روزشمار ۱۴۰۲؛ اسفندماه: ممنوعیت فیلترشکن‌ها و ادعای ۳ هک
اگرچه با توجه به محدودیت‌های فنی برای انتشار گزارش حاضر، تنظیم و گردآوری آن تا نیمه اسفندماه میسر شد، اما در ۱۵ روز نخست این ماه نیز حواشی و اخبار جنجالی کم نبودند.
ماجرای مصوبه ممنوعیت استفاده از فیلترشکن‌ها و ادعای وقوع ۳ هک دیگر، بالاگرفتن حواشی تولید بی‌مجوز گوشی نوکیا در ایران (که پیشتر به آن پرداخته شد) و در نهایت پرتاب پنجمین ماهواره کشور در سال ۱۴۰۲ از مهم‌ترین رویدادها در مدت مذکور بودند.
- ۱ اسفند: جنجال مصوبه ممنوعیت فیلترشکن‌ها
هنوز یک روز از حواشی مصوبه پوسته‌های حکمرانی‌پذیر شورای عالی فضای مجازی نگذشته بود که نخستین روز اسفند با یکی از جنجالی‌ترین اخبار حوزه فضای مجازی در سال ۱۴۰۲ همراه شد. اگرچه همان روز تلاش زیادی برای توضیح و رفع ابهامات پیرامون آن به عمل آمد، لیکن بازتاب این موضوع تا روزهای آینده همچنان ادامه یافت و حجم بالایی از اخبار، نقدها و نظرات کاربران ایرانی در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها را به خود اختصاص داد.
ماجرا از جایی آغاز شد که محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی مصوبه شماره ۳ جلسه ۹۶ این شورا را با موضوع «بررسی راهکارهای افزایش میزان سهم ترافیک داخلی و مقابله با پالایش‌شکن‌ها» که اعلام شد در تاریخ ۱۹ دی ماه به استحضار مقام معظم رهبری رسیده است را برای اجرا ابلاغ کرد.
در بخشی از این مصوبه ضمن اعلام ممنوعیت هرگونه تبلیغ اشخاص حقوقی در بستر سکوهای خارجی غیرمجاز آمده بود: «استفاده از ابزارهای پالایش شکن ممنوع است مگر مواردی که دارای مجوز قانونی هستند.»
در ادامه و در تکمیل این بند از مصوبه نیز آمده بود: «برای بررسی ساماندهی وضعیت ابزارهای فیلترشکن، کارگروهی ۷ نفره با مسئولیت رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور و عضویت دادستان کل کشور وزرای اطلاعات و ارتباطات، نماینده سپاه، دو نفر از اعضای حقیقی شورای عالی تشکیل و نتایج بررسی‌های صورت گرفته را به شورای عالی ارائه کنند.»
به فاصله کمتر از چند ساعت از انتشار این خبر، موجی از نقدها، ابهامات و پرسش‌ها در سپهر رسانه‌ای کشور، مبنی بر مجرم شدن ده‌ها میلیون نفر، نحوه شناسایی و برخورد با مجرمان، میزان جرم و جایگاه شورای عالی فضای مجازی در جرم‌انگاری فراگیر شد.
فردای آن روز یعنی دوم اسفندماه اما دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: «مصوبه مربوط به استفاده از پالایش شکن‌ها مخاطب عمومی ندارد و برداشت‌های صورت گرفته در این باره نادرست است.»
این توضیحات بارها و در بخش‌های خبری شبکه‌های مختلف صدا و سیما نیز پخش و تکرار شد.
نظر به اهمیت و حساسیت موضوع اما همان روز رسانه‌ها پیگیر کم و کیف این ماجرا از وزیر ارتباطات شدند که وی نیز در پاسخ با بیان اینکه ماجرا را از صدا و سیما شنیده است گفت: این موضوع به صورت رسمی به ما ابلاغ نشده است.
در حالیکه انتقاداتی نسبت به پاسخ وزیر ارتباطات در برخی رسانه‌ها مطرح بود، وزیر ارشاد هم در خصوص تکلیف آن وزارتخانه در خصوص بخش ممنوعیت تبلیغات اشخاص حقوقی در شبکه‌های اجتماعی فیلترشده نیز گفت: این کار مشکل است، اما بحث اول گفت‌وگو و اقناع است و اگر اقتصاد در بستر پیام‌رسان‌های داخلی وجود داشته باشد قطعا به نفع همه ایرانیان است.
