هفت رویداد مهم بازار موبایل ایران و جهان
1.رجیستری و اعزام مردم به خط مقدم
بازار موبایل ایران هم مانند خیلی چیزهای دیگر، در عین حال که چند متولی دارد، هیچ‌گونه متولی خاصی هم ندارد.
از این‌رو انتظار برای دریافت آمار مشخص از این بازار، ساماندهی بازار موبایل، اطلاع‌رسانی به خریداران و انبوهی از این مسایل کاری عبث و بیهوده است.
در یک نمونه و در همین طرح رجیستری وزارت صنعت، وزارت ارتباطات، گمرک، ستاد مبارزه با قاچاق کالا، سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و چند اتحادیه و انجمن دیگر در بخش خصوصی وارد گود شدند و هر کدام زمان و تاریخی برای اجرای این طرح و چگونگی اجرای آن دادند. گاه حتی برخی از خود این متولیان نیز جواب برخی مسایل در اجرای طرح رجیستری را هم نداشتند.
با این مقدمه اما این طرح در صدر مهم‌ترین‌های حوزه موبایل ایرانی در سال 96 قرار می‌گیرد.
واقعیت آن است که پس از سال‌ها قاچاق انبوه گوشی‌های موبایل و ناتوانی یا بی‌علاقگی دولت به مهار عملی و نه کلامی آن، طرح رجیستری در دستور کار قرار گرفت که این طرح به‌منزله اعزام مردم به خط مقدم مبارزه با قاچاقچیان بود.
در واقع به‌موجب طرح رجیستری دولت با ایجاد یک سامانه و کنترل نرم‌افزاری گوشی‌های وارد‌شده به کشور (از مسیر قانونی یا قاچاق) خود را از درگیری مستقیم با باندهای قاچاق انبوه گوشی کنار کشید و مردم را با فروشندگان این کالاها رو در روی هم قرار داد.
روش کار سامانه رجیستری ساده است. حالا هر گوشی که در سامانه دولت ثبت نشده باشد، از سوی اپراتورها مسدود و غیرقابل استفاده می‌شود. این طرح که در حال حاضر به شکل ناقص به‌اجرا درآمده و خبری از رجیستر برند اصلی بازار ایران یعنی سامسونگ و برخی برندهای دیگر نیست، مردم را به علت بی‌اطلاعی و اطلاع‌رسانی ناکافی به دردسر انداخته است. حالا از بازار خبر می‌رسد گوشی رجیستر‌شده به قیمت بالاتری فروخته می‌شود؛ هرچند که مسوولان در اتاق‌های خود نشسته‌اند و پیام می‌فرستند که اجرای رجیستری هزینه‌ای ندارد.
اما چون فروشندگان سودجو می‌دانند این مسوولان برای رفتن روی آنتن‌های خبری این حرف‌ها را می‌زنند و خبری از مراجعه به بازار و برخورد با ایشان نیست، همچنان به سودجویی از اجرای این طرح می‌پردازند.
اگرچه بلافاصله با اجرای طرح رجیستری گمرک مکررا آمار از افزایش‌های چندصد درصدی واردات رسمی گوشی به ایران می‌دهد، اما همچنان این جهش‌ها فاصله معناداری با حجم بالغ بر 90 درصد گوشی‌های قاچاق دارد و چندان با ریشه‌کن شدن کامل قاچاق جور در نمی‌آید.
موضوعی که در آینده بیشتر روشن خواهد شد.
2.زورآزمایی جدید با پاساژ علاءالدین
نام پاساژ علاءالدین از سال‌های دور به‌عنوان نخستین و قدیمی‌ترین بازار فروش تخصصی موبایل در ایران شناخته شده است، اما این پاساژ قدیمی فقط از این بابت شناخته‌شده نیست و انبوهی از حواشی، اخبار و شایعات نیز باعث شهرت این پاساژ شده‌اند.
در سال 95 بعد از سال‌ها تلاش و زورآزمایی شهرداری، شورای شهر و آتش‌نشانی با مالک این پاساژ که حیرت ناظران بیرونی را به‌دنبال داشت، سرانجام و در آخرین روزهای منتهی به سال 95 خبر رسید که طبقات غیرمجاز این پاساژ تخریب شدند.
این پرونده یکی از عجیب‌ترین و طولانی‌ترین پرونده‌های سال شد که چگونه چند نهاد مسوول و قانونی چند سال حریف اجرای قانون در این پاساژ نشدند.
امسال اما نام پاساژ علاءالدین به دلایل دیگری بر سر زبان‌ها افتاده است. نخستین موضوع این بود که در میانه سال خبر رسید پلیس باند اراذل دستفروش مقابل پاساژ علاءالدین را منهدم کرد؛ باندی که بسیار معروف و مخوف است و از سال‌ها قبل اطراف این پاساژ حضور دارد و به‌راحتی می‌تواند سوژه یک فیلم هالیوودی هم باشد. اینکه باند مذکور در خبرها منهدم شد یا واقعا منهدم شد را نمی‌دانیم.
