| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
احمد محمدغریبان – مساله کاهش وابستگی به بسترها، پلتفورم‌ها و سیستم‌های عامل با کلیدواژه «استقلال سایبری» مساله جدیدی در کشور ما محسوب نمی‌شود و در دولت‌های مختلف دنبال شده است.
معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در راستای ماموریت ایجاد و توسعه سیستم عامل تلفن همراه هوشمند، فراخوانی منتشر کرد.
به گزارش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور ایجاد و توسعه سیستم عامل تلفن همراه هوشمند فراخوان عمومی اعلام کرد.
در فراخوان منتشر شده معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات، آمده است: در راستای اجرای بند ۱۸ اهداف عملیاتی سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و به منظور شناسایی ظرفیت های فنی و اجرایی ایجاد و توسعه سیستم عامل داخلی تلفن همراه هوشمند، از بین اشخاص حقیقی و حقوقی شامل شرکت های خصوصی، غیردولتی و سازمان های مردم نهاد که تا تاریخ بیستم دی ماه ۱۴۰۱ دارای حداقل یک سیستم عامل عملیاتی نصب شده بر روی گوشی هوشمند باشند برای ارزیابی دعوت به عمل می آید.
داوطلبان حداکثر تا تاریخ فوق برای دریافت شرایط ارزیابی و حمایت، درخواست های خود را به همراه رزومه فنی و سوابق کاری مرتبط به نشانی رایانامه dti@ict.gov.ir ارسال کنند.
گفته میشود حدود ۵۰۰ نمونه از یک گوشی ایرانی که مجهز به سیستمعامل اندروید ایرانی است از سوی یک شرکت داخلی به سفارش وزارت ارتباطات ساخته شده است، باید دید که این تصمیم چقدر با اقبال مواجه خواهد شد
«موبایل مجهز به اندروید ایرانی، تا شهریورماه به بازار می‌آید.» خبری کوتاه که در چند روز اخیر یکی از مهمترین و پربازدیدترین اخبار روز بوده است. این نسخه از موبایل و سیستم عامل آن که گفته‌می‌شود از سرویس‌های گوگل بی‌نیاز شده و دسترسی سرویس‌های گوگل را به شکل کامل قطع کرده است، با سر و صدای زیادی همراه بوده است تا حدی که وزیر ارتباطات هم در این‌باره واکنش نشان داد و در‌خصوص پیگیری این سیستم توضیحاتی ارائه کرد. اما تفاوت‌های حائز‌اهمیت اندروید ایرانی و معمولی چیست؟ اما و اگرهای سیستمعامل اندروید ایرانی در چه چیز خلاصه میشود؟
اندروید به زبان ساده
Android به زبان ساده سیستم عاملی است برای دستگاه‌های موبایل و گوشی‌های هوشمند که توسط بیش از 30 کمپانی معروف پشتیبانی میشود. اندروید اوپن‌سورس است و توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از Android SDK انواع اپلیکیشن اندروید را برای این سیستم عامل بنویسند. در واقع اندروید بستری را فراهم میکند تا برنامه‌نویسان اپلیکیشن اندروید بتوانند هرچه سریع‌تر و بهتر برنامه‌هایی بسازند که از تمام ویژگی‌های یک گوشی هوشمند استفاده کنند و برنامه‌نویس بتواند از تمام قدرت یک تلفن‌همراه استفاده کند. اندروید امکان استفاده از توابع داخلی گوشی موبایل همچون شماره‌گیری، فرستادن SMS یا استفاده از دوربین گوشی را به برنامه‌نویسان میدهد تا بتوانند اپلیکیشن اندروید قدرتمند و کاربردی برای کاربران بسازند.
نکته دیگر اما این است که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا، کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند تا نتوانند از برخی اپلیکیشن‌ها استفاده کنند. برای مثال اگر به خاطر داشته باشید شرکت اپل چند‌وقت پیش، اپلیکیشن‌های ایرانی را تحریم و آنها را از اپ‌استور حذف کرد.
بر همین اساس و طبق گفته‌های وزیر ارتباطات ایران، یک سیستم عامل جدید به‌زودی در گوشی‌های ایرانی و ساخت داخل فعال میشود که براساس آن مشکلات تحریم گوگل و اپل را برای برنامه‌های ایرانی حل کند، اما ماجرای اندروید ایرانی چیست؟
دانشجویان شریف
داستان این ماجرا از مدت‌ها قبل کلید خورد؛ زمانی که طراحی و توسعه اندروید ایرانی در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت. البته که با تحریم گوگل علیه کاربران ایرانی این مساله کمی داغ‌تر شد و ماجرای طراحی یک سیستم عامل توسط ایرانی‌ها بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد. رسانه‌ها بسیار از آن نوشتند و حالا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خبر از طراحی این سیستم عامل توسط گروهی از دانشجویان دانشگاه شریف داد. او همچنین در توییتی خطاب به تحریم‌کنندگان ایران نوشت: «سال‌ها قبل، در محله‌مان، کاسبی بود که تنها بقالی محل بود، روزهایی بی‌دلیل لجش می‌گرفت و همسایه‌ها را در لیست سیاه فروش می‌گذاشت، بالاخره همسایه دیگری هم یک مغازه زد و لیست سیاه، عملا پَر! بنده خدا، دیگه هر وقت لجش می‌گرفت، با پسرش دعوا می‌کرد!»
داستان یک ویدئو
چند روز پیش بود که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در صفحه اینستاگرام خود ویدئویی را منتشر کرد که نشان از طراحی سیستمعامل ایرانی می‌داد. در این ویدئو آمده است: گوگل امکان حذف سیستمعامل تولید داخل را ندارد. برای اطمینان بیشتر کاربران، یک گوشی توسط شرکت جی‌ال‌ایکس تولید شده که این سیستمعامل را پشتیبانی میکند و این اطمینان را به کاربران ایرانی میدهد که نرمافزارهای مربوط به کسب و کارهای خود را بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکا در بستری امن منتشر کنند. این در حالی است که پیشتر وزیر ارتباطات در مصاحبه‌های خود با رسانه‌ها اعلام کرده بود گزارش سازمان فناوری اطلاعات حاکی است که حذف برنامه‌های ایرانی در سیستمعامل اندروید تنها محدود به پوسته‌های پیام‌رسان تلگرام نبوده، بلکه برخی برنامه‌های کسب و کارهای ایرانی را نیز در بر گرفته است.
