بازار IT سیر نزولی دارد
م.ر. بهنام رئوف - این روزها برای یک دقیقه صحبت کردن تلفنی با سهیل مظلوم، نایب رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، باید انواع و اقسام بوق‌های اشغالی و بوق حاصل از ریجکت شدن و غیره را بشنوی تا بتوانید بالاخره برای طرح پرسشتان با وی صحبت کنید که آن هم موکول می‌شود به بعد از جلسات فشرده روزانه، البته در حین مصاحبه باید حواستان جمع ساعتتان باشد که مبادا رشته مصاحبه از دستتان در برود و جلسه بعدی ایشان شروع شود.
سهیل مظلوم اما قبل از نایب رییسی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، رییس انجمن شرکت‌های انفورماتیک و دبیر دهمین نمایشگاه الکامپ بود. نمایشگاهی که در زمان خود شاید از موفق‌ترین نمایشگاه‌هایی بود که در حوزه آی‌تی برگزار شد و مظلوم را به شهرت رساند. شهرتی که فقط به واسطه مدیریت نمایشگاه نبود بلکه بیشتر به بحث‌های حاشیه‌ای که بعد از برگزاری نمایشگاه به وجود، آمد خلاصه می‌شد.
اما این بار به رغم فشردگی کار مدیران نظام صنفی به غیر از اخباری که از سوی روابط عمومی این تشکل مخابره می‌شود، خبر دیگری در دست نیست و تعداد نشست‌های مطبوعاتی این نهاد نیز به دو نشست سالانه کاهش یافته است. همین مساله باعث شد تا برای طرح چند سوال سر زده به سراغ مظلوم رویم که حاصلش گفت‌وگویی شد که می‌خوانید:
طی چند ماه اخیر در بخش آی‌تی کشور اتفاقات مختلفی رخ داده است که توجه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران به آن معطوف و اظهارنظرات بسیاری نیز پیرامون آن منتشر شده است، اما سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تاکنون در برابر اتفاقاتی از این دست اظهارنظری نکرده است که از آن جمله می‌توان به برگزاری جشنواره تسما، افتتاح پورتال ایران و آغاز ثبت‌نام از شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات برای حضور در نمایشگاه الکامپ اشاره کرد. برای شروع بهتر است بپردازیم به بررسی عملکرد شورای عالی فناوری اطلاعات و تنها دستاورد آن شورا طی دو سال گذشته یعنی پورتال ملی.
در زمینه پورتال ملی، تیم تحقیقاتی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در حال تهیه یک گزارش جامع است که اجازه دهید اظهارنظر دقیق پیرامون پورتال ملی به بعد از جمع‌بندی‌های این کار تحقیقاتی موکول شود. اما به طور کلی آنچه که از ظواهر این سایت پیدا است، آن است که این سایت بیشتر به یک لینکستان شبیه است تا یک پورتال جامع، آن هم در حد و اندازه ملی.
به عنوان یکی از اعضای صنف چه تعریف و انتظاراتی از یک پورتال ملی دارید؟
به طور کلی توقعی که می‌توان از پورتال داشت، آن است که وقتی کسی وارد آن می‌شود، بتواند تمامی نیازهای خود را برطرف کرده و اطلاعات موردنظرش را به دست آورد و حتی اگر امکانات اجازه دهد، بتواند تبادلات مالی هم داشته باشد. متاسفانه هیچ‌کدام از این موارد در این پورتال رعایت نشده است، اما به طور کلی جای خوشحالی دارد که شورای عالی فناوری اطلاعات سرانجام بعد از دو سال فعالیت توانست یک خروجی داشته باشد.
