ناگفته‌های «تیپاکس» از پشت صحنه جنگ و تاب‌آوری
علی شمیرانی - تیپاکس، قدیمی‌ترین شرکت خصوصی پست ایران، در روزهایی که کشور با سایه سنگین جنگ دست و پنجه نرم می‌کرد، تصمیمی جسورانه گرفت؛ بماند و خدمت کند. در میان بحران ۱۲ روزه‌ای که بمباران و اختلال در ارتباطات بسیاری از کسب‌وکارها را به تعطیلی کشاند،
تیپاکس نه تنها به فعالیت خود ادامه داد، بلکه از افزایش تعرفه‌ها و تعدیل نیرو خودداری کرد و با وجود مشکلات بی‌شمار و در شرایطی که برخی شرکت‌های فعال در حوزه پست و لجستیک در حالت تعطیل یا نیمه‌تعطیل قرار داشتند، به خدمات‌دهی ادامه داد.
مهرداد فاخر، مدیرعامل تیپاکس، که شصت و پنجمین سالگرد تاسیس شرکت در بحبوحه جنگ سپری شد، در گفت‌وگو با عصر ارتباط به تشریح چالش‌ها و تصمیمات سختی می‌پردازد که این مجموعه را در آن دوران پرالتهاب، سرپا نگه داشت.
- تلاش برای پایداری در میانه بمباران و اختلال
فاخر در پاسخ به این پرسش که تیپاکس در دوران جنگ ۱۲ روزه با چه مشکلاتی مواجه شد، گفت: «تیپاکس در طول دهه‌های قبل با فراز و نشیب‌های زیادی مانند وقوع انقلاب، 8 سال جنگ، کرونا و نظایر آن مواجه بوده و با وجود همه این موارد اما همچنان به واسطه تجربیات و توانمندی ایجاد شده، تاب‌آوری داشته و توانسته به سلامت از این مسیرها عبور کند. نکته جالب در جنگ ۱۲ روزه این بود که خردادماه سالگرد تأسیس شرکت تیپاکس بود و همکاران برای جشن ۶۵ سالگی تدارک می‌دیدند اما در عوض شخصا و از روز نخست جنگ تا پایان در مجموعه و در کنار همکارانم حضور داشتم و سعی کردم تا دلگرمی لازم را برای همکاران ایجاد کنم. با اینکه شرایط، بسیار سخت بود، اما در این ۱۲ روز، کاملاً سرویس‌دهی داشتیم و حدود ۶۲ هزار بسته را توزیع کردیم، اما با این حال، فروش ما به یک‌پنجم مقطع مشابه در سال قبل کاهش یافت.»
او با بیان پیامدهای تعطیلی شعب و نگرانی کارکنان، به وجود یک دوراهی سخت پیش روی تیپاکس پرداخت و گفت: «شرایط سختی بود، ما در دوراهی قرار داشتیم و نمی‌خواستیم بگوییم همه موظفند حضور داشته باشند. همچنین سخت بود که به کدام همکارمان بگوییم در محل کار باشد یا نباشد. یکی از همکاران، عمویش را در جنگ از دست داد. لذا با در نظر گرفتن جمیع جوانب، ما تا جایی که مقدور بود، افرادی را دورکار کردیم، اما در هر صورت بخشی از کار، عملیاتی است و همکاران باید حضور می‌داشتند، لذا آنها را هم شیفت‌بندی کردیم و همانطور که گفتم خودم در تمام ۱۲ روز حضور داشتم. بااین‌حال باید تاکید کنم دوره بسیار سختی بود. نمایندگی‌های ما در نقاط مورد حمله در جنگ، شرایط خاصی داشتند و در مواردی با توجه به گستردگی شبکه تیپاکس در کشور، اطراف برخی نقاط مراکز خدمات‌رسانی ما هدف قرار می‌گرفت. ترس هم طبیعی است و برای انسان، هیچ‌چیز از جانش، عزیزتر و شیرین‌تر نیست. لذا ما تلاش کردیم شبکه را حفظ و چراغ تیپاکس را روشن نگه داریم، اما در بسیاری از شعب، مشکلاتی در حوزه نیروی انسانی داشتیم.»