ما باید تا جایی که می‌توانیم در این باره احساس مسؤولیت داشته باشیم. او در خصوص چرایی پیگیری این سیستمعامل نوشت: در یک‌سال گذشته، تعدادی از نرمافزارهای ایرانی از گوشی‌های تلفن‌همراه، توسط شرکت‌های آمریکایی به بهانه‌های مختلف حذف شدند. ضربه بزرگی به کسب و کارهای ایرانی وارد شد، این اقدام از شرکت اپل آغاز و به گوگل نیز تسری پیدا کرد. آیا باید دست روی دست گذاشت تا کسب و کار جوانان ایرانی از دست برود؟
در‌خصوص ویدئوی منتشر‌شده وزیر، همچنین حمید فتاحی، مدیرعامل شرکت زیرساخت و معاون وزیر ارتباطات نیز در توییتر خود نوشت: «با این روش محدودیتی برای نصب برنامه‌های خارجی ایجاد نمی‌شود، بلکه افزونه‌ای برای حمایت از کسب و کارهای داخلی ایجاد شده که دیگر با یکجانبه‌گرایی برخی، قابل حذف نخواهند بود.»
دسترسی محدود نمی‌شود
یکی از پرتکرارترین سؤال‌ها در خصوص این سیستمعامل، در خصوص محدودیت‌های پیش روی آن است. اینکه آیا با این سیستمعامل، دسترسی به سرویس‌های بین‌المللی محدود میشود؟ آیا همه نرمافزارهای اندرویدی روی آن قابل نصب است؟ آیا استفاده از این سیستم عامل باعث محدودیت برای من نمی‌شود؟ و چند سؤال دیگر در همین موضوع.
پاسخ آذری‌جهرمی به این نوع سؤالات را بخوانید. با این سیستمعامل، شما قادر به استفاده از تمام نرمافزارهای بین‌المللی هستید، اما برعکس، گوگل قادر به دستکاری گوشی شما نخواهد بود. به دیگر سخن، جاده یکطرفه شده و ایرانی‌ها قادر به استفاده از همه خواهند بود، اما دیگر قابلیت تحریم و حذف ایرانی‌ها وجود نخواهد داشت. این یعنی دسترسی شما به عنوان کاربر به سایت‌ها و جست‌و‌جوگرها محدود نیست. آذری‌جهرمی همچنین نوشت: «تصور کنید یک روز صبح متوجه شوید نرم‌افزار حمل و نقل عمومی، سفارش غذا، بانکداری و بسیاری خدمات دیگر ایرانی را که روی گوشی خود استفاده می‌کردید دیگر روی گوشی شما نبوده و با دخالت کشوری دیگر حذف شده باشد. توسعه این سیستمعامل کمک میکند در آن روز بیچاره نباشیم.»
پایان خوش ماجرا؟
حالا گفته میشود حدود ۵۰۰ نمونه از یک گوشی ایرانی که مجهز به سیستمعامل اندروید ایرانی است از سوی یک شرکت داخلی به سفارش وزارت ارتباطات ساخته شده است.
حمید سعیدی، مدیر شرکت GLX که تولید گوشی ایرانی را به‌عهده دارد، در پاسخ به این سؤال که چه چیزی جایگزین سرویس‌های گوگل شده، اعلام کرد: سرویس جایگزینی را تهیه کرده‌اند که بتواند کار Google Play Services را انجام دهد. او خبر داده که به‌جز Google Play Services، سایر برنامه‌ها و سرویس‌های محبوب گوگل مانند Maps و Gmail در اندروید ایرانی وجود دارند. به گفته او این نسخه هیچ تفاوتی با اندروید عمومی ندارد و صرفا سفارشی و بومی‌سازی شده است. تنها مورد همین است که برنامه‌ها توسط Google Play Services اجرا نمی‌شود.
او همچنین پیش‌بینی کرد این سیستمعامل سفارشی شده بتواند سهم 5/0 تا ۸ درصدی از بازار موبایل ایران را به دست بیاورد. در انتها اما باید گفت که با وجود چنین تصمیمی هنوز مشخص نیست این سیستمعامل ایرانی چقدر موفق میشود و مورد تایید کاربران قرار می‌گیرد.
باید منتظر ماند و دید که این تصمیم و این نوع از تلفن‌همراه چقدر با اقبال عمومی مواجه خواهد شد؛ تلفن‌همراهی که تا شهریور امسال به صورت انبوه در مارکت‌های ایرانی توزیع خواهد شد.
منبع:جام جم
انتشار نامهای به ظاهر جعلی در فضای مجازی از سوی معاونت دادستانی کل کشور برای فیلتر Google Store، بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته است، این در حالی است که تحقیقات خبرنگار ما نشان میدهد یکی از معاونت‌های وزارت ارتباطات پشت قضیه فیلترینگ این سرویس بوده است.
پشت پرده درخواست برای فیلتر گوگل‌پلی چیست؟
آی‌تی‌من- نامهای در فضای مجازی دست به دست میشود مبنی بر این که جواد جاویدنیا سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور به اپراتورهای ثابت و سیار اینترنتی دستور داده است در حداقل زمان ممکن نسبت به مسدودسازی فروشگاه گوگل‌پلی اقدام کنند.
این نامه به تاریخ 17 مهرماه منتشر شده و با توجه به فونت نامه و همچنین این موضوع که تاکنون اقدامی برای فیلترینگ صورت نگرفته، به نظر می‌رسد جعلی است.
