ITanalyze

پانزدهم آبان ماه سال قبل بود که با تصویب مجلس شورای اسلامی، وزارت ارتباطات مجاز شد بابت فعالیت‌های ارایه خدمات پستی، مخابراتی، فناوری اطلاعات و صدور مجوز ایجاد شبکه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات با تصویب هیأت وزیران، مبالغی به عنوان حق‌الامتیاز و حق‌السهم دولت و جریمه قانونی جبران عدم انجام تعهدات وصول و به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز کند.

بر این اساس صددرصد این مبالغ در لوایح بودجه سالانه برای این وزارتخانه منظور شد تا پس از مبادله موافقتنامه با معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور با اولویت استفاده از فناوری‌های داخلی و تولیدات ملی صرف هزینه‌های ردیف‌های مصوب در بودجه‌های سالانه در امور خدمات زیربنایی ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناطق محروم و روستایی و ارایه‌کنندگان خدمات پستی، مخابراتی و فناوری اطلاعات و تأمین هزینه‌های آزادسازی و خصوصی‌سازی و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای وزارتخانه مذکور شود.

به عبارت دیگر قرار بود تمام درآمد وزارت ارتباطات برای توسعه زیرساخت‌های ICT هزینه شود که مبلغ 4 هزار میلیارد تومان را شامل می‌شد اما در نهایت مجلس از این مبلغ با تخصیص 2 هزار و 500 میلیارد تومان موافقت کرد.

اما این نیز پایان کار نبود. در نهایت مجلسی‌ها باز هم تغییراتی در بودجه بی‌سابقه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دادند که به موجب آن مبلغ 100 میلیارد تومان از این بودجه به شورای عالی فضای مجازی و 300 میلیارد تومان نیز نصیب سازمان صدا و سیما شد.

حضور دولتی‌ها و وزیر ارتباطات در اعتراض به کاهش این بودجه نیز کارساز نبود و در نهایت وزارت ارتباطات 2100 میلیاردتومان از بودجه 4 هزار میلیاردتومانی اولیه را به دست آورد.
** خوابیدن یکساله برخی پروژه‌ها

اما همانطور که ذکر شد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات 19 بهمن ماه سال گذشته به مجلس رفت تا 300 میلیاردی که به نفع سازمان صدا و سیما از اعتبارات این وزارتخانه کم شده بود را بازگرداند. وزیر ارتباطات برای این موضوع، چند ابزار نیز در دست داشت. نخست آنکه سازمان صدا و سیما در حال حاضر نیز 150 میلیارد تومان به وزارت ارتباطات بابت خدماتی که میگیرد، بدهکار است.

ابزار دیگر وزیر ارتباطات خبر از تعطیلی تعهدات و برخی پروژه‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود.

واعظی به نمایندگان گفت: " از شما نمایندگان می‌خواهم که این 300 میلیارد تومان را برندارید چرا که اگر این اتفاق بیفتد ما مجبوریم چند پروژه خود را به مدت یک سال تعطیل کنیم."

وی همچنین روی توسعه روستایی و مناطق محروم نیز دست گذاشت و گفت: "اگر 300 میلیارد تومان از بودجه خودمان را کم کنیم، ما نمی‌توانیم به اهداف برنامه پنجم برسیم و به قولی که به مناطق محروم و روستاها دادیم، عمل کنیم."

اگرچه در نهایت این استدلال‌ها اما در نمایندگان مجلس موثر نیفتاد و در نهایت نیز با پیشنهاد وزیر ارتباطات برای بازگشت 300 میلیارد تومان موافقت نشد.

اما در عین حال هیچگاه نیز مشخص نشد منظور وزیر ارتباطات از خوابیدن یکساله چند پروژه، کدام موارد بوده است.
** جهش بزرگ در بودجه وزارت ارتباطات

در همان روزهای بستن بودجه در زمستان سال گذشته بود که برات قنبری معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از پیشنهاد حدود 40 هزار میلیارد ریالی این وزارتخانه در لایحه بودجه سال 93 خبر داد.

اگرچه بودجه مذکور به 21 هزار میلیارد ریال کاهش یافت اما به گفته وی سال 92 بودجه پیش‌بینی شده برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مبلغ 7 هزار میلیارد ریال بود. که این به مفهوم جهش سه برابری در بودجه وزارتخانه‌ای محسوب می‌شد که در دولت قبل حتی تا مرز انحلال نیز پیش رفت.

