ITanalyze

محسن سماوات - هفته گذشته در گرماگرم هفته دولت و افتتاح انواع و اقسام طرح‌های مخابراتی، موضوع اعطای مجوز نسل 3 و بالاتر به اپراتورهای کشور و یک استفتا در خصوص ممنوعیت عرضه این خدمات که هفته پرخبری را ایجاد کرده بود، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز طرح مهمی را برای نظرخواهی از اصناف و فعالان حوزه اینترنت کشور ارسال کرد که به موجب آن پروانه‌های PAP،PSTN، ISDP و ISP در کشور تجمیع شده و تحت دو پروانه جدید FCP و ISP به ادامه فعالیت خواهند پرداخت.

این که طرح مذکور چیست و بخش خصوصی به نامه‌ای که در آن خواسته شده حداکثر ظرف مدت یک هفته به آن پاسخ دهند چه نقطه نظراتی دارد هنوز مشخص نیست. اما این طرح که تقریبا در مثبت بودن اجرای آن مخالفتی وجود نداشته و باید به هر تقدیر روزی اتفاق می‌افتاد، مسایلی را نیز در درون خود دارد که در این گزارش به برخی از این موارد پرداخته خواهد شد. لازم به ذکر است هفته نامه عصر ارتباط آماده دریافت نظرات فعالان عرصه اینترنت پیرامون پیش‌نویس اصول حاکم بر صدور پروانه‌های ارتباطات ثابت و خدمات ارتباطی ثابت در کشور است.

به گزارش عصر ارتباط در مقدمه این طرح آمده است، بیش از 10 سال از صدور اولین پروانه‌های تامین، توزیع و ارایه خدمات اینترنتی در قالب پروانه‌های عرضه‌کنندگان خدمات اینترنت رسا (ISP)، توزیع‌کنندگان خدمات اینترنت (ISDP)، ارایه خدمات عمومی انتقال داده‌ها(PAP) و ارایه خدمات عمومی تلفن ثابت (PSTN) در کشور می‌گذرد. علی‌رغم سرمایه‌گذاری‌های فراوان و توسعه قابل توجه باندپهن در این مدت به ویژه در چند سال اخیر توسط شرکت‌های دارای پروانه، همچنان کشور در این بخش از نقطه مطلوب فاصله دارد و پتانسیل‌های زیادی برای رشد و پاسخ به تقاضای انباشته وجود دارد که تحقق آن نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده و حضور شرکت‌های توانمند است.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با توجه به اتمام مدت اعتبار پروانه‌های PSTN و PAP و مشکلات فراوان ناشی از تکثر و تنوع دیگر پروانه‌های حوزه اینترنت کشور، ساماندهی و اصلاح این پروانه‌ها را در دستور کار خود قرار داد و مطابق با مصوبه شماره 1 جلسه 191 مورخ 29/3/93 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات موظف به تدوین پروانه‌های جدید این حوزه به نحوی که متضمن ساماندهی شرکت‌های فعال، تجمیع مجوزها و افزایش سرمایه‌گذاری و رقابت سازنده در توسعه شبکه و ارایه خدمات شود، گردید.

مطالعات کارشناسی اصلاح پروانه‌های‌ PSTN و PAP و پس از آن پروانه‌های ISDPو ISP ز اواخر سال 92 آغاز شد.معاونت بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پس از اخذ نظرات مشاورین مجرب داخلی و خارجی به همراه نظرخواهی از بسیاری از شرکت‌‌های ذینفع و نهادهای نماینده بخش خصوصی این حوزه، اصول حاکم بر اصلاح پروانه‌های فوق‌الذکر را آماده ارایه به کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات نموده است.

لذا در این مقطع زمانی و همگام با سیاست‌های عالی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، این اصول حاکم را برای اعلام نظر تخصصی نخبگان و شرکت‌ها و نهادهای ذی نفع در بازار اینترنت، انتقال داده و باندپهن ثابت کشور ارسال می‌نماید.

