| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
نادر نینوایی - روی صندلی آرایشگاه نشسته بودم و آرایشگر در حال کوتاه کردن موهایم بود که فریاد یکی از مشتریان آرایشگاه توجه همه را به خود جلب کرد. "پلاسکو فرو ریخت."
شبنم کهن چی- آنچه در دنیای خبر طی ده روز گذشته پشت سر گذاشتیم، یک بحران بود. فرو ریختن ساختمان 54 ساله پلاسکو در قلب پایتخت بحرانی ساخت برای محک زدن بسیاری چیزها؛ رسانه ها، مدیران، مردم و دولت.
در این میان شیوه اطلاع رسانی درباره این بحران، خودش تبدیل به یک بحران دیگر شد. انتشار شایعات، خبرهای ضد و نقیض، تکذیبیه های پی در پی و خبررسانی لحظه به لحظه با رعایت نکردن مواردی که از آسیب رساندن به روان جامعه جلوگیری کند، تبدیل به بحرانی شد که تمام رسانه ها را به چالش کشید.با فروریختن ساختمان پلاسکو، تأثر و اضطراب، مردم را تشنه اطلاعات جدید کرد.
همین اضطراب باعث شد توانایی آنها در ارزیابی اخبار و اطلاعاتی که در رسانه های مختلف به دست می آورند، کم شود. حساسیت ها افزایش پیدا کرد و دقت کم شد؛ بنابراین همه جا پر شد از خبرهایی که دست به دست می چرخید فارغ از اینکه صحت دارند یا خیر. این وضعیت در رسانه های اجتماعی ملموس تر بود. از سوی دیگر رسانه ها وارد رقابتی نفس گیر برای انتشار سریع اخبار شدند. با آوار شدن اخبار لحظه به لحظه و سریع بر سر مردم، بسیاری از مردم هشت روز گذشته را در اندوه و اضطراب گذراندند.
شاید برخی نام این شیوه اطلاع رسانی را اطلاع رسانی بحران نامگذاری کنند. اما فراموش نکنیم رقابت برای اینکه کدام رسانه و خبرنگار، غمگین و فجیع ترین عکس را به نمایش بگذارد، نامش اطلاع رسانی بحران نیست. مضطرب کردن جامعه با آوار کردن انبوهی از عکس ها و خبرهای بریده بریده نیز اطلاع رسانی بحران نام ندارد. معنای اطلاع رسانی بحران، مضطرب و متاثر کردن فضای جامعه و انتشار پی در پی عکس نیست.
در پی بروز حوادثی مانند فروریختن پلاسکو یا بحران های دیگر، شاید مهم ترین نکته، اطلاع رسانی شفاف و دقیق باشد نه مسابقه دادن برای سریع تر خبر دادن. پرهیز از نقد و قضاوت در روزهای ابتدایی بروز بحران و پرداختن به سابقه بحران، آینده بحران و نحوه ورود به خود بحران از مهم ترین مواردی است که فعالان عرصه اطلاع رسانی باید مد نظر قرار دهند. در حقیقت باید به عنوان فعال رسانه ای یک جمله را به یاد بسپاریم: اظهار نظر نکنیم، اطلاع رسانی کنیم.
در کنار رسانه ها، مدیران بحران باید به تشکیل اتاق خبر و تیم تحقیقاتی برای به دست آوردن اطلاعات موثق و یکدست کردن آن اهمیت ویژه بدهند؛ چرا که کمبود اطلاعات و با عملکرد ضعیف رسانه رسمی مرتبط در اطلاع رسانی منجر به بی اعتمادی مردم به رسانه های رسمی و مسوولان می شود. این بی اعتمادی باعث هجوم کاربران به رسانه های اجتماعی برای کسب اخبار می شود؛ رسانه هایی که هر کس می تواند در آن یک خبرنگار باشد بدون آنکه حساسیت ها و تجربیات یک خبرنگار حرفه ای را برای داشتن منبع موثق و تایید صحت اخبار داشته باشد. از سوی دیگر، مردم نیز با ارتقای سواد رسانه ای نباید هر اظهار نظری را بدون اندیشه بپذیرند و آن را بازنشر کنند.
اگر خوب به ماجرای فروریختن این ساختمان نگاه کنیم، پلاسکو برای همه درس داشت. (منبع:فناوران)
یکی از آتش‌نشانان حاضر در صحنه پلاسکو با بیان اینکه زمانی‌که ما به صحنه رسیدیم مردم عصبانی بودند و حتی می‌خواستند در خودرو را باز و راننده را از ماشین پیاده کنند، گفت: متأسفانه بسیاری از مردم بالای خودروی آتش نشانی رفته بودند و مشغول فیلمبرداری و سلفی گرفتن بودند!
