| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
عباس سیاح طاهری – ایرانی‌ها سال‌هاست که طعم فیلترینگ و مسدودسازی بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و سایت‌های پرطرفدار را چشیده‌اند. اما واقعیت آن است که مسدودسازی برخی از سایت‌ها و خدمات پرکاربرد، اگر برای کاربران ایرانی، سرگردانی، از بین رفتن سرمایه‌های مادی و معنوی و آه و ناله داشت، برای برخی شرکت‌ها و افراد، پولساز و سودمند بوده است.
رضا حسینی - اگر جزو کاربران فعال اینترنت باشید حتما با وبسایت آپارات که در حال حاضر می‌توان آن را یک پلتفرم مجازی ایرانی لقب داد، آشنایی دارید.
تیم نظارتی آپارات علاوه بر ایجاد محدودیت و قطع دسترسی کانالهای پخش زنده با موضوع گردهمایی سازمان منافقین، تمامی محتواهای ویدیویی که از این سازمان به شیوه‌های متفاوت بر روی سرویس بارگذاری شده است را بررسی و حذف کرده‌اند.
به گزارش فارس، روابط عمومی آپارات اعلام کرد: عصر روز گذشته جمعه ۲۷ تیرماه و همزمان با شروع پخش زنده گردهمایی سازمان منافقین از شبکه‌های تلویزیونی و اینترنتی معاند، پخش زنده سرویس آپارات نیز از طریق چندین کانال که این گروه از پیش ایجاد کرده بودند به عنوان محل پخش معرفی شد.
در این زمان ۴ کانال آپارات معرفی شده در اطلاع رسانی‌های گروه منافقین یکی پس از دیگری مسدود شدند و تلاش‌های آنها برای بهره برداری از کانالهای جدید‌تر ادامه داشت که البته هر کدام به سرعت توسط تیم پشتیبانی آپارات در کمتر از یک دقیقه از بهره‌برداری مسدود شدند. سپس به منظور کنترل شرایط و توقف سوءاستفاده این سازمان از سرویس پخش زنده آپارات، امکان ثبت نام کلیه کاربران تا پایان این گردهمایی از دسترس خارج شد.
همچنین تیم نظارتی آپارات علاوه بر ایجاد محدودیت و قطع دسترسی کانالهای پخش زنده با موضوع گردهمایی سازمان منافقین، تمامی محتواهای ویدیویی که از این سازمان به شیوه‌های متفاوت بر روی سرویس بارگذاری شده است را بررسی و حذف کرده‌اند. این تلاش‌های نظارتی همچنان ادامه دارد و آپارات اجازه انتشار هیچ ویدیویی از این گروه منافق را به هیچ کاربری نخواهد داد.
در پایان این حقیقت بر کسی پوشیده نیست که آپارات با فعالیت مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک سرویس کاربر محور، در کنار مردم است و همواره از سازمان منافقین اعلام برائت و انزجار کرده است.
لیست این کانالهای پخش زنده که همگی از خارج از کشور ساخته و مدیریت می‌شدند عبارتند از:
• https://www.aparat.com/hamedTV2020
• https://www.aparat.com/pakeshadi
• https://www.aparat.com/samaneweb
• https://www.aparat.com/tehranOnline
کارشناس حوزه رسانه گفت: پلت‌فرم‌ها و توسعه‌دهنده‌‌های فضای مجازی کشور بدون در نظر گرفتن ماده یکم برنامه پنجم توسعه گسترش یافته و پیوست فرهنگی ندارد.
ابوذر منتظر قائم کارشناس حوزه رسانه درباره حضور دختران نوجوان در فضای اینستاگرام گفت: مجلس باید از دولت بپرسد که چرا پلت‌فرم‌ها و توسعه‌دهنده‌‌های فضای مجازی کشور بدون در نظر گرفتن ماده یکم برنامه پنجم توسعه انجام شده است و پیوست فرهنگی ندارد؟
وی افزود: به چه حقی دولت با سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه ششم توسعه مسأله پیوست فرهنگی لحاظ نشده بود و قرار بود ماده یکم برنامه پنجم توسعه جزو احکام دائمی باشد، چرا دولت مسأله پیوست فرهنگی را از برنامه‌های توسعه حذف کرد که حالا شاهد تبعات آن باشیم؟
این کارشناس فضای مجازی عنوان کرد: زمانی که شبکه‌های داخلی راه‌اندازی می‌شوند ممکن است تهدیداتی داشته باشند، اما فرصت آن این است که ضوابط و معماری بومی خود را به خارج از مرزها تحمیل کنیم و آنها کسب و کارهای خود را در اتمسفر تنفسی فرهنگ ایران شکل می‌دهند نه اینکه مثل یک زائده سرطانی ضربه‌ای به ما بزنند که متأسفانه در بعضی پلت‌فرم‌های ایرانی این مسأله به وجود آمده و این وضعیت بین پلت‌فرم‌ها نوعی درگیری درست کرده است که بعضی مشکلات داخل فضای مجازی داخلی اتفاق می‌افتد و حالا کارآفرین ایرانی با قوه قضاییه درگیر شده است.
