ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

  عبارت مورد جستجو
تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران

۱۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «شورای عالی فضایی» ثبت شده است

تحلیل


وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان جلسه شورای عالی فضایی به استفاده از ظرفیت‌های تمامی بخش‌های دولت برای رسیدن به اهداف صنعت فضایی کشور تاکید کرد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بعد از نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم که بعد از ۱۱ سال برگزار شد، با اشاره به اینکه ما در این حوزه ظرفیت‌ها و جوانان متخصص و متعهد خوبی داریم، گفت: امروز صبح رییس‌جمهوری از نمایشگاه توانمندی‌های فضایی بازدید کردند و بعد از آن جلسه شورای عالی فضایی برگزار شد.

وی افزود: در این جلسه آخرین ظرفیت‌ها و چالش‌های این حوزه در کشور بررسی و مقرر شد دولت سیزدهم با تمام ظرفیت خود به دنبال ارتقای صنعت فضایی کشور باشد تا شاهد رشد روزافزون صنعت فضایی کشور باشیم.
زارع‌پور تصریح کرد: صنعت فضایی کشور در عین حال که اقتدار آفرین است می‌تواند به حل مشکلات کشور کمک کند.
وزیر ارتباطات با اشاره به تاکید رییس‌جمهوری بر کاربردی کردن صنعت فضایی برای حل مشکلات کشور، گفت: در این جلسه رسیدن به فناوری تثبیت مدار لئو که از ۲۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر ارتفاع دارد تاکید شد و ما هم اکنون به تثبیت این مدارها رسیده‌ایم و در آینده نزدیک خبرهای خوبی در این حوزه اعلام می‌شود.
وی یکی دیگر از موضوعات مورد تاکید در این جلسه را دسترسی به مدار ۳۶ هزار کیلومتر عنوان کرد و افزود: تحقق این برنامه برای ۱۰ سال برنامه‌ریزی شده اما رییس جمهوری تاکید داشتند تا پایان سال ۱۴۰۴ به اتمام برسد.
زارع‌پور تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای پیشبرد برنامه‌های این حوزه را یکی دیگر از موضوعات جلسه شورای عالی فضایی عنوان کرد و گفت: در این جلسه به اقتصادی کردن صنعت فضایی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و صادرات خدمات فنی و مهندسی در این حوزه تاکید شد.
وی افزود: در این جلسه موضوع سرریز فناوری فضایی در صنایع دیگر هم مورد بررسی قرار گرفت.

 

صنعت فضایی در مقابل تعرض دشمنان بازدارندگی ایجاد می‌کند
رئیس جمهور گفت: صنعت فضایی دیروز تنها مظهر اقتدار کشورها بود اما امروز به عنوان یکی از پیشران‌های اقتصادی مطرح است و در آینده نزدیک به عنوان بخشی از زیرساخت حکمرانی در حوزه‌های مختلف تجاری و اقتصادی و امنیتی خواهد بود.

به گزارش فارس، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور صبح جمعه در اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم که پس از یک دهه توقف برگزار شده بود به نقش این شورا در سیاست‌گذاری و ترسیم نقشه راه برای توسعه صنعت فضایی کشور اشاره کرد و گفت: اینکه بعد از نزدیک به ۱۱ سال اولین جلسه شورای عالی فضایی تشکیل می‌شود، نشان‌دهنده عزم این دولت برای توسعه صنعت فضایی است.

رئیس جمهور با تشکر از فعالیت‌های «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات»، «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح»، «سپاه» و «ارتش» در حوزه فضایی، گفت: با مجاهدت جوانان متخصص و باورمند کشور تلاش‌های خوبی در صنعت فضایی شده است اما برغم این تلاش‌ها در این حوزه با جایگاه واقعی فاصله داریم.

رئیس جمهور تاکید کرد: امروز شرکت‌های دانش‌بنیان، صنعت، تجارت، کشاورزی و گردشگری عبور از مشکلات اقلیمی از جمله کم‌آبی و ده‌ها حوزه دیگر می‌توانند از خدمات فضایی برای توسعه و رشد خود استفاده کنند. 

رئیس جمهور بر ارزان و بومی‌سازی صنعت فضایی تأکید کرد و گفت: همه بخش‌های فعال در این صنعت باید با هم‌پوشانی و هم‌گرایی و استفاده از تجربیات یکدیگر و پرهیز از کارهای موازی دست به دست هم بدهند و خواسته مقام معظم رهبری را برای رسیدن به مدار ۳۶ هزار کیلومتری محقق سازند.

رئیسی افزود: البته دستیابی به این هدف یک مسیر حداقل ۱۰ ساله است، اما مطمئن هستیم که به فضل خداوند با روحیه جهادی متخصصین کشور و با حمایتی که دولت سیزدهم خواهد کرد این مسیر کوتاه و کوتاه‌تر خواهد شد.

آیت الله رئیسی با بیان اینکه با وجود تهدیدها و تحریم‌ها و فشارهای هدفمند دشمنان در صنایع فضایی و نظامی، دستاوردها و پیشرفت‌های بسیار بزرگی در این بخش‌ها داشته‌ایم، اظهار داشت: استفاده از تجربه‌های دانشمندان و نیروهای کارآمد در این بخش، می‌تواند در دیگر بخش‌ها از جمله صنعت خودروسازی مشکلات را برطرف کند و آثار کیفی آن در دیگر صنایع از جمله ارتباطات، مخابرات و لوازم خانگی و زندگی روزمره مردم دیده شود.

رئیس جمهور تاکید کرد: اگر اراده کنیم حتما می‌توانیم در همه این حوزه‌ها هم به فناوری‌های پیشرفته با مزیت اقتصادی دست پیدا کنیم. ما باید به سرعت و با برنامه ریزی دقیق و منسجم، به فناوری تثبیت شده برای مدارهای (LEO) برسیم و در گام بعد باید با برنامه ریزی دقیق و کار مجاهدانه، به سرعت به سمت مدار ۳۶ هزار کیلومتری ( GEO) حرکت کنیم. 

رئیسی گفت: اگر در صنعت فضایی و فضای مجازی حضور نداشته باشیم مجبور خواهیم شد در اتوبان ساخته شده توسط دیگران حرکت کنیم. صنعت فضایی یک نوع بازدارندگی برای تعرض دشمنان به کشور ایجاد می‌کند. وقتی ماهواره‌ای پرتاب می‌شود مردم و جوانان احساس قدرت و غرور می کنند.

رئیس جمهور همچنین با گرامیداشت یاد شهید تهرانی‌مقدم و سایر شهدای عرصه دفاع و توسعه فناوری‌های نوین کشور اظهار امیدواری کرد با هم‌فکری و هم‌گرایی و پشتکار نیروهای فعال در عرصه فضا و حمایت‌های دولت امید را در جامعه تقویت کنیم.

قفل شورایعالی فضایی جدید باز شد

يكشنبه, ۳۰ آبان ۱۴۰۰، ۰۷:۰۴ ب.ظ | ۰ نظر

مدیرکل دبیرخانه شورایعالی فضایی گفت: با تغییر رویکرد نسبت به صنعت فضایی در دولت جدید، برگزاری جلسات شورایعالی فضایی پس از بیش از 10 سال وقفه، از سر گرفته می‌شود و جلسه این شورا بزودی برگزار خواهد شد.

سعید قربانی مدیر کل دبیرخانه شورای عالی فضایی در گفت‌وگو با فارس، از از سرگیری برگزاری جلسه شورای عالی فضایی با تصمیم دولت جدید خبر داد.

وی گفت: شورای عالی فضایی کشور عالی ترین مرجع تصمیم گیری و تصمیم سازی مسائل راهبردی در حوزه فضایی کشور است که ریاست این شورا  برعهده شخص رئیس جمهور است و 6 وزیر به عنوان اعضای حقوقی و 3 عضو دانشمند و متخصص به عنوان اعضای حقیقی در این شورا حضور دارند.

مدیر کل دبیرخانه شورای عالی فضایی تصریح کرد: ذیل این شورای عالی، یک کمیسیون راهبردی وجود دارد که این کمیسیون در سطح معاونان وزیر با 12 عضو با مهمان یا بدون مهمان برگزار می شود. در این کمیسیون تصمیم سازی می شود و گزارش های پایه تصمیم سازی از کمیسیون به شورا ارسال می شود و در دستور کار شورا قرار می گیرد.

به گفته ویف طبق هماهنگی آقای زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با رئیس جمهوری، به زودی در روزهای آینده جلسات شورا پس از یک توقف طولانی بیش از 10 ساله تشکیل می شود.

قربانی گفت: امیدواریم که مسائل جدی، اولویت‌ دار و کلیدی مربوط به بخش فضایی کشور به ترتیب در این شورا مطرح شوند و تصمیم های خوبی گرفته شود که تصمیم ها منجر به برنامه های راهبردی و اقدامات اجرایی خوبی شود و شاهد توفیقات در حوزه فضایی باشیم.

 

چه تغییری حاصل شد که جلسه شورای عالی فضایی برگزار می شود؟

خبرنگار فارس پرسید: پیش از این که جلسات این شورا برگزار نمی شود، گفته می شد که دستورکار جلسه آماده نیست یا دستورکاری برای برگزاری جلسه وجود ندارد. آیا دستورکار آماده شده است؟

قربانی در پاسخ به این سوال، گفت:‌ دستور جلسه شورا آماده است. نگاه و رویکرد تفاوت کرده است و علاوه بر این، هم اکنون اقتضائات جهانی حوزه فضایی هم تغییر کرده است. 

وی توضیح داد: زمانی که رتبه یک را در حوزه فضایی در منطقه داشتیم، حرکت شتابانی از سوی دیگر کشورها در منطقه دیده نمی شد؛ اما اکنون همسایه های ایران سرمایه های زیادی را به حوزه فضایی اختصاص داده اند و برنامه های بلند مدت راهبردی تنظیم کرده اند و شتابان در حال طی این روند  هستند.

مدیر کل دبیرخانه شورای عالی فضایی تاکید کرد: بنابراین برای حفظ موقعیت جایگاه کشور و تامین نیازهایمان باید به گونه ای حرکت کنیم که حتی توقف های گذشته هم جبران شود.

به گزارش خبرنگار فارس، در پی وقفه طولانی در فعالیت های فضایی کشور، برخی افراد دغدغه مند در حوزه فضایی کشور با این برداشت که ناتوانی وزارت ارتباطات در توسعه صنعت فضایی، مانع پیشبرد این صنعت شده است، با ثبت سوژه ای در سامانه فارس من خواستار جدا شدن این سازمان از وزارت ارتباطات شدند.

این در حالی است که در دولت قبلی، تفکر حاکم بر تمامی بخش های دولت نسبت ضرورت صنعت فضایی متفاوت بود و در دولت جدید، نگاه و رویکردهای تمامی بخش های دولت به صنعت فضایی دست خوش تغییر مثبت شده است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: تا ۲ هفته آینده، جلسه شورای عالی فضایی پس از ۱۰ سال برگزار و اعضای این شورا معرفی خواهند شد.

عیسی زارع‌پور در گفت‌وگو با ایرنا درباره تشکیل جلسه شورای عالی فضایی گفت: اسامی افرادی که برای عضویت در شورا در نظر گرفته شده است، توسط رئیس جمهوری تایید و برای آن‌ها حکم صادر شده است.  

وی افزود: در جلسه‌ای که تا ۲ هفته آینده برگزار می‌شود، اعضای این شورا معرفی خواهند شد؛ خبرهای خوبی در راه است که در همان جلسه آن را اعلام خواهیم کرد.

وزیر ارتباطات درباره ماهواره‌هایی که در صف پرتاب قرار دارند و آن‌هایی که در دست طراحی هستند، تاکید کرد: رئیس جمهوری  توصیه کرده‌اند که از افعال ماضی استفاده می‌کنیم و بگوییم «این کار انجام شد» زمانی که کارها انجام شود، آن را اعلام می‌کنیم.

زارع‌پور افزود: خوب است که به مردم امید بدهیم و از برنامه‌های آینده بگوییم و به آن‌ها آرامش بدهیم اما مردم از حرف‌های بی‌عمل خسته شده‌اند و حرف باید همراه با عمل باشد. اگر اتفاق خوبی در این حوزه رخ دهد حتما خبر آن را خواهید شنید.

به گزارش ایرنا، یکی از برنامه‌های که «عیسی زارع پور» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمان رای اعتماد خود به آن اشاره کرد «شتابدهی رشد صنعت فضایی» بود.

زارع‌پور در جلسه اخذ رأی اعتماد از نمایندگان مجلس گفت که اعتقاد دارد صنعت فضایی کشور، یک حوزه پر غصه است.