- از قطع اینترنت تا اختلال در سامانه‌ها
فاخر در ادامه به فشارهای ناشی از اختلال در زیرساخت‌های ارتباطی، بانکی و ناوبری اشاره کرد و گفت: « قطعی اینترنت مشکل‌ساز بود. ما شبکه‌ای گسترده با ۱۲۰۰ نمایندگی هستیم و وقتی بسته‌ای را تحویل می‌گیریم، این کار توسط PDAها (ابزار سیار مدیریت عملیات حمل و نقل) انجام می‌شود، لذا وقتی اینترنت قطع بود، اصلاً دیتا منتقل نمی‌شد. البته ما کارگروه‌هایی را به همراه ستاد بحران، ایجاد و بیشتر مشکلات را پیش‌بینی می‌کردیم تا موارد را به‌صورت موضعی در آن منطقه حل کنیم.
مدیر عامل تیپاکس افزود: بااین‌حال، مشکل GPSها، بسیار آسیب زد. برای مثال در لینک آدرس، مشتری خودش لوکیشن را انتخاب می‌کرد که کاملاً قطع شده بود و اصلاً نمی‌توانستیم این سرویس را ارائه دهیم. پست‌های ما هم از کار افتاده بود و سعی می‌کردیم با موارد جایگزین، به‌صورت موضعی و مقطعی، از مسیرها عبور کنیم تا شبکه زنده بماند. همینجا باید روی این نکته هم تاکید کنم که مساله بحث درآمد نبود بلکه ما خودمان را موظف می‌دانستیم در کنار مردم باشیم و بخشی از مشکلات آنها را کاهش دهیم؛ چراکه جابه‌جایی، در زمان بحران، بسیار مهم و کلیدی است.»
وی همچنین به وابستگی سایر کسب‌وکارها به اینترنت و تأثیر آن بر فعالیت تیپاکس پرداخت و گفت: «البته باید این موضوع مهم را هم اضافه کنم که با توجه به گستردگی شبکه خدماتی تیپاکس در شهرهای مختلف ایران، نیاز به اینترنت و ارتباطات یک ضرورت برای تمامی ذینفعان صنعت پست، لجستیک و کوریری محسوب می‌شود. در چنین شرایطی وقتی اینترنت، مختل می‌شود، این تنها ارتباط ما نیست که مختل می‌شود، بلکه وقتی دسترسی مردم به اینترنت قطع می‌شود، قطعاً فروش فروشگاه‌های آنلاین هم کاهش پیدا می‌کند و بالتبع این موضوع، روی فعالیت ما هم تأثیرگذار است و حجم کار ما را کاهش می‌دهد.»
- بحران مالی و مدیریت نقدینگی در شرایط جنگی
در این میان اما هک بانک‌های سپه و پاسارگاد روی مجموعه تیپاکس نیز اثر گذاشت که فاخر درباره مشکلات بانکی پیش‌آمده در این خصوص گفت: با هک شدن این دو بانک، منابع مالی بزرگی را از دست دادیم و با مشکل نقدینگی مواجه شدیم. در این اوضاع، همه نگران بودند، بسیاری از شرکت‌ها حقوق نداده بودند و ما به‌خاطر حفظ آرامش در سازمان، برنامه‌ریزی کردیم که حقوق‌ها را ۲۸ خردادماه پرداخت کنیم، اما بانک سپه با مشکل مواجه شد. تمام حقوق‌های ما از این طریق پرداخت می‌شد و ما به منابع دسترسی نداشتیم. هرچند با تلاش‌های فراوان توانستیم از طریق بانک‌های دیگر و سایر مسیرها، مسئله را حل کنیم، اما آسیب زیادی دیدیم. پیمانکاران ما به دنبال مطالبات و نقدینگی‌شان بودند، اما اصلی‌ترین منابع ما در بانک سپه بود که دچار مشکل شده بود. با تمام این تفاسیر ما نگذاشتیم همکارانمان در این شرایط احساس نگرانی بیشتری را تجربه کنند.»
