پیشنهادهایی برای همایش بعدی اقتصاد IT
عباس پورخصالیان - ته تونل "آینده فناوری اطلاعات" چه دیده می‌شود؟ انتظار چه نوآوری‌ها و چالش‌هایی را در عرصه فا و فاوا باید در آینده داشت؟ جهان در انتهای این تونل با چه تحولاتی رو به رو خواهد بود؟
بخش و بازار فناوری اطلاعات ما و البته تلکام، در آینده، اندر خم کدام کوچه و پس‌کوچه و کدام بزرگراه، طی طریق خواهد کرد؟
دوازده فعال بخش فناوری اطلاعات در کشور، از آن میان دو فعال از خارجِ کشور، در قالب همایشی تحت عنوان "نخستین همایش آینده اقتصاد فناوری اطلاعات" در حاشیه نمایشگاه الکامپ، طی سه ساعت سخنرانی پی‌درپی و بی‌وقفه پیرامون فعالیت‌ها، تجربه‌ها، چالش‌ها، هشدارها و موفقیت‌های خود سخن‌راندند، ولی احدی از ایشان، با نورافکن علم نظری یا تجربه عملی خود در بخش، نوری بر انتهای تونلِ "آینده فناوری اطلاعات" نتاباند. البته، برای ارزیابی این رویداد مهم، به دو نکته باید توجه داشت:
• در کنار اکثر نمایشگاه‌های جهان، هم‌اندیشی و همایش‌هایی علمی-کاربردی برگزار می‌شوند. تا کنون جای برگزاری چنین همایشی در الکامپ‌های پیشین بسیار خالی بود. درنتیجه: توفیق بزرگی است که به همت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، برای نخستین بار چنین همایشی برپا شد.
• عنوان این همایش، بسیار فاخر است و برگزاری همایشی پُربار، نویدآفرین و رضایت‌بخش در زمینه آینده‌پژوهی "اقتصاد فا"، ساده نیست بلکه زمان‌بر و هزینه‌بر است.
امیدوارم که در سال 97، و سال‌های بعد نیز، با تکرار همین عنوان (آینده اقتصاد فناوری اطلاعات) مباحث مطروحه، بیشتر علمی و پژوهش‌پایه شوند. به باور من: اگر اغلب کشورهای عضو OECD توانسته‌اند در آسمان فاوا بدرخشند و "فیل"های باورنکردنی هوا کنند، به دلیل پیشینه اندیشه‌ورزی و کوشش در پژوهش بوده؛ و اگر ما تنها تاحدودی توانسته‌ایم، رّد پای بزرگان‌شان را بگیریم و دنبال‌شان کنیم، به علت عافیت‌اندیشی بی‌مخاطره (یا کم‌مخاطره) و عملگرایی محافظه‌کارانه‌مان بوده است. (عملگرایی، بد نیست؛ خوب هم هست، اما به شرط این که از میان همه گرایش‌ها [یا "ایسم‌ها"] به عملگرایی صرف [و به "پراگماتیسم"] نچسبیم.)
با این وجود، برگزاری «نخستین همایش آینده اقتصاد فناوری اطلاعات» موفقیت‌آمیز بود؛ زیرا به بزرگ‌ترین رویداد محتوایی بیست‌وسومین الکامپ تبدیل شد.
در ادامه، نخست به روند همایش و سپس به ارایه پیشنهادهایی برای بهتر برگزارکردن آن خواهم پرداخت.
رَوَند همایش
این همایش، روز یکشنبه یکم مرداد 96، در سالن همایش‌های شماره یک نمایشگاه بین‌المللی تهران با حضور رؤسای سازمان فناوری اطلاعات و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور به‌علاوه جمعی از فعالان بخش فاوا برگزار شد.
قرار بود سخنران اصلی این همایش، محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد، ولی معلوم نشد چرا نیامد و چرا پیامی هم نفرستاد تا حداقل قرائت و منتشر شود. از شرکت‌کنندگان در دو میز گرد این همایش نیز، دو نفر غایب بودند: شاهین طبری، رئیس هیأت مدیره شرکت چارگون و مجید صدری، مدیرعامل شرکت رایتل. بقیه سخنرانی‌ها، طبق برنامه اجرا شدند. هدف از برگزاری این همایش، معرفی فعالیت‌های بخش فاوای کشور، در 9 محور: تجارت الکترونیکی، اقتصاد دیجیتالی، نرم‌افزار، استارتاپ‌ها، اپراتورها، بیگ‌دیتا، امنیت، شبکه و مراکز داده بود.