اما توییت رییس سازمان فناوری اطلاعات و همچنین تحقیقات خبرنگار ما نشان میدهد حتی اگر دستور دادستانی جعلی باشد، اما اصل ماجرای تقاضای فیلتر گوگل پلی درست است.
جاویدنیا نه تایید کرد، نه تکذیب!
تماس خبرنگار فناوران با جواد جاویدنیا معاون دادستان کل کشور و دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه برای اطلاع از صحت نامه منتشر شده در فضای مجازی به جایی نرسید چرا که جاویدنیا در گفت: «به زودی در اطلاعیه‌ای موضع شفاف خود را اعلام خواهیم کرد».
وی در پاسخ به این سوال که صحت نامه منتشر شده را تایید یا تکذیب می‌کنید گفت: «فعلا هیچ اظهارنظری نمی‌توانم انجام دهم».
تایید واقعیت درخواست برای فیلتر گوگل‌پلی
با توجه به تجربه مشابه درباره سرویس‌های پخش فیلم، در صورت فیلتر گوگل‌پلی، طبیعی است که انگشت اتهام برخی به سمت رقیب ایرانی آن یعنی کافه بازار برود. به همین دلیل هم امین امیرشریفی مدرعامل کافه‌بازار خیلی زود در این باره موضع مشخصی گرفت و در توییتر نوشت: «کافه‌بازار ۸ سال در کنار پلی‌استور گوگل رشد کرد و با ایجاد مزیت‌هایی روی محتوای بومی و پرداخت، در کنار محدودیت‌های محتوایی و نداشتن امکان نصب پیش‌فرض و دسترسی‌های سیستمی، توانست ۴۰ میلیون کاربر را با خود همراه کند، و امروز هم از فیلترینگ رقیبش حمایت نمی‌کند».
واکنش امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات به این توییت، به طور تلویحی اصل ماجرای تلاش برای فیلتر گوگل‌پلی را تایید میکند، آن هم برای برای حمایت از یک محصول داخلی: «شرکت ایرانی مخالف حذف رقیب خارجی‌اش است؛ چون خوب می‌داند همین رقابت او را رشد داده است. شهروند ایرانی تاکنون به کافه‌بازار اعتماد داشت، چون حق انتخاب‌اش محترم شمرده می‌شد. اما امان از کلان‌پروژه ناامیدسازی!! امان از علاقه به تجدید تجربه‌های خودروسازی به شیوه پیکان!!».
اصل ماجرا چیست؟
با توجه به توییت امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات، اگر ماجرای فیلتر گوگل‌پلی، به مشابه تجربه خودروسازی به شیوه پیکان و درواقع حمایت از یک محصول داخلی است، و این محصول هم مارکت‌های ایرانی فعال در کشور نیستند، پس با فیلتر گوگل‌پلی، کدام محصول ایرانی به ظاهر سود خواهد برد؟
پاسخ به این سوال، که گره‌گشای معمای فیلتر گوگل‌پلی است، به سمت سیستم عامل بومی باز می‌گردد.
چندی پیش جلسه‌ای در مرکز مخابرات ایران و با حضور نماینده ستار هاشمی معاون جدید فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات درباره سیستم عامل بومی برگزار شده است. به گفته یکی از حاضران در آن جلسه که نخواست نامش فاش شود، در آن جلسه برخی پیشنهاد میدهند با توجه به این که سیستم عامل متن باز بومی همان اندروید بوده و فرق عمده آن این است که درآن جایگزینی برای Google Play و Google Play Services معرفی میشود، این سرویس‌ها فیلتر شده تا مردم به ناچار سراغ این راه حل جایگزین بروند.
شنیده شده برخی متخصصان حاضر در این جلسه با موضوع به شدت مخالفت کرده‌اند اما در نهایت با همراهی نماینده معاون وزیر ارتباطات، درخواست برای فیلتر گوگل‌پلی تصویب میشود.
این در حالی است که Google Play Services سرویس‌های امنیتی بسیار مهمی برای کاربران ارایه داده و جلوی نصب بدافزارها و جاسوس‌افزارها را تا حدود زیادی می‌گیرد و فیلتر این سرویس می‌تواند سپر دفاعی میلیون‌ها گوشی هوشمند ایرانی را از بین ببرد.
واکنش فعالان فضای مجازی
خبر فیلتر گوگل‌پلی با مخالفت‌های فراوانی در فضای مجازی روبرو شد. جعفر محمدی عضو کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در این باره در توییتر خود نوشت: «بنظر می‌رسه دلیل فیلترینگ گوگل‌پلی، جااندازی مشابه داخلی G Play Services به عنوان جزئی از سیستم عامل بومی باشه. از وزارت ICT حامی طرح سیستم عامل متن‌باز انتظار می‌رفت نظر تخصصی بخش خصوصی رو در باره اثرات جانبی و امنیتی سنگین این تصمیم جویا بشه. یا اگر در جریان این موضوع نبوده، سریعا به صورت رسمی اثرات زیانبار این تصمیم غیرکارشناسی رو به دست‌اندرکاران اون اطلاع‌رسانی کنه و با امکانات در اختیارش جلوی اون رو بگیره. از فردای این فیلترینگ، وظیفه رسیدگی به بحران ایجاد ۵۰ میلیون حفره امنیتی سیار خطرناک در کشور بر عهده وزارت ICT خواهد بود.»
عادل طالبی عضو هیات مدیره انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی در توییت‌های مفصلی در این باره اظهار نظر کرد:
«درباره احتمال فیلتر شدن سرویس های گوگل نامهای با سربرگ قوه قضاییه منتشر شد که در آن درخواست فیلتر شدن سرویس‌های گوگل وجود داشت.
عده‌ای نامه را جعلی دانستند چرا که فونت آن با فونت معمول دادستانی متفاوت بود.
اخباری به گوش رسید مبنی بر اینکه نامه جعلی نبوده و از منتشر کنندگان خواسته شده آن را حذف کنند. حتی شنیده شد گفته شده چرا نامه محرمانه منتشر شده است. عده‌ای هم گفتند روی نامه مهر محرمانه درج نشده است.