به گزارش فارس، کمالی یکی از آتش نشانانی که در روز حادثه پلاسکو از دهکده المپیک به همراه همکاران خود به محل اعزام می‌شوند، در خصوص روز حادثه و عکس‌العمل مردم در اولین ساعت‌های حضور مردم بر سر صحنه گفت: بین ساعت 8 تا 8 و 30 دقیقه از طریق بی سیم مرکزی وقوع حادثه به ما اعلام شد که با خودروی بالابر که یک خودروی تخصصی است به محل اعزام شویم.
وی ادامه داد: بنده به همراه یکی از همکاران به محل اعزام شدیم و چون از خیابان جمهوری خاطره خوشی نداشتیم اظهار امیدواری می‌کردیم که حادثه مهمی‌نباشد، وارد خیابان آزادی که شدیم دود شدیدی دیده می‌شد که نشان می‌داد حادثه بزرگ و عظیم است، بعد از خیابان ولی عصر ازدحام زیادی وجود داشت و حتی عده‌ای عصبانی بودند و می‌خواستند در خودرو را باز کنند و راننده را پایین بکشند چون فکر می‌کردند ما دیر به محل آمده‌ایم و نمی‌دانستند اعزام یک خودوری سنگین از غرب به مرکز تهران در آن شرایط و ازدحام ایجاد شده چقدر زمان می‌برد.
کمالی اظهار داشت: زمانی که به محل حادثه رسیدیم همکاران ما به دستور مافوق‌های خود مشغول عملیات بودند و ما فکر نمی‌کردیم عظمت حادثه تا این حد زیاد باشد.
وی افزود: مهمترین نکته‌ای که زمان رسیدن به محل وقوع حادثه وجود داشت ازدحام مردم بود و اینکه همه سلفی و فیلم می‌گرفتند که همین موضوع استرس و اینکه زیر ذره بین و لنز هزاران نفر باید کار کنیم استرس را برای همکاران بیشتر می‌کرد.
این آتش‌نشان حاضر در حادثه پلاسکو با انتقاد از فیلم‌برداری‌های مردم در زمان وقوع حادثه گفت: متأسفانه بسیاری از مردم عکس و فیلم می‌گرفتند و حتی روی خودروی آتش نشانی رفته بودند تا بتوانند فیلمبرداری کنند و همین موضوع باعث اختلال در روند کاری ما می‌شد و این سؤال برای ما به وجود آمده بود که برای چه این فیلم‌ها و عکس‌ها را می‌گیرند؟!
سلفی‌بگیران با حوادث یا بیکارند یا مشکل دارند!
استاد دانشگاه گفت: سلفی‌گیران با حوادث، طیف خاصی هستند که بخشی از آنها بیکار، بخش دیگر دارای مشکلات شخصیتی و ناهنجاری‌های روانی، بخشی دیگر معارض و دارای ارتباط با خارج و رسانه‌های بیگانه هستند.
اسماعیل قدیمی در گفت‌وگو با فارس، درباره معضل این سلفی‌گیری بعضی اعضای جامعه از حوادث و عدم کمک به فرد مصدوم، گفت: از نظر من این امر نشانه دردناکی از وجود یک بیماری و آسیب جدی اجتماعی است که برگرفته از مشکلات شخصیتی و تربیتی است.
وی افزود: باید کارهای تحقیقاتی و پژوهشی از سوی صاحبنظران در مورد حرکت مردم موبایل به دست حین حوادث و عدم کمک به مصدوم انجام شود چرا که این امر یک الگوی رفتاری ناهنجار در جامعه محسوب می‌شود که باید نهادها، رسانه‌ها، مسئولان و خانواده‌ها این موضوع را به صورت دائم رصد کرده تا موضوع رفع شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: متأسفانه برداشت مردم ما از فناوری ناقص است در حالی که لفظ فناوری و تکنولوژی یعنی مدیریت تولید است لذا باید کاربری تکنولوژی به صورت منطقی در جامعه مدیریت شود و فرهنگ‌سازی برای ابزار هم صورت گیرد.
قدیمی افزود: برداشت ما از تکنولوژی و رفتارمان غلط است چرا که نتوانستیم الگوهای درستی از مصرف این ابزارها و تکنولوژی‌ها به مردم بیاموزیم. ضمن اینکه ضعف آموزشی و عدم الگوی استفاده از این ابزارها هم مشهود است.
وی تصریح کرد: برخی افراد می‌کوشند با تهیه فیلم و عکس از حوادث به امیال خود برسند و تلاش می‌کنند تا حاکمیت را با این کار به چالش بکشانند که این اتفاق باید بررسی، کنترل و مدیریت شود.