• اهداف طرح ساماندهی پروانه‌ها

اهداف اصلی از اصلاح و ساماندهی پروانه‌های PAP،PSTN، ISDP و ISP عبارتند از: افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حجم بازار اینترنت، انتقال داده و باندپهن کشور، ارتقای سطح فعالیت، اختیارات و امکانات پروانه‌های این حوزه به همراه افزایش نظارت‌پذیری و تعهد دارندگان پروانه، امکان حضور شرکت‌های بخش خصوصی متناسب با توانمندی‌های مالی، فنی و تجاری در هریک از بخش‌های بازار، عدم ایجاد انحصار و تشویق رقابت سالم، حفظ و افزایش فرصت‌های شغلی به ویژه با ساماندهی بازار فروش و عرضه خدمات در قالب نمایندگی‌های فروش تحت نظارت و مدیریت نهادهای صنفی بخش خصوصی و حذف مقررات و سازوکارهای دست‌وپاگیر همچون مجوزهای متعدد واستانی.

معاونت بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان از صاحبنظران و شرکت‌های این حوزه می‌خواهد تا ضمن مطالعه اصول حاضر که در 4 بخش ارایه می‌گردد اعداد جداول 1و2 را نیز براساس طرح تجاری مستند خود پیشنهاد نمایند.
** پیش‌نویس اصول حاکم بر صدور پروانه‌های ارتباطات ثابت و خدمات ارتباطی ثابت در کشور
شرایط عمومی

- از تاریخ مصوبه تمامی متقاضیان دارای شرایط و نیز دارندگان پروانه‌های PAP،PSTN، ISDP و ISP می‌توانند با رعایت شرایط مصوب در اصول حاکم و ضوابط سازمان، متقاضی دریافت یکی از پروانه‌های جدید ارتباطات ثابت(Fixed Communication Provider FCP) یا خدمات ارتباطی ثابت (ISP) شوند.

- دارندگان پروانه ارتباطات ثابت(FCP) مجاز به راه‌اندازی شبکه مستقل ارتباطی (انتقال و دسترسی) و نیز ارایه خدمات ارتباطی و انتقال داده ثابت بر بستر آن در چارچوب اصول و ضوابط مصوب کمیسیون و به ترتیبی که در پروانه مربوطه مشخص گردیده است، خواهند بود.

- اپراتور دارنده پروانه FCP نمی‌تواند در هیچ‌یک از دارندگان پروانه ISP سهام داشته باشد.

- شرکت‌هایی که صرفا بازاریابی و فروش برای خدمات اینترنت و انتقال داده شرکت‌های دارای پروانه FCP یا ISP را انجام می‌دهند می‌بایست حسب قوانین و مقررات نظام صنفی رایانه‌ای نسبت به دریافت مجوز فعالیت از مراجع صنفی ذی‌ربط اقدام نمایند. در جواز فعالیت دریافتی می‌بایست حتما نام و مشخصات دارنده/ دارندگان پروانه که دارنده جواز، نمایندگی آنها را برعهده دارد قید شود.

- تمامی دارندگان پروانه‌های PP،PSTN، ISDP و ISP که حداقل تا تاریخ 31/6/93 پروانه آنها دارای اعتبار بوده یا تمدید شده باشه و به تشخیص سازمان دارای تخلفات عمده نباشد، از تاریخ فوق‌الذکر به مدت یک سال شمسی مهلت خواهند داشت تا مطابق ضوابط و شرایط اعلامی در مصوبات کمیسیون از جمله ماده 22 اصول حاکم، برای دریافت پروانه جدید درخواست رسمی و مکتوب خود را به سازمان ارایه نمایند.
** اصول حاکم بر صدور پروانه ارایه خدمات ثابت (ISP)

- به منظور ساماندهی بازار ارایه خدمات باند وسیع، سازمان موظف است ضوابط و دستورالعمل اجرایی صدور پروانه عرضه‌کنندگان خدمات اینترنت رسا (ISP) مصوب جلسه شماره 19 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مورخ 3/10/93 را با اصلاح موارد ذیل در قالب پروانه ارایه خدمات ثابت موسوم به پروانه ISP به متقاضیان دارای شرایط ارایه نماید:

- موضوع پروانه: ارایه خدمات اینترنت و انتقال داده بین دو یا چند نقطه ثابت زمینی به بهره‌برداران نهایی.