سه حالت وجود دارد، یا نامه واقعا وجود دارد و دادستانی چنین نامهای را به صورت رسمی صادر کرده، یا دادستانی نامه را به شکل غیر رسمی صادر کرده و این نامه جایی ثبت نشده و امکان اثبات اینکه نامه توسط دادستانی صادر شده وجود ندارد و.. سوم اینکه اصولاً چنین چیزی از پایه و اساس غلط بوده و کلا موضوع شایعه است.
در حالت دوم می‌می‌توان تصور کرد که این کار به این دلیل انجام شده است که سطح حساسیت افکار عمومی و فعالین حوزه را بسنجند.
اگر حالت اول یا دوم صادق باشد یعنی تصمیم برای فیلتر کردن سرویس‌های گوگل گرفته شده باشند یا در حال گرفته شدن باشد، باید نسبت به این تصمیم بسیار خطرناک و کاملا اشتباه و با دلایل واهی اعتراض کرد. چرا که چو می‌بینی که نابینا و چاه است، اگر خاموش بنشینی گناه است.
در حالت سوم نیز که ممکن است کل ماجرا یک شیطنت بوده باشد باز هم فکر می‌کنم لازم است درباره این موضوع موضع‌گیری مشخصی را از سوی فعالین و همین‌طور نهادهای صنفی از جمله انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی، اتحادیه و نظام صنفی رایانه شاهد باشیم.
عدم موضع گیری در هر یک از حالت‌ها سیگنال‌های غلطی را به مراجع تصمیم گیری که مشخص شده است تصمیمات اشتباه کمی نگرفته‌اند خواهد داد.
رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت:پروژه سیستم عامل بومی در این پژوهشگاه تعریف نشده اما تعاملات ما با تیم‌های این پروژه باعث شده تا آنها بتوانند از تجهیزات و آزمایشگاه‌های این مرکز استفاده کنند.
وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعاتی در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به همکاری‌های این مرکز برای انجام پروژه‌های کلان تحقیقاتی گفت: موضوع سیستم عامل بومی که پیش از این مطرح شده بود توسط تیم‌های تحقیقاتی در حال انجام است که این تیم‌ها با پژوهشکده‌های پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات کاملا در ارتباط هستند.وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از فعالیت‌های خوبی که در این پژوهشگاه انجام شد و با همکاری بخش خصوصی بود موضوع اندروید ملی بود که تقریبا می‌توان گفت این قضیه یکی از بهترین فعالیت‌های تحقیقاتی این پژوهشگاه بوده است.
لازم به ذکر است موضوع سیستم عامل بومی پیش از این توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح شده و جزو اولویت‌های این وزارتخانه قرار گرفته است.
امنیت گوشی های هوشمند با توجه به قابلیت های متعدد آنها حائز اهمیت است که برای افزایش امنیت گوشی های مبتنی بر سیستم عامل اندروید، می توان از 10 راهکار استفاده کرد.
به گزارش مرکز ماهر، در سال های نه چندان دور تمامی اطلاعاتی که روی گوشی همراه ذخیره می شد، به تعدادی شماره و پیامک های متنی محدود می شد. اما امروزه با پیشرفت فناوری به خصوص پیشرفت روزافزون گوشی های همراه، دیگر اطلاعات ما محدود به چند پیامک و شماره های تماس نمی شوند بلکه اطلاعات شخصی یا تجاری زیادی را در این وسیله ارتباطی ذخیره می کنیم که می تواند تصاویر و اطلاعات خصوصی تا نامه های مهم، حساب های بانکی و شبکه های اجتماعی را شامل شود.
اگر دقت لازم را نداشته باشیم، تمامی اطلاعات ما ممکن است قابل ردیابی، دانلود و یا حتی به اشتراک گذاری در اینترنت باشد و به این ترتیب زمینه برای سرقت توسط افراد سودجو فراهم می شود و با توجه به این که در میان دارندگان گوشی های هوشمند بخش عمده ای مبتنی بر سیستم عامل اندروید هستند باید راهکارهایی برای جلوگیری از سرقت اطلاعات افراد در این گوشی ها ارائه کرد.
10 روش مهم برای افزایش امنیت تلفن های همراه هوشمند مبتنی بر سیستم عامل اندروید به شرح زیل است:
1- تمامی گذر واژه های (پسوورد) خود را در گوشی ذخیره نکنید،
بسیاری از کاربران گوشی های هوشمند تمایل دارند گذر واژه های خود را برای سرویس های برخط و سایت های مختلف از جمله شبکه های اجتماعی، رایانامه ها و فروم ها روی تلفن هوشمند خود ذخیره کنند و حتی یک لحظه هم به این موضوع فکر نمی کنند که ممکن است فردی به گوشی آنها دسترسی پیدا کرده و به تمامی اطلاعات آنها نفوذ پیدا کند.
بنابراین از ذخیره سازی گذر واژه های خود به ویژه آنهایی که مربوط به حساب های بانکی یا برنامه های کاربردی پرداخت برخط هستند، جدا خودداری نمایید.
از گذر واژه های ساده که به راحتی قابل حدس زدن باشند، استفاده نشود و همچنین حروف تکراری در آنها به کار نرود. در انتخاب گذار واژه از اسم خود، تاریخ تولد، شماره ملی، شماره گواهینامه و در کل هر چیزی که مربوط به مدارک شناسایی ما می شود، استفاده نکنیم.
بهتر است از یک گذرواژه پیچیده و طولانی برای بالا بردن امنیت حساب های کاربری استفاده کنیم. گذرواژه ی شما باید حداقل شامل 8 حرف و ترکیب عدد با نمادها به صورت بزرگ و کوچک باشد. هر چند وقت یک بار گذرواژه خود را تغییر دهید.
