پاسخ به یک مقاله
ITanalyze.ir- یکی از خوانندگان سایت در پاسخ به مطلب "پورتال های سازمانی، انگیزه ای برای سودجویی" به قلم آقای توماج فریدونی اقدام به ارسال توضیحاتی کرده که با توجه به بی طرفی این سایت در درج مطالب پاسخ ایشان در پی می آید.
علیرضا کاظمی - اینجانب ضمن تایید فرمایشات نگارنده مقاله در بحث سودجویی برخی از ارائه کنندگان نرم افزارهای مدیریت محتوا و فروش CMS به جای پورتال، و ضمن تاکید بر این نکته که متاسفانه اینجانب نیز تاکنون نتوانسته ام وزارتخانه ای را بیابم که دارای پورتال سازمانی باشد. لیکن انتقادات زیر را نیز بر مقاله فوق وارد دانسته که برای روشن تر شدن مطالب به تخلیص عرض می نمایم:
1- مفهوم پورتال و مشتقات آن نظیر پورتال سازمانی، پورتال خبری، پورتال تجاری و ... جزء معدود مفاهیمی است که متاسفانه نه تنها تعریف دقیقی از آن در ایران ارائه نگردیده است بلکه در بسیاری موارد تعاریف متناقضی نیز به چشم می خورد.
نگارنده مقاله نیز از این قاعده مستثنا نبوده و صرفا تعریف عمومی پورتال را به جای پورتال سازمانی به کار برده است و از ذکر منبع نیز خودداری نموده است. در صورتی که در جهان فناوری اطلاعات، مفهوم Web Portal با مفهوم Enterprise Information Portal کاملا متفاوت است:
• یک پورتال سایتی است که دارای ورودی به دیگر سایتها می باشد، یک پورتال معمولاً دارای خدمات رایگانی نظیر موتور جستجو، ایمیل رایگان، چت و ... می باشد.
منبع: http://www.cogsci.princeton.edu
• یک پورتال سایتی است که اولین مکانی باشد که مردم در هنگام استفاده از وب از آن دیدن کنند.(First place to see) و یا اینکه با چنین هدفی تاسیس شده باشد. معمولاً یک پورتال دارای فهرستی از سایتهای دیگر، یک موتور جستجو و برخی خدمات رایگان مانند پست الکترونیک، چت و ... می باشد. در واقع یک Portal یک Point Of Entry محسوب میشود.
منبع : www.ianr.unl.edu
• پورتال سایتی است که با هدف اولین مکان تماس بودن (First Port Of Call) در هنگامی که کاربر آنلاین شروع به کار می کند طراحی و پیاده سازی گردد. یک پورتال آمیزه ای از اخبار، اطلاعات، سرویس جستجو و دایرکتوری را ارائه می کند. در این رهگذر، ارائه سرویس های رایگان و ابزار های محتوایی دیگر نیز از جمله تلاش های پورتالها برای حفظ مقام بهترین مکان برای شروع می باشد.
منبع: www.nottingham.ac.uk
نکته دیگر در تعریف مفهوم پورتال، مشتقات پورتال است نظیر پورتال های تجاری، ورزشی، خبری، سازمانی و... که در این میان به تعریف پورتال سازمانی بسنده می کنیم:
• پورتال های سازمانی یا Enterprise Information Portal ، یکی از راههای رایج تبادل اطلاعات با کارکنان، مشتریان و شرکای تجاری سازمانها هستند، به نحوی که هر شخص با تنها Login کردن در پورتال تحت وب می تواند به اطلاعات، منابع و خدمات مورد نظر خود دست یابد. پورتالهای سازمانی معمولا در برگیرنده اطلاعات شخصی و محرمانه هستند که می بایست صرفا در اختیار افراد مجاز قرار گیرد. (مثلا اطلاعات فیش حقوقی افراد که باید صرفا در اختیار صاحب فیش قرار گیرد) برخی از امکانات پورتالهای سازمانی عبارتست از :
o مدیریت اسناد و محتوا: ارائه اسناد در دسته بندی های مجزا، کنترل نسخ مختلف اسناد، چرخش اسناد و مدیریت آنها از جمله امکانات یک پورتال سازمانی محسوب می شود. با وجود امکانات فراوان در مدیریت و ایجاد محتوا، پورتالهای سازمانی معمولا نیاز به سیستم مدیریت محتوا را در سازمان برطرف می کنند.
