اینترنت ایرانی با چاشنی کمیسیون عالی رگولاتوری!
عباس پورخصالیان - ساختارهای موازی مقررات گذاری در بخش ارتباطات رایانه ای کشور، دسته گُل بودند با نوآوری "کمیسیون عالی تنظیم مقررات" به سبزه نیز آراسته می شوند!
در تیرماه سال جاری (1400) مسألۀ قدیمی «اینترنت ملی، آری؟» (از سوی رئیس رسانۀ به اصطلاح ملی) یا «اینترنت ملی، نَه؟» (از طرف وزیر ارتباطات) و در کنار آنها، لایحۀ صیانت از داده های کاربران فضای سایبری، با عنوان تغییریافتۀ: "طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی" ( از جانب کمیسیون فرهنگی مجلس) مطرح شدند که در زیر، ضمن اشاره به متن خبر هر یک از آنها، مختصراً تحلیل می شوند.
1. "اینترنت خودمانی" در مقابل "اینترنت آمریکایی"
رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مدعی است که ایران دارد اینترنت خودش را برنامه ریزی می کند! و اینترنت ملی، به زودی در ایران ایجاد می شود.
به گزارش وبگاه www.didbaniran.ir، روز هشتم تیر ۱۴۰۰: به زودی در ایران اینترنت ملی راه اندازی می شود. بشارت دهندۀ این خبر مهم کسی نیست جز رئیس سازمان صدا و سیما که در جمع خبرنگاران می گوید: «ایران در حال برنامه ریزی برای آن است که اینترنت خودش را داشته باشد». اما وی بیان نمی کند که این برنامه ریزی کجا صورت گرفته است؟ و سازمان صدا و سیما چه نقشی در آن ایفا می کند؟ چه مقامی آن را تصویب کرده است؟ چه مقدار بودجه از کدام منبع برای آن تخصیص یافته است؟ پیشرفت این برنامه در چه مرحله از اجرا ست؟ مجری آن کیست؟ و ... مسائلی از این دست که معمولاً پرسیده می شوند اما بی پاسخ باقی می مانند.
وی بدون کوچکترین اشاره به پرسش های معمولاً مطرح مذکور، بی مقدمه بیان می کند که: «نهضتی در جهان در مقابل اینترنت آمریکایی در حال شکل گیری است». او باور دارد که «در چین این اتفاق افتاده، روسیه در حال شکل دادن به اینترنت روسی است حتی اروپایی ها هم اینترنت آمریکایی را بر نمی تابند». اگرچه بیان رئیس سازمان صدا و سیما در مورد این که "اروپایی ها هم اینترنت آمریکایی را بر نمی تابند" شفاف و روشن نیست، ولی در مورد ایران به روشنی بشارت می دهد که: «ایران در حال برنامه ریزی است برای این که شبیه قدرت های بزرگ، اینترنت خودش را داشته باشد». مبارک است اما در چه سالی از قرن پانزدهم خورشیدی، ایران اینترنت خودش را خواهد داشت، این نیز معلوم نیست!
در پایان این خبر، از قول رئیس سازمان صدا و سیما بیان می شود که: «کشورهای ضعیف و ناتوان در فناوری مجبورند تسلیم اینترنت آمریکایی شوند». و سرآخر معلوم نمی شود منظور وی از کشورهای ضعیف و ناتوان کدام کشور است؟ آیا جمهوری اسلامی ایران و در این کشور، سازمان صدا و سیما نشان داده است که کشور و سازمانی قوی و توانا در عرصۀ فناوری است؟
2. "قلمرو ملی باید در فضای سایبر تعریف شود!"