تبصره: دارندگان پروانه ارایه خدمات باندوسیع ثابت(ISP) مجاز به راه‌اندازی شبکه مستقل ارتباطی (انتقال و دسترسی) نیستند اما می‌توانند در چارچوب اصول و ضوابط مصوب کمیسیون از پورت‌ها و اتصالات ایجاد شده توسط اپراتورهای مجاز، بهره‌برداری و آنها را به مشتریان نهایی عرضه نمایند.

- قلمرو فعالیت و مدت اعتبار پروانه: گسترده پروانه ملی (قلمرو سرزمینی جمهوری اسلامی ایران) بوده و مدت اعتبار آن پنج سال از تاریخ صدور است. در صورت عدم ارتکاب تخلف عمده از سوی دارنده پروانه به تشخیص سازمان این مدت برای پنج سال دیگر با تصویب ضوابط مرتبط از سوی کمیسیون قابل تمدید است.

- تهدات مالی پروانه:‌ حق الامتیاز صدور پرونه 5/2 میلیار ریال برای هر سال است که در ابتدای هر سال قراردادی پرداخت می‌گردد. ضمناً به منظور تضمین حسن انجام تعدات و جبران خسارت احتمالی بهره‌برداران نهایی، متقاضی دریافت پروانه می‌بایست در زمان صدور پروانه، ضمانت‌‌نامه بانکی به مبلغ 5/12 میلیارد ریال با شرایطی که سازمان اعلام خواهد کرد به سازمان بسپارد.

اصول حاکم بر پروانه ارتباطات ثابت در کشور (FCP)

- شبکه موضوعی پروانه: شبکه مخابراتی شامل خطوط ارتباطی و تجهیزات لازم اعم از نرم‌افزار و سخت‌افزار که امکان دسترسی و انتقال داده را بین دو یا چند نقطه ثابت زمینی جهت اریه خدمات موضوع پروانه در قلمرو فعالیت پروانه فراهم می‌سازد.

تبصره: دارنده پروانه در صورت نیاز به اخذ فرکانس برای ایجاد و توسعه شبکه موضوع پروانه خود می.تواند درخواست خود را به سازمان ارایه پس از اخذ موافقت آن و پرداخت هزینه‌های مرتبط نسبت به استاده از باندفرکانسی تخصیصی حسب آیین‌نامه‌ها و مقررات مصوب کمیسیون اقدام نماید.

- خدمات موضوع پروانه: ارایه هرگونه خدمات ارتباطی بر بستر شبکه موضوع پروانه از قبیل خدمات دسترسی به اینترنت پرسرعت، دسترسی به شبکه ملی اطلاعات و خدمات مبتنی بر آن، توزیع و فروش پهنای باند اینترنت و اینترانت، پیام‌رسانی صوتی، تصویری و متنی مبتنی بر IP، اناع خدمات ارزش افزوده در جارچوب ضوابط قانونی.

تبصره1: ارایه خدمات به شکل ترابردپذیر از جمله خدمات مورد نظر برای مشترک امکان‌پذیر می‌باشد.

تبصره 2: در صورتی‌که ارایه یک سرویس بر بستر شبکه موضوع پروانه مستلزم موافقت یا اخذ مجوز از مراجع ذیربط باشد، دارنده پروانه موظف به رعایت ضوابط و اخذ مجوزهای مربوطه است.

- قلمرو فعالیت: پروانه‌های ارتباطات ثابت در دو سطح ملی و منطقه‌ای صادر می‌شود. قلمرو پروانه ملی شام کلیه شهرها و روستاها کشور و پروانه منطقه‌ای شامل کلیه شهرها و روستاهای کشور بجز 8 شهر تهران، مشهد، تبریز،اصفهان، کرج، شیراز، اهواز و قم خواهد بود. متقاضیان دریافت پروانه می‌توانند متناسب با شرایط و تعهدات مصوب کمیسیون از جمله مصوبه اصول حاکم در هر کدام از این دو سطح متقاضی دریافت پروانه شوند.

