ITanalyze

نادر نینوایی - «پهنای باند داخل کشور در دو سال اخیر نسبت به کل سال‌های قبل چهار برابر شده است.» آبان ماه سال گذشته بود که وزیر ارتباطات این جمله را بیان کرد، البته واعظی نه تنها در این اظهارنظر بلکه از ابتدای قبول مسوولیت در وزارت ارتباطات تا کنون بارها و بارها در سخنرانی‌های خود اظهارات مشابهی را در خصوص افزایش پهنای باند اینترنت مطرح کرده است.

اما چرا با توجه به نقل‌قول‌های مکرر وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت زیرساخت مبنی بر جهش‌های انقلاب‌گونه در وضعیت اینترنت کشور که به زعم ایشان، چندین برابر تلاش تمام دولت‌های گذشته بوده است، برخی موارد در حوزه اینترنت ایران از حیث کیفیت، ثبات، کمیت و قیمت نه تنها جهش‌هایی در سطح پیشرفت‌های مذکور نداشته‌اند، بلکه در برخی موارد همچون مقررات نحوه کاربری و استفاده از اینترنت، بدون هیچ تغییری کماکان در همان سال‌های گذشته باقی مانده‌ است؟

نیمه دوم سال گذشته بود که وزیر ارتباطات این موضوع را مطرح کرد که در یک ماه و نیم آینده ضریب پهنای باند اینترنت در کشور از 2 هزار گیگابایت بر ثانیه به 4 هزار گیگابایت بر ثانیه افزایش می‌یابد و این یعنی افزایش دوبرابری پهنای باند کشور .

براساس این اظهارنظر درواقع می‌بایست تا پایان آذرماه سال گذشته سرعت اینترنت کشور با دو برابر شدن رشد خود جهشی صد در صدی را تجربه کند، تغییری که مطمئنا برای مصرف‌کنندگان می‌بایست قابل لمس باشد.

اگرچه سال گذشته و در همان مقطع در هفته‌نامه عصر ارتباط پرسیدیم، چرا جشنی به مناسبت این تحول عظیم در ارتباطات اینترنتی کشور گرفته نمی‌شود و چرا وزارتخانه‌ای که یک موتور جست‌وجو را در چند نوبت افتتاح می‌کند برای وقوع چنین رویداد بزرگی اقدام درخوری نمی‌کند؟

زنجیره طولانی وعده‌های افزایش پهنای باند

اگر همین الان در موتور جست‌وجوی گوگل عبارت "افزایش پهنای باند ایران" را تایپ کنید با بیش از 540 هزار مطلب مختلف روبه‌رو می‌شوید که بسیاری از آنها مربوط به وعده‌های وزیر ارتباطات دولت یازدهم و سایر زیرمجموعه‌های ایشان است. در برخی از این اخبار حتی می‌بینیم که وزیر ارتباطات بعضا خبر از تحقق افزایش سرعت اینترنت داده است اما آنچه که کاربران اینترنت به واقع در این سه سال در کشور لمس کردند حکایت از تجربه‌ای مشابه با جهش‌ها ندارد.

یکی از کاربران اینترنت پرسرعت کرج در مصاحبه با خبرنگار ما می‌گوید که در سه سال اخیر سرعت اینترنتش نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش نیز داشته است. وی اینطور ادامه می‌دهد که سرعت دانلود اینترنت 512 نامحدودی که خریداری می‌کرده است تا حدود 4 سال پیش حدود 70 کیلوبیت در هنگام دانلود بوده است اما حالا سرعت دانلودش به حدود 40 کیلوبیت رسیده است و حتی در روزهای شلوغ مثل پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها به حدود 20کیلو بیت هم می‌رسد. البته مشابه این اظهارنظرها برای شخص وزیر ارتباطات نیز بیگانه نبوده و در شبکه‌های اجتماعی وی نمونه‌های زیادی پیدا می‌شود.

اما نظرات کاربران خللی در ارایه آمار پیشرفت و بهبودهای انقلابی در عرصه اینترنت کشور ایجاد نمی‌کند. برای نمونه اواسط اسفند ماه سال گذشته محمود خسروی، معاون وزیر و رییس شرکت زیرساخت از افزایش ظرفیت پهنای‌باند اینترنت به ۵۰۰ گیگابیت بر ثانیه خبر داد. وی هدف از این افزایش پهنای باند را برقراری ارتباطات اینترنتی بدون مشکل در ایام نوروز ۹۵ اعلام کرده بود.

برخی از صاحب‌نظران دولتی معتقدند که تعداد کاربران اینترنت در ایران نیز با شیب تندی در حال افزایش است و همین شیب تند افزایش کاربران باعث شده که هر چقدر هم که سرعت و پهنای باند اینترنت کشور افزایش یابد باز هم نتیجه ملموسی حس نشود. این سبک توجیهات البته چندان قابل قبول نیست چراکه با فرض پذیرش کامل آمار گشایش‌ها و جهش‌ها در پهنای باند اینترنت کشور، گویا مشکل اینترنت را نباید صرفا در افزایش پهنای باند جست و این مساله گره‌های کور دیگری نیز دارد.