وی گفت: صنعت فضایی یکی از ۳ صنعت اقتدار ساز برای کشورهاست اما در طول چندسال اخیر به دلیل نگاه سیاست زده‌ای که حل مشکلات کشور را در بیرون از مرزها جستجو می‌کرد، این صنعت به محاق رفته و متأسفانه ظرفیت‌های آن رو به افول است.

زارع‌پور تصریح کرد: ملت هنوز خاطره خوش پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌های ایرانی را با پرتابگرهای داخلی در دهه هشتاد به یاد دارند اما متأسفانه این روند شتابان طی سالیان اخیر متوقف یا بلکه برعکس شد؛ به گونه‌ای که بسیاری از ظرفیت‌های ما دچار آسیب جدی شدند.

وزیر ارتباطات در یک برنامه تلویزیونی نیز یکی از راهبردهای مدنظر خود را ارتقا جایگاه سازمان فضایی کشور عنوان کرد و قول تشکیل جلسات شورای عالی فضایی با ریاست رئیس جمهور پس از ۱۰ سال را داد.

فقدان راهبرد مناسب در عرصه فناوری فضایی به واسطه عدم تشکیل شورای عالی فضایی که بالاترین نهاد سیاستگذاری این حوزه محسوب می شود، بیم از دست دادن جایگاه جهانی ایران را به واقعیت نزدیک کرده است.

خبرگزاری مهر- معصومه بخشی پور: جایگاه یازدهم ایران در میان کشورهای جهان از نظر دستیابی به چرخه کامل فناوری فضایی و رتبه اول کشورمان در منطقه از حیث دستیابی به دانش فضایی به گفته کارشناسان دیگر جایگاه محکمی نیست و به دلیل نبود سیاستگذاری و راهبرد مناسب کشورمان در کنار سرعت پرشتاب کشورها در عرصه فناوری فضایی، از دست رفتن این پیشتازی قابل تصور است.

مدتهاست که به دلیل عدم برگزاری و تشکیل جلسات شورای عالی فضایی که بالاترین نهاد سیاستگذاری در این عرصه به شمار می‌رود، سیاستگذاری شفاف و برنامه راهبردی مشخصی در حوزه فناوری فضایی تدوین و پیگیری نمی‌شود و دولت‌های پیشین برنامه مدون و مشخصی را برای ارتقا و یا حتی تثبیت جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی، پیش نبرده اند.

طبق مصوبه هیأت وزیران «شورای عالی فضایی» برای سیاستگذاری استفاده از فناوری‌های فضایی و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط‌، باید حداقل ۲ بار در سال به ریاست رئیس جمهور تشکیل شود.

اما با گذشت بیش از ۱۶ سال از زمان ایجاد شورای عالی فضایی، تشکیل جلسات آن، آنطور که باید جدی و مهم پیگیری نشده و به همین دلیل با وجودی که باید طی این سال‌ها حداقل ۳۲ بار تشکیل جلسه می‌داد، فقط ۳ بار تشکیل شده است. شواهد حاکی از آن است که دولت‌های دهم و یازدهم و دوازدهم این شورا را جدی نگرفته و به وظایف قانونی خود برای برگزاری جلسات این شورای عالی، عمل نکرده اند.

مطابق با مواد مندرج در اساسنامه این شورا، سیاست‌گذاری برای استفاده از فناوری‌های فضایی در بخش‌های امنیتی و استفاده صلح‌آمیز از فضای‌ماورای جو، سیاست‌گذاری ساخت‌، پرتاب و استفاده از ماهواره‌های ملی تحقیقاتی در چارچوب سیاست‌های کلی نظام با رعایت قوانین و مقررات کشور، ایجاد هماهنگی لازم میان کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط‌، ارائه پیشنهاد و تدوین برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت مربوط به امور فضایی به دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی برای طی مراحل قانونی، تصویب برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت در بخش فضایی کشور، هدایت و حمایت از فعالیت‌های بخش خصوصی و تعاونی در امر استفاده بهینه از فضا و ارائه پیشنهاد در خصوص خط مشی همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی در مسائل فضایی و نیز تعیین مواضع دولت جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی از وظایف و دلایل ایجاد شورای عالی فضایی است که به دلیل عدم برگزاری جلسات آن، طی سال‌های اخیر شاهد عملیاتی شدن و تحقق این وظایف نبوده ایم.

 

بازخوانی اظهارات زارع پور از «قصه پرغصه فناوری فضایی»

با وجودی که اهمیت توسعه فناوری فضایی به ویژه ساخت و پرتاب ماهواره‌های عملیاتی تحت مدیریت جمهوری اسلامی، بارها در دولت‌های قبل مورد تاکید مسئولان وقت قرار گرفت و هر یک به نوعی بر اجرای برنامه‌های بلندمدت در این حوزه و تثبیت جایگاه فضایی ایران تاکید داشتند، اما شواهد نشان می‌دهد که طی این سال‌ها کشورمان در عرصه فناوری فضایی نه تنها رشدی نداشته بلکه با توجه به توسعه پرشتاب سایر کشورها، دچار عقب ماندگی است.

با این حال با روی کار آمدن دولت سیزدهم، یکی از برنامه‌های مورد توجه عیسی زارع پور وزیر جدید ارتباطات و فناوری اطلاعات، «شتابدهی رشد صنعت فضایی» عنوان شده است.

وی در جلسه اخذ رأی اعتماد از نمایندگان مجلس از حوزه فضایی با عنوان «حوزه پر غصه صنعت فضایی» یادکرد و گفت: صنعت فضایی یکی از ۳ صنعت اقتدار ساز برای کشورهاست اما متأسفانه در طول چندسال اخیر به دلیل نگاه سیاست زده‌ای که حل مشکلات کشور را در بیرون از مرزها جستجو می‌کرد، این صنعت به محاق رفته و متأسفانه ظرفیت‌های آن رو به افول است.

زارع پور با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در سال ۹۵ در دیدار با مسئولان عالی رتبه کشور مبنی بر اینکه «گزارش هایی به من می‌رسد که برخی حوزه‌های کلان هوا و فضا و ماهواره و امثال اینها، دچار توقف یا لنگی است که این امر مرا نگران می‌کند؛ این را می‌خواهم اینجا بگویم که مطالبه عمومی باشد. من از مسئولین امر به طور جدی درخواست می‌کنم به این مسائل بپردازند؛ این طرح‌ها، طرح‌های مهمی هستند»، اضافه کرد: ملت هنوز خاطره خوش پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌های ایرانی را با پرتابگرهای داخلی در دهه هشتاد به یاد دارند اما متأسفانه این روند شتابان طی سالیان اخیر متوقف یا بلکه برعکس شد؛ به گونه‌ای که بسیاری از ظرفیت‌های ما دچار آسیب جدی شدند.

وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه اگر روند شتابان دهه هشتاد ادامه پیدا می‌کرد، امروز ما صاحب منظومه‌های ماهواره برای دسترسی به شبکه‌های جهانی بودیم و دغدغه و نگرانی در این فضا نداشتیم؛ گفت: انشاالله با بهره گیری از ظرفیت نخبگان و جوانان و با سیاست‌های تحولی دولت سیزدهم، حوزه فضایی را به ریل شتابان تحول خودش بر می‌گردانیم. از همین تریبون از همه دانشمندان، نخبگان و فعالان عرصه ماهواره، ماهواره بر، پرتابگر و خدمات فضایی می‌خواهم دوباره لباس رزم علمی برتن کنند تا انشاالله جمهوری اسلامی ایران را به قدرت جهانی در این حوزه تبدیل کنیم.

 

راهکارهای زارع پور برای شتابدهی رشد صنعت فضایی

عیسی زارع پور در برنامه پیشنهادی که برای تصدی وزارت ارتباطات اعلام کرد نیز یکی از سرفصل‌های رسیدن به ایرانی هوشمند در تراز انقلاب اسلامی در افق ۱۴۰۴ را «رشد صنعت فضایی» برشمرد.

در این برنامه با اشاره به روند تاریخی رویکرد کشور در عرصه فناوری فضایی که تا سال ۱۳۸۳ نگاه به تأمین از بیرون کشور بود و نماد آن تلاش برای خرید ماهواره زهره از سازندگان مختلف و نهایتاً انعقاد قرارداد با روسیه بود که با کارشکنی تأمین کنندگان غربی به همراه بدعهدی و بدقولی روسیه روبرو شد، آمده است: «کشور از سال ۱۳۸۵ با تدوین برنامه ده ساله در دو بخش توسعه ماهواره و توسعه پرتابگر رویکرد خود را به اتکا به توان داخلی در کنار تأمین نیاز فوری از خارج تغییر داد. این برنامه‌ها هرچند نه به طور کامل ولی تا سال ۱۳۹۳ ادامه داشت و موفقیت‌های شگفت‌آوری همچون قرار دادن ماهواره در مدار با ماهواره بر سفیر، نقطه پایان حمایت جدی دولت از اجرای این برنامه‌ها بود. اما با شروع دولت یازدهم و امیدهای مسئولین این دولت، رویکردهای خرید از خارج تقویت شد و مذاکراتی با طرف‌های روسی و فرانسوی صورت پذیرفت که متأسفانه در این مسیر نگاه توسعه تمامی زنجیره ارزش به صورت همزمان، مورد توجه واقع نشد و حتی مورد بی‌اعتنایی قرار گرفت. بسیاری از متخصصین و مدیران موفق سال‌های ۸۴ تا ۹۳ دیگر در این حوزه اشتغال نداشتند. این موضوع باعث عدم موفقیت در بسیاری از فعالیت‌های فضایی کشور بین سال‌های ۹۳ تا کنون شده است. اما می‌توان ادعا کرد که با برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از ظرفیت‌های موجود فنی، علمی و انسانی و مشارکت دادن بخش خصوصی در این عرصه، می‌توان صنعت فضایی کشور را مانند صنعت هسته‌ای به نقطه غرور انگیزی برای ارائه خدمات فراگیر، ارزان، با فناوری بالا تبدیل کرد.»

در این برنامه اهداف کمی در افق ۱۴۰۴ به افزایش توان داخلی فناوری ساخت ماهواره‌های سنجشی، مخابراتی مدار بالا به میزان ۸۰ درصد، خرید / ساخت و بهره برداری ۳ ماهواره مخابراتی و سنجش از راه دور، ارائه ۱۵ خدمت نوین و با ارزش افزوده فضایی، ساخت ماهواره سنجش از دور با رزولوشن زیر ۱۰ متر، ساخت یک ماهواره عملیاتی مخابراتی و قراردادن آن در مدار و ایجاد حداقل یک اپراتور ماهواره مخابراتی تاکید شده است.

مطابق با مواردی که در این برنامه به آن اشاره شده است «در اثر رشد فزاینده فناوری‌های فضایی در جهان و محدودیت کشور در دستیابی به توان تجاری در این حوزه، یکی از تهدیداتی که متوجه کشور خواهد شد پایان دوره عملیاتی ظرفیت‌های مخابراتی فضایی کشور تا سال ۲۰۳۰ (سه ترانسپوندر ماهواره بدر) و بروز محدودیت‌های جدی برای پخش تلویزیونی و خدمات بانکی کشور است. تسخیر بازارهای منطقه و فضای فرکانسی پیرامونی توسط کشورهای همسایه (عربستان، امارات و ترکیه) در حوزه فضایی به دلیل عدم حضور فعال ایران، از دیگر تهدیدها عنوان شده است.»

وزیر ارتباطات در این برنامه، یکی از راهبردهای مدنظر را ارتقا جایگاه سازمان فضایی کشور عنوان کرده و قول تشکیل جلسات شورای عالی فضایی با ریاست رئیس جمهور پس از ده سال را داده است.

وی همچنین مهرماه امسال در جریان بازدید از سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی ایران و دیدار با مدیران و محققان عرصه فناوری فضایی کشور، بر اراده دولت سیزدهم در خصوص توسعه صنعت فضایی و بازنگری برنامه ۱۰ ساله فضایی تاکید کرد و وعده داد که این دولت جلسه شورای عالی فضایی را برگزار می‌کند.

 

چرا شورای عالی فضایی باید تشکیل شود

سعید قربانی مدیرکل دبیرخانه شورای عالی فضایی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضرورت تشکیل شورای عالی فضایی را با توجه به اهداف چشم انداز و برنامه‌های توسعه‌ای کشور در حوزه فناوری فضایی، تشریح می‌کند.

وی با بیان اینکه اراده جدی جمهوری اسلامی ایران برای پیگیری برنامه‌های توسعه‌ای فضایی به اوایل دهه ۸۰ شمسی بازمی گردد، گفت: در آن زمان با توجه به مباحث مطالعاتی که از قبل انجام شده بود حاکمیت به این فکر افتاد تا برای پیشبرد مسائل فضایی، ساختار و تشکیلاتی ایجاد شود و از این رو بر اساس ماده ۹ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات، تشکیل شورای عالی فضایی و تحقق اهداف آن و نیز تشکیل سازمان فضایی ایران و برنامه‌های مدنظر برای توسعه فضایی در محدوده اختیارات وزارت ارتباطات دیده شد.

