ITanalyze

شرق - در حالى که بسیارى فناورى اطلاعات و ارتباطات را باعث تسهیل در امر انتقال اطلاعات مى دانند موضوع امنیت در تبادل اطلاعات همواره به عنوان یکى از اصول غافل مانده به شکل یک معضل پنهان باقى مى ماند.امنیت اطلاعات براى بخش مهمى از فعالان بخش فناورى اطلاعات تنها زمانى به عنوان یک موضوع حاد مطرح مى شود که مشکلى در سیستم به وجود آید. در اغلب مواقع این مشکلات باعث ضربه اى سنگین بر سیستم و یا به اطلاعات موجود در آن مى شود که در واقع مى توان گفت رویکرد دیرهنگامى است. اینترنت همواره از جهت هاى گوناگون مورد نقد و ارزیابى قرار مى گیرد اما واقعیت این است که این شبکه عظیم مانند هر اجتماع عادى انسانى دیگر در معرض تهدیدها و خطرات قرار دارد. از نفوذ داده هاى مخرب گرفته تا تخریب داده هاى سالم و برهم زدن نظم شبکه همه و همه تنها به یک مورد بستگى دارد و آن بحث امنیت اطلاعات در محیط اینترنت است. امروزه امنیت اطلاعات در زمینه اینترنت از یک بحث حاشیه اى به یک بحث ضرورى تغییر جهت داده است. هرگونه خرید و فروش روى اینترنت و یا انتقال داده ها باید تحت یک کنترل امنیتى صورت گیرد. اگر امنیت شبکه برقرار نگردد، مزیت هاى فراوان آن نیز به خوبى حاصل نخواهد شد و پول و تجارت الکترونیک، خدمات به کاربران خاص، اطلاعات شخصى، اطلاعاتى عمومى و نشریات الکترونیک همه و همه در معرض دستکارى و سوءاستفاده هاى مادى و معنوى قرار مى گیرند. همچنین دستکارى اطلاعات- به عنوان زیربناى فکرى ملت ها - توسط گروه هاى سازماندهى شده بین المللى، به نوعى مختل ساختن امنیت ملى و تهاجم علیه دولت ها و تهدیدى ملى محسوب مى شود.در ایران که بسیارى از نرم افزارهاى پایه از قبیل سیستم عامل و نرم افزارهاى کاربردى و اینترنتى، از طریق واسطه ها و شرکت هاى خارجى تهیه مى شود، بیم نفوذ از طریق راه هاى مخفى وجود دارد. هم اکنون نیز بانک ها و بسیارى از نهادها و دستگاه هاى دیگر از طریق شبکه به فعالیت مى پردازند، به همین دلیل جلوگیرى از نفوذ عوامل مخرب در شبکه به صورت مسئله اى استراتژیک درآمده که نپرداختن به آن باعث ایراد خساراتى خواهد شد. تجربیاتى نیز در همین زمینه وجود دارد که این موضوع را کاملاً ثابت کرده است.

•هویت مجازى

به رغم معرفى سرویس هاى متعدد روى شبکه، تاکنون مهمترین سرویس از میان سرویس هاى گوناگون اینترنت، سیستم پست الکترونیکى بوده است . بسیارى از کاربران اینترنت از این بخش بیشتر از سایر امکانات فراهم آمده توسط این شبکه جهانى استفاده مى کنند. امروزه، اقتصاد جهانى به پست الکترونیکى متکى شده است، بسیارى از پیام هاى رد و بدل شده بین کاربران حاوى یادداشت هاى شخصى است. گرچه اغلب پیام ها از متن ساده تشکیل شده اند اما امکان پست الکترونیکى تمام انواع داده ها، مثل تصاویر، برنامه هاى کامپیوترى، سندهاى صفحه گسترده و... نیز وجود دارد. با توجه به این سرویس، اینترنت اجازه مى دهد که افرادى که دور از هم هستند با یکدیگر در تعامل و کار باشند و در واقع، فردى با فرد دیگرى که هزاران کیلومتر از او دور است و هیچ وقت او را ندیده است، مى تواند ارتباط داشته باشد. پست الکترونیکى امروزه در تجارت و بانکدارى الکترونیکى هم کاربرد فراوانى دارد و بسیارى از تعیین هویت هاى مجازى امروزه توسط پست الکترونیک صورت مى گیرد. در همین رابطه براى استفاده امن از پست الکترونیکى تذکراتى وجود دارد. درک تفاوت هاى پست الکترونیکى با پست عادى و یا گفت وگوى تلفنى کمى دشوار است ولى به کار بستن برخى نکات ساده مى تواند در بالا بردن امنیت هنگام به کارگیرى این سرویس مؤثر باشد از جمله این موارد مى توان از موارد زیر را نام برد:بایستى همواره تصور شود که هیچ گونه اختفایى وجود ندارد. پیام هایى که به دلایلى نباید همه ببینند نباید از این طریق ارسال شود، بنابراین از ارسال نامه هاى بسیار خصوصى، سخنرانى هاى تند، بى احترامى هاى منظوردار و... باید احتراز شود. نباید فرض شود که پیام هاى حذف شده قابل بازیابى نیستند. چنانچه پیامى روز سه شنبه حذف شود، احتمالاً در نسخه هاى پشتیبان که شب یا روز قبل تهیه شده است موجود است، در سیستم پستى ابزار مشابه کاغذ خردکن وجود ندارد. در متن هاى ارسالى باید محتاط بود. این طبیعت پست الکترونیکى است که مردم پیام هاى دریافتى خود را بیشتر از پیام هاى ارسالى جدى مى گیرند. ضمن اینکه ارسال یادداشت سریع به هر جایى از جهان بسیار ساده است .