وی در برنامه گفتگوی اجتماعی با بیان مصداقی درباره پلت‌فرم‌های آسیب‌زننده تشریح کرد: مصداق این موضوع شبکه آپارات است که محتوای آلوده ضد خانواده و اخلاق و حتی سیاسی زیاد دارد و در حال حاضر ماجرای آن در دادسرا پیگیری می‌شود.
منتظر قائم با اشاره به اینکه اگر از قبل مسأله پیوست فرهنگی جدی گرفته بودیم، امروز با این مسائل روبهرو نمی‌شدیم، گفت: متأسفانه ما فضایی را باز کردیم و می‌گوییم هرکاری دوست دارید، انجام دهید و بعد که جلو می‌رود به دیوار شرع و قانون می‌خورد. بعد ما مظلوم نمایی می‌کنیم که چرا دستگاه قضایی به این شبکه‌های مجازی ایراد می‌گیرد، اما مشکل ما بود که پیوست فرهنگی را برداشتیم.
این کارشناس حوزه مجازی افزود: توجه به مسأله معماری هم اهمیت دارد و به عنوان مثال آشپزخانه اوپن را مطابق با فرهنگمان نمی‌دانیم و اینستاگرام هم یک پلتفرم تصویرمحور است که می‌گوید با محوریت خودت یک تصویر ثبت کن؛ یعنی اول خودت که این موضوع مربوط به تبرج و خودنمایی می‌شود که با فرهنگ ما سازگار نیست.
وی درباره تناقض‌های رفتاری ما در حوزه شبکه‌های اجتماعی تشریح کرد: ما اعتراض می‌کنیم که چرا بچه‌های ما بی‌حجابند، اما ابزار تبرج را در اختیار آنها گذاشتیم و مفاهیم زندگی را با رفتاری عملی و پراگماتیستی از بین بردیم بعد انتظار داریم نظام فرهنگی و اجتماعی از بین نرود.
منتظر قائم تصریح کرد: مسلم است که دختران به دلیل ویژگی‌های ذاتی دنبال دیده شدن هستند، اما خدا برای آن هم ضابطه‌ای گذاشته است. بعضی مسئولان می‌گویند فلان اپلیکیشن را برای بچه‌های خود ممنوع کرده‌اند، اما دیگران آزادند هرکاری می‌خواهند انجام دهند و چنین فردی مسئولیت حاکمیتی را انکار می‌کند.
وی با بیان اینکه در این شرایط باید مردم را نجات داد، افزود: شاید ۵ درصد شبکه‌های اجتماعی با ما سازگار باشد، اما از اساس مشکل دارد و باید به آنها گوشزد کنیم که حقوق خود را بدانند و آن را مطالبه کنند تا کسی نتواند این حقوق را علیه ما به کار گیرد و به‌شیوه‌ای جلوه دهد که انگار به شما خدمت کرده است.
به گزارش رادیو گفت‌وگو این کارشناس فضای مجازی درباره درس سواد رسانه‌ای در مدارس و مشکلاتی که بیان نمی‌شود، عنوان کرد: طیفی که پشت سر بدبختی‌های کشور است از تدریس این کتب استقبال بسیاری می‌کند و برای این موضوع کتاب چاپ می‌کند، چون حجم زیادی از مسأله در این نوع تدوین متون انکار می‌شود و همه افراد مقصر قلمداد می‌شوند و هیچ کدام از اشکالات شبکه یا زیرساخت در آن گفته نمی‌شود. معمولاً شما کلمه‌ای در اظهارات مسئولان مانند وزیر ارتباطات یا کتب تدوین شده در این رابطه نمی‌بینید.
منتظر قائم درباره جرایم در حوزه فضای مجازی گفت: آمار رسمی کشور درباره میزان جرائم فضای مجازی نشان می‌دهد سال ۹۸ حدود ۷۷ درصد نسبت به سال ۹۷ با افزایش جرایم در فضای مجازی روبهرو بودیم و در یک سال حدود دوبرابر شده است. تا چه زمانی باید این روند ادامه پیدا کند آیا باید پرونده قضایی دهیم یا اصلاح زیرساختی اتفاق بیفتد؟
پیرو بازنشر ویدئویی موهن در سایت آپارات، ساترا به عنوان نهاد تنظیم گر این حوزه با اخطار به این رسانه، برای حذف ویدئوی مذکور دستورات لازم را صادر کرد.