قربانی با اشاره به ترکیب شورای عالی فضایی که ریاست آن بر عهده رئیس جمهور است و وزرای ارتباطات، امور خارجه، صمت، راه و شهرسازی، علوم و دفاع اعضای حقوقی این شورا را تشکیل می‌دهند، افزود: در این ترکیب رئیس سازمان فضایی ایران دبیری شورای عالی فضایی را عهده دار است و ۳ متخصص و دانشمند حوزه فضایی نیز از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و بنا به پیشنهاد رئیس سازمان فضایی و به حکم رئیس جمهور به عنوان اعضای حقیقی در جلسات این شورا عضویت خواهند داشت.

مدیرکل دبیرخانه شورای عالی فضایی در خصوص آخرین وضعیت برگزاری جلسات این شورا گفت: انتخاب ۳ عضو حقیقی متخصص و صاحبنظر در شورای عالی فضایی در شرف تصمیم گیری است و با پیشنهاد سازمان فضایی ایران، از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، افرادی به رئیس جمهور پیشنهاد شده اند که با تصمیم ایشان، احکام این اعضا صادر خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه انشاالله شورای عالی فضایی به زودی در دولت سیزدهم برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: با توجه به جدیت دولت و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای افزایش شتاب توسعه صنعت فضایی کشور، درخواست برگزاری این جلسه از سوی دکتر زارع پور به رئیس جمهور ارسال و مقدمات برگزاری جلسه نیز انجام شده است؛ آمادگی لازم برای برگزاری جلسه فراهم است و در صورت انجام تشریفات اداری و انتخاب ۳ عضو حقیقی، شورای عالی فضایی به زودی تشکیل می‌شود.

قربانی با بیان اینکه این شورا ملزومات و اولویت‌های کلان مسائل راهبردی فضایی کشور را تصمیم گیری و تصویب می‌کند، اظهار داشت: البته ذیل شورای عالی فضایی، یک کمیسیون راهبردی با ۱۲ عضو در سطح معاون وزیر حضور دارند و مسائلی که قرار است به عنوان مسائل کلیدی و راهبردی تصویب و ابلاغ شود در این کمیسیون به بحث گذاشته شده و تصمیم سازی می‌شوند و پس از آن به صحن شورا می‌رود.

وی ادامه داد: ذیل این کمیسیون راهبردی نیز کارگروه‌های تخصصی و علمی فعال هستند که به تناسب طرح موضوع از کمیسیون یا شورای عالی فضایی، به کار کارشناسی می‌پردازند. به این معنی که مباحث مربوط به تمامی دستگاه‌های حاکمیتی و غیر حاکمیتی اعم از سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی که با کارکرد خدمات فضا پایه و مبتنی بر داده‌های ماهواره‌ای در ارتباط هستند و تصاویر ماهواره‌ای و پردازش و تفسیر آنها به ایفای مسئولیت آنها کمک می‌کند، در این کارگروه‌ها پیگیری می‌شود.

مدیرکل دبیرخانه شورای عالی فضایی به تشریح دلایل و ضرورت برگزاری شورای عالی فضایی پرداخت و اظهار داشت: فناوری فضایی اساساً یک فناوری پیشرو و پیشگام است و هر کشوری که به این فناوری دسترسی داشته و یا دسترسی پیدا کرده، جزو کشورهای مقتدر در علم و فناوری محسوب می‌شود. به هر حال کشور ما نیز حائز رتبه یازدهم در جهان بوده و در منطقه خاورمیانه نیز از نظر دانش و فناوری فضایی رتبه اول را دارا بوده است.

 

عقب ماندگی کشور در سطح مدیریت راهبردی حوزه فضا

قربانی با تاکید بر اینکه کشورهای مختلف برای توسعه صنعت فضایی خود به سرعت و پرشتاب در حال سبقت هستند، ادامه داد: اگرچه کشورهایی که در همسایگی ما که وارد عرصه پیشتازی در موضوعات فناوری و خدمات کاربردی فضایی شده اند، دارای فناوری و دانش فضایی بومی نبوده و کشورهای دیگری این فناوری را در حوزه‌های طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌ها برایشان پیاده سازی کرده اند اما باید بپذیریم که در سطح مدیریت راهبردی حوزه فضایی، دچار عقب ماندگی هستیم.

وی با اشاره به اینکه کشورهایی مانند امارات، ترکیه و عربستان که وارد عرصه فضایی شده اند دارای دانش بومی و اقتدار در عرصه فضایی نیستند، خاطرنشان کرد: حتی اگر ماهواره‌ای به نام این کشورها پرتاب و ثبت شود طبیعتاً این اقدام توسط مشاوران خارجی برای این کشورها صورت پذیرفته است. اما در ایران دانش فضایی بومی بوده و این مساله بسیار ارزشمند است.

قربانی ادامه داد: اما مسئولان باید بپذیرند که در سطح مدیریت راهبردی حوزه فضایی عقب ماندگی داریم و این موضوع باید جبران شود. به همین دلیل ضروری است که در این دولت همت گمارده شود تا عقب افتادگی‌ها جبران و جلسات شورای عالی فضایی به طور مرتب و پیوسته تشکیل شود.

 

خطر از دست دادن جایگاه فضایی ایران

وی با تاکید بر اینکه این خطر وجود دارد که ما جایگاه خودمان را در حوزه فناوری فضایی از دست بدهیم، اضافه کرد: ما باید بتوانیم هرچه سریع‌تر بلوغ چرخه کامل فناوری فضایی به دست آمده از طراحی تا ساخت و پرتاب را تثبیت کنیم.

مدیرکل دبیرخانه شورای عالی فضایی گفت: در عین حال مهم است که ما بتوانیم در مدارات لئو، مئو و ژئو ماهواره خودمان را داشته باشیم. این موضوع ضرورت تشکیل شورای عالی فضایی را آشکار می‌کند. در کنار آن تشکیل این شورا می‌تواند راهبردی برای پرداختن به مسائلی باشد که هم اکنون نیاز روز حوزه فضایی کشور است.

قربانی با اشاره به زیست بوم فناوری فضایی که در حوزه بالادست به لایه‌های فناوری و در حوزه پایین دست به خدمات و کاربردها مربوط می‌شود، خاطرنشان کرد: برای اینکه این زیست بوم به سرعت و در زمان مناسب شکل بگیرد نیاز به یک برنامه راهبردی و به روز رسانی اسناد بالادستی داریم.

وی توضیح داد: برنامه راهبردی ۱۰ ساله فناوری فضایی که مربوط به سال‌های ۸۵ تا ۹۵ بوده، طی شده است. برنامه راهبردی دیگری نیز پس از آن ترسیم شد و هم اکنون نیاز به به‌روزسازی اسناد بالادستی و تشخیص و تصمیم گیری در مورد الزامات و اولویت‌های شتابدهنده برای تثبیت بلوغ فضایی، ضروری است. بنابراین نیاز است که جلسات شورای عالی فضایی شکل بگیرد و نیازمندی‌ها و اولویت‌ها بررسی شده و تصمیمات لازم گرفته شود تا متولیان وظایف خود را پرشتاب پیش ببرند.

 

سند جامع هوافضا نیازمند بازنگری

این مقام مسئول در سازمان فضایی ایران با اشاره به اسناد مرتبط با مدیریت راهبردی و سیاستگذاری در برنامه‌های ۱۰ ساله فضایی گفت: سند جامع هوافضا نخستین سندی بود که در این حوزه توسط مرجع بالادستی (شورای عالی انقلاب فرهنگی) در سال‌های قبل تصویب شد و سپس جهت ارزیابی و بررسی پیشرفت به معاونت علمی رئیس جمهور تفویض شد. هم اکنون نیز برنامه‌های فناوری فضایی به همان سیاق و بر اساس مصوبات قبلی ذیل مصوبات معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور پیش می‌رود و لازم است که در مورد آنها بازنگری شده و در صورت نیاز تصویب مجدد شود.

وی سند جامع هوافضا را سندی غنی و باکفایت در زمان خود و با چشم انداز بلند مدت عنوان کرد و افزود: بالاخره اقتضائات به سرعت در دست تغییر است و شاید امروز کشور ما نیاز داشته باشد که توجهات چندگانه جدی به همه ابعاد زیست بوم فضایی داشته باشد. هم اکنون در لایه پایین دست فضایی که مربوط به لایه خدمات کاربردی می‌شود مسائلی مانند حوزه ناوبری، کشاورزی، مدیریت پهنه‌های آبی، خدمات حوزه هواشناسی، بحران و مخاطرات طبیعی بسیار مهم و حائز اهمیت است و باید به آن‌ها توجه جدی شود.

قربانی با اشاره به اینکه تعداد قابل توجهی استاد، دانشجو و فارغ التحصیل رشته‌های مرتبط فضایی در کشور وجود دارد که باید به آنها در کنار مهارت و کارآفرینی برای توسعه پلتفرم‌های مرتبط با داده‌های ماهواره‌ای، امید و انگیزه فعالیت داد، تصریح کرد: این متخصصان می‌توانند خدمات مبتنی بر سامانه‌هایی که از داده‌های ماهواره‌ای استفاده می‌کنند را ایجاد کرده و برای آحاد کاربران از جمله شهروندان، کسب و کارها و دولت و حاکمیت، سرویس و خدمات دارای ارزش و مطلوبیت ایجاد کنند.

مدیرکل دبیرخانه شورای عالی فضایی با تاکید بر اینکه توسعه و تثبیت بازار فناوری فضایی اقتصاد کشور را شکوفا می‌کند، گفت: تمامی این اهداف مستلزم تشکیل شورای عالی فضایی و سیاستگذاری کلان در حوزه بالادست و پایین دست فناوری فضایی است.

 

ضرورت تشکیل شورای عالی فضایی تبیین شود

وی با اشاره به نزدیک شدن به برنامه هفتم توسعه و لزوم پرداختن این برنامه به زیربخش فناوری فضایی به عنوان یکی از ارکان توسعه کشور، افزود: متأسفانه جلسات شورای عالی فضایی در چندین سال گذشته اصلاً برگزار نشده و با این حال امیدواریم در دولت جدید ضرورت تشکیل این شورا برای مسئولان بیشتر تبیین شود.

قربانی بر ضرورت ترویج فناوری فضایی و خدمات کاربردی فضاپایه در کشور تاکید کرد و با اشاره به برگزاری بیش از ۲۲۹ رویداد مرتبط با هفته جهانی فضا در مهرماه امسال که تمام دستگاه‌های مرتبط، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پژوهش‌سراها، استارت آپها و شرکت‌های دانش بنیان و گروه‌های تخصصی در آن مشارکت داشتند، گفت: ما جز ۳ کشور اول در برگزاری برنامه‌های ترویجی فضایی هستیم و معتقدیم که اگر در حوزه ترویج خدمات کاربردی فضاپایه تلاش کرده و آگاهی عمومی را بالا ببریم این آگاهی می‌تواند منجر به مطالبه و حمایت عمومی در این حوزه شود.

وی گفت: زمانی زیرساخت‌های ثابت و زمینی پیشران حوزه ارتباطات محسوب می‌شدند و پس از آن این پیشرانی به زیرساخت‌های هوایی و پرتابل منتقل شد. با شرایط فعلی به نظر می‌رسد که دیری نخواهد پایید که زیرساخت‌های پیشران ارتباطات به حوزه فضا و ماهواره منتقل شوند. چرا که فناوری فضایی مزایایی از جمله زمان ارائه بهینه سرویس، قیمت مناسب و سرویس‌های متنوع و مطلوب دارد که در صورتی که این آگاهی‌ها بالا برود و تبدیل به مطالبه شود، نقش آفرینان این حوزه ملزم خواهند شد که از چرخه جهانی عقب نیافتند و ما شاهد یک شکوفایی اقتصادی و اشتغالزایی بسیار خوب مبتنی بر فناوری فضایی باشیم.

 

۱۰ اولویت زمین مانده برای توسعه فناوری فضایی

با این وجود به نظر می‌رسد که تنها راهکار شتابدهی به رشد صنعت فضایی و بازیابی جایگاه گذشته، تشکیل هرچه سریع‌تر جلسات شورای عالی فضایی در جهت سیاستگذاری برای پیشبرد برنامه‌ها و اولویت بخشی به برنامه‌های زمین مانده از دولت‌های قبل است که مهمترین این اولویت‌ها را می‌توان در موارد زیر دسته بندی کرد.