با توجه به آنکه سازمان به عنوان نماینده و سخنگوی صنف وظیفه حمایت از منافع اعضای خود را دارد، آیا از عملکرد شورای عالی فناوری اطلاعات که به عنوان مهم‌ترین مرجع در بخش آی‌تی کشور طی دو سال گذشته فعالیت داشته است، راضی هستید؟
پاسخ سوال شما بسیار ساده است و با بررسی عملکردی که این نهاد طی دو سال گذشته داشته است، می‌توان به آن دست یافت. به طور کلی و با توجه به گزارش‌های منتشر شده چه توسط سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و یا سازمان بازرسی، شورای‌عالی فناوری اطلاعات طی دو سال گذشته نتوانسته است عملکرد مثبتی از خود به ثبت برساند، اما سوالی که در این بخش مطرح می‌شود آن است که در دولتی که رییس‌جمهور با وزرای خود میثاق امضا کرده و طی دو سال گذشته نیز شخصا تغییراتی را در کابینه اعمال کرده است، چرا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به رغم آنکه گزارش‌های منتشر شده از سوی نهادهای مختلف بیانگر عملکرد بسیار ضعیف معاونت فناوری اطلاعات خود است، تصمیمی به تغییر یا حتی تقویت آن جایگاه را ندارد.
اگر یک سال و نیم پیش این سوال را از من می‌پرسیدید، نمی‌توانستم با این قطعیت جواب دهم اما الان به جرات می‌گویم شورای‌عالی فناوری اطلاعات طی دو سال گذشته هیچ‌گونه خروجی نداشته است.
سهیل مظلوم پیش از این و در انجمن شرکت‌های انفورماتیک علاقه‌ای شدید به بازار سنجی و اعلام حجم و رشد بازار پیش روی کشور داشت، اما طی دو سال گذشته در این بخش سکوت کرده و آماری ارائه نداده است، در حال حاضر حجم بازار آی‌تی کشور چقدر است؟
متاسفانه در حال حاضر بازار دیگر رشدی ندارد که بخواهیم از آن آمار تهیه کنیم، چرا که در حال حاضر بازار آی‌تی کشور فقط سیر نزولی دارد.
زمانی شرکت‌ها با ارائه طرح‌های خود از دولت وام می‌گرفتند، فعالیت‌های خود را توسعه می‌دادند و در جهت اشتغالزایی گام بر می‌داشتند اما الان اگر بتوانند وام می‌گیرند تا بدهی‌های خود را پرداخت کنند. در دولت قبلی به IT بیشتر پرداخته می‌شد اما در حال حاضر توجهی به آن نمی شود و ردیف‌های بودجه آن نیز حذف شده است.
به نظر می‌رسد که وزیر ICT باید در کادر مدیریتی و برنامه‌های خود پیرامون IT یک بازنگری داشته باشد. انتظار داریم وزیر یا از عملکرد معاونت آی‌تی خود دفاع کند و بگوید عملکرد آن مثبت است یا اگر این‌طور نیست، در مدیریت فعلی تجدیدنظر داشته باشند تا با سرنوشت چندهزار شرکت فعال در این بخش بازی نشود. شخصا معتقدم که وزیر ICT، در حوزه آی‌تی هیچ رسالتی قائل نیست و فقط برای پرکردن یک پست سازمانی به یک نفر مسوولیتی داده و به دنبال بازخواست هم نیست. چرا آقای سلیمانی، آنقدر که به ارتباطات اهمیت می‌دهد و هر هفته با ارائه گزارش‌های متفاوت از افزایش ضریب نفوذ وسایل ارتباطی سخن می‌گوید، تا به حال در گزارش عملکرد خود پیرامون IT توضیحاتی ارائه نداده است؟
از شورای‌عالی فناوری اطلاعات که بگذریم، به شورای‌عالی اطلاع‌رسانی می‌رسیم. این شورا طی چند ماه گذشته طرح تسما را با برگزاری یک جشنواره که به باور بسیاری از کارشناسان بسیار ضعیف برگزار شده بود، پیگیری کرد. نظر سازمان نسبت به طرح تسما و دستاوردهای آن چیست؟
تسما، هدفی را نشانه گرفته که به نظر ما آن هدف درست است. در کنار زیرساختی که باید توسعه پیدا کند باید به محتوا هم توجه کرد. این هدف به باور ما بسیار درست است اما در این بین چند ابهام بزرگ وجود دارد.