2- از امکانات امنیتی موجود در سیستم عامل اندروید استفاده کنید
شما می توانید از قفل صفحه نمایش و رمزنگاری که در سیستم عامل اندروید وجود دارد برای افزایش امنیت خود استفاده کنید.
تنوع زیادی در قفل صفحه نمایش وجود دارد که شما می توانید یکی از آنها را انتخاب کنید از جمله گذرواژه، پین کد، الگو (Pattern)، تشخیص چهره، اثر انگشت که در تنظیمات سیستم عامل اندروید موجود است.
پس از این که یکی از این گزینه ها (به جز اثرانگشت و تشخیص چهره) را برای قفل صفحه نمایش خود انتخاب کردید، سعی کنید کدها و الگوهای شما ساده و قابل حدس زدن برای هکرها نباشند.
3 - برنامه های کاربردی خود را قفل کنید
خیلی مهم است که برنامه های کاربردی خود را قفل کنید. به ویژه آن دسته از برنامه های کاربردی که اطلاعات مهمی را در آنها ذخیره کرده اید و مایل به افشا شدن آنها نیستید.
این کار در واقع لایه دوم امنیتی است که در صورتی که دستگاه شما در اختیار شخص دیگری به ویژه به هنگام گم شدن آن قرار گیرد، مانع از افشای اطلاعات شما حتی پس از عبور از قفل صفحه نمایش اندروید می شود.
برای قفل نمودن برنامه های کاربردی خود می توانید از برنامه کاربردی App Lock استفاده کنید.
4 - مجوزهای مورد درخواست برنامه های کاربردی را در هنگام نصب به دقت بخوانید
پیش از اینکه برنامه کاربردی دریافت شده خود از فروشگاه معتبر گوگل (Google Play) را روی تلفن همراه هوشمند نصب نمایید، یک لیست از درخواست های دریافت مجوز که برنامه کاربردی نیاز دارد، برای شما ظاهر خواهد شد.
برنامه های کاربردی نیازمند یکسری مجوز هستند تا به وظایف خود عمل کنند اما همه مجوزهای درخواستی ضروری نیستند.
همیشه پیش از اتمام مراحل نصب یک برنامه کاربردی تمامی مجوزهای درخواستی را مطالعه نمایید تا مطمئن شوید مجوزها مربوط به کارهایی است که واقعاً آن برنامه کاربردی باید انجام دهد. به عنوان مثال، یک برنامه کاربردی چراغ قوه نیازمند مجوز دسترسی به پیام های متنی شما نیست!
این گام یک گام بسیار مهم و ضروری برای افزایش امنیت گوشی هوشمند شما است زیرا همه برنامه های کاربردی موجود در فروشگاه گوگل ایمن نیستند و برخی از آنها شامل بدافزارهای جاسوسی و کدهای مخرب هستند.
هنگامی که می خواهید یک برنامه کاربردی را دریافت کنید حتماً نظرات کاربران را در مورد آن برنامه کاربردی مطالعه کنید و سپس به دریافت آن اقدام نمایید. این کار باعث می شود تا شما اطلاعات بیشتری در مورد برنامه کاربردی موردنظر خود داشته باشید.
5 - ایمن سازی شبکه ارتباطی
یکی از مهمترین مواردی که امنیت گوشی اندرویدی شما را تأمین می کند، ایمن بودن شبکه ارتباطی شماست. از اتصال به ارتباطات بی سیم عمومی جدا خودداری کنید. به ویژه هنگامی که می خواهید کارهای بانکی خود را از طریق اینترنت انجام دهید.
هنگامی که شما به یک شبکه بی سیم عمومی متصل می شوید، آنها می توانند به راحتی بسته های ارسالی شما را شنود کرده و آنها را به داده های اصلی ترجمه نمایند که این داده ها می توانند اطلاعات خصوصی و گذرواژه های شما باشند.
6 - از برنامه های کاربردی امنیتی موبایل (ضدویروس ها) استفاده کنید
داشتن یک برنامه کاربردی از نوع ضدویروس کار شما را در تأمین امنیت دستگاه راحت تر می کند. یک برنامه کاربردی امنیتی که استفاده از آن ساده باشد، انتخاب و اقدام به نصب آن کنید.
7 - با ایجاد چند حساب کاربری از حریم خصوصی خود محافظت کنید
اگر شما دارنده یک تبلت هستید و می خواهید آن را با خواهر، برادر، همسر و یا فرزند خود به اشتراک بگذارید ایجاد چند حساب کاربری به شما در حفظ حریم خصوصی خود و دیگران کمک خواهد کرد.
در نسخه های جدید سیستم عامل اندروید گزینه ایجاد حساب های کاربری وجود دارد و همچنین شما می توانید با ایجاد یک حساب کاربری عمومی برای هر کسی که می خواهد از دستگاه شما استفاده کند، محدودیت دسترسی به اطلاعات ایجاد کنید.
شما می توانید در قسمت Settings وارد بخش Users شوید تا از این قابلیت سیستم عامل اندروید بهره مند شوید.
8 - یک نسخه پشتیبان از داده های خود تهیه کنید
یک نسخه پشتیبان از داده های دستگاه شما می تواند مربوط به یک بازه زمانی طولانی از داده های جمع آوری شده باشد. تصور اینکه دستگاه شما به سرقت رفته و یا هک شده باشد بسیار بد و دلخراش است. تنها کاری که باید انجام دهید، این است که از راه دور اطلاعات خود را از روی دستگاه پاک کنید (توضیح در بخش 10) و اگر از آن اطلاعات پشتیبان گیری نکرده باشید، تمامی اطلاعات خود را از دست خواهید داد.
در صورتی که توانسته باشید دستگاه به سرقت رفته خود را دوباره به دست آورید، باز هم ممکن است دستگاه در زمان سرقت دستکاری شده باشد و اطلاعات شما توسط هکرها مورد حمله قرار گیرد.
شما می توانید با پشتیبان گیری و بازگرداندن دستگاه اندرویدی خود به وضعیت اولیه، با این تهدید نیز مقابله نمایید.
