پایان حجم فروشی با گرانی اینترنت
هلیا ظهیری - یک سال پس از وعده اولیه دولت برای بر هم زدن سنت رایج فروش اینترنت در کشور و تغییر حجم‌فروشی بالاخره هفته قبل این موضوع با مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شکل جدی به خود گرفت؛
مصوبه‌ای که قرار است تا کمتر از دو ماه دیگر ابلاغ و اجرا شود اما هنوز جزییات واضحی از آن منتشر نشده و آنچه می‌دانیم توصیفاتی است که از لابه‌لای اظهارات پراکنده و اندک مسوولان از این تصمیم به دست آمده است.
اما آنچه سرانجام مدیران ICT و مسوولان رگولاتوری را دور هم جمع کرد تا آنچنان که در تیرماه سال گذشته وعده داده بودند فروش حجمی اینترنت را متوقف کنند تا کاربران بتوانند با خرید اشتراک ثابت میزان بالاتری از حجم اینترنت مصرف کنند، جدی شدن بحث استفاده از سایت‌های ویدیویی و محتوای چندرسانه‌ای در کشور بود که عملا اینترنت حجمی را دردسرساز کرده و کاربران مدام از چگونگی اتمام حجم اینترنت خود گلایه‌‌مند بودند.
وزیر ارتباطات که حالا واپسین روزهای تصدی خود در این پست را سپری می‌کند، می‌گوید که موضوع حذف فروش حجمی اینترنت در حوزه اینترنت ثابت برای حمایت از کاربران در دستور کار این وزارتخانه قرار دارد و این مصوبه ماحصل این رویکرد آن هم در آخرین روزهای دولت یازدهم است.
قرار است سرانجام مدل قیمت‌گذاری اینترنت در ایران تغییر کند و به موجب آن روش قبلی حجم‌فروشی، جای خود را به استفاده نه نامحدود، که بیشتر از اینترنت بدهد.
**مطابق معمول صورت مساله برای مسوولان وزارت ارتباطات و شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی روشن است، اما کاربران به وضوحی که ایشان مساله را می‌بینند، نمی‌بینند. **مصداق آن هم دعوای کهنه و قدیمی کاربران و نحوه محاسبه نرخ اینترنت و ارجاع ایشان به فرمول‌هایی است که بخش عمده‌ای از مردم قادر به درک و پی‌بردن به آن نیستند.
**حالا اما مدلی جدید در راه است که ظاهرا دغدغه حساب و کتاب را رفع کرده و قرار است اینترنتی گران‌تر به شرط سرعت و حجم بیشتر ارایه شود؛** مدلی که رییس رگولاتوری آن را ارایه سرویس اینترنت نامحدود و توقف فروش حجمی اینترنت می‌نامد اما در واقع نامحدود نیست و اتفاقا بر محدود بودن حجم مصرفی هم تاکید دارند. محدودیتی که میزان آن هم هنوز اعلام نشده است.
به گفته عمیدیان این مصوبه برای ارایه خدمات ADSL، اینترنت فیبر نوری و VDSL در نظر گرفته شده است و مشترکان می‌توانند با پرداخت اشتراک ثابت ماهانه از حجم زیادی از اینترنت استفاده کنند و در آن، هم برای مشترکان کم‌مصرف و هم برای مشترکان پرمصرف تمهیداتی در نظر گرفته شده است.
به زبان ساده از لابه‌لای صحبت‌های مسوولان ظاهرا قرار است این اتفاقات رخ دهد:
سنت فعلی بر هم می‌خورد
اول اینکه سنت فعلی بر هم بخورد؛ یعنی آنچنان که وزیر ارتباطات می‌گوید در روش جاری که قرار است به زودی تغییر کند، کاربر اول ماه مبلغ اولیه‌ای می‌پرداخت و حجم محدودی را خریداری می‌کرد اما در ادامه با پایان یافتن حجمش ناچار بود حجم اضافی خریداری کند و اگر مبلغ اولیه 10 هزار تومان بود در نهایت ماهانه 28 هزار تومان هزینه اینترنت پرداخت می‌کرد که در ظاهر 10 هزار تومان برای اینترنت می‌پرداخت. اما در روش بعدی، سرعت و اتصال فروخته می‌شود.
