ITanalyze

نادر نینوایی -چندی پیش بود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به روال خاص خود با  استفاده از بستر شبکه‌های اجتماعی با انتشار تعرفه‌های جدید اینترنت ثابت شرکت مخابرات ایران از کاربران اینترنت خواست تا نظر خود را ارایه کنند.

اگرچه این روش نظرخواهی از جهات مختلفی همچون نداشتن فرمت خاص روش ارایه نظرات، مدت ارایه نظرات، روش بررسی نظرات و بسیاری موارد دیگر مورد سوال بود اما با این وجود سری به پست وزیر ارتباطات در صفحه شخصی وی زدیم تا ببینیم کاربران چه نظراتی در این خصوص داده‌اند.

تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از 5 هزار نظر از سوی کاربران روی درخواست نظرخواهی وزیر ارتباطات ارایه شده بود که با مرور کلی این نظرات شاهد سه دسته کلی بودیم: 1- نظرات توهین آمیزو غیر قابل استناد ۲-نظرات غیر مرتبط با درخواست وزیر ارتباطات ۳-نظرات مرتبط با درخواست وزیر ارتباطات.

از دو دسته اول که ارتباطی با موضوع این نوشتار ندارند بگذریم عمده نظرات مردم به گلایه از سقف حجم ۱۰ گیگابایتی اینترنت بین‌الملل باز می‌گشت اگرچه در این نظرات نیز راه حل‌های جایگزین و کارشناسی درستی ارایه نشده بود.

در هر صورت مشخص نیست اصولا چگونه قرار است از این تیپ نظرخواهی‌ها و نظردهی‌ها استفاده شود اما به نظر می‌رسد در کنار روش خاص و مورد علاقه وزیر ارتباطات جدید می‌‌بایست در فرایند مشخص از کارشناسان با تجربه، مستقل و البته غیرشاغل در نهادهای ذینفع اینترنت، سفارش و درخواست رسمی ارایه نظر شود.

حجم پایین اینترنت بین‌الملل

نگاهی کلی و گذرا به تعرفه‌های جدید پیشنهادی مشخص می‌کند که هر مشترک با پرداخت ماهانه 22 هزار تومان اجازه استفاده از اینترنت 2 مگابایت با حجم دانلود 10 گیگ اینترنت بین‌الملل و به میزان دلخواه از 500 سایت منتخب و محدود داخلی را دارد. این در حالی است که با توجه به قرار داشتن سرور شبکه‌های اجتماعی محبوب ایرانی‌ها همچون تلگرام و اینستاگرام در خارج از کشور عملا بیشتر مصرف کاربران ایرانی (60 تا 70 درصد) از اینترنت بین‌الملل است و سایت‌های داخلی حجم اندکی از مصرف اینترنت کاربران ایرانی را به خود اختصاص داده است.

نکته دیگر اینکه تا پیش از این شرکت مخابرات 17 گیگ اینترنت بین‌الملل را به قیمت 25 هزار تومان ماهانه ارایه می‌کرد و کاربر قادر بود با 3هزار تومان هزینه بیشتر نسبت به تعرفه‌های پیشنهادی جدید، عملا میزان قابل توجه 7 گیگ اینترنت بین‌الملل بیشتر را در اختیار داشته باشد که بسیار به‌صرفه‌تر بود. همچنین پیش از این برای هر گیگ دانلود اضافه نیز مبلغ 1500 تومان در نظر گرفته شده بود که در تعرفه جدید این میزان 300 تومان افزایش داشته و به 1800 تومان رسیده است.

به همین جهت و روشنی بود که که حجم قابل توجهی از پیام‌های کاربران خطاب به وزیر ارتباطات نیز به همین موضوع کم بودن اینترنت بین‌الملل مربوط می‌شد و خواهان افزایش این 10 گیگ اینترنت بین‌الملل بوده‌اند.

کسب و کارهای پرمصرف اینترنت

درکنار کاربران عادی نباید از نظر دور داشت که کار عده بسیاری از مشاغل این روزها با اینترنت گره خورده است. طراحان سایت و طراحان گرافیکی از جمله کسلانی هستند که مرتب مجبور به دانلودهای زیاد از طریق اینترنت بین‌الملل هستند. از سوی دیگر تعداد بسیار زیادی از مشاغل همچون صاحبان سایت‌های تبلیغی کوچک، صاحبان سایت‌های خبری خرد و فروشگاه‌های اینترنتی کوچک که در خانه به فعالیت می‌پردازند هم ‌سایت‌هایشان در بین 500 سایت پرطرفدار ایرانی دیده نشده و طبیعی است که برای بارگذاری مطالبشان از حجم اینترنت بین‌الملل استفاده می‌کنند که مدل جدید ارایه اینترنت برای آنها به هیچ عنوان به صرفه نیست.

باتوجه به این که یکی از الویت‌های اصلی وزارت ارتباطات در دولت دوازدهم که رییس جمهور نیز به آن اشاره داشته است موضوع ایجاد اشتغال در حوزه فناوری اطلاعات است به نظر می‌رسد ایجاد محدودیت در اینترنت بین‌الملل باعث مختل شدن کار بسیاری از مشاغل می‌شود.

میزان مصرف اینترنت کاربران ایرانی

تاکنون تحقیق مشخص و روشنی در خصوص میزان مصرف اینترنت بین‌الملل کاربران ایرانی انجام نشده است. با این وجود نتایج تحقیق میدانی خبرنگار عصر ارتباط مشخص کرده که اگر تعداد کاربران فعال اینترنت در خانواده ایرانی به طور متوسط 3 نفر باشد و البته صرفا برای چک کردن شبکه‌های اجتماعی، ایمیل و جستجوهای ساده اینترنتی از اینترنت استفاده کنند و اصطلاحا کاربران کم مصرفی باشند، ماهانه هر خانوار حداقل نیاز به 20 گیگ اینترنت بین‌الملل دارد.