در نهایت اینکه با وجود توضیحات دبیر شورای عالی فضای مجازی، مصوبه ممنوعیت دستگاه‌ها در استفاده از فیلترشکن، کماکان مبهم باقی ماند. چراکه تصور عمومی بر این است که دسترسی اشخاص و نهادها دولتی و حاکمیتی از طریق اینترنت طبقاتی و بدون فیلتر در حال اجرا بوده و هست.
- ۱ اسفند: ادعای هک قوه قضاییه
در حالیکه کمتر از یک هفته از ماجرای هک قوه مقننه می‌گذشت، بار دیگر در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی گزارش‌هایی از ادعای نفوذ گروه هکری موسوم به عدالت علی منتشر شد که این بار سامانه‌های قوه قضاییه را هک و بیش از ۳ میلیون پرونده را در سایتی خاص به همین منظور قرار دادند.
یکم اسفندماه سخنگوی قوه قضاییه در نخستین واکنش به این خبر اعلام کرد: تا این لحظه بررسی‌ها نشانی از هک شدن سامانه ندارد.
فردای آن روز یک مقام آگاه در دادگستری استان تهران اعلام کرد: موضوع هک سامانه‌های قوه قضاییه صحت ندارد و برخی از آنها نامه‌های اداری مخدوش و دستکاری شده تاریخ گذشته هستند که در گذشته نیز در برخی رسانه‌های زرد معاند منتشر شده بودند.
یک هفته بعد نیز سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد: ادعای هک سامانه‌های قضایی مورد تعقیب قرار می‌گیرد.
در همان ایام رییس پلیس فتا فراجا به مردم هشدار داد: با توجه به نشت داده و وجود بانک‌های اطلاعاتی هموطنان در دست هکرها و مجرمان سایبری، مراقب ترفندهای جدید کلاهبرداران با عناوین مختلف باشید.
- ۹ اسفند: ادعای هک بنیاد مستضعفان
نهم اسفندماه نیز رسانه‌ها گزارش دادند یک گروه سایبری تحت عنوان «بختک» مدعی هک اسناد بنیاد مستضعفان شد. همان گروهی که پیشتر سامانه‌های بنیاد شهید را هک کرده بود.
اگرچه در روز این ادعا و فردای آن، سایت بنیاد مستضعفان در دسترس نبود، لیکن تا کنون خبری هم از رد یا تایید این هک منتشر نشد.
- ۱۰ اسفند: ماهواره پارس ۱
در این تاریخ پنجمین ماهواره ایران در سال ۱۴۰۲ با نام پارس ۱ با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری خورشید آهنگ تزریق شد.
این ماهواره ساخت سازمان فضایی وزارت ارتباطات که توسط پرتابگر سایوز از پایگاهی در روسیه به فضا پرتاب شد، دارای قابلیت‌های متنوع ارتباطی است و با در اختیار داشتن دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است، کل اراضی ایران را در کمتر از ۴۵ روز تصویربرداری کند.
- ۱۲ اسفند: ادعای هک چارگون
۱۰ اسفند برخی رسانه‌ها گزارش دادند که پلیس فتا با ارسال پیامکی درباره کشف آسیب‌‌‌‌‌‌پذیری بحرانی در سیستم اتوماسیون اداری بومی چارگون، به کاربران هشدار داده است.
دو روز بعد این شرکت با انتشار اطلاعیه‌ای ضمن انتقاد از شایعات و اخبار نادرست، اعلام کرد که هیچ موردی از هک، نشت داده، از دست رفتن داده یا دیفیس شدن در هیچ یک از سامانه‌های مشتریان چارگون رخ نداده است.
و در نهایت اینکه ابلاغ مصوبه هیات دولت در خصوص تعرفه واردات موبایل (تجاری ۱۵ درصد، پستی و مسافری ۳۰ درصد) و اعلام رئیس مرکز اطلاعات مالی وزارت اقتصاد مبنی بر قلمداد شدن فعالیت در حوزه رمزارزها به عنوان پولشویی در ایران، از دیگر اخبار مهم و مورد توجه در رسانه‌ها و فضای مجازی کشور در اسفندماه بود.
- ۰۳/۰۱/۱۵