• ضرورت حفاظت

براى افزایش امنیت تبادل اطلاعات از تکنیک هاى متعددى استفاده مى شود که یکى از آنها رمزنگارى است. رمزنگارى از دیر باز به عنوان یک ضرورت براى حفاظت از اطلاعات خصوصى در مقابل دسترسى هاى غیرمجاز در تجارت و سیاست و مسائل نظامى وجود داشته است. به طور مثال تلاش براى ارسال یک پیام سرى بین دو هم پیمان به گونه اى که حتى اگر توسط دشمن دریافت شود قابل درک نباشد، در رم قدیم نیز دیده شده است. در سالیان اخیر رمزنگارى و تحلیل رمز از یک هنر پا را فراتر گذاشته و یک علم مستقل شده است و در واقع به عنوان یک وسیله عملى براى ارسال اطلاعات محرمانه رویکانال هاى غیرامن همانند تلفن، ماکروویو و ماهواره ها شناخته مى شود. پیشرفت علم رمزنگارى موجب به وجود آمدن روش هاى تحلیل مختلفى شده است به گونه اى که به طور متناوب سیستم هاى رمز مختلف شکسته شده اند. معروف ترین نمونه این نوع سیستم ها ماشین «انیگما » بوده است. انیگما ماشین رمزگذار و کدگذار و کدکننده اى بوده است که حزب نازى در زمان جنگ جهانى دوم براى ارسال پیام هایشان از طریق رادیو به سایر نقاط استفاده مى کردند.رمزنگارى که به طور عمده به دو بخش رمزنگارى متقارن یا رمزنگارى با کلید خصوصى و رمزنگارى نامتقارن یا رمزنگارى با کلید عمومى صورت مى گیرد، تلاش مى کند براى ایجاد یک ارتباط سریاز طریق سیستم هاى مخابراتى و شبکه هاى کامپیوترى مباحث مربوط به محرمانگى و احراز هویت را تحت فرض هاى مشخص به درستى اثبات کند.نرم افزارها از جمله مهمترین اصول ارتقا و یا کاهش سطح امنیت در یک شبکه به حساب مى آیند بر این اساس باید براى نظارت فنى در آنها قوانین و اجبارهایى را در نظر گرفت و باید به منظور پشتیبانى از سیستم کنترل دستیابى ابزارهاى لازم را در اختیار داشت . سیستم هاى نرم افزارى بایستى داراى کنترل هاى داخلى براى شناسایى کاربران، نمایش استفاده هاى غیرمجاز و محدود نمودن حدود اختیار کاربران باشند. چنانچه فردى چند بار سعى کند به سیستم وارد شود و رمز نادرستى را وارد کند بایستى سیستم به طور خودکار غیرفعال و در موارد پیچیده تر برنامه ها به منظور عدم دستیابى به اطلاعات به صورت خود مخرب طراحى شوند. چنانچه از سیستمى در یک مدت زمان مشخص و تعیین شده استفاده نشود، پایانه ها یا رایانه هاى مربوطه باید از حالت فعال خارج شده و سیستم، براى استفاده مجدد نیاز به واردشدن مجدد و دادن رمز ورود داشته باشد. رمزنگارى روش مناسبى براى حفاظت داده هاى مهم از دید همگان است. گنجانیدن دستورات کنترلى داخلى مى تواند کمک موثرى در اعمال رویه هاى شناسایى، دسترسى، استفاده و انتقال داده ها به حساب آید و رد و اثر عملیات انجام شده را در اختیار مسئولان بگذارد. اعمال برخى روتین هاى ویرایشى از بروز اشتباهات و خرابى داده ها تا حد بسیارى جلوگیرى مى کند و در مواقعى، گرفتن گزارش هایى که نشانگر داده هایى است که خارج از محدوده معمول هستند، مى تواند کمک بسیارى در یافتن خطاها یا افراد باشد که قصد خرابکارى یا اعمال خلاف را دارند، این گونه کنترل ها میزان اطمینان به داده ها و اطلاعات جمع آورى شده را نیز بالا مى برد. تدوین برنامه هاى لازم براى تهیه نسخه هاى پشتیبانى از داده ها بسیار ضرورى است . تعیین برنامه زمانبندى براى اجراى این برنامه ها نیز از اهمیت بالایى برخوردار است. کنترل کیفیت نرم افزار مى تواند از بسیارى از خطاهاى نرم افزارى که موجب فقدان داده یا خرابى آنها مى شود، جلوگیرى کند.

