گزارشی از آخرین نشست مقدماتی WSIS
علی شمیرانی - سومین نشست مقدماتی (Prepcom-3) فاز دوم اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعات تونس (WSIS) بعد از دو هفته برگزاری جلسات فشرده در دو نوبت شب و روز ساعت 9 شب جمعه به وقت ژنو به کار خود پایان داد.
این نشست اگرچه با اجماع نمایندگان حاضر ار سراسر دنیا در بخش‌های عمدهای از متون اجلاس همراه بود اما در عین حال موضوعاتی همچون راهبری اینترنت به نتیجه‌ای نرسیده و محل بحث در این خصوص باقی ماند.
در حالی که تنها 6 هفته به برگزاری فاز دوم اجلاس در تونس باقی مانده یوشیو اوتسومی دبیر کل اتحادیه جهانی مخابرات و دبیرکل اجلاس WSIS از نمایندگان کشورهای حاضر خواست تا با تمام وجود خود روی مسایل لاینحل باقی مانده تمرکز کرده و با دست‌یابی به بهترین راه‌کارها زمینه توسعه قدرتمندانه فناوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی جهانی را فراهم آورند.
اوتسومی که در آخرین نشست Prepcom-3 صحبت می‌کرد، خطاب به نمایندگان با تایید فعالیت زیاد آنها، خواستار افزایش تلاش‌ها شد.
وی گفت: در طول دو هفته‌ای که گذشت ما شاهد پیشرفت‌های زیادی بودیم که به تدوین سندی جامع برای فردای جامعه اطلاعات کمک زیادی به ما خواهد کرد.
وی افزود: به دست آوردن یک خروجی قوی از اجلاس هدف تمام نمایندگان است و ما باید برای تحقق این امر سخت بکوشیم و اگر ما خواستار ایجاد جامعه اطلاعاتی و عادلانه هستیم نمی‌توانیم اجازه دهیم که اجلاس نهایی با شکست مواجه شود.
برنامهریزی برای دور جدیدی از نشست‌ها
اما به دنبال عدم توافق روی بخش‌های کوچک اما بسیار بحث‌برانگیز اسناد اجلاس، نمایندگان در حال برنامهریزی برای گردهمایی مجدد جهت حل مسایل مورد اختلاف همچون شرایط اجرای برنامه عمل WSIS و پیگیری آن، برخی از بخش‌های سند سیاسی و راهبری اینترنت، هستند.
بر این اساس و مطابق مرسوم Prepcom-3 معلق محسوب شده و جلسات جدیدی با گروه‌های مذاکره‌کننده جهت توافق بر سر مسایل باقی مانده به ریاست جانیس کارکلینس مدیر نشست‌های مقدماتی فاز دوم اجلاس تونس تشکیل خواهد شد.
این نشست‌ها نیز در خصوص مسایلی همچون فصل مسایل اجرایی (فصل 1) راهکارهای مالی (فصل 2) پیگیری‌ها (فصل 4) خواهد بود. در این نشست‌ها همچنین بخش سیاسی سند نیز نهایی خواهد شد.
همچنین فصل سوم (راهبری اینترنت) که از بحث‌برانگیزترین موضوعات این نشست نیز بود در صورت لزوم تا زمان برگزاری اجلاس تونس ادامه می‌یابد تا به نتیجه مشخصی برسد.
در Prepcom3 توافق شد که گروه مذاکره‌کننده اجلاس با برگزاری دو جلسه 2 تا سه روزه در ماه اکتبر در ژنو موضوعاتی همچون، یک بخش از سند نهایی سیاسی، بخش‌های بازمانده فصل راه‌کارها و مکانیزم‌های مالی و سایر مسایل باقی مانده در فصل 1 و 4 را با توافق و اجماع به پایان برسانند.
حاضران در آخرین نشست مقدماتی همچنین با سپردن تصمیم در خصوص محل، زمان و چگونگی برگزاری ادامه نشست‌ها به دفتر WSIS یا کمیته راهبری نیز موافت کردند.در این نشست همچنین توافق شد که خروجی‌های اجلاس به دو قسمت سند سیاسی و سند عملیاتی تفکیک شود.
آنچه بر راهبری اینترنت گذشت
در آخرین نشست مقدماتی WSIS بحث بر سر راهبری اینترنت بیشتر متمرکز بر گزارش گروه کاری مشارکت‌کنندگان (Multi-stakeholder) در موضوع راهبری اینترنت بود که کار خود را از فاز اول اجلاس WSIS ژنو و به منظور تحقیق و ارایه پیشنهادات ممکن برای آینده راهبری اینترنت در دنیا آغاز کرده بودند.