آیا منظور از محتوا فقط نرم افزارهای شاهنامه، حافظ و سعدی و محتواهای علوم دینی و اسلامی است؟ آیا ما با دسترسی داشتن به محتواهای دینی، احادیث و روایات و مشاهیر فرهنگی و تاریخی، دیگر به هیچ محتوای دیگری نیاز نداریم؟
به نظر من محتوا این نیست. بلکه محتوا باید در زمینه مسائل روزمره، اجتماعی، سیاسی و غیره هم باشد. در حال حاضر اگر به سایت‌های دولتی مراجعه کنیم، هیچ محتوایی که کارایی لازم را برای مخاطب داشته باشد وجود ندارد. وزارتخانه‌های ما هیچ‌گونه محتوایی روی سایت خود ندارند و این در حالی است که بسیاری از مراجعات روزانه افراد به ادارات و وزارتخانه‌ها می‌تواند با مراجعه به سایت‌ها کاهش یابد.
پس نتیجه‌ای که می‌گیریم، آن است که محتوا فقط اهداف درج شده در تسما نیست. جشنواره تسما نشان داد که رخداد موفقی نبوده است، چرا که محتوای اصلی و موردنیاز ما در این جشنواره وجود نداشت و متاسفانه به نظر می‌رسد که برگزاری این جشنواره فقط برای رفع تکلیف بوده است، البته هدف تسما و جهت‌گیری آن درست بوده اما در اجرا و استراتژی ضعف وجود داشت.
فکر می‌کنم بهتر است در مورد الکامپ هم صحبت کنیم. دو سال پیش سازمان برگزاری الکامپ را تحریم کرد، سال گذشته از برگزاری آن منصرف شد و از کنارش گذشت، امسال برنامه سازمان برای برگزاری الکامپ چیست؟
طی چند ماه گذشته جلساتی با مدیران نمایشگاه داشتیم و مواضع و انتظارات خود را برای آنها تشریح کردیم. اما به طور کلی سازمان نیز قصد حضور یا مشارکت دراین نمایشگاه را ندارد. البته براساس اعلام مدیریت نمایشگاه امسال قرار است برای غرفه‌های بالای 200متر تخفیفاتی قایل شوند. البته با توجه به اوضاع حاکم بر حوزه آی‌تی و رکود موجود، شرکت‌ها تمایلی برای حضور و معرفی خود ندارند، چرا که بازاری برای فعالیت وجود ندارد. در نتیجه به نظر می‌رسد حضور در الکامپ برای شرکت‌ها اولویت اصلی نباشد اما به هر حال اگر مدیران نمایشگاه بتوانند قیمت‌های خود را کاهش دهند و تخفیف‌های ویژه‌ای برای شرکت‌کنندگان در نظر داشته باشند، شاید الکامپ امسال با استقبال روبه‌رو شود. البته این مساله در مورد شرکت‌های حاضر در تله‌کام صادق نیست، چرا که دولت حمایت ویژه‌ای از شرکت‌های حوزه ارتباطات دارد.
از مسائل برون‌سازمانی برگردیم به مسائل درون‌سازمانی، فکر نمی‌کنید که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اخیرا کم کار شده باشد؟ یا حداقل کم خبر؟
خیر این طور نیست، اتفاقا از قبل هم پرکارتر شده‌ایم اما یکی از سیاست‌هایی که ما از زمان انجمن انفورماتیک تا به حال آن را دنبال کرده‌ایم، آن است که تا زمانی که برنامه‌های در دست بررسی به نتیجه قابل توجهی نرسد، خبر آن را اعلام نمی‌کنیم. تقریبا هر هفته جلسات متعددی در کمیسیون‌های سازمان برگزار می‌شوند که همگی مهم و باارزش‌اند اما زمانی قابل بازگو هستند که خروجی داشته باشند.