قنبری با بیان اینکه اولویت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای بودجه سال 93 تکمیل شبکه ملی اطلاعات و زیرساخت‌های مربوطه است گفت: بودجه سال آینده (امسال) با این نگاه که تنها در بخش حاکمیتی هزینه شود پیشنهاد شده به این معنی که بخش خصوصی و تعاونی مجاز به سرمایه‌گذاری در لایه‌های مختلف بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهند بود.

معاون وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه در این حوزه دولت باید 20 تا 24 درصد و بخش خصوصی 76 تا 80 درصد سرمایه‌گذاری کند افزود: فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشران توسعه و شکل دهنده فضای کسب و کار است و سرمایه‌گذاری بیشتر در این بخش منتج به توسعه و رشد اقتصادی می‌شود. براین اساس، فقط دنبال سرمایه‌گذاری دولت در این بخش نیستیم و باید از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز استفاده کنیم.
** شق‌القمر با بودجه وزارت ارتباطات

اما این بودجه کم سابقه وزارت ارتباطات به حدی بود که موجب نگرانی وزیر سابق ارتباطات و نماینده فعلی مجلس شورای اسلامی نیز شد. محمد سلیمانی وزیر ارتباطات دولت نهم با بیان اینکه مجلس سال گذشته تصمیم گرفت که درآمدهای حوزه ارتباطات به خود وزارت برگردد گفت: درآمدهای مخابراتی و ارتباطی در سال 93 نزدیک به 4 هزار میلیارد تومان (بودجه نهایی 2100 میلیارد تومان) است. این رقم بسیار بالاست که در اختیار یک وزارتخانه قرار می‌گیرد. با توجه به بودجه کشور که در شرایط فعلی محدودیت دارد این رقم می‌تواند شق‌القمر کند.

محمد سلیمانی گفت: در این حوزه درآمدهای ارتباطی و مخابراتی حتی بالای صد در صد محقق می‌شود. بنابراین تحقق آن تضمین شده و از جیب مردم است که به همین حوزه اختصاص پیدا کرده است.

وی گفت: وزارت ارتباطات در سال 93 از نظر منبع مالی هیچ مشکلی ندارد و نسبت به وزارت ارتباطات در طول تاریخ از نظر منبع مالی در اوج قرار دارد.

وی افزود: مهم‌ترین وظیفه وزارت ارتباطات راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است اما امروز می‌بینیم که سوت و کور است و در این حوزه مسوولان مربوطه هیچ صحبتی نمی‌کنند و گزارش به مردم و مجلس نمی‌دهند. وقتی گزارش نباشد و تحرکی دیده نشود احساس نگرانی خواهد شد.

سلیمانی گفت: من احساس نگرانی می‌کنم که این بودجه کلان که در اختیار وزارت ارتباطات قرار دارد در جای مناسب هزینه نشود و بعد مجلس وارد شود و در بودجه سال‌های بعد این رقم را از دست وزارت ارتباطات خارج کند، این یک خطر است که باید جدی به آن پرداخته شود.
** بودجه ICT کجاست؟

اما این روزها و در حالیکه نزدیک به نیمی از روزهای پرکار سال را پشت سر می‌گذاریم، وزارت ارتباطی‌ها در خصوص این که بودجه وزارتخانه کجاست و آیا خبری از تخصیص هست یا نه، اطلاعاتی ارایه نکرده‌اند.

برخی خبرها نیز حکایت از آن دارد که حتی در صرف برخی بودجه‌های جاری و عمرانی نیز برخی زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات با مشکلاتی مواجه هستند.

یک مقام آگاه که خواستار عدم ذکر نام خود شد، اما در خصوص وضعیت تزریق بودجه به وزارت ارتباطات و سایر سازمان‌ها و نهادهای وابسته به آن می‌گوید: فعلا خبری از بودجه نیست و ما هم پاسخ دقیقی برای ارایه به بخش‌های مراجعه کننده نداریم که این موضوع موجب شده تا برخی مدیران حتی به فکر جابجایی خود و تغییر مسوولیتشان نیز باشند چون بدون بودجه امکان اجرای کاری را ندارند.