یعنی از یک و نیم ماه دیگر که به گفته وزیر قرار است این مصوبه برای اجرا به اپراتورها ابلاغ شود در بهترین حالت مشترکان اینترنت ثابت دیگر با مشکل اتمام حجم مواجه نخواهند شد البته نه اینکه اینترنت نامحدود به آنها ارایه شود چرا که مسوولان می‌گویند اساس تکنولوژی موجود کفاف ارایه چنین اینترنتی را نمی‌دهد بلکه با تقسیم مصرف بین دامنه‌هایی که در داخل میزبانی می‌شوند و آنها که هاست آنها در خارج از کشور است می‌توانند مدیریتی صحیح داشته باشند.
سرعت جایگزین حجم شود
دوم اینکه سرعت جایگزین حجم شود؛ به این شکل که کسی که برای مثال کارش با اینترنت 512 راه می‌افتد 10 هزار تومان با 3 گیگ اینترنت بین‌الملل و دو برابر (6 گیگ) اینترنت داخلی پرداخت می‌کند، کسی که سرعت بیشتری نیاز دارد برای مثال 20 هزار تومان با سرعت بالاتر و دو برابر حجم داخلی خریداری می‌کند.
درباره سرعت البته به صراحت همین سه سرعت از سوی مسوولان مربوطه مطرح و گویا نهایی شده است اما درباره تعرفه‌ها و میزان تغییر قیمت هنوز رقمی به شکل نهایی اعلام نشده و فقط مثال‌هایی زده شده. برای نمونه وزیر مثال جالبی زده تا نحوه محاسبه و شیوه جدید فروش اینترنت را تشریح کند. او می‌گوید: اگر بخواهیم **برای مثال همان 8 هزار تومان که اول ماه می‌پرداختند را درنظر بگیرید، اکنون برای مثال قیمت 10 هزار تومان می‌شود اما محدودیت سرعت در شبکه ملی اطلاعات برداشته شده و مردم می‌توانند از محتوای داخلی با پول کمتر، سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر استفاده کنند.**
کف سرعت تضمین شده و محدودیت سرعت برداشته شود
سوم اینکه کف سرعت تضمین شده و محدودیت سرعت برداشته شود؛ مدیرعامل زیرساخت می‌گوید: بر اساس مدل نهایی‌شده، هر بسته اینترنتی شامل یک کف و یک سقف سرعت است و برای حفظ کیفیت و سرعت ADSL، سرعت سرویس نباید از کف کمتر باشد و این موضوع در این مدل تضمین شده است. سرعت‌های این بسته‌ها شاملِ تا دو مگابیت بر ثانیه، شش مگابیت بر ثانیه و ۱۶ مگابیت بر ثانیه هستند.
تضمین کف سرعت هم یکی از مشکلات همیشگی کاربران اینترنت بوده که در این مورد هم علی‌رغم وعده صریح مدیران باید دید نظارت بر اجرای آن به چه شکل خواهد بود چرا که این دعوای قدیمی مشترکان و شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت بوده و باید دید آیا این سنت‌شکنی جدید به این دعوای قدیمی پایان می‌دهد یا نه؟
قرار نیست با اینترنت حجمی خداحافظی کنیم
چهارم اینکه **قرار نیست با اینترنت حجمی در واقع خداحافظی کنیم چون بالاخره برای استفاده کاربر از اینترنت سقفی تعیین می‌شود که قید نامحدود را تبصره‌دار می‌کند.** سقف این سرویس بر اساس میانگین حداکثر مصرف فعلی کاربران در نظر گرفته شده است؛ ولی به ادعای معاون وزیر ارتباطات، ترکیب آن به صورتی خواهد بود که بیش از ۹۰ درصد از کاربران با خرید این بسته دیگر نیازی به پرداخت شارژ اضافه ندارند.
این موضوع از آنجا که بیش از یک سال است برای مخابرات تجربه و اجرا شده از سوی رسول سراییان مدیرعامل شرکت مخابرات ایران با واکنش مواجه شده و در عین حال که طرح وزارت ارتباطات را مغایر با سیاست‌های کلی شرکت مخابرات برای مهاجرت کاربران از سرویس نامحدود به حجمی می‌داند تاکید دارد که مدل جدید فروش اینترنت نامحدود، کاملا نامحدود نیست بلکه طبق مصرف منصفانه خواهد بود.