- ضوابط متقاضیان دریافت پروانه: شرکت‌های متقاضی دریافت پروانه در زمان تقاضا باید دارای شرایط عمومی ذیل باشند:

= شرکت غیردولتی بوده، در ایران به ثبت رسیده و حداقل 51 درصد سهام آن ایرانی باشد و تا پایان مدت اعتبار پروانه نیز می‌بایستی این ماهیت حقوقی را حفظ کند.

= موضوع فعالیت اساسنامه شرکت متقاضی باید مرتبط با ارایه خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد.

= حداقل به میزان 20 درصد از سهام شرکت متقاضی پروانه می‌بایست متعلق به یکی از شرگت‌ها دارنده پروانه خدمات ارتباطی از سازمان باشد.

= برای شرکت‌های متقاضی پروانه ملی، سهامداری حداقل 20 درصدی شرکتی قابل قبول است که در پایان تیرماه 1393 حداقل بیست STM پهنای باند اینترنت (ماهیانه) از شرکت ارتباطات زیرساخت براساسموافقت کتبی سازمان خریداری کرده باشد. در صورتی‌که شرکت مزبور شرط تامین این میزان پهنای باند را براورده نمی‌کند و دارنده پرانه PAP است، در پایان تیرماه 1393 حداقل دارای 200 هزار پورت فعال (دایری) ADSL باشد.

= برای شرکت‌های متقاضی پروانه منطقه‌ای، سهامداری حداقل 20 درصدی شرککتی قابل قبول است که در پایان تیرماه 1393 حداقل ده STM پهنای باند اینترنت (ماهیانه)از شرکت ارتباطات زیرساخت بر اساس موافقت کتبی سازمان خریداری کرده باشد. در صورتی‌که شرکت مزبور شرط تامین این میزان پهنای باند را برآورده نمی‌کند، در پایان تیرماه 1393:

• اگر دارنده پروانه PAP است حداقل دارای 100 هزار پورت فعال (دایری) ADSL باشد.

• اگر دارنده پروانه PSTN است دارای حداقل 30 هزار مشترک فعال تلفن ثابت باشد.

تبصره 1: در صورت سهامداری مشترک تعدادی از دارندگان پروانه فوق‌الذکر و تقاضا برای دریافت پروانه در قالب یک شخصیت حقوقی، مجموع پورت‌های فعال هر کدام یا مجموع پهنای باند خریداری شده از سوی آنان یا مجموع تعداد مشترکین فعال تلفن ثابت آن‌ها در انتهای تیرماه 93 مورد محاسبه قرار خواهد گرفت.

تبصره 2: هیچ یک از دارندگان پروانه ارتباطات ثابت نباید بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم در دیگر شرکت‌های ارتباطات ثابت سهاندار باشد. این اصل می‌بایست در زمان ارایه تقاضا برای دریافت پروانه نیز رعایت گردد.

تبصره 3: پس از دو سال از تاریخ تصویب مصوبه حاضر، کمیسیون می‌تواند ضوابط مندرج در این بند را متناسب با شرایط بازار و نیاز کشور، مرود تجدید نظر قرار دهد.

شرایط و تعهدات دریافت‌کنندگان پروانه

- به منظور اطمینان از توانمندی مالی سرمایه‌گذاری در زمینه موضوع پروانه، که مبلغ حق‌الامتیاز اولیه، و میزان ضمانت‌نامه بانکی حسن انجام تعهدات برای متقاضیان پروانه در هر یک از سطوح ملی و منطقه‌ای با جدول شماره 1 خواهد بود. ضمناً میزان حداقل گواهی اعتبار مالی لازم برای متقاضیان پروانه ملی 1000 میلیارد ریال و برای متقاضیان منطقه‌ای 150 میلیارد ریال است.
** پرسش‌ها و ابهامات اولیه

متن فوق بخش‌هایی از پیش‌نویس اصول حاکم بر صدور پروانه‌های جدید ارتباطات ثابت و خدمات ارتباطی ثابت در کشور است که در تاریخ 3 شهریور برای فعالان اینترنتی ارسال شده و یک هفته نیز برای اعلام نظر آنها پیش‌بینی شده است.