دومین موضوعی که علاءالدین را در سال 96 بر سر زبان‌ها انداخت، وقوع یک فقره آتش‌سوزی در یکی از مغازه‌های این پاساژ بود. آتش‌سوزی هر روز همه جا رخ می‌دهد، اما اینکه چرا سوختن و مهار آتش در یک مغازه این پاساژ خبرساز و مهم بود، به سابقه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو باز‌می‌گشت. پاساژ علاءالدین ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل مشابه پلاسکو در شکل‌گیری یک فاجعه دیگر را دارد.
اکنون موج جدیدی از فشارها برای پلمب کامل پاساژ علاءالدین به علت ناامنی آن شروع شده و برآورد می‌کنند که در صورت وقوع حادثه‌ای همچون آتش‌سوزی، روی مرگ حداقل 350 نفر باید حساب کرد؛ پرونده‌ای که احتمالا سریالی خواهد شد.
3.سال تهاجم بدافزارها و حریم خصوصی
برای بسیاری از ما مواجهه با ویروس‌ها و بدافزارها آن‌طور که از سال‌ها قبل روی کامپیوترها شناخته شده و احتمالا به آن دچار شده‌ایم، روی گوشی‌های موبایل شناخته‌شده و جدی نیست.
اما همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، حالا موبایل‌ها سهم قابل توجهی از اطلاعات کاربران را در خود ذخیره کرده و از آنجا که قابلیت‌های آن به کامپیوترها نزدیک شده است، زمینه برای چرخش سارقان و مهاجمان سایبری به این ابزار را نیز فراهم کرده است.
امسال کاربران ایرانی به‌طور مکرر هشدارهای مختلفی از مراجع امنیت سایبری کشور از جمله مرکز ماهر (مرکز امداد و هماهنگی رایانه‌ای ایران) دریافت کردند که در آن خبر از رواج گسترده باج‌افزار و بدافزار به پوشش فیلترشکن دادند. اگر می‌خواهید بدانید امسال در دنیای موبایل چه جهش عظیمی در تولید نرم‌افزارهای مخرب رخ داده، تنها ذکر یک آمار تکلیف موضوع را به‌ویژه در حوزه سیستم‌عامل اندروید مشخص می‌کند.
گوگل‌پلی تنها مرجع رسمی عرضه انواع اپلیکیشن‌های اندرویدی دنیا است که به‌شدت نیز از سوی کمپانی گوگل تحت مراقبت و محافظت است تا کاربران این سیستم‌عامل و برند اندروید دچار چالش نشود.
اما بد نیست بدانید در سالی که رو به پایان است، کمپانی گوگل با تمام این تدابیر و مراقبت‌ها، 700 هزار اپ آلوده که از دستش در رفته و در دسترس کاربران بود را شناسایی کرده است. به‌عبارت دیگر وقتی گوگل با این ضریب امنیت باز هم شاهد عرضه 700 هزار بدافزار است، حساب اینکه در سایر سایت‌های غیررسمی عرضه اپ‌های اندرویدی چه می‌گذرد، امری غیرممکن است.
موضوع دیگری که در سال 96 توجه کاربران موبایل ایران را به خود جلب کرد، موضوع دسترسی‌های غیرمعمول و نامعلوم اپ‌های ایرانی به گوشی‌های آنها بود که جنجال‌های زیادی را نیز بر پا کرد و البته مسوولان هم قول پیگیری دادند که خبری از اقدام نیست و سال آینده بیشتر پیگیر این موضوع خواهیم بود.
4.رقابت خدمات موبایلی به ایرانی‌ها
تاسف‌انگیز است که بسیاری از ما کاربران ایرانی به گارانتی نه اعتماد داریم نه اعتقاد. علتش روشن است. سال‌هاست کاربران ایرانی به اسم گارانتی پول بیشتری پرداختند، اما زمانی که با مشکلی برخورد کردند، در صورت یافتن گارانتی‌دهنده!، با انبوهی از شرایط و اما و اگرهایی مواجه شدند که متوجه شدند گارانتی چیزی فراتر از یک کلاهبرداری علنی نیست.
پس خیلی به ایرانی‌ها بابت این بی‌اعتمادی و خرید محصول بدون گارانتی از شهرهای مرزی و فروشندگان بی‌نام و نشان نمی‌توان ایراد گرفت، چون بسیاری از ما خیری از گارانتی ندیده‌ایم. هم‌اکنون در بازار موبایل قیمت گوشی‌ها با دو نرخ با گارانتی و بدون گارانتی اعلام می‌شود و طبعا بدون گارانتی‌ها مشتری به‌مراتب بیشتری دارد.