محمد علی ملایی، دبیر این همایش بود. سخنران نخست نیز، رییس سازمان نصر بود که در اهمیت "اقتصاد فناوری اطلاعات" گفت و چنین آغاز کرد که: اگر فناوری اطلاعات را از اقتصاد حذف کنیم؛ اقتصاد، آینده‌ای نخواهد داشت. وی سپس دو الکامپ بیست‌ودوم و بیست‌وسوم را با یکدیگر مقایسه و آمار و اطلاعات جالبی از رشد کمی بخش فاوا و الکامپ، طی تنها شش ماه گذشته، یعنی از برگزاری الکامپ قبلی تا کنون، ارایه کرد؛ شش ماهی که عملاً به کمتر از سه ماه تقلیل می‌یابد، زیرا که نیمه دوم آن، با فروردین و ماه مبارک رمضان و ایام انتخابات همزمان بود و با کم‌کاری و نابهره‌وری سپری شد.
سخنران دوم، نصرالله جهانگرد، معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات بود که به ارایه آمار و اطلاعاتی از رشد کمی مخابرات و فناوری اطلاعات پرداخت و گفت: از برنامه پنج‌ساله اول تا برنامه پنج‌ساله پنجم، در هر برنامه نسبت به برنامه پنج‌ساله پیش، رشدمان دو برابر شده است. وی تأکید داشت: متوسط رشد بخش فاوا در ایران 19.4% است، در حالی که متوسط رشد کلی کشور، سالانه حدود 4% بوده است. برای سال‌های برنامه ششم نیز، متوسط رشد سالانه در بخش فاوا، 19.6% پیش‌بینی و هدف‌گذاری شده است.
سخنران سوم، خسرو سلجوقی، عضو هیأت عامل سازمان فناوری اطلاعات بود که با استفاده از پاورپوینتی جامع و مفصل (حاوی 60 اسلاید) و گزینش و ارایه تعداد کمی از اسلایدهای آن (به دلیل ضیق وقت)، مختصراً به جایگاه اقتصاد دیجیتالی در رشد اقتصاد کشور پرداخت.
سپس، میز گرد اول به دبیری بهناز آریا، قائم مقامِ گروه شرکت‌های کهکشان و با سخنرانی خود او به‌علاوه مشارکت و سخنرانی سید کامل حکیم، مدیرعامل پاد؛ مهدی قانع، معمار مراکز داده؛ و اسماعیل ثنائی، مدیرعامل شرکت آریاهمراه رسانه برگزار شد.
آریا، بسیار رسا و شفاف از اقتصاد امنیت سایبری سخن گفت و آمار و اطلاعات مبسوطی را ارایه کرد در زمینه‌های زیر:
• هزینه‌های دلاری جرایم رایانه‌ای،
• شمار قربانیان حملات سایبری،
• تعداد فرصت‌های شغلی ایجاد شده در حوزه امنیت سایبری،
• تعداد و بسامد تولید و اشاعه بدافزارها،
• پیشینه و روند تولید و اشاعه استثمارگرها (Exploits)، و تعداد و بسامد پیدایش آنها،
• تعداد گذرواژه‌ها یا رمزهای عبور که تولید و مصرف می‌شوند و به کاربر (انسان) و ماشین اختصاص می‌یابند
• میزان پرداخت‌ها بابت آموزش کارکنان در این حوزه در سطح جهان، طی پنج سال آینده: از 2017 تا 2021، و
• بسیاری اطلاعات و آمارهای دیگر در مورد بازار و اقتصاد امنیت سایبری.
سخنرانان بعدی میز گرد اول عبارت بودند از:
ü سید کامل حکیم، در زمینه شبکه؛
ü مهدی قانع، در مورد فین‌تِک‌ها (فناوری فراهم‌آوری و ارائه خدمات مالی)؛ و
ü اسماعیل ثنایی، در موضوع مراکز داده.