یک روز بعد، روز نُهم تیرماه سال جاری (1400) در وبگاه www.mizan.news خبری دیگر در رابطه با خبر مذکور، از قول رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور منتشر شد که یکی از عبارات آن این عبارت بود: «اساساً واژۀ اینترنت ملی دقیق نیست و ایجاد ابهام می‌کند»! ولی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور بیان نمی کند که بجای اینترنت ملی باید همان شبکۀ ملی اطلاعات را بنشانیم؟ یا نامی دیگر را؟ بجای ورود به بحث نام گذاری، وی می کوشد شفاف اما با احتیاط تصریح کند که «اگر قرار است دارایی‌های ما تبدیل به جنس سایبری شود و در این فضا نگهداری شود، قلمرو ملی باید در فضای سایبر و نظام حکمرانی کشور تعریف شود و کشور ما نیازمند یک نظام حکمرانی بومی در فضای سایبری است». من این بیان رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور را می پسندیدم اگر نظام حکمرانی بومی در فضای واقعی کشور را بی عیب و نقص می یافتم. بهتر از جملۀ اخیر، این جملۀ رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور است که با اشاره به «لزوم بومی-سازی محصولات دفاعی در مقابل تهدیدات سایبری» بیان می کند: «فضای سایبر، آمیخته با فرصت و تهدید است و برای بهره برداری حداکثری از فرصت‌ها باید مراقب تهدید‌ها باشیم». ولی خودمانیم: ما که تاکنون جز فرصت سوزی کاری نکرده ایم؟
به عقیدۀ وی: «آمریکا ادعای مرکزیت زیرساخت‌های سایبری جهان را دارا ست» و«با این حال شدت آسیب پذیری آمریکا به دلیل توسعۀ فضای سایبری نیز افزایش یافته است و آنها امروز ساکن خانه‌های شیشه‌ای هستند» و اضافه می کند که: «تجربۀ پرداخت به این موضوعات برای جهانیان فراهم شده است و ما هم در این رابطه باید گام‌های جدی برداریم» و نتیجه می گیرد که «باید زیرساخت‌های اصلی فضای سایبر با رویکرد بومی‌سازی، حتماً تقویت شود و این مهم برای حضور مقتدر و حداکثری در فضای سایبری جهان باید دنبال شود». پس: «قلمرو ملی باید در فضای سایبر و نظام حکمرانی کشور تعریف شود».
وی بدون اشاره به سخنان رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در این مورد که «به زودی در ایران اینترنت ملی راه اندازی می شود» تنها با تأکید بر این که «اساساً واژۀ "اینترنت ملی" دقیق نیست و ایجاد ابهام می‌کند» گفت: «شبکۀ ملی اطلاعات یک فضای امن و پرسرعت داخلی با هدف صیانت از دارایی‌های حیاتی سایبری شده کشور و در کنار اینترنت جهانی است و حتی می‌تواند سرعت اینترنت در ایران را نیز برای کاربران افزایش دهد که مثال آن مدل کشوری همچون کرۀ جنوبی است». ولی من (نگارندۀ این یادداشت) باید بگویم که کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس حدود 12 سال پیش در مطالعات خود پیرامون آرپانت و گذار آن به اینترنت، دریافتند که در دوران این گذار، پنتاگون مراکزی تحقیقاتی در کرۀ جنوبی را به حلقۀ کاربران آمریکایی اینترنت افزوده بود و کره ای ها به این بخش از شبکۀ داخلی خود که متصل به آرپانت آمریکا بود، National Information Network می گفتند.
این در حالی است که شبکۀ ملی اطلاعات کره ای ها هویت داشت، زیرا مرکز مدیریتی مشخص و طرحی کاملاً مرزبندی شده از دیگر شبکه های داخل کرۀ جنوبی داشت ولی شبکۀ ملی اطلاعات ما اصلاً یک نام بی مسمی، عاریه گرفته از National Information Network یا برگرفته از National Information Infrastructure اَلگور است؛ فاقد مرکز مدیریت مشخص و طرحی کاملاً مرزبندی نشده از دیگر شبکه های داخل کشور!
