نقدی به جنجال پیرامون شایعه قطع اینترنت
عباس پورخصالیان _ احتمال قطع «اینترنت ما» اگر کم است، چقدر است؟ این روزها که شایعه قطع اینترنت ایران در «ناراستای» تحریم‌های آمریکا بالا گرفته است،
به جای آنکه بحثی علمی/کاربردی برای تاب‌آورسازی زیرساخت‌های «اینترنت ما» در میان نخبگان و کارشناسان فناوری اطلاعاتمان درگیرد؛ به محاسبه علمی میزان احتمال هر مخاطره‌ای در این زمینه بپردازیم؛ تبعات مخاطره Internet Blackout را سامانمند بررسی و احصا کنیم؛ و با آماده‌سازی خود به مقابله با پیامدها بپردازیم، آمده‌اند دلداریمان می‌دهند که احتمال قطع اینترنت بسیار ضعیف است!
اما خودمانیم: این «احتمال بسیار ضعیف» چقدر است؟ پاسخ این پرسش، یک عدد است که مثلا با 0.001 یا خدای ناکرده با 0.999 (در صورت برعکس، یعنی: احتمال بسیار قوی) بیان می‌شود، ولی کسی یا کسانی باید بنشینند، تدبیری بیندیشند و این عدد را حدودا هم شده محاسبه کنند؛ همین‌طوری یعنی بدون محاسبه دلداریمان دادن نشانه انفعال است.
اما آن خودی‌هایی که می‌توانند احتمال قطع اینترنت کشور را محاسبه کنند و مایل‌اند چنین کاری را بکنند، اول صورت‌مساله را برای خود به‌درستی فرموله می‌کنند و در فرایند فرموله‌کردن پرسش، از خود می‌پرسند: منظور از «احتمال قطع اینترنت کشور» کدام «اینترنت» است؟ و در چه شرایطی است؟ آیا احتمال قطع اینترنت را باید در همه انواع حالت‌های زیر یا تنها در یکی از حالت‌های زیر محاسبه کرد؟
1.احتمال قطع شدن اینترنت کشور به دلیل قطع کردن عمدی اینترنت در جهان به دستور رییس‌جمهور ایالات متحده چقدر است؟
2.احتمال قطع کردن اینترنت، تنها در کشور ما توسط تحریم‌های احتمالی از سوی «رایپ»، «آیکن» یا «آی‌ساک» (این نهادهای مقررات‌گذار در منطقه ما و در جهان، البته جهانِ منهای ایالات متحده) چقدر است؟
3.احتمال قطع شدن سهوی اینترنت ما از اینترنت جهانی به‌طور بخشی/منطقه‌ای یا سراسری، به خاطر خطای طراحی/ فنی یا بروز سانحه‌ای تصادفی (در عین فعال‌بودن اینترنت در سایر کشورها) چقدر است؟
4. احتمال قطع کردن عمدی اینترنت در ایران به دلیل سیاسی، امنیتی یا قانونی چقدر است؟
5.آیا قطع اینترنت در ایران دارای دلایل و شرایطی دیگر هم هست؟ اگر هست، احتمال وقوع هرکدامشان چقدر است؟
کارشناس یا گروه کارشناسانی که موظف به پاسخگویی به پرسش‌های فوق می‌شوند، باید اطلاعاتی موثق و گسترده از ساختار جهانی اینترنت، پروتکل‌های تی.سی.پی/آی.پی و حقوق بین‌المللی زمامداری اینترنت داشته باشند، به‌علاوه باید از ساختار واقعی شبکه‌سازی اینترنت در داخل کشور و از رمز و رازهای شبکه ملی اطلاعات «سر در بیاورند«!
اما چون کارشناس یا گروه کارشناسانی مکلف جمع نمی‌شوند تا میزان تاب‌آوری اینترنت کشور را محاسبه کنند و اگر هم کارشناسان صلاحیت‌داری جمع شوند تا به تحقیق پیرامون احتمال قطع اینترنت بپردازند، نیاز مبرم به منابع شفاف و موثق دارند که نباید از ایشان دریغ شود و شفاف‌سازی پس‌خوان دیوان‌سالاری فن‌سالاران ما، کار حضرت فیل است؛ پس می‌بینیم که مساله مخاطره Internet Blackout و احتمال قطع اینترنت ما به‌درستی طرح نشده، پاسخ‌دهی می‌شود!
محاسبه میزان احتمال قطع «اینترنت ما» کار ساده‌ای نیست. پس چون صورت‌مساله طرح نمی‌شود، درک هم نمی‌شود! اما پاسخ‌ها به این صورت‌مساله طرح و درک نشده، روشن است!