o همکاری(Collaboration): در پورتالهای سازمانی معمولا کاربران می توانند به صورت Synchronous از طریق Chat و Messenger و یا به صورت Asynchronous از طریق Forum (انجمن)، وبلاگ و پست الکترونیک با سازمان در ارتباط باشند.
o جستجو و گردش در اطلاعات: ارائه اطلاعات، مفید است ولی به شرطی که رسیدن به آن سخت و یا غیر ممکن نباشد. جستجوی اطلاعات موجود در انواع پایگاه داده و انواع فایلها از جمله امکانات مهم در پورتالهای سازمانی با حجم فراوان داده می باشد.
o خصوصی سازی (Personalization): امکان خصوصی سازی محتوا- داده ها ، اطلاعات و خدمات – و همچنین خصوصی سازی ظاهر پورتال، توانایی برخورداری از قالب شخصی را به کاربران اعطا میکند. هر کاربر باید بتواند خدمات واطلاعات مورد نطر خود را گزینش کند. این کار معمولا به راحتی و با Drag and Drop ماوس انجام می شود.
o تعیین حقوق و قواعد دسترسی (Entitlement): مدیران پورتالهای سازمانی باید بتوانند کاربران را در دسترسی به اطلاعات و خدمات محدود کنند. به عنوان مثال اطلاعات مالی شرکای تجاری سازمان باید فقط در اختیار شرکای تجاری سازمان باشد. نه مشتریان و نه کارمندان سازمان.
• یکپارچگی (Integration): ایجاد ارتباط نرم افزاری میان سیستم ها و نرم افزارهای موجود در سازمان و ایجاد یک نقطه دید – Single Point Of View – یکی از مهمترین خصوصیات یک پورتال سازمانی می باشد. در این واقع این خصوصیت از جمله تفاوتهای بازر یک سایت با یک پورتال سازمانی می باشد.
• تعیین هویت و تصدیق اصالت یک مرحله ای (Single Sign On - SSO): کاربران در هنگام کار با پورتال نباید ملزم به ورود نام کاربری و مشخصات خود در رابطه با هر بخش یا خدمت باشند. در واقع با کمک سرویسهایی چون LDAP و Active Directory می بایست امکان استفاده از یک پروفایل برای کار با سیستم های مختلف وجود داشته باشد. به طور مثال کاربر باید بتواند با ورود یک نام کاربری برای یکبار از بخشهای مدیریت اسناد، نامه های الکترونیکی(مرتبط با Mail Server)، آرشیو اسناد (مرتبط با نرم افزار آرشیو اسناد) و نامه های اداری (مرتبط با سیستم اتوماسیون) استفاده کند.
منبع: www.Whatis.com
2- جای تاسف است که نگارنده استفاده از جهان Open Source را به عنوان یک عیب معرفی کرده و آن را مورد نکوهش قرارداده است، در صورتیکه دنیای Open Source دارای محصولات بسیار قدرتمندی در تمام زمینه های نرم افزاری از جمله CMS، 3CMS، Web Portal، EIP و ERP است که برخی از آنها در زمینه پورتالهای سازمانی حتی گوی سبقت از محصولات قدرتمندی نظیر Oracle Portal و Websphere نیز ربوده اند. البته در بسیاری از موارد محصول مناسب مشتریان در Open Source نیز موجود نمی باشد که در این صورت نیز استفاده از ابزارهای Open Source نظیر AJAX، Struts، Hibernate ، Spring و Tiles در ایجاد یک محصول با کیفیت و قابل اطمینان بسیار کم هزینه تر و بهتر از ایجاد یک محصول From Scratch می باشد. از طرفی دیگر نگارنده باید به این سوالات پاسخ دهد که اگر محصولات Open Source دارای امنیت پایین تری نسبت به محصولات غیر Open Source هستند چرا در مبحث Web Server، از Apache استفاده بیشتری نسبت به IIS می گردد؟ و چرا سرورهای قدرتمند Yahoo بر مبنای BSD و FreeBSD است که محصولات Open Source هستند؟ چرا از سیستم عامل سورس باز Linux به عنوان بستر سیستم عامل ملی در بسیاری از کشورها نظیر آلمان، ژاپن و ایران استفاده میگردد؟. به طور کلی نگارنده را به تجدید نظر در رابطه با Open Source و مروری به دنیای FSF یا Free Software Foundation دعوت می نمایم. البته صرفا تغییر نام یک نرم افزار و فروش آن قطعا مورد تایید هیچ عقل سلیمی نیست و مباحثی مثل امنیت کاری، پشتیبانی، توسعه پذیری و ... گریبانگیر شرکت مذکور خواهد شد.