روابط عمومی ساترا اعلام کرد: در شرایطی که رسانه های خارجی بدون هیچ محدودیت و نظارتی در کشور فعالیت دارند و بی شرمانه ترین توهین ها و محتواها در انفعال مسئولین مربوطه منتشر می شود، رسانه های داخلی با جدیت در تلاش هستند تا جایگزین مطلوبی برای سرویس های خارجی باشند.
پایبندی رسانه های داخلی به اهداف و ارزش های ایران اسلامی را به صورت صادقانه در وقایعی نظیر شهادت سردار سپهبد سلیمانی و بحران شیوع ویروس کرونا در کشور مشاهده کرده ایم.
بدیهی است در حال حاضر با توجه به پیچیدگی شرایط و نیز تحولات فناوری، رسانه ها نیازمند تقویت سازوکارهای نظارتی و پالایش محتوا هستند. اگرچه ساترا مجدانه پیگیر بهبود سازوکارهای مذکور بوده و تلاش های خوبی نیز از سوی رسانه ها در این خصوص صورت گرفته است، هنوز به نقطه مطلوب نرسیده ایم و این مسیر رو به جلو تداوم دارد.
با توجه به اتفاق اخیر در انتشار محتوای موهن به نظام و ارزش های جمهوری اسلامی ایران از طریق حساب های کاربری رسانه آپارات، کاربر منتشرکننده و رسانه به طور قطع در این زمینه مسئولیت داشته و ساترا با جدیت با این اتفاق برخورد متناسب خواهد داشت.
پیرو تاکیدات قبلی، ساترا محوریت تمرکز خود را بر بهبود سازو کارهای نظارت بر محتوا و کاهش ریسک انتشار محتوای نامناسب به صورت نظام مند قرار داده است.
به گزارش فارس، ساترا همواره از رسانه های بومی و داخلی در مقابل رقبای خارجی حاضر در کشور دفاع خواهد کرد و انتظار دارد رسانه آپارات براساس توضیحات ارائه شده، امکان انتشار محتواهای مشابه را به طور کلی مسدود کند.
به گزارش فارس، پس از اینکه طی روزهای اخیر سایت «آپارات» (سایت اشتراک‌گذاری ویدئو) در روزهای اخیر دچار اختلال شد مدیر سایت آپارات درباره این اختلال نوشت: متاسفانه به دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی از طرف شرکت ثبت‌کننده دامنه، آپارات بدون اطلاع قبلی، ناگهان از دسترس خارج شد. در حال انتقال به شرکت ثبت دامنه جدید هستیم، امیدواریم این فرایند بیش از یک روز زمان نبرد.
قبح‌زدایی اجتماعی از تابوها، در برنامه‌های یک سایت اشتراک ویدئو برای تضمین درآمد
محمد صادق عابدینی - بازداشت عوامل یک سایت مشهور دانلود فیلم و تعطیلی آن سایت، بار دیگر توجه‌ها را به سمت سایت‌های ارائه‌دهنده خدمات دانلود فیلم و ویدئو معطوف کرد؛ سایت‌هایی که بیشترین بهره را از حذف رقبای غیرمجاز خود می‌برند؛ مجموعه‌هایی که ادعا دارند طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت دارند و از انواع رانت‌ها برای ادامه فعالیت‌شان بهره می‌برند. اما تا چه حد ادعای این سایت‌ها را می‌توان قبول کرد. برای روشن‌شدن صحت این ادعا می‌توان سری به محتوای برخی VODها زد.
یوتیوب ایرانی!