- دپوی مرسولات و نگرانی از امنیت هاب مرکزی
فاخر در ادامه به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های تیپاکس، یعنی دپوی حجم بالای مرسولات در تهران، پرداخت و گفت: «همانطور که گفتم شرایط، سخت بود. به‌نظرم مردم ایران، بسیار هوشمندانه عمل کردند و در کنار هم بودند. در این مدت، تأخیر ایجاد می‌شد، اما همه پذیرفته بودند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما، خصوصاً در شهر تهران بود. اصلاً مشتری حضور نداشت که ما بسته‌ها را تحویل بدهیم. بنابراین با دپوی زیادی از بسته‌های مردم مواجه شده بودیم و با توجه به شرایط خاص، نمی‌خواستیم بسته‌ها را به کسانی که آن را ارسال کرده بودند، برگردانیم. نگهداری این بسته‌ها هم برای ما چالش بود. هاب ما هم در منطقه‌ای قرار داشت که مورد حملات زیادی قرار گرفت و نگران بودیم اگر به هاب ما آسیب برسد، امانات مردم چه می‌شود از طرف دیگر مردم هم نگران وضعیت کالاهای خود بودند و در این دوازده روز ما با بیش از 31 هزار نفر از مشتریان خود تماس گرفتیم و بسته‌های ایشان را رهیابی کردیم.»
- افزایش نیافتن تعرفه، یک انتخاب اخلاقی
مدیر عامل تیپاکس در پاسخ به اینکه آیا شرکت با توجه به مشکلات پیش آمده، برای جبران هزینه‌ها، تعرفه خدمات خود را افزایش داد، قاطعانه گفت: «پرسش خوبی بود، چون از قضا ما اصلاً این کار را نکردیم. البته خیلی از شرکت‌ها در این مدت، نرخ‌های‌شان را تغییر داده‌اند، چون کسی سرویس‌دهی نمی‌کرد. خیلی از شرکت های خصوصی پستی و حتی شرکت ملی پست هم در برخی نقاط بعضاً سرویس‌دهی نداشت، اما ما در شرایط جنگ، با همان قیمت ابتدای سال کار کردیم و هدف‌مان این بود که در کنار مردم باشیم.»
- درس‌های جنگ و آمادگی برای آینده
فاخر در ادامه به درس‌های آموخته از جنگ ۱۲ روزه پرداخت و گفت: «واقعیت این است که یک‌سری مسایل درون شرکت است و موارد دیگر از عهده ما خارج است. مثلاً اگر اینترنت قطع شود، ما کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. بااین‌حال، درون تیپاکس، ستاد بحران، راه‌اندازی شد و حتی در هلدینگ فاخر، 6 کارگروه مدیریت بحران تخصصی از جمله مدیریت بحران اجتماعی، اقتصادی، بین‌الملل، نیروی کار و غیره ایجاد کردیم. اینها اقداماتی است که از دست ما ساخته بود و شرایط دیگر، از دست ما خارج بود.»
او با تاکید بر لزوم آمادگی برای وقایع مشابه افزود: «اگرچه نکته‌ای را هم به همکاران گفته‌ام مبنی بر اینکه ما دیگر به ۱۲ روز جنگ برنمی‌گردیم و آمادگی‌هایی را داریم. الان در نقطه‌ای هستیم که از فردای خودمان خبر نداریم، بنابراین سعی کردیم عارضه‌یابی کنیم و سناریوهایی را که از دست‌مان برمی‌آید، برای وقایع مشابه داشته باشیم. قاعدتاً در موارد برون‌سازمانی که قبلا ذکر شد نیز کاری نمی‌توانیم بکنیم و دستگاه‌های متولی باید مسایل تسهیلاتی، جبرانی و پیشگیرانه را در نظر بگیرند.»
مدیر عامل تیپاکس در پایان از آمادگی این اپراتور پستی برای مشارکت در تدوین «سند ملی پدافند غیرعامل برای صنعت لجستیک» گفت و افزود: «به طور مشخص نمی‌دانم الان این سند وجود دارد یا خیر، اما ما قطعاً استقبال می‌کنیم. اگر هم وجود داشته باشد، اصلاً عملیاتی نیست از آنجاکه موضوع لجستیک به عنوان یک خدمت، بخشی از فرآیند پدافند غیر عامل است در تعطیلی‌های مقطعی (مانند الوگی هوا) خدمت‌رسانی را تعطیل نمی‌کنیم بنابراین برای تدوین چنین سندی، هم آمادگی داریم و هم استقبال می‌کنیم.»
- ۰۴/۰۵/۲۸