سقف‌دار کردن اینترنت نامحدود هم نکته تازه‌ای در مصوبه اخیر کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیست و مربوط به مصوبه یک سال قبل این کمیسیون می‌شود اما از آنجا که چندان اینترنت نامحدود موضوعیت نداشت و با محدودیت سرعت مواجه بود، چندان هم بحث‌برانگیز نشد اما حالا این موضوع با برداشته شدن سرویس‌های حجمی شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد.
تغییر مدل سرویس اینترنت نامحدود تصمیم یک سال قبل کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات بود که در آن مدل برای اینترنت نامحدود، با تعیین سقف مصرف منصفانه، حداکثر دانلود محدود می‌شد. بر همان اساس هم پهنای باند مصرفی کاربر به دو بخش پهنای باند داخلی و پهنای باند خارجی تفکیک می‌شد که دارای هزینه متفاوت و سقف مصرف متفاوت است و قابلیت تبدیل به یکدیگر را نیز داشتند.
تبصره‌ای جدید به نام ترافیک داخلی
پنجم اینکه مبنای این مصوبه جداسازی ترافیک داخلی از بین‌الملل است که فرض تصمیم‌گیران این بوده که این جداسازی انجام شده است و به همین دلیل در هر بسته، برای ترافیک داخلی سقفی ۱۰ برابری نسبت به ترافیک بین‌المللی در نظر گرفته شده است. به گفته جهرمی معاون وزیر، کاربر خانگی در صورت استفاده از سرویس ویدیوی آنلاین داخلی می‌تواند روزی ۵ ساعت ویدیو تماشا کند و نیازی به پرداخت ندارد.
**ناگفته نماند که این پنج ساعت فیلم رایگان تنها مربوط به چند سایت منتخب داخلی می‌شود که چندی پیش لیست آنها اعلام شد و خبری از مشاهده سایت‌های فیلتر و آنسوی آب با این شرایط نیست.**
در اینکه این موضوع هم بتواند تا یک ماه آینده به سرانجام برسد اما و اگر‌هایی هست. چرا که تا به حال تنها ظاهرا حدود 5۰۰ سایت برای اعمال تخفیف اینترنت داخلی اعلام شده و برای فیلم رایگان هم تنها چند سایت محدود معرفی شده‌اند.
در همین رابطه مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت چندی پیش گفته بود: تعداد سایت‌هایی که برای اعمال تغییر تعرفه داخل نسبت به بین‌الملل اعلام شده، برای شروع خوب است، اما در ادامه کارایی لازم را ندارد، بنابراین باید روش اعمال تخفیف برای ترافیک داخلی و تعرفه ترجیحی تغییر پیدا کند.
به گفته وی برای این کار هم کارگروهی توسط وزیر ارتباطات تشکیل شده که جلساتی با حضور تمامی تولیدکنندگان محتوا و شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات دیتاسنتر و اپراتورها برگزار کنند تا به نتیجه برسند. البته هنوز از نتیجه این هماهنگی‌ها اطلاعی در دست نیست.
**موضوع چگونگی روش جدید محاسبه و ارایه اینترنت به مردم زمانی جالب‌تر می‌شود که ظاهرا شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات که از قبل در جریان جزییات مصوبه بوده‌اند، هر کدام روشی برای اعمال این تفکیک و تخفیف در نظر گرفته‌اند.** برای نمونه شرکت مخابرات به تازگی از طرح جدید این شرکت برای تفکیک ۳ گانه ترافیک اینترنت در کشور با هدف افزایش استفاده از محتوای داخلی در راستای شبکه ملی اطلاعات خبر داده است. بر این اساس و با اجرای این پروژه، سایت‌های داخلی که در دیتاسنتر مخابرات ایران، میزبانی شوند، قیمت ترافیک‌شان از اینترنت بین‌الملل و اینترنت کشوری ارزان‌تر محاسبه خواهد شد.
در مدل این شرکت در واقع سه نرخ استفاده از اینترنت در نظر گرفته شده است.
معاون شرکت مخابرات ایران می‌گوید که در این زمینه با ۱۰ شرکت تجمیع‌کننده محتوا قرارداد منعقد کرده‌اند تا محتوای داخلی را از طریق بستر مخابرات ایران به مردم ارایه دهند.
