نقش متخصصان اطلاع‌رسانی در جامعة اطلاعات
جامعه در معرض تحولات مهمی است. این امر به خاطر پیشرفت‌هایی است که در حوزه‌ی رایانه، اطلاعات و فن‌آوری ارتباطات و پیشرفت‌های حاصل از اطلاع‌رسانی، به وجود آمده است. استفاده از رایانه در زندگی روزمره ما بخصوص درکتابخانه‌ها، رشد قابل توجهی داشته و امکان ذخیره‌سازی، سازماندهی و بازیابی اطلاعات در حجم زیاد و زمان کم را فراهم ساخته است.ارتباط میان استفاده‌کنندگان از طریق ارتباط بین رایانه‌ها برقرار می‌شود. این ارتباط متقابل ، با مفهوم شبکه‌ای شدن، اطلاعات مورد نیاز استفاده‌کنندگان که توسط کتابخانه‌ها فراهم می‌گردد را به آنان منتقل می‌کند. سازماندهی اطلاعات ضروری است وگرنه بازیابی آن برای استفاده کنندگان نهایی مشکل می‌شود. استفاده‌کنندگان به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی نخواهند یافت مگر اینکه زمان زیادی را صرف جستجوی اطلاعات نمایند و یا در این زمینه، از تجربه زیادی برخوردار باشند. از این نظر متخصصان اطلاع‌رسانی با نیازهای اساسی استفاده‌کنندگان نهایی مواجه هستند.
متن مقاله :
پیشرفت های فن‌آوری و تقاضای استفاده‌کنندگان نهایی به سرعت رو به افزایش‌اند. نقش متخصصان اطلاع‌رسانی بطور چشمگیری از فرد "امانت دهنده کتاب" به "واسطه‌ی" بین اطلاعات و استفاده‌کنندگان تغییر یافته است. در مورد کشورهای آمریکای لاتین به خاطر کمبود بودجه این وضعیت بیشتر به چشم می‌خورد. هدف کتابخانه تنها برآوردن نیازهای استفاده‌کنندگان نیست، چراکه بدون توجه به پیشرفت‌ها نمی‌توان نیازهای ضروری آموزشی، زیربنایی و منابع اقتصادی را برآورده کرد. موسسات مسوولیت دارند با آموزش رسمی کتابداری و اطلاع‌رسانی به منظور کسب آموزش و مهارت‌ها لازم برای مواجهه با بازار تلاش نمایند. بی‌میلی نسبت به تغییرات باید توسط متخصص اطلاع‌رسانی و جامعه مدنظر قرار گیرد، چراکه همانندسازی این تغییرات پرونده‌ای به کندی انجام می‌گیرد.
جوامع خواستار این تغییرات هستند بدون این که شناختی از کتابخانه به عنوان یک نهاد فعال در نظام اجتماعی داشته باشند و هم چنین بدون این که از زیرساخت‌های اساسی برای برآوردن تقاضاهای استفاده‌کنندگان حمایت کنند. بدین جهت متخصصان اطلاع‌رسانی به منظور بحث و گفتگو پیرامون مسائل و مشکلاتشان در رابطه با سمت و سوی این حرفه دور هم جمع شدند. آنها به این نتیجه رسیدند که آینده نامعلوم است. کتابخانه‌ها بطور کلی با این ایده مواجه‌اند که رواج بیش از حد رایانه باعث تنزل این موسسه شده است. استفاده‌کنندگان معتقدند که استفاده از محیط‌های شبکه‌ای به خصوص در محیط آموزشی، مشکلاتشان را به سرعت حل خواهد کرد. دیگران نیز بر این عقیده‌اند که فضای سیبرنتیکی جایگزین عمل‌کرد کتابخانه خواهد شد و کتابخانه‌های کنونی به زودی از بین خواهند رفت. به طور کلی کتابخانه نه تنها به خاطر عقاید مذکور بلکه به خاطر مشکلات بودجه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، که شدیداً برامکان دستیابی‌شان به تجهیزات مناسب به منظور برآوردن نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان و آموزش کارکنان اثر گذاشته است.
جهانی‌شدن
طی دهه گذشته جامعه دستخوش تحولات فن‌آوری، اقتصادی و فرهنگی بوده است. منشأ این تحولات در اولین انقلاب ارتباطات یعنی "چاپ" و در دومین انقلاب "رایانه" و نوآوری در فن‌آوری ارتباطات، صنعت اطلاع‌رسانی و رواج تجارت آزاد بوده است.