اما در عین حال شنیده می‌شود وزارتخانه با مشکل بی‌پولی مواجه نیست و بودجه‌ای تحت عنوان وجوه اداره شده در وزارتخانه است که امکان هزینه آنها وجود دارد. ولی این بودجه نیز مسیر مشخصی ندارد.

در این خصوص شنیده شده که هیچ وام یا حمایتی از محل وجوه اداره شده در وزارت ارتباطات به جایی تعلق نگرفته است. موضوع دیگر اینکه گفته می‌شود رویه‌های حمایتی و روش حمایت از بخش خصوصی در دوره‌های قبل در این دوره مورد استفاده قرار نمی‌گیرد اما در عین حال روال و مسیر جدیدی نیز هنوز اعلام نشده است.

همچنین گفته می‌شود وزیر ارتباطات اختیارات هزینه این وجوه را به یکی از معاونان خود تفویض کرده و وجوه مذکور نیز ظاهرا تا کنون مورد مصرف خاصی قرار نگرفته است.
** تاثیرات بزرگ تکفای 100 میلیارد تومانی

خصوصی‌ها و فعالان حوزه ICT سال‌های 80 تا 82 را طلایی‌ترین روزهای ICT در تاریخ کشور می‌دانند. در طی این سه سال طرحی با نام توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در شورای عالی اطلاع‌رسانی با دبیری نصراله جهانگرد معاون فعلی فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات به تصویب رسید که بودجه‌ای 260 میلیاردتومانی برای آن در نظر گرفته شده بود.

اگرچه در نهایت تنها 50 درصد بودجه مذکور یعنی حدود 100 میلیارد تومان آن به شکل کامل به طرح‌های این پروژه ملی تخصیص یافت و نزدیک به 20 میلیارد تومان نیز از محل وجوه اداره شده در سال‌های 80،81 و 82 به تکفا تزریق شد.

بر اساس این گزارش تاثیرات بودجه تکفا بر حوزه ICT به حدی بود که منجر به شکل‌گیری بسترها و طرح‌هایی شد که حتی با گذشت ده سال پس از آن تاریخ و عدم تزریق بودجه کافی به این حوزه همچنان سرپا بوده و سرآغاز تحولات بنیادینی در داخل و خارج کشور شدند.

اگرچه برخی معتقدند 100 میلیارد تومان ده سال قبل امروز معادل هزار میلیارد تومان است که توانست شوک بزرگی به ICT کشور وارد کند.
** ناله‌های ضعیف خصوصی‌ها

اما در این میان شرکت‌ها و فعالان بخش خصوصی نیز به آهستگی و به شکل دایمی از همکاران خود سوال می‌کنند که آیا تحرک مالی در بخشی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رخ داده یا نه که پاسخ عمدتا منفی است.

شرکت‌های خصوصی که گاه به شکل رسمی و غیر رسمی نیز با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دیدارهایی برای حمایت و یا اجرای طرح‌های مشارکتی داشته‌اند این پاسخ را دریافته‌اند که وزارتخانه حاضر به حمایت معنوی هست اما مالی نه.

این در حالیست که بخش خصوصی در هشت سال گذشته شاهد تحرک بالایی در حوزه ICT نبوده و تداوم این وضعیت به نگرانی آنها افزوده است.

با این وجود خصوصی‌ها هنوز امیدوارند که فضای ICT کشور در دولت یازدهم دچار تغییرات ملموسی شود. هر چند که وزارت ارتباطی‌ها بر این موضوع تاکید دارند که دوران سرمایه‌گذاری یک طرفه دولت در بخش ICT به سر آمده و خصوصی‌ها نیز باید به میان گود بیایند. کما این که معاون برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات حتی میزان مشارکت دولت و خصوصی‌ها در طرح‌های آی‌تی را نیز اعلام کرده و گفته: در این حوزه دولت باید 20 تا 24 درصد و بخش خصوصی 76 تا 80 درصد سرمایه‌گذاری کند.

به هر ترتیب باید منتظر ماند و دید در نیمه دوم سال چه میزان از بودجه 2100 میلیارد تومانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صرف چه مواردی خواهد شد؟

منبع: عصر ارتباط