پول ثبت‌نام کارت ملی هوشمند کجا رفت؟
محبوبه مصرقانی - چند روز گذشته مسأله نارضایتی مردم در مورد دیرکرد صدور کارت‌های ملی هوشمند و عدم دریافت خدمات وابسته به کارت ملی توسط برخی ارگان‌ها در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت.
در این جلسه طبق گفته سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور 9 میلیون نفر منتظر دریافت کارت ملی هوشمند هستند. نکته قابل توجه مطرح شده در این جلسه این بود که علت تأخیر صدور کارت‌ها که پیشتر تحریم‌ها اعلام شده بود، رد شد و علت اعظم تأخیر در صدور کارت‌ها موضوع عدم اختصاص اعتبارات به وزارت کشور مطرح شد. به گفته یکی از مسئولان دفاتر پیشخوان خدمات دولت این تأخیر مشکلات زیادی برای مردم به وجود آورده و پول‌های گرفته شده بابت ثبت‌نام کارت ملی هوشمند توسط دولت دوازدهم پیش خور شده است. در ادامه گفت‌و‌گوی «ایران» با چند نفر از مسئولان دفاتر پیشخوان دولت و شهروندان پشت نوبت دریافت کارت را می‌خوانید.
مشکلات افراد بازمانده از دریافت کارت ملی
جلال گل‌محمدی مسئول دفتر پیشخوان خدمات دولت خیابان کارگر جنوبی در مورد پول‌های دریافتی توسط دولت قبل توضیح می‌دهد: در دولت قبل بابت ثبت‌نام کارت ملی از هر نفر 25 هزار تومان توسط سازمان ثبت اسناد دریافت شد. برخی از این افراد از سال 97 همچنان منتظر دریافت پیامک اطلاع‌‌رسانی در مورد حاضر بودن کارت ملی خود هستند. این در حالی است که مردم برای اثبات هویت خود در مراکز دولتی و انجام امور اداری نیاز به کارت ملی هوشمند دارند. این 4 سال انتظار برای دریافت کارت خود و مراجعه و پیگیری در مورد واردات و ساخت کارت ملی هوشمند مشکلات زیادی برای دفاتر پیشخوان و همچنین افراد بازمانده به وجود آورده است. عده‌ای معتقدند که دولت پیشین پول‌های دریافتی را صرف امور دیگر کرده و تحریم‌ها بهانه‌ای بیش نیست که به تازگی با بررسی‌های نمایندگان مجلس ثابت شد.
پیگیری مبالغ گم شده
این مسئول دفتر پیشخوان ادامه می‌دهد: همچنین این کارت ها با ارز 4200 تومانی وارد می‌شود و هر کارت نهایتاً 3 الی 4 دلار هزینه دارد. بنابراین با 25 هزار تومانی که از مردم بابت هر کارت دریافت و به حساب خزانه‌داری واریز می‌شد همچنین از محل کارمزد دفاتر پیشخوان مصوب سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، در ازای ارائه خدمات شناسنامه ماهانه قریب به ۵۰۰ میلیون تومان در سطح کشور مفقود می‌شود که در ثبت احوال هیچکس پاسخ روشنی در این خصوص نمی‌دهد. این روند سه سال است که جریان دارد یعنی کارمزد اخذ درخواست شناسنامه 24 هزار تومان است ولی 19 هزار و 800 تومان به حساب دفاتر واریز می‌شود و هیچکس پاسخ روشنی نمی‌دهد. به نظر باید در مورد حیف و میل این مبالغ هنگفت طی سه سال گذشته تحقیق جدی صورت گیرد.
طرح ویژه سازمان ثبت احوال برای افراد خاص
او در مورد طرح ویژه سازمان ثبت احوال برای افراد خاص توضیح می‌دهد: من در جریان هستم که سازمان ثبت احوال برای آنکه نارضایتی مردم به گوش مسئولان نرسد، طرحی را راه‌اندازی کرده به نام طرح (vip). در این طرح سازمان ثبت احوال برای مسئولان وقت و نمایندگان مجلس کارت صادر می‌کرد، یعنی کارت وجود داشت و دارد اما برای همه نیست.