پاسخ چکی این است:
•شبکه ملی اطلاعات، آماده و پاسخگوی خدمات اساسی مردم است!
•احتمال قطع کردن یا قطع شدن اینترنت در ایران، بسیار ضعیف است!
•و تازه اگر اینترنت قطع هم شد، تدابیری اندیشیده شده که شبکه ملی اطلاعات، فعالیت‌های ضروری کشور را حفظ خواهد کرد.
• شبکه ملی اطلاعات به‌اندازه‌ای آماده است که می‌تواند پاسخگوی خدمات اساسی مردم باشد؛
نقطه! تمام!
بعد نوبت به بلاغت می‌رسد؛ هنری که از دیرباز «دانش شیواسخنی»اش نامیده‌اند. یک نمونه بلاغت هم، مقایسه فیل دیگران با فنجان ما است:
اینترنت ما کجا و اینترنت دیگران کجا؟
اینکه سایبری‌تر بودن یک کشور موجب آسیب‌پذیری بیشتر در حوزه فناوری اطلاعات می‌شود، امری بدیهی است، پس چون آمریکایی‌ها نسبت به ایرانی‌ها سایبری‌تر هستند و زیرساخت‌های بیشتری دارند، طبیعتا آسیب‌پذیرتر خواهند بود.
سپس پای محاسبه سود و زیان به میان می‌آید:
آمریکا اگر اینترنت را قطع کند، دست خودش کوتاه می‌شود!
اگر در نظر بگیریم که آمریکایی‌ها با قطع اینترنت در حقیقت دست خود را از تحولات داخل ایران قطع می‌کنند، پس دو نتیجه می‌گیرم:
یا آمریکایی‌ها به خاطر امکان فعال کردن مجدد ارتش سایبری «استاکس‌نت» یا به دلیل سود سرشار خود از پایش برخط ما، اینترنت ایران را هیچ‌وقت قطع نمی‌کنند؛
و یا اینکه بالاخره مجبور می‌شوند اینترنت ایران را قطع کنند ولی با قطع اینترنت ما، در واقع دست خودشان را از حمله و تعدی به حریم ما قطع می‌کنند!
پس قطع اینترنت در هر دو صورت به زیان خودشان است! ولی آیا این هر دو صورت ماجرای احتمال قطع و وصل اینترنت ایران، به نفع ما هم هست؟ این هم پرسشی است که باز بی‌پاسخ رها می‌شود.
در نهایت، دلداری پایان‌بخش صورت‌مساله‌ای است که نه به‌درستی فرموله می‌شود و نه به‌روشنی درک می‌شود، اما قاطعانه پاسخ‌دهی می‌شود!
این هم پاسخ:
•با وجود همه این احتمالات و فرضیه‌ها در خصوص شایعه قطع اینترنت ایران در راستای تحریم‌های آمریکا، ما برای مقابله با «راهبرد جدید دشمن» در این زمینه، تمهیداتی را در دستور کار داریم؛ زیرا باید به دنبال راهکار باشیم تا در صورت تحریم دچار آسیب نشویم.
در زمین دیگران خانه مکن! کارخود کن؛ کار بیگانه مکن!
مولانا با سرودن بیت مذکور، 9 قرن پیش حجت را بر سیاستمداران نگران اینترنت و کارشناسان فاوا تمام کرده بود، بدون آنکه اینترنت و مخمصه گیر کردن ما در فضای سایبری را بشناسد: از اول در زمین دیگران خانه مکن! اگر می‌توانستیم باید کاری می‌کردیم که اصلا در جهان سایبریِ در اصل ساخته و پرداخته دیگران وارد نمی‌شدیم و اگر هم دانسته یا ندانسته وارد آن شده‌ایم و مانند دوزیستان: در گشت‌وگذار میان جهان واقعی و جهان سایبری زندگی را سپری می‌کنیم، باید با شناخت کامل از امکانات مرزبندی خود از و در اینترنت (رجوع شود به گزارش چندماه پیش من در همین زمینه در هفته نامه عصر ارتباط: ایران در کشاکش جنگ سرد سایبری) تا می‌توانیم و امکان دارد به مصونیت برسیم.
به دلیل اهمیت فوق‌العاده اینترنت و درهم‌تنیدگی همه شئون زندگی، اقتصاد و حاکمیت مدرن در آن، پاسخ علمی دادن به «مخاطره Internet Blackout چقدر مطرح است؟» برای رسیدن به شاخص اقتصاد مقاومتی قابل قبول به هنگام محرومیت از اینترنت، واجب است؛ و این حداقل پرسشی است که باید مطرح و پاسخ‌دهی شود!
منبع: عصر ارتباط
- ۹۷/۰۸/۰۸