9 - ردیابی دستگاه گم شده
علاوه بر داشتن پشتیبان، شما باید قابلیت ردیابی دستگاه به سرقت رفته و یا گم شده خود را داشته باشید. خوشبختانه گوشی های هوشمند دارای فناوری ردیابی هستند که به وسیله GPS این قابلیت برای آنها امکان پذیر خواهد بود.
برای دریافت آن شما باید سیستم موقعیت یاب جهانی موجود در گوشی خود را فعال نموده تا بتوانید آن را ردیابی کنید.
برنامه های کاربردی زیادی از جمله AntiDroidTheft برای یافتن دستگاه به سرقت رفته و یا گم شده شما وجود دارند که برخی از آنها قابلیت روشن کردن GPS از راه دور را نیز دارند.
10- فعال نمودن بخش پاک سازی از راه دور
پس از انجام مراحل بالا، تقریباً دستگاه شما از امنیت مناسبی برخوردار خواهد بود. اما یک گام دیگر باقی خواهد ماند و آن قابلیت حذف اطلاعات دستگاه از راه دور است. این موضوع برای فردی که دیگر امیدی به بازگشت دستگاه خود ندارد بسیار مهم است که توانایی حذف داده های شخصی و محرمانه خود را از راه دور داشته باشد.
برای این کار برنامه های کاربردی زیادی وجود دارند که 3CX Mobile Device Manager یک برنامه رایگان و با واسط کاربری ساده نیاز شما را برآورده خواهد کرد.
مهندسان و کارمندان اصلی در تیم فیسبوک مجبور به پیروی از سیاست جدید این شرکت شده اند. سیاستی که همه این کارمندان را از استفاده از آیفون منع میکند و آنها را مجبور به استفاده از گوشی های هوشمند اندروید کرده است. قبل از آنکه به دنبال دلایل اصلی این سیاست باشید، باید بدانید که فیسبوک هیچ عداوتی با اپل و آیفون ندارد و زاکربرگ هم هیچ نکته مثبتی در ساندار پیچای، مدیر عامل جدید گوگل پیدا نکرده است!
چندی قبل طی یک کنفرانس مطبوعاتی «کریس کاکس» مدیر ارشد بخش تولید فیسبوک اذعان کرد: من تمامی تیم زیر نظر خود را مجبور به سوییچ کردن به گوشی های هوشمند آیفون کرده ام، زیرا معمولا وقتی افراد را برای انتخاب آزاد میگذاریم آنها آیفون را به اندروید ترجیح میدهند.
فیسبوک در حال حاضر بزرگترین شبکه اجتماعی در سراسر دنیا است و همانند هر شرکت بزرگ دیگری در سیلیکون والی، آیفون بیش از همه مورد استقبال کارمندان آن است. اما خارج از ایالات متحده و سیلیکون والی اوضاع به طریق دیگری رقم خورده است. در بازارهای در حال ظهور اندروید سیستم عامل مسلط تلقی میشود.
چرا کارمندان فیسبوک مجبور به استفاده از اندروید هستند؟
این امر منجر به اتخاذ سیاست جدید از سوی کاکس شده است تا کارمندان و مهندسان در تیم خود را به استفاده از سیستم عامل موبایل گوگل هدایت کند و آنها را در محیطی قرار دهد که اغلب کاربران فیسبوک در سراسر جهان در حال حاضر آن را تجربه میکنند. البته هنوز دقیقا مشخص نیست که چه تعداد از کارمندان فیسبوک مجبور به استفاده از سیستم عامل اندروید شده اند.
به گزارش تابناک، البته این برای اولین بار نیست که فیسبوک اقدام به اتخاذ رویه هایی اینچنینی برای کارمندان و مهندسان خود میکند. پیش از این نیز در اقدامی مشابه فیسبوک ماجرای ۲G Tuesdays را رقم زده است که مهندسان و کارمندان این شرکت را در برابر سرعت بسیار پایین اینترنت همانند آنچه در بسیاری از بازارهای در حال ظهور همچون هندوستان شاهدیم، قرار میدهد.
بدون شک این گونه از عملکرد و سیاست هایی که در ابتدا شاید چندان عاقلانه نیز به نظر نرسد، یکی از رموز موفقیت فیسبوک به عنوان بزرگترین شبکه اجتماعی در جهان است. این شرکت برای نگاه داشتن خود در صدر و رقابت با نمونه هایی که طی چند سال گذشته کم برای به زیر کشیدن آن تلاش نکرده اند، با انواع و اقسام سیاست ها و ابزارها محیط کار کاربران خود را در سراسر جهان شبیه سازی میکند تا به ارائه خدمات بهتری بپردازد.
آیا تمام دارندگان گوشی‌های هوشمند در کشورمان از سطح دسترسی‌های برنامه‌نویسان اندروید یا IOS به اطلاعات شخصی و حریم خصوصی خود آگاهی دارند و با علم به این نقض حریم خصوصی، اقدام به خرید و استفاده از این گوشی‌ها میکنند؟!
طی سالیان اخیر میزان استفاده از "گوشی‌های هوشمند" در سطح کشور به صورت فزاینده‌ای افزایش داشته به گونه‌ای که در حال حاضر و بر اساس آخرین آمار، حدود 30 میلیون ایرانی از گوشی‌های هوشمند استفاده میکنند.
در میان دارندگان گوشی‌های هوشمند در کشورمان، بخش عمده این گوشی‌ها مبتنی بر سیستمعامل "اندروید" متعلق به شرکت "گوگل" است که نخستین نسخه این سیستمعامل به نام "Alfa" در دسامبر سال 2008 ارائه شده است.
از نکات جالب توجه در خصوص اندروید، "اپن سورس" بودن این سیتم‌عامل آمریکایی است که قاعدتا بر این اساس، مسئله "حریم خصوصی" و "حفظ امنیت اطلاعات" کاربران گوشی‌های اندرویدی با چالش جدی مواجه است.