رایانه‌ها ابزار مناسبی در تجارت، صنعت و همچنین محیط‌های دانشگاهی می‌باشند. رایانه‌ها امکان ذخیره‌سازی و بازیابی حجم زیادی اطلاعات را در زمانی کوتاه فراهم ساخته‌اند. پیشرفت‌های فن‌آوری مذکور، امکان گسترش شبکه‌های رایانه‌ای را فراهم ساخته و ارتباطات راه دور، ارتباط این شبکه‌ها را در یک برنامه متمرکز برون مرزی انتقال داده‌ها در هر دو جهت - ذخیره و بازیابی - امکان پذیر ساخته است. هم‌گرایی شبکه‌های رایانه‌ای و ارتباطات راه دور، تله‌ماتیک (ارتباط راه دور به کمک رایانه) به طور واحد، بازاری بوجود آورده‌اند که منشاء انقلاب سوم براساس صنعت اطلاع‌رسانی با تاکید بر دست یابی به اطلاعات، و تحویل مدرک بوده و بیشتر متکی بر توانایی جستجو، بازیابی اطلاعات، مدت و هزینه ارتباط می‌باشد.
این فن‌آوری‌ها دسترسی به اطلاعات را امکان پذیر ساخته‌اند. اما هزینه‌ی لوازم و تجهیزات مورد نیاز برای دست یابی به منابع اطلاعاتی یک مشکل اساسی است. نکته‌ی مهم برای انجام فعالیت‌های اساسی، در اختیار داشتن فن‌آوری مناسب و مفید است. صنعت ارتباطات باعث شد تا اشاعه‌ی اطلاعات سریع‌تر و فعال‌تر شود.
استفاده از اشکال مختلف ارتباطات همچنین انتقال متون به‌طور هم زمان واقعیت پیدا می‌کند. رایانه‌ها بر بعضی از محدودیت‌های چاپ غلبه کرده‌اند و می‌توانند به عنوان یک مخزن موقت اطلاعات الکترونیکی محسوب شوند. براین اساس کاربران خود مسوول فرایند جستجو و بازیابی‌اطلاعاتشان هستند نه نمایه‌ساز. به عبارت دیگر کاربران فرصت ارزیابی اطلاعات به دست آمده، محتویات ودست یافته‌شان را خواهند داشت.
به این ترتیب، رسانه‌های ارتباطی مبنای ساخت جامعه‌ی اطلاعاتی به شمار می‌روند. ضمن این که تحول ارتباطات به ما اجازه می‌دهد وارد عصر ارتباطات الکترونیکی جهانی شویم. ارتباط راه دور همراه با شبکه الیاف نوری در تحقیقات، آموزش و پرورش، سرگرمی و تجارت، در پی یافتن راهی جهت ساخت و گسترش شبکه‌های رقومی (دیجیتالی) می‌باشند. پیچیدگی شبکه‌های رایانه‌ای و گسترش فن‌آوری الکترونیکی؛ فشرده‌سازی، رمزگشایی، انتقال تصویر، صدا، متن و سند را تحقق بخشیده است.
در جوامع امروزی اشاعه‌ی اطلاعات از طریق نظام‌های اطلاع‌رسانی الکترونیکی به جای استفاده از ارتباطات سنتی پیشرفت زیادی کرده است. انفورماتیک، تله‌ماتیک و ارتباط راه دور و از طرف دیگر تجارت آزاد، خرید و فروش و سرمایه‌گذاری از عواملی هستند که بازار اقتصاد جهانی را رونق می‌بخشند. در ضمن فشارهای سیاسی داخلی رشد اقتصادی را افزایش داده و موجب تحقق رویای جهانی شدن منطقه‌ای یا دهکده جهانی شده است.
جامعه اطلاعاتی
برخی پرسش‌ها در مورد این که، واژه جامعه‌ی اطلاعاتی کجا، کی و چگونه به وجود آمده یا به کار رفته وجود دارد، ابتدا می‌پنداشتند که این واژه ریشه‌ی ژاپنی یا آمریکایی دارد. این پیدایش می‌تواند مربوط به اوایل سال 1960 باشد و رابطه‌ی نزدیکی با پیدایش صنعت اطلاع‌رسانی دارد.