۱. تشکیل سریع جلسه شورای عالی فضایی

۲. بازنگری سند هوافضا و برنامه ۱۰ ساله دوم فناوری فضایی

۳. تدوین اولویت‌های کلان مسائل راهبردی فضایی کشور

۴. ارتقای زیرساخت‌های ارتباطات ماهواره‌ای

۵. تثبیت بلوغ چرخه کامل فناوری فضایی با قراردادن ماهواره عملیاتی در مدار

۶. افزایش توان داخلی فناوری ساخت ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی مدار بالا

۷. مشارکت دادن بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت‌های علمی و انسانی در عرصه فضا

۸. قراردادن ماهواره در مدارات لئو، مئو و ژئو

۹. سیاستگذاری کلان در حوزه بالادست و پایین دست فناوری فضایی

۱۰. ترویج فناوری فضایی و خدمات کاربردی فضاپایه

سخنگوی کمیسیون صنایع از معرفی دو عضو این کمیسیون به صحن علنی مجلس به عنوان نمایندگان ناظر در شورای عالی فضایی خبر داد و گفت: مجلس عدم برگزاری این شورا را به لحاظ قانونی پیگیری می کند.

به گزارش مهر، سابقه ایجاد شورای عالی فضایی به حدود ۱۵ سال پیش بر می‌گردد که طبق مصوبه هیأت وزیران مقرر شد «شورای عالی فضایی» برای سیاستگذاری استفاده از فناوری‌های فضایی و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط‌، به ریاست رئیس جمهور تشکیل شود و حداقل ۲ بار در سال تشکیل جلسه دهد.

اما مستندات نشان می‌دهد که این شورا از زمان ایجاد تاکنون، آنطور که باید جدی و مهم ارزیابی نشده و با وجودی که باید طی این سال‌ها حداقل ۳۰ بار تشکیل جلسه می‌داد، فقط ۳ بار جلسه تشکیل داده است. شواهد حاکی از آن است که دولتهای دهم و یازدهم و دوازدهم این شورا را جدی نگرفته و به وظایف قانونی خود برای برگزاری جلسات این شورای عالی، عمل نکرده اند.

در این زمینه حجت‌الله فیروزی سخنگوی کمیسیون صنایع و عضو کمیته صنایع هوافضا و فناوری‌های نوین مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: کمیسیون صنایع و معادن مجلس دو نفر را به عنوان نمایندگان پیشنهادی در شورای عالی فضایی کشور به صحن مجلس معرفی کرده است.

وی با بیان اینکه لطف الله سیاهکلی و رضا تقی پور انوری به عنوان نمایندگان پیشنهادی برای حضور در شورای عالی فضایی کشور به صحن معرفی شده اند و پس از تصمیم گیری به عضویت این شورا در می آیند، گفت: بررسی چرایی عدم تشکیل شورای عالی فضایی یکی از ضرورت‌ها است که به طور قطع مجلس می‌تواند آن را پیگیری کند. بر این اساس ما در کمیته صنایع هوافضا این موضوع را بررسی و نماینده مجلس در شورای عالی فضایی نیز، می‌تواند آن را مطالبه کند.

فیروزی خاطرنشان کرد: تشکیل شورای عالی فضایی یک قانون است و عدم اجرای این قانون در مجلس پیگیری می‌شود.

عضو کمیته صنایع هوافضا و فناوری‌های نوین مجلس شورای اسلامی با اشاره به برگزاری نخستین جلسه این کمیته گفت: چند روز گذشته نخستین جلسه این کمیته با محوریت ارائه پیشنهادات اعضا در خصوص تقسیم کار و اولویت بندی مباحث، برگزار شد.

وی ادامه داد: در این جلسه مقرر شد اعضای کمیته محورهای پیشنهادی را مطالعه و فعالیت‌های کمیته مطابق با این محورها آغاز و بحث و تبادل نظر شود.

فیروزی خاطرنشان کرد: در این جلسه پیشنهاد یکی از اعضا مبنی بر تغییر عنوان «کمیته صنایع هوافضا و فناوری‌های نوین» مطرح شد. براین اساس پیشنهاد شد که عنوان این کمیته به عنوان جامع‌تری مانند «کمیته صنایع هوافضا، فناوری‌های نوین و صنایع دانش بنیان» تغییر یابد تا موضوعات مرتبط با صنایع دانش بنیان نیز در ذیل کمیسیون صنایع و معادن مجلس پیگیری شود.

وی افزود: این پیشنهاد به کمیسیون صنایع ارائه شده است و مقرر شد نمایندگان موضوع را بررسی و نظر خود را در این زمینه اعلام کنند.

سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به جلسه‌ای که این کمیسیون با سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور داشت، گفت: ضرورت وجود کمیته صنایع دانش بنیان در این جلسه و با توجه به مباحث ارائه شده، احساس شد.

پول ساخت ماهواره پیام 2 هنوز پرداخت نشده است

چهارشنبه, ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۹، ۰۳:۰۴ ب.ظ | ۰ نظر

عضو حقیقی شورای عالی فضایی با بیان اینکه بودجه ماهواره پیام 2پرداخت نشده است، گفت: مشخصات فنی ماهواره‌ پیام 2 که از نوع سنجشی است، ازسوی سازمان فضایی ایران تأیید شده اما برای شروع کار باید پیش پرداخت فاز اول این ماهواره پرداخت شود.

سید مصطفی صفوی عضو حقیقی شورای عالی فضایی در گفت وگو با فارس با بیان اینکه مشخصات فنی ماهواره پیام ۲ تأیید شده است،گفت: مشخصات فنی ماهواره‌  پیام ۲ از نوع سنجشی و با دقت یک متر از سوی  سازمان فضایی ایران تأیید شده است اما برای شروع کار باید پیش پرداخت فاز اول این ماهواره پرداخت شود که همچنان منتظر وصول آن هستیم.

وی با بیان اینکه ماهواره پیام۲ از سوی محققان و دانشمندان  دانشگاه صنعتی امیرکبیر طراحی و ساخته خواهد شد، افزود: ساخت این ماهواره‌ توسط ۹۱ دانشمند دانشگاه صنعتی امیرکبیر در فاز اول با کادر تخصصی ۱۱ نفر از اعضای هیأت علمی و ۸۰ دانشجوی مقاطع ارشد و دکتری انجام می شود که البته این اتفاق بعد از پرداخت بودجه از سوی سازمان فضایی است.

عضو حقیقی شورای عالی فضایی فاز اول این پروژه را اجرای طراحی‌ مفهومی و چهار حوزه توسعه تکنولوژی و فناوری ماهواره دانست و اضافه کرد: هدف مهم ماهواره سنجشی تصویربرداری بوده و مدار آن از ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر است البته ماهواره قبلی این دانشگاه با درجه قدرت تفکیک ۴۰ متر بود اما اکنون ماهواره سنجشی با درجه قدرت تفکیک یک متر خواهد بود که به عنوان چالش بزرگ تحقیقاتی محسوب می‌شود.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به تسریع روند برگزاری جلسات کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی گفت: به زودی شاهد برگزاری جلسه شورای عالی فضایی خواهیم بود.

به گزارش خبرنگار مهر، شورای عالی فضایی عالی‌ترین مرجع سیاستگذاری در حوزه فضایی کشور، مطابق با سند جامع توسعه هوافضا مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه سیاستگذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای حوزه فضایی را با رعایت سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی برعهده دارد.

مطابق با اساسنامه این شورا، شورای عالی فضایی که ریاست آن برعهده رئیس جمهور است باید حداقل دوبار در سال تشکیل جلسه دهد. اما براساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی این شورا طی ۱۴ سال گذشته (از سال ۸۳) تاکنون تنها ۳ بار تشکیل شده و در دولت دهم و یازدهم اصلا تشکیل نشده است.

مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به برگزاری جلسات مستمر کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی با حضور حداکثری اعضا، گفت: بزودی شاهد برگزاری جلسه شورای عالی فضایی خواهیم بود.

وی گفت: هجدهمین جلسه کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی به ریاست وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و حضور دیگر اعضا نیز تشکیل شد که در این جلسه نقشه راه حوزه فضایی کشور مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت و همه اعضا بر لزوم داشتن اهدافی مشخص و چشم اندازی روشن برای حوزه فضایی کشور تا افق ۱۴۰۴ تاکید داشتند.

رئیس سازمان فضایی ایران افزود: بی شک تحقق اهداف فضایی کشور نیازمند تعیین برنامه اقدام مشخص به همراه شفاف سازی نقش بازیگران این عرصه در جهت تحقق اهداف آن است که این امر حضور موثر، تعامل و همکاری تمامی بخش ها را می طلبد.

به گفته براری، برگزاری دو جلسه کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی، به عنوان مهمترین نهاد تصمیم ساز در ساختار شورای عالی فضایی، در مدت زمان کوتاه و با حضور حداکثری اعضا، نشان از همدلی و تعامل نقش آفرینان این حوزه در جهت تدوین برنامه ای منسجم و اجرایی در ساختار فضایی کشور است که با ادامه این روند، بزودی شاهد برگزاری جلسه شورای عالی فضایی خواهیم بود.

وی پیش از این نیز گفته بود جلسه شورای عالی فضایی با هدف تصویب سند توسعه برنامه فضایی کشور تا افق ۱۴۰۴ تشکیل خواهد شد.

رئیس سازمان فضایی ایران از تلاش برای فراهم شدن مقدمات تشکیل شورای عالی فضایی کشور با حضور رئیس جمهور در آینده نزدیک خبر داد.

مرتضی براری در گفتگو با خبرنگار مهر، با اظهار امیدواری که نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت دوازدهم، امسال تشکیل شود، گفت: جلسه شورای عالی فضایی با هدف تصویب سند توسعه برنامه فضایی کشور تا افق ۱۴۰۴ تشکیل خواهد شد.

وی از بازنگری و اصلاح پیش نویس این سند در دولت دوازدهم خبر داد و اضافه کرد: این برنامه هم اکنون تدوین شده و آماده طرح در شورای عالی فضایی است. در این راستا دو پیوست نیز به سند توسعه برنامه فضایی ایران ۱۴۰۴ افزوده شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران موضوعات مربوط به این دو پیوست را «اقتصاد فضا» و «بین الملل» عنوان کرد و گفت: در پیوست اقتصاد فضا به دنبال این هستیم که مشخص شود سهم کشور ما از اقتصاد فضا تا سال ۱۴۰۴ چقدر خواهد بود و این اقتصاد معادل چه کاربردهایی است.

معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه اقتصاد فضا معادل کاربرد و خلق ثروت از رفع نیازها است، ادامه داد: در این پیوست، بحث اقتصاد، اشتغال و توسعه کسب وکار و نیز ورود بخش خصوصی به عرصه فضا، لحاظ شده است.

وی ادامه داد: در پیوست بین الملل نیز وضعیت تاثیرگذاری ایران در حوزه بین الملل مورد توجه قرار گرفته است تا مشخص شود در این بخش، باید در مجامع بین المللی چه نقشی را ایفا کنیم. از سوی دیگر فعالیت در حوزه صادرات محصول، خدمات و فناوری و نیز جذب سرمایه گذاری خارجی در این پیوست لحاظ شده است.

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه حداکثر ظرف یک هفته آینده این دو پیوست تکمیل می شود، خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم طی دو هفته آینده، کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی کشور با حضور نمایندگان اعضای حقوقی این شورا، تشکیل جلسه دهد.

براری با تاکید براینکه از سوی وزارت ارتباطات به اعضای حقوقی شورای عالی فضایی کشور نامه زده و خواستار معرفی نمایندگان این اعضا به دبیرخانه شورا شده‌ایم، تصریح کرد: اعضای حقوقی شورای عالی فضایی، نمایندگان خود را معرفی کرده اند و این سند برنامه، پس از تشکیل کمیسیون راهبردی، مطرح خواهد شد که در صورت تصویب در کمیسیون، تلاش خواهیم کرد شورای عالی فضایی تشکیل جلسه دهد.

وی با بیان اینکه با تصویب برنامه توسعه فضایی تا افق ۱۴۰۴، از سال آینده برنامه منسجم تری در حوزه فضا خواهیم داشت، اضافه کرد: در تلاش هستیم که پس از تصویب این برنامه در کمیسیون راهبردی، با ارسال نامه ای، از رئیس جمهور درخواست تشکیل شورای عالی فضایی را داشته باشیم و امیدواریم به زودی و درآینده ای نزدیک این شورا تشکیل شود.

به گزارش مهر، شورای عالی فضایی عالی‌ترین مرجع سیاستگذاری در حوزه فضایی کشور، مطابق با سند جامع توسعه هوافضا مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه سیاستگذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای حوزه فضایی را با رعایت سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی برعهده دارد.