سرشناس‌ترین VOD ایرانی سایت«آپارات» است؛ سایتی که از زمان فیلتر شدن «یوتیوب» در ایران، به عنوان «یوتیوب ایرانی» شناخته می‌شود. خبرگزاری آلمان چند ماه بعد از راه‌اندازی «آپارات» در گزارشی به این وبسایت ایرانی می‌پردازد و می‌نویسد: در وبسایت «آپارات» نیز همچون «یوتیوب» کاربران می‌توانند بدون نیاز به دعوتنامه به عضویت سایت درآیند و ویدئو به اشتراک گذارند. «آپارات» هم باز مثل «یوتیوب» امکان دانلود ویدئو ندارد و کاربران تنها می‌توانند ویدئوها را با ورود به وبسایت تماشا کنند. «آپارات» برای دسترسی آسان‌تر کاربران به ویدئوها، گروه‌های مختلف موضوعی تعریف کرده است که کاربر می‌تواند ویدئوها را در یکی از این گروه‌های مرتبط به اشتراک گذارد. دیگر کاربران نیز با مراجعه به گروه‌های موضوعی، می‌توانند سریع‌تر و آسان‌تر ویدئوی موردنظر خود را پیدا کنند. این گروه‌های موضوعی عناوینی چون طنز، شخصی، خبری، حیوانات، تبلیغات، هنری، ورزشی، فیلم و تفریحی را شامل می‌شود. نکته مهم در گزارش DW پرداختن به بارگذاری ویدئوهایی با «رعایت شئونات اسلامی» است.
این گزارش می‌افزاید: گردانندگان «آپارات» همچنین تأکید دارند که «به اشتراک گذاشتن ویدئوهایی که مغایر با قوانین و مقررات جاری کشور و مصداق توهین به نظام، شخصیت‌های مذهبی، کشوری و لشکری باشد، ممنوع است.» این وبسایت به صراحت اعلام کرده است که همه فیلم‌های به اشتراک گذاشته در «آپارات» بازبینی می‌شوند و اگر محتوا مغایر با شئونات اسلامی و قوانین کشور باشد، به سرعت حذف خواهد شد. «آپارات» نیز همچون «یوتیوب» که به تقلید از آن ساخته شده است، پربیننده‌ترین ویدئوهای هفته را معرفی می‌کند. نگاهی به پربیننده‌های این وبسایت حاکی از آن است که بیشتر ویدئوهای با موضوع طنز، سرگرمی و مذهبی برای کاربران این وبسایت جذاب است.
یوتیوب ایرانی، اسلامی هم هست؟!
با این اوصاف، تصور اولیه این است که در «آپارات» قرار است با فضایی روبهرو شویم که در آن «رعایت اصول اسلامی» شده باشد، اما کافی است نگاهی به محتوای برخی از ویدئوهای بارگذاری‌شده در این سایت بیندازیم تا مسئله شکل بهتری پیدا کند.
ابتدا باید تأکید کرد که «آپارات» چند سالی است از یک سایت به اشتراک گذارنده ویدئو فاصله گرفته و با مشارکت بخش خصوصی و تولیدکنندگان غیر دولتی آثار ویدئویی اقدام به تولید برنامه‌های اینترنتی می‌کند. «آپارات» همچنین «فیلیمو» را دارد که مدعی ارائه هزاران عنوان فیلم و سریال ایرانی و خارجی است.
طبق آمار ارائه شده توسط«آپارات» تولیدات اختصاصی این سایت شامل 62 عنوان برنامه می‌شود که در زمینه‌های مختلفی تولید می‌شود. از برنامه‌های گفت‌و‌گو‌محور گرفته تا برنامه‌های گزارشی و فان و توجه ویژه‌ای که در این میان به حوزه‌هایی مانند سینما و موسیقی می‌شود. «آپاراتچی»، «تاپ‌تن»، «شیش و چهای»، «ویدئوگرام»، «آبان»، «رزم آور»، «جعبه‌سیاه»، «ورود ممنوع»، «فصل زندگی» و «دیش و میش» برخی از عناوین تولیدات این سایت است.
پوشش‌های ناهنجار با شعار رفتار قانونی
به طور کل حجاب و نوع پوشش اسلامی بانوانی که در این برنامه‌ها حضور دارند، با آنچه در عرف جامعه به عنوان پوشش مناسب یاد می‌شود، فاصله زیادی دارد چه آن زن به عنوان مجری در برنامه حضور داشته باشد و چه به عنوان مهمان یا مصاحبه‌شونده مردمی! وسعت این موضوع تا حدی است که این تصور را به وجود می‌آورد که «آپارات» عامدانه به این سمت حرکت کرده‌است تا فضایی را شکل دهد که با ایجاد جاذبه‌های زنانه و نگاه‌های جنسیتی، بیننده‌های ویدئوها را بالا ببرد، افزایش کلیک‌ها برای تماشای ویدئوهای اینچنینی می‌تواند تضمین‌کننده رنکینگ مناسب سایت و ادامه درآمدزایی برای گردانندگان این سایت باشد. این سیاست نه‌تنها در ویدئوها بلکه در محتوای برنامه‌ها هم دیده می‌شود. قبح‌زدایی از برخی مسائل اجتماعی شاید دومین راهکاری باشد که برنامه‌سازان «آپارات» برای ایجاد جاذبه سراغ آن رفته‌اند. برای نمونه کافی است نگاهی بیندازیم به بخش از برنامه «کوچه به کوچه» که در آپارات منتشر شد. ویدئویی از این برنامه اخیراً در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در آن از افرادی در خیابان «لاله‌زار» تهران درباره «عرق‌خوری» و نوع مشروباتی که در گذشته مصرف می‌کرده‌اند، سؤال می‌شود! علاوه بر این در ویدئوهای آپلود شده در این سایت، تصاویر مجالس عرق‌خوری، نیز وجود دارد که مشخص نیست بر چه مبنایی این ویدئوها در سایتی که مدعی فعالیت بر اساس موازین اسلامی است، آپلود شده‌است.