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور باور دارد که: «امروز فضای سایبری جهانی قادر به دفاع از حقوق و منافع مردم نیست» (انگار که فضای سایبری، یکی از زیرمجموعه های سازمان ملل است!) و نتیجه می گیرد که: «با استفاده از قلمرو ملی باید در فضای سایبر و نظام حکمرانی از منافع کشور در برابر تهدیدات سایبری دفاع کنیم و طبق تأکیدات فرماندۀ معظم کل قوا، مردم از خدمات و سرویس‌های این فضا راحت، ایمن و بی دغدغه استفاده کنند». وی می گوید:« امیدواریم مسألۀ حکمرانی ملی در فضای سایبری به دور از جوسازی‌ها و در یک فضای عقلانی و مبتنی بر تأمین منافع ملی پیش رود» که البته سخنی درست زیرا آرزوی همۀ کاربران است.
3. "کمیسیون عالی تنظیم مقررات" در طرح قانونی "حفاظت از داده ها"
سومین مطلب در رابطه با اینترنت خودمانی که این روزها مطرح است، "طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی" است که نام قبلی آن "لایحۀ صیانت از داده ها" بود. در این رابطه علی یزدی‌خواه، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان این که «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی از کمیسیون فرهنگی برای قرار گرفتن در دستور صحن علنی به هیئت رئیسه ارائه شده است»، در رابطه با شایعات پیرامون این طرح گفت: «مطالب مطرح شده در فضای مجازی دربارۀ این طرح، گمانه‌زنی است و احتمالاً چندان منطبق بر حقیقت طرح نیست. موضوعی مانند "مدیریت گذرگاه‌های اینترنت از سوی نیرو‌های مسلح" یک پیشنهاد است که اگر طرح یاد شده در صحن بررسی شود به یک نحو، و اگر نمایندگان رسیدگی به آن را بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیون مشترک واگذار کنند، مسیر بررسی متفاوت خواهد شد».
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی معتقد است که: «نیرو‌های مسلح عهده‌دار حفظ و حراست فضای فیزیکی هستند و البته، فضای سایبری هم بخشی از درگاه ورودی هستند که نیاز به حفاظت دارد».
وی دربارۀ کاهش پهنای باند پیام‌رسان‌های خارجی هم اظهار کرد: «در این زمینه شورای عالی فضای مجازی مصوبه داشت، اما اجرا نشد. در طرح ساماندهی مجلس بر اجرای آن تأکید می‌شود. مسئلۀ پهنای باند و قیمت‌ها هر کدام بحث جداگانه‌ای است که در طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی تصریح شده باید بهای اینترنت داخلی یک سوم بهای اینترنت بین الملل باشد. البته مجلس در لایحۀ بودجۀ ۱۴۰۰ هم اجازه افزایش قیمت اینترنت را به وزارت ارتباطات نداد».
یزدی‌خواه با اشاره به طرح مورد بحث می گوید: «پیام رسان‌هایی که خارج از کشور ایران هستند، برای فعالیت در داخل کشور حتماً باید نمایندگی داشته باشند».
وی اظهار کرد: «برای حمایت توانمندی‌ها و کسب‌وکار‌های داخلی، توسعه فضای مجازی و استفاده از محتواها، کمک به راه اندازی دولت الکترونیک و تسهیل استفادۀ کابران ایرانی از اینترنت باید اقداماتی را دنبال کرد که ارائۀ طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی در همین راستا ست». وی تصریح کرد: «در طرح مذکور، بحث صندوق حمایتی و کمیسیون عالی تنظیم مقررات نیز مطرح شده است».
در پایان این یادداشت فقط می توانم به دبیران شورای عالی فضای مجازی و شورای اجرایی فناوری اطلاعات یادآوری کنم که این گونه مباحث متفرق و منبعث از سعی و خطاهای قبلی، بر آشوب حاکم بر فضای سایبری کشور می افزاید. شما برادران محترم! پیش از هر چیز نیاز به تحلیل مدل ریاضیاتی نظریۀ آشوب (Chaos Theory) دارید تا بتوانید الگوهای پنهان در پس قانونمندی های این آشوب را دریابید.(منبع:عصرارتباط)