پروژه ایجاد «اینترنتِ نشکن» برای ایران!
رزنیکا رادمهر – هرچند امروز از شبکه جهانی وب صحبت می‌کنیم اما در برخی نقاط جهان، بخش‌های بزرگی از وب، مسدود یا سانسور شده است. یک موسسه غیرانتفاعی، اپلیکیشنی برای دور زدن این سانسور، طراحی کرد.
(توضیح عصر ارتباط: نام این فیلترشکن در گزارش حاضر حذف شده است. اگرچه یکی از محصولات شناخته‌شده و مورد استفاده در میان ایرانیان محسوب می‌شود.)
این موسسه می‌گوید پایگاه کاربرانش در ایران از زمان شروع اعتراضات در دو ماه گذشته، حدود 400 درصد افزایش یافته و 13 درصد از ظرفیت اینترنت کاربران ایرانی از طریق این برنامه مصرف می‌شود.
در این رابطه، «کیمبرلی آدامز» و «عیسی آلوارادو»، با یکی از توسعه‌دهندگان این VPN گفت‌وگویی انجام داده‌اند در ابتدای متن هم اعلام شد: به دلیل ماهیت شغلی این توسعه‌دهنده، از نام مستعار «لوکاس» برای محافظت از هویت او استفاده می‌کنیم. او معتقد است این فیلترشکن، بخشی از یک استراتژی برای ایجاد اینترنتِ نشکن یا گسست‌ناپذیر است. متن زیر، بخشی از گفت‌وگو با لوکاس است.
لوکاس: اینترنت نشکن (unbreakable internet)، اینترنتی است که در صورت امکان، عاری از نقاط کنترل باشد اما اکنون اینترنت دارای انواع لایه‌هایی است که واقعا قابل شکستن است، خواه این سوئیچ‌پاور در مرکز داده باشد یا نباشد. هر کشوری می‌تواند این سوئیچ را بچرخاند و دسترسی میلیون‌ها نفر را مسدود کند. بنابراین این امر، از نظر پروتکل‌هایی که در گروه ضربت مهندسی اینترنت برای خصوصی‌تر کردن ترافیک و انعطاف‌پذیری بیشتر طراحی شده‌اند، بسیار عمیق است. همچنین این موضوع به سطوحی از قوانین کشورها که برای اطمینان از خصوصی‌تر بودن اینترنت و انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر این نقاط کنترل تصویب می‌کنند، بستگی دارد.
آدامز: چه چیزی روش کار شما را برای افرادی که مثلا در روسیه از وی‌پی‌ان، برای دور زدن سانسور استفاده می‌کنند، متمایز می‌کند؟
لوکاس: محصول ما به‌عنوان یک VPN روی تلفن اجرا می‌شود. بنابراین مطمئنا شباهت‌هایی با آنچه در مورد آن صحبت می‌کنید، وجود دارد. وی‌پی‌ان‌های سنتی از این نظر که همه پروتکل‌ها را اجرا می‌کنند، کمی متفاوت هستند. بنابراین از منظر سانسور، حکومت‌ها می‌توانند آن ترافیک را ببینند. اگر بخواهند وی‌پی‌ان‌ها را مسدود کنند، فقط تمام آن ترافیک را خاموش می‌کنند. بنابراین مسدودسازی وی‌پی‌ان معمولی که برخی از اقدامات پیچیده‌تر را انجام نمی‌دهد، واقعا بی‌اهمیت است.
آدامز: استفاده از محصول شما می‌تواند بسیار پیچیده باشد. یکی از تولیدکنندگان ما، خودش آن را امتحان کرد. در برخی از کشورهایی که در آنجا فعالیت می‌کنید، چگونه میتوانید از این دست‌انداز عبور کنید؟
لوکاس: مطمئنا ایده‌آل این است که بتوانید این برنامه‌ها را فقط از طریق اپ‌استور روی گوشی خود نصب کنید اما این کار در واقعیت، همواره میسر نیست، خواه به این دلیل که اپل اجازه نمی‌دهد، زیرا از قوانین محلی برخی کشورها پیروی می‌کند و خواه، به این دلیل که کشورهای محدودکننده اینترنت، این کار را بسیار دشوار می‌کنند. بنابراین افراد می‌توانند به برنامه ما در GitHub دسترسی داشته باشند. این امر، بدان معنی است که برای مسدودسازی دسترسی به نصب‌کننده‌های محصول ما، آنها باید تمام GitHub را مسدود کنند. این کار برای بسیاری از این کشورها چالش‌برانگیز است، زیرا تجارت روزمره و برنامه‌نویسی روزانه که کارهایی را انجام می‌دهند، بسیار به GitHub متکی هستند. بنابراین در سرتاسر جهان، کشورها حاضر به برداشتن این گام نبوده‌اند، زیرا خسارات جانبی آن بسیار قابل توجه است.
آدامز: این برنامه، برای همه کاربران رایگان است، بنابراین بودجه شما از کجا تامین می‌شود؟
لوکاس: یک استثنا این است که در چین، ما یک سقف داده داریم. بنابراین فکر می‌کنم هر روز کاربران، ۲۵۶ مگابایت داده دریافت می‌کنند و اگر می‌خواهید فراتر از این حجم داده، دسترسی نامحدود داشته باشید، باید نسخه پولی و حرفه‌ای ما را دریافت کنید. در حال حاضر، در ایران، ترافیک آن‌قدر خارق‌العاده است که ما مجبور شدیم کاری مشابه در آنجا انجام دهیم. فکر می‌کنم در حال حاضر برای کاربران ایران، یک سقف دو گیگابایتی است. فراتر از آن، اگر می‌خواهید دسترسی نامحدودی داشته باشید، باید نسخه پولی و حرفه‌ای خریداری کنید که به‌ویژه برای ایرانی‌ها، به خاطر تحریم‌های ایالات متحده، بسیار چالش‌برانگیز است. بنابراین بیشتر بودجه ما از سوی کاربران تامین می‌شود و سپس از وزارت خارجه ایالات متحده و سایر سازمان‌های غیردولتی، بودجه دریافت می‌کنیم.
آدامز: شما یک شرکت کوچک هستید. چه نقشی برای سایر شرکت‌های فناوری در ایده ایجاد اینترنتِ نشکن می‌بینید؟
لوکاس: در حال حاضر، با توجه به آنچه در ایران اتفاق می‌افتد، نوع فوریت این موضوع، بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. بنابراین، فکر می‌کنم جامعه جهانی در حوزه اینترنت و قطعا ارایه‌دهندگان ابری واقعا تنبلی می‌کنند تا به نوعی با این ایده موافقت کنند.
ما اکنون باید این کارها را انجام دهیم، زیرا زندگی مردم واقعا در خطر است. ظهور اقتدارگرایی در سرتاسر جهان به گونه‌ای بوده که نیاز داریم هرچه زودتر این گونه‌های بنیادی سازنده یک جامعه آزاد را اجرا کنیم، زیرا به نظر می‌رسد مخاطرات، بیشتر و بیشتر می‌شوند.