گزارش نهایی این گروه 18 جولای در ژنو ارایه شد که به ضمیمه این گزارش اظهارات کلیه مشارکت‌کنندگان که حاصل دو هفته بحث و مذاکره بود نیز آمده بود.اما این گزارش از سوی نمایندگان حاضر و با اعلام ابهاماتی در خصوص مسایلی از اسپم‌ها و جرایم مجازی گرفته تا هزینه اتصالات دو طرفه و به ویژه، مدیریت منابع حساس اینترنت همچون نامهای دامنه و سیستم‌های آدرس IP با ابهام مواجه شد.
در این میان و در شرایطی که نمایندگان کشورهای در حال توسعه از یک سو بر نیاز فوری به ارایه روش‌های نوین برای مدیریت و مکانیزم‌های جدید برای مشارکت جهانی در هدایت و راهبری اینترنت تاکید می کردند، از سوی دیگر گروه‌های دیگری به رهبری آمریکا قرار داشتند که معتقد بودند وضع فعلی از ثبات و تضمین لازم برخوردار است.
امااین سناریو ناگهان تغییر کرد و در حالی که دو روز به پایان نشست مانده بود نماینده انگلستان به نمایندگی اتحادیه اروپا اقدام به ارایه یک طرح جدید کرده و به این ترتیب به شکلی شفاف از موضع قبلی خود فاصله گرفتند.
این پیشنهاد شامل یک چارچوب جدید برای یک مشارکت بینالمللی بود که به موجب آن درخواست برای شکلگیری واحدی از گروه‌های چندگانه ذینفع مطرح شده بود تااین گروه‌های نیز اقدام به ارایه راه‌کاری جهت مشارکت بینالمللی دولت‌ها در مسأله آدرس‌های IP، نامهای دامنه و تغییر‌نام کدهای کشوری کنند.
در این خصوص سایر کشورها نیز پیشنهادات خود را ارایه کردند و بر این اساس تا کنون 9 پیشنهاد ارایه شده و کار با ادامه اظهارنظرهای جدید تا زمان برگزاری اجلاس تونس ادامه خواهد یافت.
اجرا و پیگیری
یکی دیگر از دستور جلسات کلیدی سومین نشست مقدماتی اجلاس WSIS شامل بررسی مکانیزم‌های مالی جهت تحقق برنامه عمل WSIS و تدوین روش‌های مالی برای آینده طرح‌های اجرایی و پیگیری تعهدات اجلاس بود.
بر اساس توافق 175 کشور حاضر در فاز اول اجلاس ژنو اجرایی بودن و قابلیت کنترل کلیه طرحها و تعهدات از جمله مهمترین مسایل به شمار می‌رود و این موضوع نه تنها به خروجی‌های موفق در فاز دوم بلکه به ادامه آنها بعد از اجلاس مربوط می‌شد.
بر اساس پیشنهادات مختلفی که در آخرین نشست مقدماتی مطرح شد بسیاری از نمایندگان حاضر از رویکرد تشکیل یک گروه چندگانه از یک یا چند آژانس سازمان ملل با توجه به زمینه تخصصی و کاری آنها برای پیشبرد این موضوع حمایت کردند.سایرین نیز معتقد بودند که دبیر کل سازمان ملل می‌بایست شخصاً مسایل مربوطه را پیگیری کند.اما در این میان یکی از مهمترین مسایلی که موجب قفل شدن مذاکرات شده و باقی ماند به نقش آژانس‌های مختلف به ویژه ITU در کنار وظایف در حال افزایش WSIS باز می‌گشت. گزارش مکانیزم‌ها و ارتباط آن میان راهکارهای پیگیری طرحها و تعهدات WSIS و نحوه اجرای بیانیه هزاره سازمان ملل نیز برای برخی از نمایندگان مبهم باقی ماند.
مکانیزم‌های مالی توسعه ICT
موضوع یافتن راهکارهای موثر مالی جهت کمک به توسعه فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی در مناطق مختلف دنیا در فاز اول اجلاس WSIS در ژنو مطرح شد.
به این ترتیب و در نتیجه نیافتن راه‌کاری مطمئن جهت تحقق این امر بود که نمایندگان در فاز اول اجلاس از دبیر کل سازمان ملل خواستند تا نسبت به تشکیل یک گروه ضربت مکانیزم‌های مالی (TFFM) اقدام کند.گزارش نهایی این گروه نیز به عنوان مقدمه‌ای برای بحث‌های آتی در دومین نشست مقدماتی ارایه شد. در دومین نشست مقدماتی نیز بخش‌های عمدهای از این گزارش و فصل دوم (مکانیزم‌های مالی) به توافق رسید و تنها بخش اندکی به نشست سوم مقدماتی ارجاع شد.
