به دنبال خروجی فراکسیون فضای مجازی
مهراد کریم‌نیایی - مهرماه سال قبل بود که در هفته‌نامه عصر ارتباط در گزارشی به بررسی تمامی وعده‌ها و پیگیری‌های مجلس در حوزه فاوا پرداختیم که نتیجه این بررسی اجمالی نشان می‌داد تمامی گام‌های مجلس در این حوزه بلاتکلیف و بی‌نتیجه مانده است.
در متن حاضر اما به بررسی دو اقدام بلاتکلیف دیگر قوه مقننه کشورمان در حوزه فضای سایبری می‌پردازیم.
سالگرد درخواست تشکیل کمیسیون
برخی از نمایندگان مردم در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی به درستی به این جمع‌بندی و تحلیل رسیده بودند که از یکسو کشور با خلأ مستمر در قانون‌گذاری در حوزه سایبری مواجه است و از سوی دیگر کوچک‌ترین تناسبی میان سرعت وضع قوانین با سرعت تحولات در حوزه سایبری وجود ندارد و این حوزه نیازمند توجهات ویژه و عاجل است.
این در حالی بود که برخی نمایندگان نیز دریافته بودند که عملکرد و خروجی شورای‌عالی فضای مجازی که آمده بود سامانی به وضعیت این حوزه حساس و مهم بدهد نیز، متناسب با واقعیت‌ها و نیازها نبود و به شکل خلاصه ملموس نبوده و نیست.
به همین دلیل آنها راهکار برون‌رفت از بلاتکلیفی‌ها و عقب‌ماندگی‌های قوانین و مقررات در حوزه سایبری را در تشکیل یک کمیسیون ویژه فضای سایبری در مجلس شورای اسلامی دیده بودند که حالا یک سالی از این درخواست هم می‌گذرد و ظاهرا خود نمایندگان درخواست‌دهنده نیز این موضوع را به فراموشی سپرده‌اند.
بیست و هشتم فروردین‌ماه سال 97 بود که یک عضو کمیسیون امنیت ملی از تشکیل کمیسیون ویژه فضای مجازی، آن هم با درخواست روسای سه فراکسیون امید، ولایی و مستقلین ولایی و تقدیم این درخواست به هیات رییسه مجلس خبر داد.
رحیمی، نماینده تهران در آن مقطع همچنین گفت: در پی گسترش فضای مجازی در حوزه‌های اقتصادی، مالی، اجتماعی، آموزشی، خدماتی و فنی و تاثیر روزافزون در زندگی روزمره شهروندان، این کمیسیون با هدف پیگیری تخصصی موضوعات مربوط در دو بخش تقنینی و نظارتی تشکیل می‌شود.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس افزود: تاکنون مسایل مربوط به فناوری اطلاعات در کمیسیون صنایع و کمیته مخابرات آن کمیسیون مطرح و رسیدگی می‌شد. این نخستین بار است که سه فراکسیون مجلس به اتفاق طرح ساختاری به منظور تشکیل کمیسیونی ویژه را در مجلس به‌طور مشترک مطرح می‌کنند.
اما همان‌طور که ذکر شد یک سالی از این درخواست گذشت و همچنان خبری از نتیجه آن نیست.
کاهش سطح تقاضا از کمیسیون به فراکسیون
شش ماه بعد از این درخواست اما به جای تشکیل "کمیسیون فضای مجازی" شاهد اعلام موجودیت "فراکسیون فضای مجازی" در مجلس شورای اسلامی بودیم.
این اتفاق در روز نخست آبان‌ماه سال 97 و به درخواست 70 نماینده مجلس رخ داد و فراکسیون مذکور اعلام موجودیت کرد.
در خصوص چرایی و اهداف تشکیل این فراکسیون هم اعلام شد چون خبری از سرنوشت تشکیل کمیسیون نشد، تعدادی از نمایندگان در قالب فراکسیون وارد عمل شدند. اگرچه در همان روز اعلام موجودیت وعده‌هایی نیز داده شد از جمله قانون "ساماندهی و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی" که قرار بود تا پایان سال قبل به صحن علنی مجلس بیاید که این اتفاق نیز رخ نداد و با توجه به سرعت تحولات در فضای سایبری در صورت تصویب در زمانی نامعلوم، چه بسا به سرنوشت سایر قوانین و مقرراتی دچار شوند که یا تصویب می‌شوند اما اجرا نمی‌شوند یا دیگر قابلیت اجرایی شدن ندارند.
اما مروری بر بخش‌هایی از آنچه در روز تشکیل فراکسیون فضای مجازی مجلس مطرح شد، خالی از لطف نیست.