برای روشن شدن ابعاد این مسئله، کافیست که هر یک از دارندگان گوشی‌های اندرویدی به صورت مستقیم، نیم‌نگاهی به بخش "تنظیمات" و قسمت "برنامه‌های" گوشی خود داشته باشند؛ با مراجعه به قسمت "سیستم اندروید" در بخش "همه برنامه‌ها" در گوشی‌های اندرویدی، اطلاعات بسیار روشن و صریحی از حدود دسترسی‌های اندروید به اطلاعات خصوصی کاربران و دسترسی صاحبان اصلی این سیستمعامل به بخش‌های حتی سخت‌افزاری این دسته از گوشی‌های هوشمند ارائه شده است که در ادامه به بررسی اجمالی این دسترسی‌ها پرداخته‌ایم:
دست‌اندرکاران شرکت اندروید در قسمت اجازه دسترسی‌های بخش "سیستم اندروید" بدون کوچک‌ترین کتمان و مخفی‌کاری در توضیحات سطح دسترسی خود به بخش "گرفتن تصاویر و ویدئوها" دقیقا آورده‌اند: "به برنامه اجازه میدهد با دوربین عکس و فیلم بگیرد؛ این مجوز به برنامه اجازاه میدهد تا در هر زمان بدون تایید شما هم از دوربین استفاده کند."
در بخش "ضبط صدا" در توضیحات دسترسی‌های اندروید عینا آمده است: "به برنامه اجازه میدهد تا با میکروفن صدا ضبط کند؛ این مجوز به برنامه اجازه میدهد تا در هر زمان بدون تایید شما هم صدا ضبط کند.
توضیحات ارائه شده در بخش "اصلاح مخاطبین و مطالعه مخاطبین" در سیستم اندروید نیز جالب توجه است، در توضیحات این بخش آمده است: "به برنامه اجازه میدهد تا داده‌های نحوه ذخیره‌سازی مخاطبین در گوشی شامل فراوانی تماس، ایمیل یا مکالمه به هر روش با مخاطب خاص را اصلاح کند؛ این مجوز به برنامه اجازه میدهد تا اطلاعات مخاطب را حذف کند؛ به برنامه اجازاه میدهد تا داده‌های نحوه ذخیره‌سازی مخاطبین در گوشی شامل فراوانی تماس، ایمیل یا مکالمه به هر روش با مخاطب خاص را بخواند؛ این مجوز به برنامه اجازه میدهد تا اطلاعات مخاطب را ذخیره کند."
اما میزان و سطح دسترسی اندروید بر روی گوشی‌های هوشمند به بخش "پیام‌های متنی" شما نیز قابل‌تامل است چرا که در توضیحات این بخش آمده است: "به برنامه اجازه میدهد تا پیام‌های SMS ذخیره شده در گوشی یا سیم کارت را بخواند؛ به برنامه اجازاه میدهد تا همه پیام‌های SMS را صرف‌نظر از محتوا محرمانه بودن بخواند."
اطلاعات ارائه شده درباره سطح دسترسی اندروید به "مکان دقیق" شما به عنوان دارنده این دسته از گوشی‌های هوشمند نیز جالب است: "به برنامه اجازاه میدهد که مکان دقیق شما را با استفاده از سیستم موقعیت‌یاب جهانی(GPS) یا منابع مکان‌یابی شبکه نظیر برج‌های سلولی و Wifi دریافت کند؛ برنامه‌ها ممکن است از این گزینه برای تعیین مکان شما استفاده کنند."
همچنین در توضیحات بخش "مکان تقریبی" در سیستم اندروید آمده است: "به برنامه اجازاه میدهد که مکان تقریبی شما را به دست آورد؛ این مکان توسط سرویس‌های مکان‌یابی و با استفاده از منابع مکان‌یابی شبکه‌ای نظیر پایگاه‌های سلولی و Wifi به دست می‌آید؛ برنامه‌ها می‌توانند از این ویژگی برای تعیین مکان تقریبی شما استفاده کنند."
"خواندن رویدادهای تقویم به‌علاوه اطلاعات محرمانه" بنابر اعتراف صریح توضیحات بخش دسترس‌های اندروید نیز حکایت عجیب مشابهی دارد: "به برنامه اجازه میدهد تا همه رویدادهای تقویم ذخیره شده در گوشی شامل رویدادهای مربوط به دوستان و همکاران را بخواند؛ به برنامه اجازه میدهد تا صرف‌نظر از محرمانه بودن یا حساسیت اطلاعات، داده‌های تقویم شما را به اشتراک بگذارد یا ذخیره کند."
از سوی دیگر در توضیحات سطح دسترسی به "اطلاعات تقویم" گوشی‌های اندرویدی نیز آمده است: "رویدادهای تقویمی را بیفزاید یا تغییر دهد و بدون آگاهی مالک به مهمانان ایمیل بفرستید، به برنامه اجازه میدهد تا رویدادهایی که می‌توانند گوشی را تغییر دهند شامل رویدادهای مربوط به دوستان و همکاران را اضافه کند، حذف کند یا تغییر دهد؛ این کار ممکن است به برنامه اجازه دهد تا پیام‌هایی ارسال کند که به نظر برسد از صاحبان تقویم ارسال شده‌اند یا رویدادها را بدون اطلاع صاحبان آن تغییر دهد."
با توضیحاتی که تا این بخش درباره سطح دسترسی به اطلاعات شخصی دارندگان گوشی‌های هوشمند اندرویدی بر اساس اعلام صریح و بی‌پرده بخش "سیستم اندروید" ارائه شد، دیگر از توضیحات ارائه شده در بخش "اطلاعات ذخیره شده بر کارت SD" گوشی اندرودی خود تعجب نخواهید کرد: "به برنامه اجازه خواندن محتویات کارت SD شما را میدهد."
در توضیحات بخش "یافتن اشتراک‌ها روی دستگاه" درگوشی‌های اندرویدی آمده است: "به برنامه اجازاه میدهد لیست حساب‌های شناخته شده توسط گوشی را بگیرد که می‌تواند شامل همه حساب‌های ایجاد شده توسط برنامه‌هایی که نصب کردید، شود."