مطابق با اساسنامه این شورا، شورای عالی فضایی که ریاست آن برعهده رئیس جمهور است باید حداقل دوبار در سال تشکیل جلسه دهد. اما براساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی این شورا طی ۱۳ سال گذشته (از سال ۸۳) تاکنون تنها ۳ بار تشکیل شده و در دولت دهم و یازدهم اصلا تشکیل نشده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس با انتقاد از عملکرد شورای عالی فضایی در دولت یازدهم، اعلام کرد که برخلاف اساسنامه، این شورا از بدو تشکیل (سال ۸۳) تاکنون در مجموع ۳ جلسه داشته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی عملکرد شورای عالی فضایی در دولت یازدهم را مرور کرد.

براساس سند جامع توسعه هوافضا مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضایی عالی‌ترین مرجع سیاستگذاری در حوزه فضایی کشور است و به استناد بخش «۶–۱» این سند، وظیفه سیاستگذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای حوزه فضایی را با رعایت سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی برعهده دارد.

اساسنامه شورای عالی فضایی در ۱۲ ماده توسط هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۵ بهمن سال ۸۳ و بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد تبصره «۱» ماده (۸) قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مصوب ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی تصویب شده‌است.

به موجب ماده (۸) این اساسنامه، جلسات شورا با حضور اکثریت اعضا و حضور رئیس جلسه رسمیت خواهد یافت و در غیاب رئیس‌جمهور مطابق با تبصره «۱» ماده (۳) اساسنامه، ریاست جلسه برعهده معاون اول رئیس‌جمهور خواهد بود. طبق ماده (۷) اساسنامه، این شورا باید حداقل دوبار در سال تشکیل جلسه دهد و در صورت نیاز می‌تواند جلسات فوق‌العاده نیز برگزار کند. همچنین مطابق با ماده (۱۱) اساسنامه، دبیر شورا موظف است گزارش فعالیتها و اقدامات انجام شده در مورد تصمیمات شورا را هر ۶ ماه یک بار تهیه کند.

 

عملکرد شورای عالی فضایی در دولت یازدهم

مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با مروری بر عملکرد شورای عالی فضایی کشور در دولت یازدهم، اعلام کرد: در دولت یازدهم و در اواخر آذرماه سال ۱۳۹۳ رئیس‌جمهور با استناد به اصل ۱۲۴ قانون اساسی مسئولیت اداره جلسات و تأیید مصوبات شورای عالی فضایی کشور موضوع بند «۳» قانون تعیین وضعیت شوراهای عالی را به معاون علمی و فناوری خود واگذار کرد.

همچنین به موجب حکم دیگری و در تضاد با ماده (۴) اساسنامه شورای عالی فضایی مبنی بر قرارگیری دبیرخانه شورای عالی فضایی در سازمان فضایی ایران، دبیرخانه این شورا به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتقل شد.

به علاوه رئیس‌جمهور در این حکم با توجه به اصل ۱۲۶ قانون اساسی، ایجاد «مرکز ملی فضایی» را با هدف هماهنگی، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی مربوطه به مراکز عالی تحقیقاتی با رعایت قوانین و مقررات مربوطه به معاون علمی و فناوری خود محول کرده‌است.

پس از ابلاغ این حکم، سازمان فضایی ایران و پژوهشکده تحقیقات فضایی ایران که پیش‌تر در دولت دهم از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتزع شده و مستقیماً زیرنظر ریاست جمهوری فعالیت می‌کرد، بار دیگر به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بازگردانده شد.

در طول فعالیت دبیرخانه شورای عالی فضایی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اگرچه کارگروه‌هایی در ارتباط با اهداف دبیرخانه تشکیل شدند، اما به دلیل اختلاف نظر با سازمان فضایی، خروجی مشخصی در این باره به دست نیامد و مجدداً پس از گذشت چند ماه این دبیرخانه از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به سازمان فضایی انتقال یافت و علیرغم تشکیل ۸ کارگروه تخصصی، جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم برگزار نشد.

در مجموع تعداد جلسات برگزار شده از سوی شورای عالی فضایی از بدو تشکیل (یعنی از سال ۱۳۸۳) تاکنون سه بار بوده‌است (دولت‌های هشتم، نهم و دهم). این در حالی است که تنها در دولت یازدهم با عنایت به ماده (۷) اساسنامه شورای عالی فضایی باید حداقل ۸ جلسه با هدف سیاستگذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای حوزه فضایی تشکیل می‌شد که این مهم محقق نشده‌است.

 

خلأ نبود نهاد بالاسری سیاستگذار در حوزه فضا

مرکز پژوهش‌های مجلس در جمع‌بندی گزارش خود اعلام کرد: شورای عالی فضایی، عالی‌ترین مرجع سیاستگذاری در حوزه فضایی کشور است، اما از بدو تشکیل با عدم تشکیل جلسات، برخلاف ماده (۷) اساسنامه این شورا، روبرو بوده‌است. عدم تشکیل جلسات شورای عالی فضایی در دولت یازدهم، برخلاف مفاد اساسنامه این شورا، یکی از مهمترین چالش‌های حاکمیتی در حوزه فضایی کشور است.

در شرایط کنونی خلاء یک نهاد بالاسری سیاستگذار در حوزه فضایی کشور به وضوح مشاهده می‌شود که در مغایرت صریح با تأکید سند توسعه هوافضا، مفاد مندرج در اساسنامه شورای عالی فضایی و پیشرفت برنامه ۱۰ ساله اول نقشه راه فضایی کشور (مصوب ۱۳۸۵ هیئت دولت) قرار دارد.

عدم تشکیل جلسات شورای عالی فضایی به منظور سیاستگذاری، همچنین همپوشانی برخی وظایف نهادهای متولی و سیاستگذار و نبود هماهنگی در ساختار مدیریت کلان کشور در حوزه فضایی سبب بروز اختلاف سلیقه دستگاه‌های مرتبط و بروز واگرایی و عدم انسجام راهبردها و فعالیت‌های فضایی کشور شده‌است.

 

ناهماهنگی برنامه‌های فضایی میان بخش‌های دفاعی، وزارت ارتباطات و معاونت علمی

از جمله مهمترین این موارد می‌توان به ناهماهنگی میان فعالیتهای بخش‌های دفاعی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اشاره کرد.

از آنجایی که با استناد به سیاست‌های موجود در فصل ۶ سند جامع توسعه هوافضا مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ماده (۲) اساسنامه شورای عالی فضایی، مسئولیت سیاستگذاری و امور مرتبط بر عهده شورای عالی فضایی است؛ اما با توجه به اهداف مشابه در مرکز ملی فضایی ایران، سازمان فضایی کشور از سیاستهای این مرکز به عنوان نهاد بالاسری و سیاستگذار در حوزه‌های کلان فضایی تبعیت نمی‌کند که این امر به یک بلاتکلیفی قانونی در حوزه فضایی کشور منجر شده‌است.

 

۴ پیشنهاد برای شفاف شدن وضعیت حوزه فضا

به گزارش مهر مرکز پژوهش‌های مجلس اقداماتی را برای شفاف شدن وضعیت موجود کشور در حوزه فضایی و حل و فصل خلاهای قانونی در این زمینه پیشنهاد کرده‌است:

۱- ارائه گزارش کاملی از مصوبات شورای عالی فضایی و پیشرفت برنامه ۱۰ ساله اول نقشه راه فضایی کشور (مصوب ۱۳۸۵ هیئت دولت) با همکاری طرف‌های مرتبط در دولت‌های نهم، دهم و یازدهم.

۲- تبیین جایگاه سازمان فضایی ایران و مرکز ملی فضایی در حوزه‌های سیاستگذاری و اجرا، با در نظر گرفتن ماده (۸) قانون اختیارات و وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص سازمان فضایی ایران.

۳. اصلاح اساسنامه‌های شورای عالی فضایی و سازمان فضایی ایران و تصویب اساسنامه مرکز ملی فضایی ایران توسط هیئت وزیران درصورت نیاز و براساس تصمیمات اتخاذ شده در خصوص حدود اختیارات و تکالیف هریک از آنها در زمینه سیاستگذاری و اجرا.

۴. تدوین و تصویب برنامه ۱۰ ساله دوم نقشه راه فضایی کشور توسط نهادهای متولی.

پیش جلسه شورای عالی فضایی برگزار شد

پنجشنبه, ۲۳ شهریور ۱۳۹۶، ۰۵:۰۵ ب.ظ | ۰ نظر

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره تشکیل شورای عالی فضایی در دولت دوازدهم اعلام کرد: رییس سازمان فضایی ایران، پیش جلسه ای را با حضور اعضای این شورا برگزار کرده است.

«محمدجواد آذری جهرمی» عصر چهارشنبه در حاشیه دیدار با دبیرکل سازمان همکاری های فضایی آسیا-اقیانوسیه که در ساختمان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد، در پاسخ به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: قرار است بزودی نقشه راه فضایی کشور استخراج شود.
وی افزود: مسوولیت استخراج این نقشه راه بر عهده پژوهشگاه فضایی ایران با همکاری سازمان فضایی کشور است.
آذری جهرمی ادامه داد: مرحله پس از آماده سازی نقشه، طرح موضوع در شورای عالی فضایی و تصویب آن است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره تشکیل نشدن این شورا در دولت یازدهم گفت: اگر دستور کار جلسه آماده باشد و برنامه های مشخصی مطرح شود، رییس جمهوری این جلسه را تشکیل می دهد.
به گزارش ایرنا، شورای عالی فضایی نام عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسائل فضایی ایران است که بیست و پنجم بهمن ماه 1383 اساسنامه آن به تصویب هیات وزیران رسید.
این شورا تاکنون سه بار جلسه تشکیل داده است و زیر نظر رییس جمهوری به مسائل این بخش رسیدگی می‌کند.
دیگر اعضای این شورا عبارتند از: وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزیر امور خارجه، وزیر صنعت معدن و تجارت، وزیر راه و شهرسازی، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، رییس سازمان فضایی ایران (دبیر) و سه نفر از کارشناسان علوم و فنون فضایی
در غیاب رییس جمهوری ریاست جلسه برعهده معاون اول وی است.
سی و یکم مردادماه آذری جهرمی در دیدار با مدیران پژوهشگاه فضایی ایران، درباره نقشه راه فضایی گفت: در این نقشه راه باید هدف و مسیر پیشرفت خود را مشخص کنیم و بدانیم در انتهای این برنامه به کجا می رسیم.
وی از این پژوهشگاه خواست برای رسیدن به اهداف نقشه راه طرح هایی تعریف کند و افزود: وزارت ارتباطات از نظر تامین منابع این طرح ها مشکلی ندارد.

نیازی به تشکیل شورای عالی فضایی نیست

سه شنبه, ۱۶ خرداد ۱۳۹۶، ۰۲:۳۷ ب.ظ | ۰ نظر

معاون سازمان فضایی ایران درباره عدم تشکیل شورای عالی فضایی به عنوان تنها نهاد سیاستگذار بخش فضایی کشور گفت: هم اکنون برنامه های مصوب فضایی انجام می شود و نیاز عملیاتی به تشکیل این شورا نیست.

به گزارش خبرنگار مهر، شورای عالی فضایی بالاترین نهاد سیاستگذاری و نظارت، هدایت و هماهنگی در حوزه فضایی محسوب می شود که سابقه ای ۱۳ ساله دارد و مطابق با مصوبه هیات وزیران، باید حداقل دو بار در سال تشکیل جلسه دهد.اما مستندات نشان می دهد که این شورا از زمان ایجاد تاکنون، آنطور که باید جدی و مهم ارزیابی نشد و با وجودی که طی این سالها، باید حداقل ۲۵ بار تشکیل جلسه می داد، فقط ۳ بار جلسه تشکیل داده و در دولت یازدهم نیز اصلا تشکیل نشده است.

محمدهمایون صدر معاون سازمان فضایی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص ابهامات عدم تشکیل شورای عالی فضایی ، با تاکید براینکه تشکیل شورای عالی فضایی جزء اختیارات سازمان فضایی ایران نیست، اظهار داشت: دبیرخانه شورای عالی فضایی در سازمان فضایی ایران قرار دارد و چنانچه مطابق با سیاستهای کشور، قرار باشد این شورا برگزار شود، ادوات برگزاری جلسات آن نیز فراهم است.

وی درخصوص لزوم تشکیل شورای عالی فضایی، با بیان اینکه نیاز عملیاتی به تشکیل این شورا نیست، توضیح داد: هم اکنون پروژه های مصوب در حال انجام است و زمانی که بخواهیم پروژه جدیدی تعریف کنیم و یا درباره تصویب بودجه اقدام شود، نیاز است که این شورا تشکیل شود.

معاون سازمان فضایی ایران با تاکید براینکه پروژه های فضایی تعریف شده و مطابق برنامه، کارها در حال انجام است، گفت: هر زمان که قرار باشد تحولی در سیاستهای فضایی کشور صورت گیرد، نیاز به تشکیل شورای عالی فضایی احساس خواهد شد.