صرفه‌جویی سازمان ثبت احوال با راه‌اندازی دفاتر خدمات پیشخوان دولت
گل‌محمدی با اشاره به ضعف مدیریتی در سازمان ثبت احوال ادامه می‌دهد: اصل وجود دفاتر پیشخوان دولت خدمت‌دهی به افراد است. پیشتر افراد برای دریافت کارت ملی به خود سازمان ثبت احوال مراجعه می‌کردند. اما با راه‌اندازی دفاتر پیشخوان دولت؛ خدمات این سازمان توسط این دفاتر انجام می‌شود. با این کار هزینه‌های این سازمان بسیار کاهش یافت، چرا که دیگر نیاز نبود اجاره ساختمان و حقوق و دستمزد و... را برای خدمت‌رسانی به مردم بپردازد؛ هر چند که با این کار برخی هزینه‌ها به مردم تحمیل شد چرا که دفاتر پیشخوان برای خدمت‌دهی به افراد حق‌العمل دریافت می‌کنند. سؤال اینجاست این سازمان به رغم صرفه‌جویی در هزینه‌ها و همچنین دریافت پول از افراد بازمانده جهت صدور کارت ملی چگونه هنوز نتوانسته کارت ملی افراد را صادر کند و این پول‌ها کجا رفته است؟
همه دستگاه‌ها ملزم به قبول کارت ملی قدیمی
دبیر کانون کشوری دفاتر پیشخوان دولت نیز در خبری اعلام کرد تمام دستگاه‌ها ملزم هستند در قبال استعلام کارت ملی قدیمی و رسید (قبض صدور) کارت ملی جدید به مراجعان خدمات مورد نیاز را ارائه کنند. گل محمدی در این مورد می‌گوید: پس از اعمال تحریم‌ها در سال 97 آیین نامه‌ای در هیأت دولت تصویب شد مبنی بر اینکه افراد می‌توانند از کارت ملی قدیمی خود به همراه کد پیگیری یا همان رسیدی که در هنگام ثبت‌نام در یافت کردند استفاده کنند.
تحریم بهانه عدم صدور کارت‌های ملی
آقای بیگی که از سال 98 در یکی از دفاتر پیشخوان ثبت‌نام کرده در مورد مشکلش به‌دلیل عدم صدور کارت ملی می‌گوید: من زمانی که ثبت‌نام کردم مسافر بودم تصور کردم تا زمانی که بازگردم کارتم حاضر خواهد شد من برای دریافت کارت دو بار به ایران بازگشتم اما هر دفعه پاسخ می‌دادند که تحریم هستیم و نمی‌توانیم کارت وارد کنیم. من کارت ملی قبلی خود را هم گم کردم و فقط یک شناسنامه قدیمی دارم با برگه شناسه ثبت‌نام کارت ملی. برای من هویتم مهم است، چرا بعد از سه سال هنوز باید منتظر دریافت کارت خود باشم.
پیشخوان‌ها در شرف ورشکستگی
یکی دیگر از مسئولان دفاتر پیشخوان می‌گوید: وضعیت دفاتر پیشخوان خدمات دولت خراب است. من در زمان راه‌اندازی سرمایه زیادی برای خرید تجهیزات صدور کارت ملی صرف کرده‌ام. این دستگاه‌ها براحتی به فروش نمی‌روند چرا که این تجهیزات برای احراز هویت کارآیی دارند. بعد‌از اعمال محدودیت در پذیرش مرجوعی ها خیلی از دفاتر پیشخوان دولت به مرز ورشکستگی رسیده‌اند. زمانی هم که صدایی از کسی درمی‌آید می‌گویند مجوزت را باطل کن و ادامه نده. این پاسخ قانع کننده‌ای نیست. از طرفی این عدم پاسخگویی شفاف به مراجعان باعث شده اعتماد مردم نسبت به خدماتی که ارائه می‌شود کاهش یابد.
شناسنامه‌ام را گم کردم
خانم ناجی نیز در مورد دیرکرد صدور کارت ملی اش می‌گوید: من از سال 97 منتظر دریافت کارت ملی خود هستم چون کارت نداشتم مجبور شدم تمام مدارکم را همراه خود داشته باشم این باعث شد شناسنامه‌ام را گم کنم و حالا در به در دنبال گرفتن شناسنامه المثنی هستم.