اول آبان ماه 97 رسما اعلام شد که فراکسیون فضای مجازی با عضویت بیش از ۷۰ تن از نمایندگان مجلس در پارلمان تشکیل شده است.
در این مقطع احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو کمیسیون فرهنگی که ریاست فراکسیون فضای مجازی را هم به عهده دارد، گفت: مجلس از اسفند ماه سال گذشته به صورت ویژه به موضوع فضای مجازی ورود پیدا کرد و با برگزاری جلسه غیرعلنی، چهار ساعته به صورت خاص به حوزه فضای مجازی پرداخته است.
وی افزود: مجلس ابتدا تصمیم گرفت، ضمن تشکیل یک کمیسیون ویژه برای حوزه فضای مجازی و همچنین تشکیل کمیته‌ای در ذیل کمیسیون فرهنگی با عنوان کمیته فضای مجازی با تعداد چهار نماینده فعالیت خود را آغاز کند، اما با توجه به اهمیت این فضا، فراکسیونی متشکل از 71 نماینده مجلس با حضور نمایندگانی از کمیسیون‌های مختلف تشکیل شد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یادآور شد: پیش از این، مجلس، فراکسیون‌هایی در حوزه رسانه، اطلاع‌رسانی، مطبوعات و روزنامه‌نگاری داشت، اما فراکسیون فضای مجازی یک فراکسیون همه‌جانبه‌نگر به فضای مجازی است و ارتباطات خوبی را با شورای‌عالی فضای مجازی و همچنین قرارگاه ویژه فضای مجازی در نیروهای مسلح برقرار کرده است.
رییس فراکسیون فضای مجازی مجلس در تشریح دلیل تاخیر در اعلام موجودیت فراکسیون فضای مجازی، گفت: قرار بود پیش از این، یک کمیسیون ویژه فضای مجازی در مجلس تشکیل شود، اما این کمیسیون تشکیل نشد که در نهایت با همفکری اعضای کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی به این نتیجه رسیدیم که این فراکسیون را برای ساماندهی در حوزه تقنینی و ارتباط با سایر نهادها و قرارگاه‌های فضای مجازی در کشور تشکیل دهیم.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس افزود: در حال حاضر طرحی در کمیسیون فرهنگی مجلس درباره ساماندهی و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی در دست تدوین است، این طرح در مرحله کارشناسی قرار دارد و پیش‌نویس اولیه آن با دریافت نظرات مرکز پژوهش‌های مجلس و کارشناسان حوزه فضای مجازی در حال تدوین است.
قاضی‌زاده هاشمی ادامه داد: امیدواریم تا پایان سال بتوانیم مصوبه کمیسیون فرهنگی درباره این طرح را در اسرع وقت به صحن پارلمان ارایه کنیم، زیرا در این حوزه فاقد قانون هستیم و هیچ محل تقنینی برای پیام‌رسان‌های داخلی و پیام‌رسان‌های خارجی وجود ندارد.
به دنبال خروجی فراکسیون فضای مجازی
اما از اول آبان سال قبل تا کنون سری به آرشیو اخبار زدیم تا ببینیم فراکسیون فضای مجازی مجلس به چه سرنوشتی دچار شده و چه اقداماتی را در دستور کار دارد.
جست‌وجو در این مورد اما خیلی زود به پایان رسید و تمام شد. ما تنها به دو خبر پیرامون این فراکسیون رسیدیم، نخست صدور یک بیانیه کوتاه آن هم در گرما‌گرم تاسیسش یعنی 14 آبان سال قبل با این محور: "پدافند غیرعامل به مثابه دفاع غیر نظامی تمام نهادها را دربرمی‌گیرد"
دومین خبری که با جست‌وجوی عبارت فراکسیون فضای مجازی مجلس آن هم در یک سایت که عمدتا اخبار تبلیغاتی را پوشش می‌دهد، به آن برخوردیم، خبر بازدید رییس فراکسیون فضای مجازی از تاکسی اینترنتی اسنپ بود! بماند که این شرکت ارایه‌دهنده تاکسی اینترنتی تقریبا و به شکل مرتب مقامات دولتی و نمایندگان زیادی از مجلس را به دفتر خود دعوت می‌کند.
نکته خاصی برای بررسی و قضاوت بیشتر باقی نمی‌ماند و این مطلب نیز همین جا به پایان می‌رسد و اضافه می‌شود به انتهای فهرست بلاتکلیفی‌های حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات. (منبع:عصرارتباط)