گنجانیدن پیام هاى خطاى مناسب جهت ردیابى اشکالات نرم افزارى سبب تسریع در امر اشکال یابى و رفع اشکالات احتمالى مى شود. نرم افزارها در مقابل ویروس هاى رایانه اى و برنامه هاى مخرب بایستى محافظت شوند.

روزانه راهکارهاى مختلف امنیتى در سطوح مختلف براى کاربرى و استفاده از اینترنت براى انتقال داده ها ارائه مى شود با وجود این همواره شاهد بروز ضعف ها و نقاط آسیب پذیر متعددى در سایت ها و بانک هاى اطلاعاتى هستیم. در واقع به نظر مى رسد در هر دو سطح کاربرى و استفاده هاى حرفه اى از این شبکه دچار مشکلات فراوان امنیتى هستیم. یکى از مهمترین راهکارهایى که در این زمینه همواره گوشزد مى شود استقرار نظام جامعى براى افزایش سطح امنیت چه در سطوح کاربرى و چه در سطوح تجارى و دولتى است.

در سطوح کاربرى استفاده از نرم افزارهاى دیوار آتش یا فایروال و همچنین آشنا کردن کاربران با خطرات کاهش امنیت اینترنتى از جمله راهکارها است. یک سیستم ناامن باعث سرقت هویت و اطلاعات مهم افراد از روى کامپیوترها مى شود و این سیستم ناامن اگر در یک شرکت و یا سازمان وجود داشته باشد مى تواند امنیت اطلاعات هزاران نفر را با خطر مواجه کند. در سطح کلان استفاده از طرح هاى ارتقاى امنیت شامل خریدارى و نصب سیستم هاى پیشرفته کنترل امنیت، تبادل اطلاعات و همچنین بهره گیرى از مشاوره هاى امنیتى یک امر ناگزیر است. فقدان استاندارد امنیتى براى شبکه هاى رایانه اى یکى از مهمترین دلایل نفوذ به این سیستم و حذف اطلاعات ضرورى است. این موضوع به خصوص در سال هاى گذشته در بخش هاى خصوصى و دولتى ما به شکل گسترده اى دیده شده است. به عنوان مثال کاربران ایرانى بارها با خبر حمله و دستکارى گسترده به ده ها و صدها سایت دولتى و خصوصى ایران به طور یک جا روبه رو شده اند. در واقع نگهدارى یک جاى هزاران سایت دولتى و خصوصى روى یک سرور امنیت آنان را به گونه اى به خطر انداخته که با یک حمله اینترنتى عملاً همه این سایت ها در معرض خطر قرار مى گیرد. عدم استفاده از نرم افزارهاى به روز شده امنیتى نیز مشکل دیگر امنیتى در دو عرصه کاربرى عادى و کلان اینترنت در ایران است. کاربران ایرانى عادت به خرید یک نرم افزار ۴۰۰ دلارى ضد ویروس و یا فایروال ندارند و عموماً آن را با هزار تومان از بازارهاى نرم افزار تهیه مى کنند. به همین دلیل در بسیارى اوقات این نرم افزارها به جاى آنکه به افزایش امنیت سیستم کمکى کنند باعث بروز مشکلات متعدد امنیتى و فنى دیگر در سیستم مى شوند. با وجود آنکه مشکلاتى از این دست امنیت اطلاعات در کشور ما را به شکل قابل ملاحظه اى کاهش داده اما معضل امنیت صرفاً مربوط به کشور ما نیست. چند سال قبل در حمله اى به چندین سرور اصلى اینترنت عملاً ترافیک اینترنت به شکل بسیار زیادى افزایش پیدا کرد و حتى احتمال قطع اینترنت نیز پیش آمد. این در حالى است که کشور آمریکا و بسیارى از کشورهاى دیگر سالانه میلیاردها دلار براى ارتقاى امنیت سیستم هاى کامپیوترى هزینه مى کنند اما به هر حال این جنگ ادامه دارد.