشنهاد شده است. به‌طوری که پس از درخواست هر یک از همکاران پزشک، کارت امضای الکترونیک برای آن‌ها صادر می‌شود.
علاوه بر این، یک اپلیکیشن موبایلی هم وجود دارد تا پزشکان بتوانند از طریق آن به سامانه وصل شوند و کُد اصالت‌سنجی برای ایشان صادر شود. روش دیگر این است که برای هر درمانگر یک امضای الکترونیک ویژه تعریف کنیم تا از طریق رایانه‌های مستقر در مطب و یا از طریق گوشی تلفن همراه، بتواند وارد اپلیکیشن شود و سپس به ارائه خدمات سلامت بپردازد. بر این اساس همکاران می‌توانند با هر سه روش از امضای الکترونیک خود در سامانه نسخه الکترونیک استفاده کنند و سازمان نظام پزشکی با توجه به اهمیت هویت و اصالت‌سنجی ارائه‌دهندگان خدمات سلامت تلاش می‌کند تا حد امکان بتواند حفره‌های امنیتی سیستم‌های الکترونیکی را بپوشاند تا امکان هک کردن و انکارپذیری ارائه‌کنندگان خدمات سلامت به حداقل ممکن برسد.
امضای الکترونیک در حال آماده‌سازی
به گفته سالاریان از چند سال پیش تاکنون این سازمان به کمک نهادهای مرتبط و وزارت بهداشت در مورد اصالت‌سنجی و امضای الکترونیک پزشکان مطالعات و جلسات مقدماتی متعدد داشته است؛ زیرا یکی از پیش‌نیازها برای استقرار امضای الکترونیک صدور کارت الکترونیک برای اعضای سازمان بود. در حال حاضر بیش از ۱۰۰هزار کارت هوشمند الکترونیک برای اعضای سازمان نظام پزشکی صادر شده و این روند ادامه دارد و تلاش می‌شود تا پایان سال جاری همه ارائه‌دهندگان فعال خدمات سلامت دارای کارت هوشمند الکترونیک شوند. همچنین پس از آن، امضای الکترونیک هم در حال آماده‌سازی است و پیش‌بینی می‌شود تا یک ماه آینده بتوانیم آن را عملیاتی کنیم. البته امضای الکترونیک برخلاف کارت هوشمند الکترونیک که به‌تدریج صادر شد، به طور یکپارچه برای همه اعضای سازمان که شامل بیش از ۳۰۰هزار پزشک می‌شود، عملیاتی خواهد شد.
قانون خوبی که بد اجرا شد
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در ادامه می‌افزاید: باوجود همه مشکلاتی که نسخه‌نویسی الکترونیک برای جامعه پزشکی به همراه داشته، سازمان نظام پزشکی وظیفه خود را که آماده ساختن جامعه پزشکی برای ارائه این خدمات است با صدور کارت هوشمند الکترونیک و به‌کارگیری شیوه‌های مختلف اصالت‌سنجی امضای الکترونیک انجام می‌دهد اما امید می‌رود این فرایند با عملیاتی شدن پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان کامل شود تا سه فرایند امضای الکترونیک، نسخه الکترونیک و پرونده الکترونیک سلامت موجب افزایش دقت و سرعت در ارائه خدمات سلامت شود.
سالاریان در پاسخ به این پرسش که چرا بیشتر پزشکان از نسخه‌نویسی الکترونیک ابراز نارضایتی می‌کنند، می‌گوید: هر قانون یا پروژه خوبی که بد اجرا شود دردسرآفرین خواهد شد. نسخه‌نویسی الکترونیک نیز اگر در بستر و زمان مناسب اجرا می‌شد، در مقایسه با روش‌های سنتی موجب افزایش دقت و سرعت پزشکان می‌شد، اما همه ما به عنوان شهروندان این کشور می‌دانیم سرعت اینترنت چندان بالا نیست، بنابراین عملیاتی شدن نسخه الکترونیک آن‌گونه که باید اجرا نشد. یعنی در برخی مواقع کُد داروها و خدمات در بستر بیمه‌های مختلف ناهمگون است. ضمن آنکه برای بعضی از زیرگروه‌ها نسخه‌نویسی الکترونیک اجرا نشده، اتصال بیمه‌های مکمل درمان به نسخه‌نویسی الکترونیک کامل نیست و برخی از امکاناتی که پزشکان در نسخه‌نویسی کاغذی دارند در نسخه‌نویسی الکترونیک حذف شده که موجب نارضایتی پزشکان و بیماران می‌شود. (منبع:قدس)