سیستمعامل اندروید در توضیح سطح دسترسی خود به "خواندن نشانه‌گذاری‌ها و تاریخچه وب" در گوشی هوشمند شما به صراحت اعلام کرده است: "به برنامه اجازه میدهد تا تاریخچه همه URLهایی که مرورگر مراجعه کرده است و همه نشانه‌گذاری‌های مرورگر را بخواند."
اما در توضیحات بخش "مشاهده مخاطبین پیکربندی شده" آمده است: "به برنامه‌ها اجازه میدهد نامهای کاربری (آدرس‌های ایمیل) حساب‌های Google که شما پیکربندی کرده‌اید را مشاهده کنند."
از آنجا که سیستمعامل دوست‌داشتنی اندروید با شما هیچ تعارفی برای کتمان کردن سطح دسترسی خود به حریم خصوصی شما ندارد، در توضیحات بخش "تماس مستقیم با شماره‌های تلفن" به صراحت اعلام کرده است: به برنامه اجازه میدهد بدون دخالت شما با شماره‌های تلفن تماس بگیرد این کار ممکن است باعث هزینه‌ها یا تماس های غیرمنتظره شود."
توضیحات "خواندن وضعیت تلفن" نیز در بخش سطح دسترسی اندروید قابل‌تامل است: "به برنامه اجازاه میدهد به ویژگی‌های تلفن دستگاه دسترسی داشته باشد؛ این مجوز به برنامه اجازاه میدهد زمانی که تماس برقرار است و شماره خارجی توسط تماس متصل شده است شماره تلفن و شناسه دستگاه را تعیین کند."
در توضیحات بخش "ارسال SMS" آمده است: "به برنامه اجازاه میدهد پیام‌های SMS ارسال کند؛ برنامه‌های مضر ممکن است بدون اطلاع شما پیام‌هایی ارسال کرده و باعث شوند هزینه‌هایی اعمال شود."
اما صداقت اندروید در اعتراف به سطح دسترسی به اطلاعات شما به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ در توضیحات بخش "مطالعه کارت تماس خود" آمده است: "به برنامه اجازه میدهد اطلاعات نمایه شخص ذخیره شده در دستگاه شما مانند اطلاعات نام و مخاطب را بخواند؛ این بدین معنی است که برنامه می‌تواند شما را شناسایی کرده و اطلاعات نمایه شما را برای دیگران ارسال کند."
در بخش "سیستم اندروید" تمام گوشی‌های هوشمند اندرویدی، اطلاعات و توضیحات مفصل دیگری نیز درباره سطح دسترسی به سایر اطلاعات صاحبان گوشی‌های اندرویدی آمده که ارائه تمام این توضیحات در این مجال نمی‌گنجد اما هر یک از دارندگان این نوع از گوشی‌ها به راحتی می‌توانند با مراجعه به بخش مربوطه، این توضیحات را بخوانند و از "صداقت" برنامه‌نویسان سیستمعامل آمریکایی اندروید در ورود و نقض "حریم خصوصی" خود آگاه شوند و از آن لذت ببرند!
حال سؤال اصلی اینجاست که کاربران ایرانی که به دلیل برخورداری از ریشه‌های عمیق فرهنگی و دینی نسبت به حفظ حریم خصوصی خود به‌شدت حساس و محتاط هستند، برچه اساس و با کدام دلیل و توجیه فنی، با این وسعت و گستردگی( استفاده 30 میلیون ایرانی از گوشی‌های هوشمند) به استفاده از سیستمعامل اندروید یا IOS بر روی گوشی‌های همراه خود روی آورده‌اند؛ آن هم سیستم‌عاملی که طراحان آن به صراحت هرچه تمام‌تر اعلام کرده‌اند که خود را به هیچ وجه ملزم به رعایت "حریم خصوصی و حفظ اطلاعات شخصی" کاربران خود نمی‌دانند!
آیا تمام دارندگان گوشی‌های اندرویدی در کشورمان از سطح دسترسی‌های برنامه‌نویسان اندروید به اطلاعات شخصی خود که به بخشی از آن در این گزارش اشاره شد، آگاهی دارند و با علم به این نقض حریم خصوصی خود، اقدام به خرید و استفاده از این گوشی‌ها میکنند؟!
به گزارش تسنیم پرسش مهم‌تر اینکه چند درصد از دارندگان گوشی‌های اندرویدی یا IOS را "مسئولان" کشورمان در سطوح مختلف اجرایی، تصیم‌گیری و تصمیم‌سازی تشکیل میدهند؟ به طور قطع، اطلاعات ذخیره شده بر روی این دسته از گوشی‌های هوشمند و مکالمات روزانه مسئولان کشورمان با این گوشی‌ها، بسیار بسیار مهم‌تر، حساس‌تر و حیاتی‌تر از سایر کاربران عادی گوشی‌های هوشمند است که متاسفانه باید بگوییم تمام این اطلاعات به اعتراف صریح برنامه‌نویسان سیستمعامل اندروید شامل تصاویر مخفی گرفته شده از طریق دوربین این گوشی‌ها، صداهای ضبط شده پنهانی بدون اطلاع مسئولان دارنده این گوشی‌ها، شماره‌های تلفن موجود در دفترچه تلفن، اطلاعات ذخیره شده در کارت SD و ... به صورت روزانه و با اولین اتصال به اینترنت در اختیار صاحبان این شرکت آمریکایی و شرکت گوگل قرار می‌گیرد!
آیا موضوع "نفوذ" که طی ماه‌های اخیر به کرات مورد تاکید و هشدار مقام معظم رهبری قرار داشته است، نمی‌تواند مسئله خطیر و جدی نقض حریم خصوصی، سرقت آشکار و روشن اطلاعات ذی‌قیمت مسئولان کشوری و عموم دارندگان ایرانی این دسته از گوشی‌های هوشمند را نیز شامل شود؟!
جابر سعادتی صدر