از نظر آمریکایی‌ها، منشا این اصطلاح مک‌لوپ و اثرش تحت عنوان "تولید و اشاعه‌ی دانش در ایالات متحده" بوده که برای اولین بار از این واژه استفاده کرده و بارها به آن استناد شده است. نویسندگان ژاپنی اذعان می‌دارند که این واژه نخست توسط تادائواومه سائو در سال 1963 به کار گرفته شده و یانه‌جی ماسودا در سال 1968 این واژه را به خاطر تحولات زمان خود به کار برده است.
به هر حال این مباحث از آنجاکه به عنوان سنگ بنای جامعه اطلاعاتی هستند و از لحاظ تحولات جامعه بر آن بناشده است، باید مورد توجه قرار گیرند.
"جوامع اطلاعاتی که در نتیجه‌ی انقلاب ] اطلاعاتی [ پدیدار گشته‌اند ـ چنان که برخی شاهدان آنرا جامعه فراصنعتی نامیده‌اند ـ ساختار، تغییرات پیچیده و پیوستگی‌های بنیانی را با هم درآمیخته‌اند."
ماسودا می‌گوید در جامعه اطلاعاتی "تولید اطلاعات باارزش، قدرت محسوب می‌شود، نه مواد باارزش" . بل با اشاره به جامعه اطلاعاتی می‌گوید: "جوامع اطلاعاتی، جوامعی هستند که فعالیت‌های اساسی‌شان در پردازش اطلاعات، بیش از تولیدات صنعتی و کشاورزی آنها است."
کتز شرح می‌دهد که: جامعه اطلاعاتی ،نظامی است اقتصادی اجتماعی که متخصصان اطلاع‌رسانی را به تعداد زیاد به خدمت گرفته و فن‌آوری‌های اطلاع‌رسانی در آن به طور گسترده و وسیع عرضه می‌شود.
اما داف و سایرین معتقدند که "جامعه اطلاعاتی" با قدرت سیاسی و فن‌آوری اطلاعاتی مرتبط است هم چنین واژه‌های جامعه فراصنعتی، جامعه اطلاعاتی، جامعه اطلاع‌رسانان، جامعه آگاهان اطلاع‌رسانی، جامعه اطلاعاتی متمرکز، باید مورد توجه قرار گیرد. در حالی که فلسفه اجتماعی، منزلت کاری را با فرآیند تولید و فرایندهای چاپ و انتشارات در هم می‌آمیزد. جامعه‌ی اطلاعاتی بر اثر پیشرفت‌های علمی هم چون: رادیو، تلویزیون، ایستگاه‌های رادیویی محلی، تلفن، عکاسی، بمب اتمی، مدارهای مجتمع به سرعت متحول می‌شود.
نمونه‌ای از جامعه‌ی اطلاعاتی وجود دارد که براساس پیشرفت‌های تاریخی بنا شده و راه‌هایی برای تجزیه و تحلیل و ساخت جامعه اطلاعاتی به ما ارائه می‌دهد. ماسودا ساختار جامعه مذکور که از 17 عنصر تشکیل شده را چنین ترتیب داده است:
1ـ فن آوری رایانه‌ای
2ـ انقلاب اطلاعات
3ـ بهره‌مندی اطلاعاتی (یک زیربنای متکی بر رایانه)
4ـ مرز دانش
5 ـ صنایع دست‌اندرکاران مالکیت معنوی، صنعت اطلاعاتی به عنوان گروه چهارگانه
6 ـ تغییرات ساختار اقتصادی برای هم‌گرایی اقتصادی
7 ـ هدف اصلی
8 ـ اقتصاد مبتنی بر نیروی کار داوطلبانه به عنوان یک فعالیت، گروه‌های محلی سنتی و گروه‌های اطلاعاتی
9 ـ اصول هم‌گرایی و منافع اجتماعی
10ـ تغییرات در مفهوم جامعه،مباحث چند مرکزی
11ـ واقع گرایی ارزش‌ها
12ـ دموکراسی مشارکتی
13ـ تغییرات اجتماعی براساس جنبش‌های شهروندی
14ـ تعرض به زندگی شخصی و بحران جامعه‌ی کنترل شده
15 ـ ایجاد جامعه‌ای با دانش انبوه
16ـ رضایت از هدف به دست آمده
17ـ روح جهانی شدن.
- ۸۴/۰۶/۰۲