زمان تجدید نظر در اشتراک یک به هشت

در روزهای نخستین راه‌اندازی اینترنت در ایران، هم به دلیل کمبود پورت و هم به دلیل پهنای باند پایین اینترنت و لزوم استفاده بهینه، اجازه داده شد که اینترنت به صورت اشتراکی میان چندین کاربر تقسیم شود.

به این ترتیب یک خط اینترنت دایال‌آپ با سرعت نابودکننده 64K میان نفرات بعضا نامحدودی تقسیم می‌شد. کاربران اینترنت آن زمان به خاطر دارند که برای باز کردن هر صفحه، می‌توانستند به کارهای متعدد دیگر خود رسیده و بعد پای اینترنت باز گردند.

اما دی‌ماه سال 92 بود که محمود واعظی وزیر ارتباطات در صفحه شخصی خود نوشت، «پیش از این نمی‌توانستیم از ارایه‌دهندگان اینترنت انتظار داشته باشیم که با توجه به درخواست‌های مردم سرویس یک به هشت ارایه دهند، اما اکنون با افزایش پهنای باند کشور این اتفاق باید رخ دهد و فعلا باید تا زمان فراهم شدن بسترها با این شرکت‌ها کنار بیاییم.»

اگرچه همان زمان وزیر ارتباطات از اشتراک‌های اینترنتی یک به 25 و بیشتر هم خبر داده و این موضوع را تخلف اعلام کرد.

در همان سال 92 مدیرکل وقت دفتر بررسی‌های اقتصادی شرکت ارتباطات زیرساخت نیز در میزگردی اعلام کرده بود: «بر اساس اندازه‌گیری‌هایی که سازمان تنظیم مقررات در موضوع کاهش قیمت اینترنت انجام داده مشخص شده شرکت ارتباطات زیرساخت، پهنای باند را یک به یک توزیع می‌کند و شرکت‌هایی که ارایه‌دهنده خدمات اینترنت هستند پهنای باند را به‌جای یک به هشت، یک به 24 یا یک به 32 توزیع می‌کنند، یعنی آن سهمی هم که شرکت زیرساخت استفاده نکرده، این‌ها استفاده می‌کنند.»

بماند که بر خلاف این اظهارات، برخی شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت مدعی‌اند که آنها اینترنت را با همان نسبت یک به هشت در اختیار مشتری نهایی می‌گذارند و مشکل پایین بودن سرعت اینترنت به خود شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات بر می‌گردد که پهنای باند کافی برای ارایه ندارند.

چند پرسش از وزارت ارتباطات

اما در خصوص ناهمگونی افزایش پهنای باند کشور و وضعیت موجود، چند پرسش مطرح می‌شود. نخست این که همین چندی پیش بود که سخنگوی شرکت مخابرات ایران اعلام کرد این شرکت به تنهایی آمادگی دریافت تمام پهنای باند وارد شده از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت را دارد. (اما مخابرات ظاهرا برای دریافت پهنای باند بیشتر در برخی نقاط کشور هم دچار مشکلاتی است.)

اما علت چنین مشکلی با توجه به جهش‌های عظیم چیست؟ و آیا مشکل اینترنت کشور را تا سال‌های آینده می‌توان به گردن افزایش تعداد کاربران و فایل‌های ویدیویی انداخت؟

همین 25 اسفندماه سال گذشته روزنامه دولتی ایران نیز در بخشی از گزارش خود به نقل از احمد نخجوانی مدیرعامل یکی از شرکت‌های اینترنتی که ارتباطات خوبی نیز با وزارت ارتباطات دارند، نوشت: «کشور همچنان از کمبود زیرساخت‌های ارتباطی همچون ظرفیت انتقال پهنای باند بین استانی از یک سو و کمبود پهنای باند اینترنت رنج می‌برد و سرعت توسعه این زیرساخت‌ها با رشد تقاضا همخوانی ندارد. به عنوان مثال گفته می‌شود کشور مشکلی در حوزه پهنای باند اینترنت ندارد، اما شرکت‌های دارنده پروانه برای تامین پهنای باند اینترنت همچنان مشکل دارند و گاه مجبورند در انتظار چند ماهه بمانند.»

پرسش دیگر اینجا است که با توجه به مصوبه 181 کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مبنی بر الزام اشتراک یک به هشت در کاربری اینترنت، آیا اکنون که به کرات اعلام می‌شود، مشکلی در زمینه پهنای باند وجود ندارد و پهنای باند چندین برابر شده است، وقت تجدید نظر در این وضعیت اشتراک نیست؟

در نهایت اینکه قیمت اینترنت که امیدی به کاهش آن نیست و ظاهرا کاربران اینترنت در ایران باید هزینه‌های چندین و چند برابر نرخ جهانی اینترنت را بپردازند، اما آیا اکنون، حداقل نمی‌توان روی کیفیت اینترنت اندکی متمرکز شد و طعم سرویس بهتر را به کاربران مظلوم اینترنت ایران چشاند؟