در برنامه دیگر این سایت یعنی «شبکه صفر»، گزارش میدانی «صفر درجه» پخش می‌شود. در یکی از قسمت‌های این برنامه که با عنوان«با نیاز جنسی‌مون باید چی‌کار کنیم؟» از مردم سؤال می شود که چطور نیاز جنسی‌شان را برآورده می‌کنند؟ در نهایت نیز بحث به ازدواج موقت یا رابطه جنسی با یک دوست کشیده‌می‌شود و جالب است که اکثراً در جواب‌های منتشر‌شده معتقدند رابطه جنسی با یک دوست بهتر از ازدواج موقت است.
ترویج سبک خاصی از زندگی در ویدئوهای اجتماعی آپارات کاملاً به چشم می‌آید. از جمله ویدئوهایی که در آن از مخاطبان پرسیده می‌شود«آیا با دوست دخترت ازدواج می‌کنی؟»، یا از مردم پرسیده می‌شود حاضرند با یک روحانی ازدواج کنند؟ برنامه «آبان» این سایت نیز بر اساس دیدگاه‌های فمینیستی تولید می‌شود که از نظر فرهنگ اسلامی مذموم شمرده می‌شود.
ویدئوهای آپلود‌شده توسط کاربران این سایت نیز قابل‌توجه است، از دابسمش‌ها و کلیپ‌های تولید‌شده که در آنها دختر‌ها‌ی بدون حجاب و با پوشش نامناسب حضور دارند گرفته تا مجریانش که کاملاً کشف حجاب کرده‌اند مانند برنامه «قانون به زبان ساده» که در آن نرگس توسلیان دختر شیرین عبادی، به همراه سپیده عبدی به بررسی برخی مسائل حقوقی می‌پردازند و در آن آشکارا برخی از مسائل حقوقی اسلامی زیر سؤال برده می‌شود یا مورد تشکیک قرار می‌گیرد؛ مانند بیان اینکه مردها بعد از دستگیری برای فرار از اتهام رابطه نامشروع یا زنا به دروغ می‌گویند که صیغه کرده‌اند یا در برخی از این ویدئوها توسلیان درباره شهادت زن در محاکم می‌گوید شهادت چهار مرد برای حکم زنا و تأثیر نداشتن شهادت زنان در اینباره جزو «احکام تبعیض‌آمیز» است. این موارد تنها بخشی از ایرادات متعددی است که به فعالیت «آپارات» وارد است. این سایت همچنین زمانی با بارگذاری و انتشار ویدئوهایی درباره «عرفان حلقه» به تبلیغ تفکرات انحرافی متهم بوده است.
چیدمان هدفمند سایت توسط چه کسی صورت می‌گیرد؟
شاید گفته شود سایت تنها محل برای انتشار اینگونه آثار است، اما چه کسی غیر از مدیران «آپارات» این نوع ویدئوها را در صفحه اصلی سایت فیچر می‌کنند و آیا می‌توان پذیرفت یک ویدئو بدون اینکه محتوایش بازبینی شده‌باشد، در سایت آپلود شده و سر از صفحه اصلی سایت در بیاورد؟
نظارت بر محتوای سایت‌هایی مانند «آپارات» که به واسطه فعالیت قانونی، از نظر خانواده‌ها سایت پاک به شمار می‌رود، خواسته‌ای است که باید بیش از گذشته از سوی متولیان نظارت بر محتوای فضای مجازی بر آن تأکید شود. قطعاً در این بین نگاه به اصالت فیلم‌های سینمایی خارجی بارگذاری‌شده در «آپارات» و «فیلیمو» می‌تواند نکات خوبی را درباره میزان رعایت حقوق مؤلفان در سایت‌های ایرانی مدعی قانون‌گرایی به نمایش بگذارد.
منبع: روزنامه جوان