وی در پاسخ به اینکه به دلیل عدم سیاستگذاری از سوی شورای عالی فضایی، بسیاری از پروژه های ماهواره ای در کشور به موازات هم پیش می رود، گفت: این موضوع به هیچ وجه صحیح نیست. چرا که پروژه های ماهواره ای که توسط دانشگاهها درحال ساخت است با هدف توانمندسازی انجام می شود تا در نهایت به یک ماهواره عملیاتی برسیم.

صدر با بیان اینکه این پروژه ها، حداکثر ۳۰ میلیارد هزینه دارد و پروژه های ۴۰۰ میلیون دلاری نیست که بخواهیم بگوییم موازی کاری اتفاق افتاده است، افزود: با پروژه های دانشگاهی قصد داریم تمام توانها را در قالب یک ماهواره عملیاتی که در مدار ژئو زمین قرار می گیرد، جمع آوری کنیم.

وی با تاکید براینکه تاکنون پولی که در بخش های مختلف کشور برای فناوری فضایی هزینه شده زیاد نبوده است، ادامه داد: هم اکنون در حال هزینه برای ایجاد زیرساختها هستیم و محصول به صورت پله پله و تدریجی جلو می رود. ما نمی توانیم بدون توانمندسازی، ماهواره ژئو را سفارش دهیم. حتی اگر هزینه هم کنیم، این مراحل باید طی شود تا بتوان پروژه کلان طراحی کرد.

معاون سازمان فضایی ایران با اشاره به ایجاد زیرساخت های فضایی از جمله آزمایشگاه تجمیع و تست ماهواره در کشور، گفت: هم اکنون برنامه فضایی کشور، مصوب شورای عالی فضایی، یک برنامه ۱۰ ساله است که تمام برنامه های مدنظر را تا سال ۱۴۰۰ تدوین کرده است. براین اساس سازمان فضایی به عنوان متولی این بخش، این برنامه را پیگیری و به آن پاسخ می دهد.

وی خاطرنشان کرد: پیش نویس برنامه ۱۰ ساله دوم فضایی نیز تدوین شده است که اگر شورای عالی فضایی تشخیص دهد، این برنامه را نیز بررسی و تصویب خواهد کرد.

به گزارش مهر، طبق اساسنامه شورای‌عالی فضایی، این شورا با هدف سیاست‌گذاری برای استفاده از فناوری های فضایی در بخش های امنیتی و استفاده صلح‌آمیز از فضای‌ماورای جو، سیاستگذاری ساخت‌، پرتاب و استفاده از ماهواره‌های ملی تحقیقاتی در چارچوب سیاستهای کلی نظام‌ با رعایت قوانین و مقررات کشور، ایجاد هماهنگی لازم میان کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط‌، ارائه پیشنهاد و تدوین برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت مربوط به امور فضایی به دستگاهها و سازمانهای ‌دولتی و غیردولتی برای طی مراحل قانونی و تصویب برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت در بخش فضایی کشور تشکیل شده است.

طبق مصوبه هیات دولت، اعضای شورای عالی فضایی را رئیس جمهور به عنوان رئیس و وزرای ۶ وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوری، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت و راه و شهرسازی تشکیل می دهند و در این شورا روسای سازمانهای مدیریت و برنامه ریزی کشور، سازمان صدا و سیما و سازمان فضایی نیز حضور دارند.

دبیری این شورا برعهده رئیس سازمان فضایی است و سه نفر از افراد متخصص در زمینه های مختلف علوم و فنون فضایی که به مدت ۴ سال به پیشنهاد وزیر ارتباطات و با حکم رئیس جمهور انتخاب می شوند، نیز در شورای عالی فضایی حضور دارند.

شورای عالی فضایی تعطیل شد؟

يكشنبه, ۳ ارديبهشت ۱۳۹۶، ۰۲:۱۸ ب.ظ | ۰ نظر

فاطمه سامعی - طبق زمان بندی برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور، در سال ۹۶ باید پروژه اعزام انسان به فضا و پروژه بلوک انتقال مداری GEO و پرتاب ماهواره مخابراتی تکمیل می شد. بازگشت به مسیر برنامه فضایی، ساده‌ترین دلیل احیای جلسات شورای عالی فضایی است.

با روی کار آمدن دولت یازدهم ساختار فعالیت‌های فضایی در ایران دچار تغییراتی شد که در ادامه مسیر این فعالیت‌ها در کشور تعیین کننده بود. از جمله این تغییرات تغییر ساختار و  جایگاه شورای عالی فضایی به عنوان مرجع تصمیم‌ساز فعالیت‌ های فضایی در ایران بوده است.

در ابتدای دولت یازدهم، حسن روحانی نماینده‌ای را برای تعیین تکلیف ساختار و جایگاه جدید سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی طی 2 ماه مامور کرد که پیشنهاد خروجی این بررسی ها به شکل گیری ساختار جدید سازمان فضایی در ایران منتج شد.

 

*تغییر ساختار در آغاز دولت و بهم‌ریختگی حوزه فضا

پس از بررسی های دولت یازدهم، با مصوبه شورای عالی اداری در دی ماه 1393، مجموعه سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی به وزارت ارتباطات ملحق شد، پژوهشکده فضانوردی از پژوهشگاه فضایی منتزع شده و به عنوان پژوهشگاه هوا و فضا به وزارت علوم منتقل شد. مرکزی نیز به نام مرکز ملی فضایی و با حکم ریاست جمهوری در معاونت علمی ریاست جمهوری تشکیل شده و دبیرخانه شورای عالی فضایی برای سیاستگذاری امور فضا به سازمان فضایی واگذار شد. 

شورای عالی فضایی، عالی ترین مرجع رسیدگی به مسائل فضایی ایران زیر نظر رئیس جمهوری است که اساسنامه آن در بهمن ماه سال 83 از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی تصویب شده است.

در مدتی که این تغییرات تصویب و اجرا شود - که بیش از 18 ماه به طول انجامید -بلاتکلیفی و سردر گمی در کل مجموعه فضایی کشور مشهود بود. 

هم‌اکنون پژوهشگاه هوا و فضا در وزارت علوم برنامه چندان متمرکز و مشخصی برای فعالیت نداشته و عدم اختصاص بودجه مناسب و عدم واگذاری پروژه بزرگ و سیستمی باعث شده که فعالیت‌های این پژوهشکده به شدت کاهش یابد. پروژه اعزام انسان به فضا نیز با صفر شدن بودجه آن تعطیل شده است.

در وزارت ارتباطات نیز، بودجه قطع شده پژوهشگاه فضایی تاحدودی برقرار شده است، اما در پی تحولات اخیر و ادامه‌دار شدن وقفه در فعالیت ها، نیروهای متخصص و نخبه پراکنده شده‌اند و تعدادی مهاجرت کرده و بعضا جذب سازمان های فضایی کشورهای دیگر شده اند.

علاوه بر این سازمان فضایی به عنوان بازوی اجرایی حاکمیتی در کنار مرکز ملی فضایی به عنوان متولی برگزاری شورای عالی فضایی دچار دوگانگی شدیدی شده و اختلافات بین این دو تشکیلات فزونی یافته است به گونه ای که جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم حتی یکبار هم تشکیل نشده و در این  3 سال مصوبات شورای عالی فضایی بلاتکلیف بوده است.

بهم ریختگی تشکیلات فضایی و سردرگمی ها و اصطکاک های درون سازمانی ایجاد شده یکی از نتایج برگزار نشدن جلسات شورای عالی فضایی است که اثرات آن در توقف برنامه فضایی ایران و از هم گسستگی سیاست های فضایی در کشور قابل مشاهده است.

 

*تعطیلی شورای نیمه تعطیل فضایی

بها ندادن به شورای عالی فضایی در حالی است که قانون مسئولیت‌های مهمی را برای این شورا دیده است.

از جمله مهم ترین وظایف و اختیارات این شورا، سیاست‌گذاری برای استفاده از فناوری های فضایی در بخش های امنیتی و استفاده صلح‌ آمیز از فضای‌ ماورای جو در چارچوب سیاست های کلی نظام با رعایت قوانین و مقررات کشور است.

دیگر وظایف این شورا عبارتند از: سیاست‌گذاری ساخت‌، پرتاب و استفاده از ماهواره‌های ملی تحقیقاتی در چارچوب سیاست های کلی نظام‌ با رعایت قوانین و مقررات کشور؛ ایجاد هماهنگی لازم میان تمامی دستگاه‌ های ذی‌ربط‌؛ ارایه پیشنهاد و تدوین برنامه‌ های بلندمدت و میان‌مدت مربوط به امور فضایی به دستگاه ها و سازمان های ‌دولتی و غیردولتی برای طی مراحل قانونی‌؛ تصویب برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت در بخش فضایی کشور.

طبق ماده 11 نیز دبیر شورا موظف است گزارش فعالیت ها و اقدامات انجام شده درمورد تصمیمات شورا را هر شش‌ماه یک بار تهیه کند و به اطلاع اعضا برساند. دبیر شورا در چارچوب جدید رئیس سازمان فضایی ایران است.

در ماده 7 اساسنامه شورای عالی فضایی نیز بر تشکیل جلسات این شورا حداقل دوبار در سال تاکید شده است اما از سوی دیگر مسئولان معتقدند شاید این تعداد جلسات سالانه توجیه و ضرورت نداشته باشد.

در دولت یازدهم با تغییر دوباره ساختار فضایی کشور که منجر به بازگشت این سازمان از ریاست جمهوری به وزارت ارتباطات شد، احتمال احیای شورای عالی فضایی تقویت شد که با تفویض اختیار اداره شورا از سوی رئیس جمهوری به معاون وی احتمال توجه به جایگاه و اهمیت جلسات شورا در این دولت بار دیگر  کمرنگ شد.

حسن روحانی در اواخر آذرماه سال 94 مسئولیت اداره جلسات شورای عالی فضایی را به معاون علمی خود تفویض کرد. این در حالی است که طبق ماده 8 اساسنامه شورای عالی فضایی کشور، جلسات شورا با حضور اکثریت اعضا و حضور رئیس جمهور و در غیاب وی معاون اول رئیس جمهور، رسمیت می یابد؛ اما روحانی با استناد به اصل 124 قانون اساسی مسئولیت اداره جلسات شورا را به سورنا ستاری سپرده است. تفویض اختیاری که شاید یکی از دلایل اختلاف بر سر برگزاری جلسات شورای عالی بین سازمان فضایی ایران و مرکز ملی فضایی باشد. دولتمردان در مرکز ملی فضایی معتقدند قانون این مرکز را مرجع ملی فضایی در ایران اعلام کرده اما در مقابل سازمان فضایی نیز همین نظر را دارند.

در مجموع شورای عالی فضایی از زمان تاسیس در سال 83 تاکنون وضعیتی نیمه فعال دارد و در حالیکه طبق اساسنامه باید سالانه حداقل 2 جلسه این شورا تشکیل می‌شد اما از 20 جلسه ممکن تاکنون فقط سه بار جلسات آن شده است.

 

*اولویتی برای برگزاری شورای عالی فضایی نیست/ وعده‌های چند باره جلسات محقق نمی شود

مدت‌ ها است مسئولان برای برگزاری جلسه شورای عالی فضایی تاریخ تعیین می‌کنند اما هیچ یک از این تاریخ‌ها به تشکیل جلسه منجر نشده است.

از مهرماه سال 94 با ایجاد دبیرخانه شورای عالی فضایی در سازمان فضایی ایران، این دبیرخانه به دنبال برگزاری نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم بوده که تاکنون این مهم محقق نشده است.

محسن بهرامی رئیس سازمان فضایی ایران  در تیرماه 95 با اعلام تصویب دستور جلسه نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم، گفته بود: اولویت برنامه های مرتبط با حوزه فضایی به تصویب برنامه 5 ساله و 10 ساله فضایی کشور اختصاص دارد.

وی گفته بود: درخواست برگزاری جلسه شورای عالی فضایی با حضور رئیس جمهور در نوبت است و پس از تعیین وقت از سوی دفتر رئیس جمهور زمان آن مشخص خواهد شد.

بهرامی پیش بینی کرده بود که با توجه به شرایط فعلی، جلسه شورای عالی فضایی حتما تا 2 ماه دیگر تشکیل شود. اما صحبت های بهرامی تحقق پیدا نکرد.

همچنین منوچهر منطقی رییس مرکز ملی فضایی در آذرماه 95 تشکیل جلسه شورای عالی فضایی تا پایان سال جاری را وعده داده است.