چه زمانی به خروجی می‌رسند؟
جواب این سوال تقریبا قبلا هم گفته شد، رکود موجود در حوزه باعث شده تا بازدهی بسیاری از طرح ها به تعویق بیافتد.
اما در حال حاضر با ابلاغ تبصره 13 به نظر می‌رسد که رویکرد دولت نسبت به IT بیشتر شده است، اتفاقی که طی دو سال گذشته متاسفانه رخ نداده است.
انتخابات سازمان چه زمانی برگزار می‌شود؟
فکر می‌کنم که باید بهار 87 منتظر انتخابات سازمان باشیم.
از ادغام انجمن انفورماتیک با سازمان نظام صنفی چه خبر؟
تقریبا تمام کارها انجام شده و فقط حسابرسی‌های موجود در دست پیگیری است.
فکر می‌کنید این ادغام قبل از انتخابات برگزار شود یا بعد از آن؟
در حال حاضر، امکانات و تجهیزات و پرسنل انجمن انفورماتیک تماما به سازمان نظام صنفی انتقال یافته است و فقط بررسی حساب‌ها باقی مانده است. که وقتی آن کار نیز تمام شد، در مجمع پیرامون زمان ادغام و یا انحلال انجمن تصمیم‌گیری خواهد شد.
چه الزامی وجود دارد که انجمن با سازمان ادغام شود؟ چرا انجمن فعالیت‌های خود را ادامه نمی‌دهد؟
اگر همه توان‌ها در یک جا متمرکز شود، می‌توانیم سازمانی پرقدرت داشته باشیم که این مساله به نفع تمام صنف است. بهتر است یک سازمان قوی داشته باشیم تا چند نهاد ضعیف. از سوی دیگر توان اداره چند سازمان چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ اجرایی وجود ندارد. سال آینده دومین دوره انتخابات سازمان برگزار می‌شود که به موجب آن اعضای هیات‌‌مدیره جدید انتخاب می‌شوند، در نتیجه بهتر است که تمام اعضای صنف به جای فعالیت‌های انفرادی و تشکیل نهادهای کوچک و کم‌قدرت با اتحاد با یکدیگر به نفع منافع صنف فعالیت کنند.
اگر روزی سازمان توقعات ما را برآورده نکند، ما باید آن را اصلاح کنیم. نه اینکه به فکر تاسیس انجمن دیگری باشیم. اگر قرار باشد سازمان به نهادی سیاسی تبدیل شود که منافع صنف را حمایت نکند، به عنوان اولین مخالف با آن برخورد خواهم کرد.
در حال حاضر سازمان سالی چقدر هزینه دارد و این هزینه از کجا تامین می‌شود؟
اعداد و ارقام در مجمع قبلی ارائه شد، فکر می‌کنم سازمان در حدود ماهی 8میلیون تومان هزینه داشته باشد که عموما این هزینه‌ها از محل دریافت حق عضویت تامین می‌شود.
چه خدماتی در ازای این حق عضویت به اعضا داده می‌شود؟
سرویس‌ها و خدمات روتینی وجود دارد، اما مهم‌ترین توقع اعضا و صنف این است که ما سخنگوی آنها باشیم و از حقوق آنها حمایت کنیم. به عنوان مثال مهم‌ترین کاری که در این زمینه تا به حال صورت گرفته است، مقاومت سازمان در برابر بخشنامه خریدهای دولتی با تایید وزارت ارتباطات بود.
به عنوان آخرین سوال فکر می‌کنید مهم‌ترین اولویتی که حوزه آی‌تی باید در دستور کار خود داشته باشد، چیست؟
خواه‌ناخواه بستر آی‌تی در کشور ما شکل گرفته هر چند ضعیف. فکر می‌کنم اولویت اصلی باید توجه ویژه دولت به آی‌تی و به کارگیری آن در بخش‌های مختلف و پیگیری بخشنامه تبصره 13 باشد، چرا که این مهم هرچه دیرتر صورت گیرد، هزینه‌های دولت در آینده افزایش می‌یابد.
- ۸۶/۰۶/۲۸