رقابت نیمکت نشینان اپراتور سوم
شبنم کهن چی - گوی اپراتور سوم این روزها در میدانی نشسته که دور تا دورش را بازیگرانی کره‌ای، ترکیه‌ای، عربی و ... در کنار سرمایه‌داران داخلی احاطه کرده‌اند؛ تا گوی دست که افتد! به غیر از سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای و آفریقایی که یکی تجربه‌ای موفق و دیگری تجربه‌ای ناموفق در ایران داشته‌اند، عرب‌زبان‌ها در کناره کره‌ای‌ها به تازگی نسبت به صنعت ارتباطات در کشورمان علاقه‌مند شده‌اند. ترک‌ها، پس از تجربه ناموفق شرکت ترک سل در اپراتور دوم که منجر به وارد شدن خسارت سنگینی به آنها شد تا جایی که شکایت به دادگاهی اروپایی بردند، شاید حق خود می‌دانند که ایرانی‌ها به جبران خسران گذشته، کلید اپراتور سوم را به آنها بسپارند. پیش از این نیز در جریان دادخواهی ترک‌ها در دادگاه اروپایی، زمزمه‌هایی شنیده می‌شد که مسوولان ایرانی برای جلب رضایت ترک‌های عصبانی، وعده اپراتور سوم را به آنها داده‌اند.
هر چند زمزمه هایی مبنی بر اینکه ایران برای گرفتن رای مثبت در پرونده هسته ای اپراتور دوم را به آفریقا سپرده است اما دیدیم که آفریقا در جریان رای گیری هسته ای رای منفی به ایران داد.
آبان‌ماه بود که مدیرعامل کارخانجات مخابراتی ایران اعلام کرد به دنبال اخذ مجوز اپراتور سوم ایرانی است. این روزها نیز در حالی که مرکز تحقیقات مخابرات در حال کار روی پروژه آماده‌سازی اسناد اپراتور سوم است تا طبق برنامه تا 6 ماه آینده (آبان 86) سازمان تنظیم مقررات رادیویی مزایده را برگزار کند، خبر رسیده که چند شرکت در حاشیه خلیج فارس نیز برای حضور در این مزایده اعلام آمادگی کرده‌اند.
وزارت ارتباطات بر اساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مکلف شد به بخش دولتی در قلمرو شبکه‌های غیرمادر بخش مخابرات، جهت ایجاد شبکه‌های مستقل و موازی مخابراتی اجازه فعالیت دهد. بر همین اساس پایان تیرماه سال 80 بود که هیات وزیران مجوز ایجاد و بهره‌برداری شبکه تلفن همراه به متقاضیان بخش غیردولتی را صادر کرد. آن روزها، ایجاد و راه‌اندازی اپراتور تلفن همراه از سوی بخش خصوصی با هدف خصوصی‌سازی مورد بحث قرار می‌گرفت. اما پس از راه‌اندازی اپراتور دوم، وزیر ارتباطات هنگامی که می‌خواست خبر دهد برنامه‌ریزی برای اپراتور سوم آغاز شده و تا آبان 86 نیز پروانه‌اش صادر می‌شود.
در مصاحبه‌ای که روی سایت وزارت ارتباطات قرار گرفت، جمله قابل تاملی گفت: «ماهیت صنعت مخابرات سودآور است. ما سال گذشته موفق شدیم اپراتور دوم را وارد کنیم، برای اپراتور سوم نیز برنامه‌ریزی می‌کنیم و تلاش داریم تا یک سال آینده پروانه‌اش را صادر کنیم» (محمد سلیمانی، سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، 7/8/1385) اگر نگاهی به پرداخت‌های ایرانسل به دولت در قرارداد اپراتور دوم بیندازیم می‌بینیم که حق با وزیر است. ماهیت مخابرات سودآور است و شاید بیش از آنکه خصوصی‌سازی و اصل 44 قانون اساسی و ... مشوقی برای راه‌اندازی اپراتورهای تلفن همراه باشد، این سودآور بودن طرح بزرگ ارتباطات و مخابرات است که نقش محرک اصلی را ایفا می‌کند. بر اساس قرارداد اپراتور دوم ایرانسل موظف است پرداخت‌هایی به این شرح به دولت داشته باشد:
1- پرداخت‌های ثابت با ارزش حال
1-1- (VNP) حق امتیاز ثابت اولیه معادل سه هزار و یک صد و پنجاه میلیارد ریال.