وی گفته: شورای عالی فضایی تا پایان سال جاری برای اصلاح راهبردهای 10 ساله اول فضایی یا صحه گذاری بر راهبردهای 10 ساله دوم تشکیل خواهد شد. کار این شورا ترسیم راهبردها و مشخص کردن بودجه های مربوط به پروژه های حوزه فضا است. به این معنی که تصمیم گیری در زمینه سیاست های کلان فضایی کشور در این شورا گرفته می شود و ریزبرنامه ها در دیگر مراکز و دستگاه های اجرایی کشور انجام می شود.

برگزاری جلسه طبق وعده منطقی هم میسر نشد تا سرانجام تشکیل جلسه شورای عالی فضایی به سال آینده موکول شود.

در آخرین اظهار نظر محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در روزهای پایانی سال 95 در پاسخ به سوال خبرنگار فارس درباره اینکه پیش از این تشکیل یک جلسه شورای عالی فضایی تا پیش از پایان سال وعده داده شده بود، آیا امکان برگزاری این جلسه هنوز وجود دارد؟ گفت: شورای عالی فضایی حدود 6 یا 7 سال پیش برنامه 10 ساله نقشه راه فضایی کشور را تدوین کرده بود. اکنون دبیرخانه بسیار فعال است و تا اسفند ماه برنامه فضایی 10 ساله دوم هم آماده شد که دو هفته پیش در جلسه‌ای آن را بررسی کردیم. اما به دلیل مشغله‌های آقای رئیس جمهور و آقای جهانگیری امیدواریم این جلسه اوایل سال جدید برگزار شود.

 

*چرا تشکیل جلسه شورای عالی فضایی ضروری است؟

از جمله وظایف شورای عالی فضایی ترسیم راهبردهای حوزه فضا است.

برنامه فضایی 10 ساله و سند جامع توسعه هوافضا مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی سند کاملی برای راهبرد فضا در کشور است که بهتر است حرکت طبق سند انجام شود و تخصیص بودجه مناسب براساس برنامه و پروژه های مصوب شورای عالی فضایی به ویژه برای تحقیقات فضایی می‌‌تواند حوزه فضایی را در مسیر بالندگی قرار دهد.

اما در حال حاضر فعالیت‌های فضایی در کشور طبق سند جامع توسعه هوافضا یا برنامه فضایی 10 ساله پیگیری نمی شود. سند جامع توسعه هوافضا که به طور کامل کنار گذاشته شده است و برنامه فضایی 10 ساله نیز نیمه کاره رها شده است.

این برنامه دارای 5 محور کلی ماهواره، ماهواره بر، کاربردهای فضایی، اعزام انسان به فضا و ایستگاه زمینی است.

طبق زمان بندی برنامه 10 ساله که تقریبا از سال 91 از مسیر خارج شده است؛ در سال 96 باید پروژه اعزام انسان به فضا محقق و پروژه بلوک انتقال مداری GEO و پرتاب ماهواره مخابراتی تکمیل می شد.

سازمان فضایی ایران فعلا اقداماتی روی کاربردهای فضایی در چارچوب برنامه 10 ساله اول انجام داده است و در سایر بخش ها پروژه ای مشاهده نمی شود. از نظر تخصیص بودجه نیز در سال 93 بودجه فعالیت‌های فضایی به شدت کاهش یافت، در سال 94 بودجه مقداری تخصیص یافت و در سال 95 سازمان فضایی به دنبال خرید ماهواره رفته است.

برنامه 10 ساله دوم نیز که چندی است مدیران دولت یازدهم از آماده شدن آن و انتظار برای طرح در شورای عالی فضایی خبر می‌دهند جابه‌جایی اولویت های برنامه 10 ساله اول است؛ این برنامه اواخر سال 92 بازبینی شد و اواخر سال 93 آماده شد؛ بنابراین این برنامه 3 سال است که آماده و در برزخ است.

بنابراین اساسی ترین اولویت و ضرورت تشکیل جلسه شورای عالی فضایی می‌تواند پیگیری اهداف و ارزیابی تحقق برنامه 10 ساله باشد که روزی با خرد جمعی کارشناسان تهیه شده تا فعالیت های فضایی کشور را از مسیر سردرگمی و سرگردانی به مسیر برنامه برگرداند. (منبع:خبرگزاری فارس)

دبیر شورای عالی فضایی از ارائه درخواست تشکیل این شورا به رئیس جمهور و پیگیری این درخواست خبر داد و گفت: حتی دستور جلسه این شورا را نیز برای تایید به ریاست جمهوری فرستاده ایم.

به گزارش خبرنگار مهر، در آستانه پایان سومین سال از فعالیت دولت یازدهم، شورای عالی فضایی کشور به عنوان تنها نهاد سیاستگذاری در حوزه فناوری های فضایی تاکنون تشکیل نشده است.

سابقه ایجاد شورای عالی فضایی به حدود ۱۱ سال پیش بر می گردد که طبق پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی و مصوبه هیات وزیران مقرر شده بود شورای عالی فضایی برای سیاستگذاری استفاده از فناوری های فضایی و ایجاد هماهنگی های لازم میان تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط‌ با حضور ریاست رئیس جمهور، تشکیل شود و حداقل ۲ بار در سال تشکیل جلسه دهد؛ اما مستندات نشان می دهد که این شورا از زمان ایجاد تاکنون، با وجودی که باید طی این سالها حداقل ۲۰ بار تشکیل جلسه می داد، فقط ۳ بار، جلسه تشکیل داده است.

از مهرماه سال گذشته و با ایجاد دبیرخانه شورای عالی فضایی در سازمان فضایی ایران، این دبیرخانه به دنبال برگزاری نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم بوده که تاکنون این مهم محقق نشده است.

محسن بهرامی، دبیر شورای عالی فضایی در این باره به مهر گفت: درخواست برگزاری جلسه شورای عالی فضایی با حضور رئیس جمهور، در نوبت است و پس از تعیین وقت از سوی دفتر رئیس جمهور، زمان آن مشخص خواهد شد.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به پیگیری های در حال انجام برای برگزاری هرچه سریعتر شورای عالی فضایی تاکید کرد: در این زمینه بسیار جدی و مصمم هستیم و حتی دستور جلسه مدنظر را نیز تصویب کرده و به رئیس جمهوری ارائه کرده ایم.

وی با تاکید براینکه از نظر ما این مدل زمان بندی، امری عادی است افزود: هماهنگی برای برگزاری این جلسه امری زمان بر و عادی است اما برای شما به عنوان خبرنگار ممکن است عادی محسوب نشود در هر حال ما درخواست خود را به رئیس جمهور داده ایم و پیگیر موضوع هم هستیم.

بهرامی پیش بینی کرد که با توجه به شرایط فعلی، جلسه شورای عالی فضایی حتما تا ۲ ماه دیگر تشکیل شود.

وی پیش از این نیز در مورد دستور جلسه درنظر گرفته شده برای نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم نیز به مهر گفته بود: اولویت برنامه های مرتبط با حوزه فضایی به تصویب برنامه ۵ ساله و ۱۰ ساله فضایی کشور اختصاص دارد که این موضوع را در جلسه مطرح خواهیم کرد.

سال گذشته، حسن روحانی رئیس جمهور، در حکمی، اختیار اداره جلسات شورای عالی فضایی را، به عنوان بالاترین مرجع رسیدگی به مسائل فضایی کشور سورنا ستاری - معاون علمی فناوری - محول کرد.

شورای عالی فضایی همچنان در بلاتکلیفی

چهارشنبه, ۹ دی ۱۳۹۴، ۰۲:۴۸ ب.ظ | ۰ نظر

با گذشت یک سال از حکم رئیس جمهور برای سپردن اختیار اداره جلسات شورای عالی فضایی به سورنا ستاری، همچنان برگزاری این شورا به عنوان بالاترین مرجع رسیدگی به مسائل فضایی کشور، معطل مانده است.

سابقه ایجاد شورای عالی فضایی به حدود ۱۱ سال پیش برمی گردد که طبق پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی و مصوبه هیات وزیران مقرر شده بود شورای عالی برای سیاست‌گذاری استفاده از فناوری های فضایی و ایجاد هماهنگی های لازم میان تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط‌، با ریاست رئیس جمهور، تشکیل شود و حداقل ۲ بار در سال تشکیل جلسه دهد.

اما مستندات نشان می دهد که این شورا از زمان ایجاد تاکنون، آنطور که باید جدی و مهم ارزیابی نشد و با وجودی که باید طی این سالها حداقل ۲۰ بار تشکیل جلسه می داد، فقط ۳ بار جلسه تشکیل داده است. شواهد حاکی از آن است که دولتهای دهم و یازدهم این شورا را جدی نگرفته و به وظایف قانونی خود برای برگزاری جلسات این شورای عالی، عمل نکرده اند.

 

چه کسانی در شورای عالی فضایی ایران حضور دارند

هیات وزیران در ۲۵ بهمن سال ۸۳ با پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی برای تشکیل شورای عالی فضایی ایران موافقت کرد. این پیشنهاد به استناد تبصره (۱) ماده (۸) قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خردادماه سال ۸۳ مطرح و پس از آن به تصویب هیات وزیران رسید که البته در تیرماه سال ۸۴ نیز بر روی این قانون، اصلاحاتی اعمال شد.

طبق مصوبه هیات دولت، اعضای شورای عالی فضایی را رئیس جمهور به عنوان رئیس و وزرای ۶ وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوری، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت و راه و شهرسازی تشکیل می دهند و در این شورا روسای سازمانهای مدیریت و برنامه ریزی کشور، سازمان صدا و سیما و سازمان فضایی نیز حضور دارند.

دبیری این شورا برعهده رئیس سازمان فضایی است و سه نفر از افراد متخصص در زمینه های مختلف علوم و فنون فضایی که به مدت ۴ سال به پیشنهاد وزیر ارتباطات و با حکم رئیس جمهور انتخاب می شوند، نیز در شورای عالی فضایی حضور دارند.

 

فلسفه ایجاد شورای عالی فضایی چه بود

مروری بر اساسنامه شورای‌عالی فضایی نشان می دهد که این شورا به منظور استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو و فناوریهای فضایی‌، حفظ منافع ملی و بهره‌برداری ‌منسجم از علوم و فناوریهای فضایی در جهت توسعه اقتصادی‌، فرهنگی‌، علمی و فناوری کشور تشکیل شده است.

در ماده ۲ این اساسنامه در ۷ بند، سیاست‌گذاری برای استفاده از فناوریهای فضایی در بخشهای امنیتی و استفاده صلح‌آمیز از فضای‌ماورای جو، سیاست‌گذاری ساخت‌، پرتاب و استفاده از ماهواره‌های ملی تحقیقاتی در چارچوب سیاستهای کلی نظام‌ با رعایت قوانین و مقررات کشور، ایجاد هماهنگی لازم میان کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط‌، ارائه پیشنهاد و تدوین برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت مربوط به امور فضایی به دستگاهها و سازمانهای ‌دولتی و غیردولتی برای طی مراحل قانونی، تصویب برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت در بخش فضایی کشور، هدایت و حمایت از فعالیتهای بخش خصوصی و تعاونی در امر استفاده بهینه از فضا و ارائه پیشنهاد درخصوص خط‌ مشی همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی در مسائل فضایی و تعیین مواضع‌ دولت جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی به عنوان وظایف و دلایل ایجاد این شورا، عنوان شده است.

 

تولد دوباره شورای عالی فضایی در ابهام

اگرچه در ماده ۷ اساسنامه شورای عالی فضایی بر تشکیل جلسات این شورا حداقل دوبار در سال تاکید شده است اما در دولت دهم و با توجه به تغییر ساختار فضایی کشور و انتقال سازمان فضایی ایران به نهاد ریاست جمهوری، جلسات این شورا تشکیل نشد و به نظر می رسید عزمی نیز برای تشکیل آن وجود نداشته و نهادی نیز با این عنوان، وجود خارجی نداشت.

اما در دولت یازدهم و با تغییر مجدد ساختار فضایی کشور و بازگرداندن ترکیب اولیه این بخش، انتظار می رفت موضوع ایجاد شورای عالی فضایی به عنوان وظیفه قانونی دولت، در دستور کار قرار گیرد و حتی قولهایی نیز در این زمینه داده شد. به نحوی که اواخر آذرماه سال گذشته و با وجودی که در ماده ۸ اساسنامه شورای عالی فضایی کشور، رسمیت جلسات شورا با حضور اکثریت اعضا و حضور رئیس جمهور و در غیاب وی معاون اول رئیس جمهور، تاکید شده است اما حسن روحانی با استناد به اصل ۱۲۴ قانون اساسی، مسئولیت اداره جلسات شورایعالی فضایی کشور را به سورنا ستاری ، معاون علمی اش تفویض کرد.

در حکم رئیس جمهور، با توجه به اصل ۱۲۶ قانون اساسی، ایجاد مرکز ملی فضایی با هدف هماهنگی، سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظارت و با استفاده از ظرفیتهای قانونی مربوطه به مراکز عالی تحقیقاتی نیز به سورنا ستاری محول شد.