به زبان ساده FCPها قادر به ارایه خدمات اینترنتی و شبکه‌سازی هستند در حالیکه ISPها تنها امکان ارایه خدمات دارند. به عبارت دیگر ISPها دیگر امکان خرید پهنای باند از زیرساخت را نداشته و تنها روی بستری که سایرین ایجاد می‌کنند امکان ارایه خدمات دارند. محدوده فعالیت FCPها نیز دو سطح ملی و ملی بدون 8 شهر اصلی کشور است و محدوده فعالیت ISPها ملی است.

به گفته آگاهان FCP مجوزی است که برای قامت شرکت‌های PAP طراحی شده و مجوز ISP نیز برای سایر فعالان این حوزه در نظر گرفته شده است.
** نادیده گرفتن منافع کاربران

اما از جمله نکات مبهم در این پیش نویس سرانه پهنای باند به ازای هر پورت است که 25K در نظر گرفته شده است که گفته می‌شود چیزی معادل شرایط حال حاضر کشور است و با موضوعات توسعه‌ای هدف‌گذاری شده سنخیت ندارد. به عبارت دیگر حتی اگر قرار باشد ضریب یک به هشتی که فعلا به عنوان کف ارایه خدمات به کاربران از سوی رگولاتوری در نظر گرفته شده است را ملاک قرار دهیم سرانه پهنای باند به ازای هر پورت باید 128K لحاظ می‌شد.
** ابهامات و تفاوت پروانه‌ها

از دیگر نکاتی که در پیش‌نویس مذکور به چشم می‌خورد این است که در پروانه ISPها مزیت‌های زیادی دیده نشده و چنانچه این شرکت‌ها با توجه به سطح درآمد و میزان پرداخت‌های پیش‌بینی شده به رگولاتوری در پروانه جدید، دقت و برنامه‌ریزی دقیقی به عمل نیاورند با احتمال ورشکستگی مواجه هستند. از این رو برخی از این شرکت‌ها از هم‌اکنون راه ادغام یک یا چند شرکت همکار را در پیش گرفته‌اند.

موضوع دیگر این که گفته می‌شود در این پیش‌نویس، FCPها امکان ارایه تمام خدمات ارزش افزوده را دارند اما در مورد وضعیت ISPها سکوت اختیار شده است.

هچنین از سرنوشت ادامه فعالیت ISDPها که در توزیع پهنای باند فعال بودند اشاره مشخصی نشده و معلوم نیست خدمات این بخش از فعالان اینترنتی توسط کدام پروانه جدید ارایه خواهد شد.
** آینده احتمالی بازار فعالان اینترنتی

در حال حاضر مجموع شرکت‌های دارنده انواع پروانه‌های خدمات اینترنتی در سایت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به 750 شرکت می‌رسد. بخش عمده‌ای از این شرکت‌ها نیز شامل ISPها است که رقمی در حدود 700 شرکت را شامل می‌شود که به شکل عملیاتی تقریبا 300 شرکت را شامل می‌شود چراکه برخی فعالان این عرصه گاه مجبور به درخواست تا 20 مجوز به تفکیک هر استان بودند.

بر این اساس پیش‌بینی می‌شود تعداد مجوزهای FCP به حدود 10 شرکت و تعداد ISP نیز به کمتر از 40 شرکت تقلیل یابد.

اگرچه در این میان ابهاماتی در خصوص سرنوشت سرمایه‌گذاری، اشتغال و نیروی انسانی شرکت‌های کوچکی که شاید مجبور به حذف از این بازار باشند نیز وجود دارد که با توجه به مهلت یکساله برای درخواست ارتقا به پروانه‌های جدید، این موضوع در زمان دیگری مورد توجه قرار خواهد گرفت.

اما همانطور که ذکر شد این پیش‌نویس فعلا در انتظار دریافت نظرات است و در عین حال فعالان صنفی ضمن استقبال از لزوم تجمیع پروانه‌ها و مثبت بودن نظرخواهی از ایشان، امیدوارند که این نظرخواهی جنبه تشریفاتی نداشته و به آن توجه شود.