2-1-ارزش حالی مبلغ حق امتیاز متغیر به صورت درصدی از درآمد سالانه، معادل بیست و هشت و یک دهم درصد معادل 25845 میلیارد ریال؛
3-1-ارزش حال مبلغ شش درصد مالیات و عوارض معادل 5538 میلیارد ریال؛ 4-1-ارزش حال درآمد ارایه خدمات اجباری (USO) معادل سه درصد و حق رگولاتوری معادل بیست و پنج صدم درصد جمعا سه و بیست و پنج صدم درصد معادل 2989 میلیارد ریال؛
2- پرداخت‌های جاری سالانه
1-2: پرداخت ثابت مالیات فروش هر خط سیصد هزار ریال برای دو میلیون و سیصد هزار مشترک آبونمانی و معادل بیست درصد مبلغ حق اتصال برای سپرده سیزده میلیون و پانصد هزار مشترک پیش‌پرداختی؛
2-2-پرداخت بابت حق استفاده از فرکانس سالانه نه میلیون یورو غیر از سال اول که برابر 5/2 میلیون یورو و سال دوم برابر 5 میلیون یورو؛
3-2-پرداخت بابت نامبرینگ به ازای هر بلوک یکصد هزار شماره‌ای مبلغ بیست هزار یورو در هر سال (و 160 بلوک برای حدود 16 میلیون مشترک)؛
4-2-پرداخت بابت حق استفاده از فرکانس باند مایکروویو؛
5-2-پرداخت بابت تعرفه واردات گمرکی تجهیزات و کالاهای وارداتی؛ 6-2-پرداخت بابت مالیات بر درآمد. این ماهیت سودآور می‌تواند مشوق خوبی باشد برای ورود بخش خصوصی به بازار اپراتورها. ضامن سودآور بودن اپراتورها نیز علاوه بر خدمات و کیفیت، تقاضای بازار است.
اگر به ادعای معاون حقوقی و امور مجلس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات توجه کنیم که روز گذشته در مصاحبه‌ای با ایسنا اعلام کرده بر اساس برآورد مسوولان وزارت ارتباطات فضای تقاضا برای تلفن همراه در کشور بین 40 تا 45 میلیون به وجود خواهد آمد. می‌بینیم که تا نصف راه را می‌توان به آسانی رفت. مسوولان پیش از این اعلام کردند تجارب و نتایج حاصل از بررسی نقاط قوت و ضعف اپراتور دوم در تدوین برنامه‌های اپراتور سوم در نظر گرفته خواهد شد.دیدیم ایرانسل در ابتدای ورود به بازار با اهرم تبلیغات چگونه توانست راه خود را در بازار باز کند.
تاثیر این تبلیغات به اندازه‌ای بود که رخوت شرکت ارتباطات سیار را توانست بشکند و دولت را نیز وارد دنیای رنگارنگ تبلیغات کند. اما این روزها، درست بعد از آنکه چشم‌ها به رنگ زرد ایرانسل روی اتوبوس‌ها، صفحات نشریات، صفحه تلویزیون، موج رادیو و بیلبردهای خیابانی عادت کرده، می‌بینیم که گلایه مشترکان ایرانسل کم‌کم شنیده می‌شود و کیفیتی که در تبلیغات پررنگ بود، کم‌کم رنگ می‌بازد. اما برای اپراتور سوم به غیر از بازار تقاضای 40 تا 45 میلیونی، تبلیغات و فرصت برای ارایه کیفیت بهتر، یک برگ برنده دیگر در آستین مانده است. ابتدای خرداد ماه معاون تنظیم و صدور مجوز سازمان مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد یکی از وظایف رگولاتور، تنظیم بازار از طریق وضع قوانینی است که قادر به حفظ سهم اپراتورها در بازار باشد.
به همین دلیل و باتوجه به بررسی‌های انجام شده، رگولاتوری تصمیم دارد برای حفظ وضعیت بازار اپراتور سوم در یک مدت زمان خاص از ورود اپراتور اول و دوم برای ارایه سرویس‌های نسل سوم تلفن همراه جلوگیری کند.
بنابراین یک برگه طلایی برای جذب مشترکان در دست اپراتور سوم مانده است، ارایه سرویس‌های نسل سوم تلفن همراه! همانطور که اپراتور دوم برگه طلایی GPRS و اینترنت را در دست داشت. شاید به غیر از این برگه طلایی شاهد تنوع دیگری در قیمت سیم‌کارت‌های اپراتور سوم نیز باشیم. چندی پیش برخی از مسوولان درباره تغییر قیمت سیم‌کارت و نرخ مکالمه، پیشنهاداتی ارایه دادند که در حد زمزمه باقی ماند.
این پیشنهاد به این شرح بود که می‌توانیم سیم‌کارت را با حداقل قیمت یا به قول معاون حقوقی و امور مجلس وزارت ارتباطات تنها با «هزینه مصرفی» در اختیار مشترکان بگذاریم اما هزینه مکالمه را افزایش دهیم. رییس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران اواخر اردیبهشت ماه سال جاری در مصاحبه‌ای گفت: ارایه سیم‌کارت رایگان و گوشی همراه آن به شرطی در کشور ما امکان‌پذیر است که تعرفه مکالمات هر دقیقه تلفن همراه از 45 تومان به 450 تومان تبدیل شود. وی با این توجیه پیشنهاد 10 برابر شدن هزینه مکالمه را مطرح کرد که اپراتورهای کشورهای اروپایی با استفاده از همین شیوه و حتی با هزینه‌ای بالاتر توانسته‌اند سیم‌کارت رایگان ارایه دهند. با این تفاصیل دور از انتظار نیست اپراتور سوم این پیشنهاد را به مرحله اجرا برساند.
اما قبل از هر پیش‌گویی درباره برگه‌های طلایی که در اختیار اپراتور سوم قرار می‌گیرد باید دید در رقابت کسب پروانه راه‌اندازی اپراتور سوم چه کسی برنده می‌شود؛ ترک‌ها، عرب‌ها یا ایرانی‌ها؟!
- ۸۶/۰۴/۰۲