البته این میزان در حالتی است که از اینترنت بین‌الملل برای دانلود فیلم و سریال نیز استفاده نشود و دانلود فیلم و سریال از سرورهای داخلی و از حجم اینترنت داخلی انجام شود.

توجه داشته باشید که در بسیاری از خانواده‌های ایرانی تعداد کاربران فعال اینترنت بیش از 3 مورد کاربر کم-مصرفی است که ما تخمین زده‌ایم و لذا در خانواده‌های پرجمعیت‌تر که تعدادشان کم نیست این میزان حجم به هیچ‌وجه کافی نیست.

اما اگر همین 20 گیگ را نیز برای اینترنت بین‌الملل در نظر بگیریم باید گفت که میزان در نظر گرفته شده توسط مخابرات به مراتب کمتر از نیاز بالغ بر 80 درصد کاربران ایرانی است.

با توجه به جمیع این موارد و اعتراضات گسترده کاربران ایرانی به میزان 10 گیگ اینترنت بین‌الملل که توسط وزیر ارتباطات به پیشنهاد گذاشته شده واضح است که این سیستم تخصیص اینترنت و ایجاد محدودیت در استفاده از اینترنت بین‌الملل با انتقاد مواجه شده و با واقعیت‌های موجود امروز کشور تطبیق ندارد.

اظهارات گذشته جهرمی در اتاق بازرگانی

محمد جواد آذری جهرمی اما در حالی تعرفه‌های پیشنهادی و جدید مخابرات را در صفحه شخصی اینستاگرامش منتشر کرده که پیش از گرفتن رای اعتماد در مجلس به انتقاد از شیوه محاسبه قیمت اینترنت پرداخته بود.

جهرمی در جلسه‌ای که در اتاق بازرگانی تهران داشت بر این نکته تاکید داشت که باید تعرفه‌های اینترنت ثابت اصلاح شوند. وی حتی در این مقطع متذکر شده بود که شاید در نگاه اول تصور براین باشد که ارزان کردن سرویس به معنای کاهش درآمد باشد اما در بازار فناوری این اتفاق نمی‌افتد. آنطور که جهرمی در اتاق تهران مطرح کرده بود مثال این موضوع هم مصوبه 237 است که اردیبهشت 95 تصویب شد. آن زمان شاخص پهنای ترافیکی کشور، روی 200 گیگابیت برثانیه بود که حالا به 800 گیگابیت بر ثانیه رسیده است. یعنی سایز بازار ما 4 برابر بزرگتر شده و  بزرگ شدن 4 برابر بازار مدیون کاهش تعرفه بوده است. وقتی تعرفه را کاهش می دهیم، میزان مصرف بالا می‌رود، زمانی که میزان مصرف بالا رود، درآمد به جای قبلی بازمی-گردد.

در این مقطع جهرمی رسما اعلام کرد که ما نمی‌خواهیم سایز بازار را کوچک کنیم چراکه از زمانی که تعرفه مصوبه 237 ابلاغ شد تا به امروز، سایز بازار مخابرات کشور، 5 هزار میلیارد تومان بزرگتر شده است هرچند در ظاهر تعرفه‌ها کاهش پیدا کرده است.

جهرمی همچنین پیش از گرفتن رای اعتماد از مجلس گفته بود که یکی از کارهای جدی این است که قیمت سرویس‌ها را برای مردم کاهش دهیم و حقوق مصرف کننده را به رسمیت بشناسیم و تاکید کرده بود اگر ما سایز بازار را بزرگ نکنیم، تصمیم اشتباهی گرفته‌ایم و شکی بر آن نیست.

به نظر می‌رسد باتوجه به وقوف جهرمی بر مشکل اصلی در قیمت‌گذاری تعرفه‌ها لازم است که وی با رد تعرفه‌های گران قیمت و البته با حجم کم اینترنت بین‌المللی که ارایه شده به فکر حل مشکل ریشه‌ای این حوزه یعنی کاهش هزینه‌های مخابرات و زیرساخت باشد که البته در این میان بدون شک تعدیل صحیح و هدفمند نیروهای این دو شرکت می‌تواند گزینه‌ای جدی باشد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

با توجه به صحبت‌های وزیر ارتباطات پیش از تصدی بر سمت وزارت مشخص است که وی به خوبی از مشکل اصلی این حوزه که گران بودن اینترنت ثابت است آگاه است ولذا به نظر لازم است که با مقاومت در برابر خواست شرکت‌های اینترنتی مانع از کاهش حجم اینترنت بین‌الملل  ارایه شده توسط این شرکت‌ها و افزایش بیش از این نرخ اینترنت بین‌الملل شود.

از سوی دیگر نباید فراموش کرد که ایجاد فضای گلخانه‌ای برای تعداد محدودی از سایت‌های فعال در داخل با گران کردن اینترنت بین‌الملل نه تنها باعث رشد آنها نمی‌شود بلکه باعث می‌شود که در بلند مدت آنها وارد عرصه رقابت جهانی نشده و لزومی برای ارتقای کیفیت محتوای خود احساس نکنند.

در نهایت اینکه بی‌شک تلاش برای کاهش وابستگی به پهنای باند بین‌الملل و خروج بی‌بازگشت انبوهی از منابع مالی کشور از طریق اینترنت، هدفی صحیح و استراتژیک محسوب می‌شود. لیکن اگر این موضوع بدون در نظر گرفتن اقدامات جنبی، صرفا به بهانه و پوششی برای افزایش درآمد چند شرکت اینترنتی از جیب مردم تبدیل شود، بی‌شک با موجی از انتقادات مواجه خواهد شد.