بسیاری از برندهای موبایل در ایران اصولا نماینده مشخصی ندارند. برخی از آنهایی هم که نماینده رسمی دارند، آن‌قدر کم‌رمق عمل می‌کنند که حتی آدرس نماینده اصلی ایشان را هم در اینترنت به‌سختی می‌توان یافت، چه رسد به مرکز خدمات پس از فروش رسمی و واقعی آنها.
امسال اما رقابت دو برند گوشی‌ساز در ایران، شرایط را برای بازگرداندن اعتماد ایرانی‌ها به گارانتی تا حدودی هموار کرد.
سامسونگ و هواوی تبلیغات خوبی روی خدمات پس از فروش خود داشتند تا به کاربران ایرانی اطمینان دهند خبری از کارهای موقت و نمایشی نبوده و آنها آمده‌اند تا گارانتی را با شرایطی کاملا متفاوت از آنچه در ذهن ماست ارایه دهند.
برای مثال، هواوی امسال در مراکز خدمات پس از فروش خود برای دو گوشی میت 10، حتی گارانتی تعویض شکستن صفحه‌نمایش گوشی، آن‌هم به هر دلیل در نظر گرفت.
سامسونگ نیز برای خریداران گوشی‌های نوت و گلکسی 8 خدمات متنوعی در نظر گرفت و روش‌های مختلفی نیز برای ارایه خدمات پس از فروش به خریداران دیگر محصولاتش ارایه داد.
رقابت این دو برند می‌تواند زمینه‌ساز و البته الگویی برای بازگشت اعتماد ایرانی‌ها به گارانتی باشد.
5.گوشی‌های ایرانی‌پسند سال 96
همه‌ساله منابع مختلفی در دنیا به رتبه‌بندی گوشی‌های موبایل از جهت بهترین و پرفروش‌ترین و... می‌پردازند. نکته اینجاست که تقریبا تمامی این رتبه‌بندی‌ها که توسط سایت‌های خبری و برخی منابع دیگر انجام می‌شود، سفارشی و بر اساس پول و تبلیغاتی که از سوی برندها دریافت می‌شود رخ می‌دهد.
بنابراین چندان قابل اعتماد نبوده و ملاکی برای بهترین بودن و در نتیجه خرید آن از سوی کاربران محسوب نمی‌شود؛ چراکه بسیاری از این سایت‌ها از بالا تا پایین دربست برای کسب درآمد و در اختیار تبلیغات برندهای موبایل هستند.
ما اما سراغ روش بی‌طرفی رفتیم که احتمالا هنوز از سوی گوگل دستکاری و سفارشی‌سازی نمی‌شود، یعنی موتور جست‌وجوی گوگل و پیشنهادی که بر اساس پیش‌فرض و جست‌وجوی بیشتر در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
نتایج این بررسی نشان داد در مورد گوشی‌های سامسونگ به ترتیب مدل‌های S8، A7، J7، A5 و S7 بیشترین توجه و کنجکاوی ایرانی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
در مورد برند اپل و گوشی‌های آیفون نیز به ترتیب مدل‌های 8، X، 7 و 6 مورد توجه کاربران ایرانی در سال گذشته بودند.
در مورد هواوی مدل‌های P10lite، nova2plus، P8 و mate 10 مورد توجه بودند.
در مورد برند سونی مدل‌های Z5، XA1، XZ premium و مدل Z3 مورد جست‌وجو بودند.
و در نهایت در مورد برند شیائومی که اگرچه نماینده مشخص و پرکاری در ایران ندارد، اما جزو گوشی‌های مورد توجه ایرانی‌ها است می‌توان به ترتیب از مدل‌های Mi4، Mi6، Mi5، Mi4i و در نهایت Mi A1 نام برد.
فراموش نکنید که این ترتیب‌ها لزوما به معنای ترتیب بیشترین فروش نیست، بلکه صرفا به معنای جلب توجه کاربران ایرانی است. در نهایت این نکته را نیز باید اضافه کرد که کاربران ایرانی این روزها کمتر به گوشی‌های گران‌قیمت علاقه نشان داده و بازار موبایل ایران کم‌مشتری است و این بیشتر لوازم جانبی گوشی است که پرفروش محسوب می‌شود.
6.سال ظهور موبایل‌های گران‌قیمت
سال 96 ما ایرانی‌ها با ظهور موبایل‌های گران‌قیمت مواجه شد. سردمدار گران‌فروشی در دنیای موبایل، شرکت آمریکایی اپل است. این شرکت استراتژی خاصی را در تولید گوشی‌هایش انتخاب کرد. کم تولید کن اما گران. به این ترتیب اپل تنها با ساخت دو مدل گوشی در سال به‌تنهایی بیشترین درآمد از بازار موبایل را در قیاس با انبوه غیرقابل شمارش گوشی از سوی انبوهی از برندهای مختلف دنیا کسب می‌کند.