وی می‌گوید که درآینده نیز قصد داریم میزان مصرف مشترکان مخابرات را نامحدود کنیم به نحوی که ترافیک داخلی برای مشترکان مخابرات با پرداخت آبونمان ثابت نامحدود شود و تنها مشترکان برای اینترنت کشوری و بین‌المللی هزینه پرداخت کنند.
اینترنت گران می‌شود
**و در نهایت اینکه اینترنت گران می‌شود. وزیر ارتباطات به صراحت می‌گوید که در مدل جدید کاربران پول بیشتری در ازای حجم و سرعت بالاتر پرداخت می‌کنند. **
مدیران ICT می‌گویند که برای تحقق این مدل تعرفه سرویس‌های اپراتورها، شرکت‌های مخابرات ایران و شرکت ارتباطات زیرساخت اصلاح شده‌اند. جزییات قیمت و سایر مسایل مربوط به این طرح نیز پس از تصویب توسط سازمان تنظیم مقررات ابلاغ خواهند شد و این یعنی هنوز وضعیت روشنی درباره میزان افزایش قیمت وجود ندارد.
بر اساس محاسبات و گزارش یک سایت، **در مدل جدیدی که دولت پیش‌بینی کرده، باید برای بازدید از سایت‌های خارجی دو برابر هزینه کنید یعنی اگر مثلا هزینه هر گیگ دانلود از یک سایت ایرانی که سرور آن داخل کشور است 3 هزار تومان باشد، شما برای دانلود همین میزان از یک سایت خارجی باید 6 هزار تومان هزینه کنید. در واقع اینترنت بین‌المللی برای کاربر هزینه‌ای دو برابر اینترانت ملی در بردارد. **
البته این نکته را نیز باید اضافه کنیم که وقتی صحبت از اینترانت ملی می‌شود، منظور دسترسی به تمام سایت‌های داخلی و مجاز نیست و همانطور که ذکر شد، بحث تفکیک ترافیک اینترنت و آنچه از آن به نام اینترنت داخلی یا اسامی دیگر یاد می‌شود، شامل 500 سایت می‌شود که در اجرای آن هم مشکلات و ابهاماتی وجود داشت و هنوز هم مدلی نهایی نشده است.
گرچه دبیر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات اطمینان می‌دهد که در این مصوبه هم برای مشترکان کم‌مصرف و هم برای مشترکان پرمصرف تمهیداتی در نظر گرفته شده است، اما تجربه نرسیدن تخفیف‌های دولتی به دست مردم و مشکلاتی که تا به حال در زمینه تفکیک ترافیک داخلی و خارجی وجود داشته، احتمال اینکه گران شدن اینترنت بیشتر از استفاده ارزان از ترافیک داخلی برای کاربر ملموس باشد را به مراتب افزایش می‌دهد.
ابهاماتی که باید روشن شود
**نتیجه اینکه آنچه قطعا میتوانید روی آن حساب و با تمام وجود لمس کنید این است که نرخ اینترنت شما گران می‌شود! **اما همانطور که گفته شد در این میان ابهاماتی هم وجود دارد که از آن جمله دوگانه بودن تعرفه استفاده از شبکه داخلی و اینترنت، نامحدود نبودن دانلود و سقفی که هنوز تعیین نشده، بلاتکلیفی موضوع تفکیک ترافیک اینترنت که همچنان در مرحله بررسی و تجدیدنظر است، نحوه نظارت بر اجرای مدل جدید و ضمانت اجرایی مصوبه‌ای که اجرای آن به عمر این دولت و این وزیر نمی‌رسد مواردی است که برای کاربران روشن نیست و از همه مهمتر پایان این ماجرا همچنان باز است؛ چرا که گفته می‌شود به زودی جزییات بیشتری از نحوه قیمت‌گذاری طرح‌های نامحدود در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و برای این به زودی قید زمانی تعیین نشده است.
**و در پایان نکته قابل توجه آنکه شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت در روزهای گذشته هیچ واکنشی نسبت به تغییرات جدید نداشته و در سکوت کامل به سر می‌برند که در فضای اقتصادی، این سکوت یعنی رضایت.** (منبع:عصرارتباط)
- ۹۶/۰۵/۰۹