در این خصوص با اشراف به نقش کلیدی بخش خصوصی، محورهایی که در نشست مقدماتی دوم به توافق حضار رسید روی موارد زیر متمرکز بود.
ـ طراحی برنامه‌های توسعه ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات
ـ زیرساخت‌های منطقه‌ای و نقاط تبادل اینترنت
ـ کمک به کشورهای کمتر توسعه یافته و جزایر کوچک جهت کاهش هزینه‌های تراکنش از طریق حمایت‌های بینالمللی
ـ درگیر ساختن فناوری اطلاعات و ارتباطات با طرحها و استراتژی‌های بنیادین کشورها به ویژه در زمینه سلامت عمومی، آموزش، کشاورزی و محیط زیست
ـ کمک به ایجاد و شکلگیری شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ (SMMEs)
ـ بازبینی مقررات ICT
ـ حمایت از بخش‌های دولتی و غیردولتی که به ارایه خدمات ICT به عموم می‌پردازند.
اما در عین حال و در شرایطی که مانع بزرگی بر سر راه تصویب این بخش وجود نداشت به علت کمبود وقت، نشست مقدماتی سوم موفق به نهایی کردن فصل 2 نشد.
تعهدات سیاسی
به علاوه، بخش سیاسی سند تونس برخلاف انتظار به یک موضوع بحث‌برانگیز تبدیل شد. مخالفت‌ها نیز بیشتر حول این محور بود که آیا متن اولیه می‌بایست همان متن اصلی در بیانیه ژنو باقی می‌ماند یا اینکه می‌بایست تغییراتی در آن ایجاد شود چرا که در اولین نشست مقدماتی توافق شده بود که مسایلی که در ژنو موردتوافق قرار گرفته نباید بازگشایی شود.
موضوعاتی چون نرم‌افزارهای متن باز و اختصاصی، دسترسی به اطلاعات، مدیریت متون مضر،اهمیت حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی درجامعه اطلاعاتی، آزادسازی تجارت، قصور در کاهش شکاف دیجیتال و تنظیم نقش دولت‌ها از جمله بحث‌های مطرح دراین بخش بودند.با پایان یافتن آخرین نشست مقدماتی WSIS تقریباً 50 درصد متن این قسمت نیز بی‌نتیجه مانده و این سند نیز دوباره به عهده گروه‌های مذاکره‌کننده گذاشته شد.
دستاوردهای کلیدی سومین نشست مقدماتی WSIS
کلیدی‌ترین دستاوردهای این نشست در دو بخش خلاصه می‌شد:
1 ـ تقریباً 80 درصد از فصل سوم سند WSIS (شامل راهبری اینترنت) طراحی شده و مورد توافق قرار گرفت.
2 ـ توافق و اجماع بر ضرورت هماهنگ ساختن رویکرد بینالمللی بر سر موضوعاتی همچون اسپم، تجارت الکترونیکی، جرایم مجازی، هزینه ارتباطات بینالمللی اینترنت، چند زبانی و ایجاد ظرفیت‌های جدید برای توسعه ICT
ایجاد دو زیر کمیته
در همین خصوص و در پایان سومین نشست مقدماتی دو زیر کمیته جدید نیز شکل گرفتند:
1ـ زیرکمیته A جهت پیگیری موضوع راهبری اینترنت
2ـ زیرکمیته B جهت برنامه اجرا، مکانیزم‌های مالی، پیگیری‌های بعد از اجلاس و سند سیاسی
مشارکت‌کنندگان در سومین نشست مقدماتی WSIS
در مجموع 1925 مشارکت‌‌کننده در این رویداد دو هفته‌ای در بخش‌های زیر حضور داشتند:
ـ 1047 نفر از نمایندگان دولتی 152 کشور دنیا
ـ 635 نفر به نمایندگی از 200 نهاد غیردولتی (NGO) و نهادهای جامعه مدنی
ـ 152 به نمایندگی از 54 نهاد وسازمان بینالمللی
ـ 73 نفر به نمایندگی از 36 نهاد تجاری
ـ 18 نفر به نمایندگی از 6 نهاد وابسته به سازمان ملل
پیش به سوی اجلاس تونس
در این اجلاس گذشته از جلسات اصلی، جلسات متعددی در سطح بالا به همراه رویدادهای رسانه‌ای در سه روز برگزاری اجلاس برنامهریزی شده است.
در این اجلاس بر نقش بخش خصوصی و جامعه مدنی در شکلگیری جامعه جدید اطلاعاتی و سران کشورهای جهان تاکید خواهد شد.
به علاوه برای برگزاری بیش از 230 رویداد جداگانه موازی با اجلاس از سوی سازمان‌های جامعه مدنی، نهادهای تجاری، نمایندگان ملی نیز برنامهریزی شده است.
- ۸۴/۰۷/۱۱