به این ترتیب گوشی‌های این برند جنبه سرمایه‌ای پیدا کرده و خریداران این گوشی‌های گران‌قیمت پس از مدت‌ها استفاده از آن می‌توانند با اندکی افت قیمت، گوشی‌های کارکرده خود را به عشاق دیگری فروخته و یک مدل جدید خریداری کنند.
در سال 96 این کمپانی که پیشتاز گرانی در بازار موبایل است، عزم یک جهش قیمتی دیگر کرد. تا گوشی‌های این برند با یک افزایش محسوس 200 دلاری از قیمت تمام‌شده 800 دلار به 1000 دلار افزایش پیدا کند.
به این ترتیب دو گوشی آیفون 8 و 10 با قیمت نجومی روانه بازار شد. شرکت سامسونگ هم دو مدل از گلکسی‌های 8 را با افزایش قیمت نسبت به مدل‌های پیشین خود رونمایی کرد.
در‌حالی‌که دو غول پیشتاز بازار موبایل به این ترتیب زمینه را برای افزایش پایه قیمت تمام‌شده گوشی در دنیا فراهم کرده بودند، اما خریداران موبایل در دنیا یک نه بزرگ به این افزایش قیمت‌ها گفتند. استقبال نکردن از گوشی‌های گران‌قیمت به‌حدی بالا بود که پیش‌بینی‌های فروش گوشی‌های گران اپل را به‌کل به‌هم ریخت و اخبار متعدد از افت سفارش تولید این گوشی‌ها از گوشه و کنار دنیا رسید.
مردم دنیا ظاهرا بیشتر از 800 دلار هزینه برای گوشی را مناسب نمی‌دانند و همین موضوع اپل را ناچار کرده تا به‌منظور کاهش قیمت گوشی‌های خود، به جای کاستن از قیمت سراغ کاستن از کیفیت در مدل‌های بعدی برود!
7.حذفیات بازار موبایل
رقابت در دنیای موبایل به‌حدی بالاست که تقریبا هر سال شاهد خروج و توقف فعالیت غول‌های بزرگی در این عرصه هستیم و شنیدن پایان کار نام‌های بزرگ در این بازار چندان تعجب‌‌آور نیست.
شرکت HTC در سال 96 بعد از سال‌ها زیاندهی و افت فروش پی‌در‌پی سرانجام دستان خود را بالا برد و تسلیم رقبا شد. این شرکت سرانجام به قیمت یک میلیارد و 100 میلیون دلار به گوگل فروخته شد تا تمامی کارکنان، اموال و پتنت‌های این شرکت به گوگل واگذار شود. گوگل هم که مدتی است با ساخت گوشی‌های پیکسل پا در کار تولید سخت‌افزار گذاشته، ظاهرا قصد دارد از توان فنی شرکت تایوانی HTC برای تولید محصولاتش استفاده کند.
اما تنها این شرکت نبود که امسال از دنیای موبایل کناره‌گیری کرد. غول دنیای فناوری شرکت اینتل با 60 سال سابقه هم پس از سال‌ها رقابت با شرکت جوان کوالکام در تولید پردازنده‌های موبایل، سرانجام تسلیم تنها رقیب خود در این عرصه شد و در توضیح علت این خروج، حرکت به سمت تولید محصولات پربازده و سودده را عنوان کرد.
اگرچه انتظار می‌رفت بخش موبایل شرکت ال‌جی نیز امسال به تاریخ پیوسته و برای همیشه از بازار موبایل حذف شود، اما این شرکت کره‌ای با چنگ و دندان به بازار چسبیده و همچنان قصد رها کردن آن را ندارد.
بخش موبایل ال‌جی به دلایل متعدد سال‌هاست که زیان‌های هنگفتی می‌دهد و گوشی‌های نفروش زیادی به بازار عرضه کرده است. تغییر مدیرعامل، تعدیل نیرو و تبلیغات گسترده هم کمکی به ال‌جی نکرد و نتیجه تمام این تلاش‌ها تنها کاهش اندک زیاندهی صدها میلیون دلاری این شرکت بوده است. به هر حال ال‌جی حرف زیادی در بازار موبایل ندارد و اگرچه توانست یک‌سال دیگر هم در بازار دوام بیاورد، اما معلوم نیست تا سال دیگر بماند.
بد نیست بدانید مدیرعامل هواوی امسال گفته است: تنها سه یا چهار برند در دنیای گوشی باقی خواهند ماند. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۷/۰۱/۰۴