3- علی رغم ادعای نگارنده در ارائه پیش فرضهای ایجاد پورتال سازمانی و فراهم نبودن هیچ یک از آنها، اهم پیش فرضهای ایجاد پورتال سازمانی موارد زیر می باشد :
• آرشیو الکترونیک اسناد: در بسیاری از ادارات این آرشیوها موجود است و نرم افزارهای ایرانی بسیاری نظیر آرشیو اسناد Filerpro و اتوماسیون اداری همکاران سیستم این امکانات را دارا می باشند.
• اتوماسیون اداری و گردش مکاتبات
• وجود Data Center های استانی و یا برقراری ارتباط اینترنتی با سرور مستقر در سازمان (برای ارتباط سرور پورتال سازمانی با نرم افزارهای مورد استفاده در سازمان). خوشبختانه Host این پورتالها در خارج از کشور (از لحاظ امنیتی و تا حدی فنی) امکان پذیر نمی باشد.
• امکان ایجاد ارتباط نرم افزاری میان نرم افزارهای مورد استفاده در سازمان و پورتال از طریق استانداردهایی نظیر SOAP، XML-RPC، ECE و یا حداقل ODBC و JDBC. البته وجود Active Directory و یا LDAP نیز به یکپارچگی و نیل به SSO کمک شایانی می کند.
• پرداخت الکترونیک: با وجود شبکه شتاب و همکاری بانکهایی چون بانک پارسیان، این پیش فرض تقریبا محقق شده است.
نتیجه آنکه نه در تمام سازمانهای کوچک و بزرگ، ولی در بسیاری از سازمانهای بزرگ پیش فرضهای ایجاد پورتال سازمانی برقرار می باشد.
4- نگارنده حداقل قیمت پورتالهای سازمانی را 000/000/30 ریال ذکر نموده است در صورتیکه پیاده سازی یک پورتال سازمانی حتی با استفاده از ابزارهای Open Source با هزینه ای کمتر از 000/000/200 ریال تقریبا محال است. در واقع اگر سازمانی یک پورتال سازمانی را به مبلغ سی میلیون ریال از یک شرکت نرم افزاری خریداری نماید باید به طرفین معامله تبریک گفت! به فروشنده به دلیل اینکه توانسته است CMS خود را به عنوان پورتال بفروشد و به خریدار که توانسته یک پورتال را به قیمت یک CMS بخرد!
در پایان خوانندگان عزیز و نگارنده را به جستجوی کلمات Enterprise Information Portal و "پورتال سازمانی" در موتور جستجوی Google دعوت می کنم. چرا که قطعا اطلاعات مفیدی را در اینترنت در باب تفاوتهای پورتال سازمانی و CMS خواهید یافت. البته یادمان باشد هرچند نمی توان برای ایجاد خدمات الکترونیک نظیر صدور پروانه ساختمان توسط شهرداری و یا صدور پروانه تاسیس گلخانه از سازمان جهاد کشورزی به صورت الکترونیک صرفا به خرید یک پورتال سازمانی بسنده کرد، لیکن پورتالهای سازمانی حلقه مفقوده ایجاد خدمات الکترونیک هستند که اگر سایر زیر ساختها فراهم باشد. انقلابی را در حرکت به سوی دولت الکترونیک ایجاد می کنند.
- ۸۵/۰۹/۰۴