واردات کارت های ملی هوشمند با قیمت چند برابر
یکی از اپراتورهای دفاتر خدمات پیشخوان دولت خیابان ولیعصر نیز در مورد دیرکرد صدور کارت‌های ملی هوشمند می‌گوید: در کشور ما مدیران نگاه بلند مدت ندارند. من معتقدم در همان زمان دولت قبل باید به میزان جمعیت کشور کارت وارد و انبار می‌کرد؛ چرا که با افزایش نرخ‌ها و با این تورم افزایش قیمت دلار دولت فعلی باید چندین برابر بیشتر از قبل برای واردات کارت هزینه کند. از طرفی تاریخ انقضای این کارت‌ها ده ساله است و همان‌طور که با صدور آخرین کارت‌های ملی تصور می‌کردیم این آخرین بار است که کارت‌ها تغییر می‌کند معلوم نیست این کارت‌ها تا چه زمانی اعتبار داشته باشند از نظر من با پیشرفت تکنولوژی تا چند وقت دیگر تأیید هویت افراد نیز تغییر می‌کند.
شرایط نامساعد دفاتر خدمات پیشخوان دولت
آقای ف.م یکی دیگر از مسئولان دفاتر خدمات می‌گوید: برخی افراد دائماً مراجعه می‌کنند و درخواست دریافت کارتشان را دارند وقتی می‌شنوند کارتشان حاضر نیست عصبانی می‌شوند.
در همین دفتر چندین بار شیشه‌ها را شکسته‌اند. فحش‌های رکیک می‌دهند البته حق دارند. از طرفی دفاتر پیشخوان در حال حاضر در شرایط مساعد مالی به سر نمی‌برند چرا که خدماتی همچون تعویض شناسنامه و ثبت‌نام کارت ملی برای دفاتر آب باریکه‌ای برای گذران است. در حال حاضر نیز سازمان ثبت احوال برای دفاتر محدودیت ثبت ایجاد کرده است؛ مثلاً ما اجازه داریم روزانه فقط 15 الی 20 نفر را برای ثبت‌نام کارت ملی یا شناسنامه پذیرش کنیم.
این محدودیت هم باعث آزار مردم و هم کاهش درآمد دفاتر شده است. ما سالانه صد هزار دانش‌آموز در تهران داریم که برای ورود به دوره متوسطه دوم و ثبت‌نام در مدرسه باید شناسنامه خود را عکسدار کنند. این بندگان خدا در اول فصل از 6 صبح در صف حاضر می‌شوند تا شاید جزو آن ده، بیست نفری باشند که جزو سهمیه ما قرار می‌گیرند.
تزریق واکسن بدون کارت ملی
جدا از مشکلات شهروندان ایرانی در دریافت کارت هوشمند ملی پس از شیوع کرونا نیز فقدان کارت ملی برای برخی افراد که کارت ملی نداشتند یا جزو اتباع خارجی بودند مشکلاتی به وجود آورد: ملاله دختر افغان در این مورد می‌گوید ما جزو آخرین دسته گروه‌هایی بودیم که واکسن زدند. تا زمانی که اعلام کنند که نیازی به کارت ملی برای واکسن وجود ندارد استرس و نگرانی داشتیم.
اما بعد از مدتی اعلام شد که افراد فاقد پاسپورت و کارت ملی هم می‌توانند واکسن بزنند. اما تا زمانی که اعلام شود ترس از اینکه پدر و مادرم به کرونا مبتلا شوند فشار زیادی به من آورد. این تنها مشکل من نبود خیلی از هموطنانم هم این مشکل را داشتند. طبق گفته ابوترابی فر سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور تا کنون 51 میلیون ایرانی کارت ملی هوشمند خود را دریافت کرده‌اند و مقرر شده است با همت دولت سیزدهم تا پایان سال حدود 4 میلیون کارت صادر شود. همچنین براساس قول وزیر کشور تا پایان شهریور سال 1401 شش میلیون کارت دیگر تحویل افراد منتظر دریافت کارت ملی هوشمند خواهد شد.
عالی بود ممنون