پس از میز گرد اول، دو نفر شرکت‌کننده خارجی در تلکامپ، "کریستوف تایس"، رییس هیات مدیره P3 گروپ آلمان (در زمینه بازار ارتباطات و مخابرات)، و "مکس پرسون"، قائم مقام حوزه اروپایی "اینپلنیون" (در زمینه رویکردهای شرکت‌های بزرگ جهان) به سخنرانی (به زبان انگلیسی) پرداختند.
سپس میز گرد دوم، به دبیری گلمر بحری، از شرکت پاد، با مشارکت احمد عبدالله‌زاده، دبیر کمیسیون اقتصاد دیجیتال کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC)و شهاب جوانمردی، مدیرعامل فناپ برگزار شد.
در میز گرد دوم، به موضوع اقتصاد دیجیتالی، تجارت الکترونیکی و نیز به مشکلات استارت‌آپ‌ها، از منظری انتقادی (کمبود زیرساخت‌های فنی-اجتماعی، حقوقی-قانونی، و آموزشی- مهارتی) پرداخته شد. ضمناً، سخنرانی‌های میز گرد دوم، بدون پاورپوینت، ارایه شدند.
نکته جالب توجهی که در میز گرد دوم مطرح شد این است که:
Ø فناوری اطلاعات دیگر با صفت توانمندساز (Enabling) مشخص نمی‌شود بلکه اکنون به عنوان شریک کسب‌وکارها درک می‌شود.
پیشنهادهایی برای برگزاری بهتر همایش‌های آتی
برپایی همایشی با عنوان «آینده اقتصاد فناوری اطلاعات»، آن‌هم در نمایشگاهی که می‌بایست برآمده از نوآوری‌های پردیس‌ها، پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های کشور باشد، بایستی هم علمی می‌بود و هم کاربردی. در فرایند برگزاری چنین همایش‌هایی در آینده، می‌توان برای پرسش‌های زیر، پاسخ‌های مناسب یافت:
- بررسی تفاوت‌های "فا-اقتصاد" (The IT economy) با "اقتصاد فناوری اطلاعات" (Economics of Information Technology )
- تعیین نسبت "اقتصاد فناوری اطلاعات" با "اقتصاد نوین (the New Economy ) .
- بررسی چرایی منسوخ شدن "اقتصاد نوین" همزمان با ترکیدن حباب داتکام.
- پیدایش اقتصاد اینترنت (Internet Economy) و تفکیک و تمایز آن با اقتصاد دیجیتالی (Digital Economy).
- تعریف بومی اقتصاد تسهیمی (Sharing Economy ). توضیح این که هنوز Sharing Economy در سطح جهان دارای یک تعریف استاندارد نیست و هر کشور یا شرکت، آن را بر حسب دیدگاه‌ها و ملاحظات ویژه خود، به نوعی تعریف می‌کند.
- تعیین تمایزات اقتصاد تسهیمی با مترادف‌های آن: Gig Economy یا Crowd capitalism و... در نهایت به Access Economy.
- چیستی اقتصاد نوآوری (Innovation Economics).
- تعریف اقتصاد بزرگ‌داده (Bigdata Economics).
- تعریف اقتصاد "همه‌چیزنت " (Internet of Everything (IoE) economy).
- تعریف اقتصاد دانش (Knowledge Economy).
- فناوری‌های حاصل از همگرایی NBIC (چهار حوزه: "نانو، بایو، اینفو و کاگنو") و اقتصاد نوآوری (NBIC Convergent Technologies and the Innovation Economy)
- قوانین و قواعد زیرساختی صنعت نسل چهارم (Industry 4.0)
- چگونگی تشکیل دانشگاه نسل چهارم (University 4.0).
- آینده‌نگری انواع اقتصاد‌های مذکور در جهان و مقایسه وضع کنونی هریک از آنها با شرایط کنونی کشور.
- ایجاد انجمن‌های ایده‌پرداز در عرصه خدمات و اپلیکیشن‌های مربوط به هریک از زمینه‌های مذکور.
- ایجاد مهارت‌های لازم برای توسعه عملی خدمات نوپدید در بخش فاوا.
- ایجاد رشته‌های آموزش حرفه‌ای در هریک از رشته‌ها و تخصص‌های لازم.
و از این قبیل مباحث، بیشتر که ادامه آن را به ذوق خواننده وا می‌گذارم. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۶/۰۵/۱۰