البته در این حکم و برخلاف ماده ۴ اساسنامه شورای عالی فضایی که ایجاد دبیرخانه شورا را در مسئولیت سازمان فضایی ایران دیده بود، روحانی، مسئولیت دبیرخانه شورای عالی فضایی را نیز به معاونت علمی و فناوری خود واگذار کرد که این موضوع به اعتقاد کارشناسان و فعالان این بخش، در یک سال گذشته یکی از دلایل اختلاف نظر در میان نهادهای مرتبط و نیز عدم برگزاری جلسات شورای عالی فضایی بود.

 

خانه به دوشی «فضا» در نبود شورای عالی فضایی

بررسی وضعیت فناوری فضایی در کشور از آوارگی و خانه به دوشی و عدم هماهنگی بین سازمانهای دخیل در این حوزه حکایت دارد و با روی کار آمدن هر دولت، این فناوری قیم و متولی جدید پیدا می کند. به نحوی که هم اکنون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و در ذیل آن سازمان فضایی ایران و نیز معاونت علمی فناوری رئیس جمهور و در ذیل آن مرکز ملی فضایی ایران، هر یک خود را متولی این حوزه می دانند و سازمانهای اجرایی و پژوهشگاهها و ستادهای مرتبط به خود نیز در این بخش دارند.

با وجودی که رئیس جمهور یک سال پیش در حکم خود بر وظایف شورای عالی فضایی، دبیرخانه این شورا و مرکز ملی ذیل آن، تاکید کرد اما تاکنون از سوی این نهادها، هماهنگی برای پیشبرد اهداف فناوری فضایی در کشور شکل نگرفته است.

پس از حکم رئیس جمهور و با تعیین رئیس مرکز ملی فضایی از سوی سورنا ستاری و سپردن وظایف دبیرخانه شورای عالی فضایی به این مرکز، به نظر می رسید مشکلات ساختاری بخش فضایی کشور، ساماندهی شده است، به نحوی که معاون رئیس جمهور قول برگزاری اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم را اواخر مردادماه ۹۴ داد.

اگرچه بعد از آغاز به کار مرکز ملی فضایی ایران و ایجاد دبیرخانه شورای عالی فضایی، چندین کارگروه برای بررسی اوضاع و تصمیم سازی ها، تشکیل شد که البته خروجی مشخصی نیز نداشت، اما در نهایت و به دلیل مخالفتهای صورت گرفته از سوی سازمان فضایی ایران و عدم همکاری با مرکز ملی فضایی، بعد از گذشت ۶ ماه، باردیگر دبیرخانه شورای عالی فضایی از معاونت علمی جدا و در حکمی از سوی سورنا ستاری به سازمان فضایی ایران نقل مکان کرد.

با این حال با گذشت بیش از ۳ ماه از تغییر مسئولیت مجدد دبیرخانه شورای عالی فضایی و سپردن آن به محسن بهرامی رئیس سازمان فضایی ایران نیز، هیچگونه خروجی از اقدامات صورت گرفته در این دبیرخانه، رسانه ای نشده است.

رئیس سازمان فضایی ایران پس از در اختیارگرفتن مسئولیت دبیرخانه شورای عالی فضایی در مهرماه امسال در پاسخ به مهر در خصوص همکاری با مرکز ملی فضایی، گفته بود: «نهاد بالادستی سازمان فضایی، مرکز ملی فضایی نیست و این مرکز با حکم رئیس جمهور وابسته به معاونت علمی فناوری رئیس جمهور است که ما سعی می کنیم همکاری خاص خود را در بخش هایی که به ما ارتباط داشته باشد با این مرکز انجام دهیم، اما اهداف این مرکز با فعالیت های سازمان فضایی ایران متفاوت است.»

 

مشکل قانونی بخش فضا باید حل شود

عدم تشکیل جلسات شورای عالی فضایی برای سیاستگذاری در این بخش، نبود هماهنگی در ساختار فضایی کشور و اختلاف سلیقه نهادهای مرتبط را سبب شده است و به همین دلیل است که میان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی فناوری رئیس جمهور، هماهنگی مشخصی در این حوزه وجود ندارد.

عباس خاراباف کارشناس فضا در گفتگو با مهر، با تاکید براینکه یک نهاد بالادستی باید وجود داشته باشد که وظایف هر یک از این دو نهاد را تعیین تکلیف کند می گوید: تا زمانی که تصمیم گیری ها از سوی یک نهاد بالادستی اعمال نشود، سایر نهادها نیز از تصمیمات اتخاذ شده پیروی نمی کنند.

وی با اشاره به اینکه تصمیم گیری در مورد بودجه فضایی کشور و پروژه های مدنظر از جمله محورهایی است که شورای عالی فضایی می تواند به آن بپردازد اما جای آن در تصمیم گیری ها خالی است می افزاید: آنچه که هم اکنون محل اختلاف نهادهای اجرایی در این حوزه است مربوط به مشکل قانونی در ساختار بخش فضایی کشور می شود. برای مثال در حکم ایجاد مرکز ملی فضایی مسئولیت هماهنگی، برنامه ریزی، سیاستگذاری و هدایت پروژه های فضایی کشور به این مرکز سپرده شده و این در حالی است که این وظایف در شورای عالی فضایی و دبیرخانه ذیل آن نیز به چشم می خورد.

خاراباف با تاکید بر اینکه ایجاد مرکز ملی فضایی ایده بسیار خوبی است اما موانع قانونی و حقوقی آن باعث شده که سازمان فضایی ایران آن را به عنوان نهاد بالادستی خود قبول نداشته باشد می گوید: تا زمانی که مشکل قانونی این بخش حل نشود و وظایف مشابه تعریف شده برای این نهادها، اصلاح نشود، همچنان شاهد این عدم هماهنگی ها خواهیم بود. حتی در شرایط فعلی نهادهای کاربر و فعال حوزه فضا، از جمله وزارتخانه های مرتبط، پژوهشگاهها و دانشگاهها، بلاتکلیفند ونهاد اصلی هماهنگی در این بخش، مشخص نیست.

 

دوگانگی و دو مدیریتی حاکم بر حوزه فضایی کشور

محمد سلیمانی نماینده مجلس، در مورد عدم برگزاری جلسات شورای عالی فضایی و به طور کل عدم هماهنگی در برنامه های فضایی کشور انتقاد دارد.

وی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه شورای عالی فضایی از جمله شوراهای عالی محسوب می شود که به ندرت در کشور تشکیل شده و با توجه به سابقه ای که دارد بهتر است بگوییم اصلا تشکیل نشده است می گوید: یکی از موضوعات مورد انتقاد به رئیس جمهور، عدم تشکیل شوراهای عالی است. هم اکنون حدود ۴۰ شورای عالی با ریاست رئیس جمهور در کشور وجود دارد که بسیاری از آنها به دلیل کمبود وقت وی، تشکیل نمی شود. با این وجود پیشنهاد ما این است که اگر دولت برای تشکیل همه شوراهای عالی زمان ندارد پیشنهاد انحلال و یا ادغام آنها را به مجلس بدهد.

رئیس کمیته فناوریهای نوین مجلس شورای اسلامی با تاکید براینکه به هرحال تشکیل شوراهای عالی قانون است و باید اجرایی شود می افزاید: شورای عالی فضایی بالاترین نهاد سیاستگذاری و نظارت، هدایت و هماهنگی در حوزه فضایی محسوب می شود که باید وزارتخانه های عضو این شورا، در این جلسات برنامه های خود را ارائه داده و به توافق نهایی و ملی برسند اما متاسفانه در دولت یازدهم تاکنون این شورا تشکیل جلسه نداده است.

وزیر اسبق ارتباطات معتقد است که دولت یازدهم اعتقادی به برنامه های فضایی ندارد چرا که از نظر بودجه و اعتبارات، مشکلی در این بخش نیست اما برنامه های فضایی مسکوت مانده است.

سلیمانی با اشاره به بودجه ۵۷۰۰ میلیارد تومانی وزارت ارتباطات که از محل درآمدهای اپراتورهای تلفن همراه به صورت ۱۰۰ درصد به این وزارتخانه اختصاص می یابد، می گوید: سازمان فضایی ذیل این وزارتخانه است به همین دلیل نباید بهانه ای برای کمبود بودجه داشته باشد.

وی البته یکی از مشکلات فعلی در عدم برگزاری جلسات شورای عالی فضایی را ایجاد مرکز ملی فضایی تحت نظر معاونت علمی می داند و می افزاید: این تصمیم از ابتدا اشتباه بود. هر گونه دوگانگی و دو مدیریتی در حوزه های حساس فناوری، مانند فناوری فضایی، باعث عقب افتادگی و رکود می شود. با توجه به اقداماتی که در گذشته انجام شده عملکرد دولت در عرصه فضا، نشان از رکود این بخش دارد و شواهد امر نشان می دهد که نوعی بی اعتقادی به فعالیتهای فضایی در کشور وجود دارد.

 

طلسم تشکیل شورای عالی فضایی شکسته می شود!

محسن بهرامی رئیس سازمان فضایی ایران، چندی پیش دستور قانونی برگزاری سالانه ۲ بار جلسه شورای عالی فضایی را «کمی سخاوتمندانه» براورد کرد و در پاسخ به چرایی تشکیل نشدن آن گفت: سخت است سالانه دو بار هماهنگی برای برگزاری این شورا که با حضور رئیس جمهور باید باشد، انجام شود، اما با این حال تمامی تلاش این است که امسال یک جلسه از این شورا را تشکیل دهیم.

این بار اما وی در گفتگو با مهر، از شکسته شدن طلسم برگزاری این جلسات خبر می دهد و می گوید: زمان جلسه شورای عالی فضایی را به زودی اعلام می کنیم.

بهرامی با تاکید براینکه همه در حال تلاش برای تشکیل اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت یازدهم هستند می افزاید: همه چیز با توجه به شکل گیری دبیرخانه از لحاظ فنی، انجام شده است اما نیازمند طی تشریفات است که برگزاری این جلسه در نوبت کارهای آقای رئیس جمهور قرار بگیرد.

وی در مورد موضوع دستور جلسه این شورا پاسخی نداد و با بیان اینکه اجازه بدهید خود آقایان مطرح کنند اضافه کرد: به هرحال شورای عالی فضایی نقش ستادی دارد و تصمیمات کلی خواهد گرفت. اما آنچه مهم است این که این شورا تشکیل و طلسم و یخ گذشته آن شکسته شود.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد دلایل عدم برگزاری جلسات شورای عالی فضایی می گوید: در این زمینه نباید دنبال مقصر گشت.مهم این است که دیگر مشکلی وجود ندارد و شورا به یک میوه رسیده تبدیل شده است.

رئیس سازمان فضایی با بیان اینکه تدارکات فنی مدنظر انجام شده و مشکلی وجود ندارد می افزاید: عزم هماهنگی برای تشکیل شورای عالی وجود دارد و هم دکتر واعظی وزیر ارتباطات و هم دکتر ستاری معاون علمی رئیس جمهور در این زمینه اصرار دارند. اگرچه پیش از این نیز این عزم وجود داشت اما به دلایلی اتفاق نیافتاد.

 

چند پیشنهاد

از آنجایی که طبق حکم رئیس جمهور، سورنا ستاری می تواند جایگزین حسن روحانی در جلسات شورای عالی فضایی کشور باشد، به نظر می رسد انتظار برای اختصاص زمان از سوی رئیس جمهور، توجیه مناسبی نباشد. با این وجود معاون علمی فناوری رئیس جمهور که مسئولیت این شورا به وی محول شده باید با برگزاری جلسه شورای عالی فضایی و با مشورت تخصصی با تمامی بازیگران حوزه فضایی کشور (نظامی، دولتی، غیرنظامی، دانشگاهی و بخش خصوصی)، هرچه سریع‌تر تکلیف نهادهای مجری و سیاستگذاران را مشخص و ماموریت هرکدام از این نهادها را به صورت واضح تعریف و مشخص کند و به تصویب شورای عالی فضایی برساند. چرا که در حال حاضر این نهادها و سایر بخش‌های فضایی کشور یا در بلاتکلیفی قرار دارند و یا بدون برنامه تعریف شده خاص از طرف یک مرکز سیاستگذار، فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند.

از سوی دیگر علاوه بر حل و فصل مسائل قانونی در ساختار بخش فضایی کشور، سیاستگذاری یکپارچه ملی همراه با کسب نظر صاحب‌نظران و نهادهای تاثیرگذار، اولویت بندی مناسب برنامه‌های فضایی کشور و لزوم پایبندی به سیاست‌های مدنظر این بخش به صورت بلندمدت، از مهمترین مسائلی است که پیشنهاد می‌شود دولت تدبیر و امید به آن توجه کند.