این استاد دانشگاه گفت: ای کاش تعداد زیادی از ریزعلی خواجوی‌های زیادی در جامعه ما وجود داشتند چرا که یک زمانی کمک یعنی اینکه پیراهن خود را آتش بزنی تا دیگران متوجه حادثه شوند و زمان دیگر کمک یعنی در مکانی حضور نداشته باشیم تا راه برای حضور نیروهای خدماتی و ایمنی باز شود اما متأسفانه برخی مردم با حضور بی‌جای خود و سلفی گرفتن از آن وقایع به نظر می‌رسد که درک مناسبی از شرایط و واقعیات ندارد.
قدیمی خاطرنشان کرد: به نظر من سلفی‌گیران به دنبال چالش کشیدن جامعه و حاکمیت هستند تا بتوانند نیازها، امیال و خواسته‌های نامشروع خود را به دست آورند.
وی تصریح کرد: اگر ریشه‌های سلفی‌گیری و فیلمبرداری زیاد مردم از حوادث بررسی و یک مرکز تحقیقاتی پژوهشی را در این خصوص انجام دهد قطعاً انگیزه‌های این افراد بیشتر مشخص خواهد شد.
این استاد دانشگاه افزود: سلفی‌گیران طیف خاصی هستند که بخشی از آنها بیکار، بخش دیگر دارای مشکلات شخصیتی و ناهنجاری‌های روانی، بخشی دیگر معارض و دارای ارتباط با خارج از کشور و رسانه‌های بیگانه هستند ضمن اینکه باید با شناسایی و دسته‌بندی‌های آنها برنامه‌های آموزشی، تربیتی و معرفی الگوهای مناسب به آنها جهت هدایت و در نهایت برخوردهای قضایی با آنها صورت گیرد.
قدیمی تصریح کرد: رسانه‌ها و نهادهای جامعه تا تعیین تکلیف این موضوع نباید این وضع را رها کنند. ضمن اینکه می‌توانیم با پیگیری این موضوع به مقامات و مسئولین جامعه برای اجرای مهمتر وظایف، اقدامات و کارکردهای مطلوب آنها کمک کنیم.
رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا، گفت: مقابله با ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی بدون همراهی و مشارکت مردم نتیجه بخش نیست.
به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام و المسلمین غلام حیدر حیدری در خصوص اولویت ها و برنامه های آتی پلیس امنیت اخلاقی ناجا اظهار کرد: همانند گذشته؛ اجرایی کردن مفاد قانون اولویت همیشگی این پلیس است، اما در مرحله بعد مسئول سازی دستگاه ها و نهادهای متولی در بحث اخلاقیات و پیشگیری از ناهنجاری های اجتماعی نیز حائز اهمیت است.
وی افزود: جلب مشارکت و بهره گیری از ظرفیت مردمی برای گذر از دریای متلاطم ناهنجاری ها و آسیب های اخلاقی ، اجتماعی و جنگ نرم نیز بسیار مهم و ضروری است.
رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا با اشاره به وظایف ذاتی نیروی انتظامی ادامه داد: اقدامات عملیاتی و سلبی از وظایف ذاتی ناجا می باشد، اما از آنجایی که ما به نوعی با آسیب های اجتماعی سروکار داریم اتخاذ رویکرد اجتماعی در برخورد با ناهنجاری های اجتماعی و اخلاقی نیز در ماموریت های ما تعریف شده است.
وی افزود: آسیب های اجتماعی یک معلول اجتماعی است و باید برای شناسایی عواملی که بستر و زمینه ساز این معلول ها هستند نیز برنامه ریزی شود، حال اگر بسترساز این معلول ها کسانی باشند که به ترویج بی بندوباری های اخلاقی و اجتماعی می پردازند قطعا به عنوان ضابطان قانونی با آنها برخورد می کنیم.
حیدری با اشاره به اهمیت مقوله عفاف و حجاب در جامعه اسلامی، گفت: واضح است که حجاب و عفاف یک باور و اعتقاد دینی و قلبی است، خوشبختانه مردم ما عفیف، مومن و معتقد هستند؛ مصادیق اعتقاد مردم به باورهای مذهبی روزانه و در ایامی چون ماه محرم، رمضان، مراسم های مذهبی و... به خوبی مشهود و نمایان است.
وی افزود: متأسفانه امروز با پدیده ای به نام جنگ نرم مواجه هستیم که دشمن با توسل به ابزارهای ارتباطی، ارزش های اخلاقی و مذهبی را هدف گرفته است و ما باید ضمن بهره گیری از ظرفیت و مشارکت مردم در مقابله با این پدیده، به عنوان متولیان امور اجتماعی و فرهنگی کشور اقدامات پیشگیرانه و حتی مقابله ای داشته باشیم.
رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا به توسعه استفاده از فضای مجازی به ویژه در میان جوانان اشاره و گفت: امروز خواه ناخواه در فضای مجازی آسیب هایی در حال وقوع است که نمی توانیم به عنوان مسئول نسبت به آن بی تفاوت باشیم، آنچه اهمیت دارد باید برای انجام اقدامات فرهنگی و اجتماعی و ایجابی در بستر فضای سایبری و مجازی برنامه ریزی داشته باشیم، بی تفاوتی و سهل انگاری نسبت به اتفاقات فضای مجازی امری اشتباه است.
مقابله با ناهنجاری های اجتماعی با مشارکت مردم
وی با بیان اینکه فعالیت شبکه های اجتماعی در واقع به نوعی زیربنای تغییر محیط های واقعی نیز است، تأکید کرد: بزرگترین نیاز امروز ما همراهی مردم در مبارزه با ناهنجاری های اجتماعی و به ویژه جنگ نرم است، فضای مجازی به رغم اینکه فرصت هایی را ایجاد می کند متأسفانه تهدیدهایی را نیز به ویژه برای جوانان داشته است، بنابراین باید ضمن استفاده بهینه از فرصت ها، درست و به موقع از تهدیدها پیشگیری شود.
حیدری با اشاره به اینکه جوانان ما مومن ، انقلابی و پایبند به ارزش های اخلاقی هستند، خاطر نشان کرد: به عنوان متولیان امر باید تهدیدات فضای مجازی را آسیب شناسی کنیم و راهکار راهبردی و کاربردی ارائه دهیم.
وی در ادامه با تأکید بر لزوم توجه و تمرکز بر مقوله امر به معروف و نهی از منکر، گفت: اگر امر به معروف و نهی از منکر با لایحه ها و مراحلی که شرع معرفی کرده است، انجام شود قطعا به دستاوردهای مطلوبی می رسیم.
حیدری اضافه کرد: شناخت معروف و منکر اولین مرحله از فرآیند توجه به این مقوله مهم دینی و اخلاقی است؛ اینکه تعریف درستی از معرفی معروف ها و منکرها ارائه شود، به طور مثال رعایت ادب، تکریم، دلسوزی، مهربانی و... از مصادیق معروف، همچنین ایجاد آلودگی صوتی و بوق زدن های مکرر ، گرانفروشی، بدپوششی و... نمونه های از مصادیق منکر هستند.
ترویج فرهنگ عفاف
وی با اشاره به حادثه پلاسکو، افزود: متأسفانه شاهد بودیم که در این حادثه برخی بدون در نظر گرفتن شرایط، با گرفتن سلفی و یا عکسبرداری های بی مورد، فرآیند امدادرسانی به موقع و سریع را با مشکل مواجه کردند، طبیعتا بروز چنین رفتارهایی نیز از مصادیق منکر است که باید با فرهنگ سازی از وقوع و ادامه چنین اقداماتی جلوگیری شود و یا صف مردم برای اهدای خون به حادثه دیدگان پلاسکو نیز نمونه ای از یک معروف است که ترویج معروف ها نیز باید برنامه ریزی شود.
رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا ادامه داد: در نظر گرفتن زمان و مکان در مقوله امر به معروف و نهی از منکر بسیار حائز اهمیت است.
وی با تأکید بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر را باید با در نظر گرفتن مراحل و شرایط مناسب انجام دهیم، افزود: در اقدام به این عمل نیز باید «ترتیب» را رعایت کنیم، بطوریکه در ابتدا با اشاره و نگاه و در مراحل بعد از لسان و تذکر بهره بگیریم تا به نتیجه مطلوب برسیم.
حیدری با تأکید بر اینکه نیروی انتظامی با توجه به وظیفه قانونی با مصادیق ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی برخورد می کند، خاطر نشان کرد: برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و ترویج مقوله امر به معروف و نهی از منکر همه نهادهای فرهنگی و اجتماعی باید نیروی انتظامی را همراهی کنند.
وی تأکید کرد: در اتخاذ رویکرد و اقدامات اجتماعی تمرکز نیروی انتظامی بر مراکز آموزشی، فرهنگی، مدارس و ... بیشتر است.
علی شمیرانی - گفتن و باور این موضوع کمی سخت است، اما به نظر می‌رسد همزمان با بروز وقایع بزرگ در کشور و تشکیل ستادهای بحران باید به موازات آن ستاد بحران سایبری نیز تشکیل شود تا از بروز موج‌های کاذب و مخرب بیشتر جلوگیری شود.
