زیرساخت‌های بی‌محتوا
در سال‌های اخیر طرح‌های متعددی از سوی آموزش و پروش برای استفاده از فناوری اطلاعات جهت افزایش بهره‌وری و توسعه خدمات آموزشی ارایه شده‌اند که البته نتایج قابل توجه و مشخصی نداشته‌اند.
برای مثال طرح‌هایی همچون شبکه اجتماعی دانشآموزی، طرح ایجاد سامانه اوقات فراغت و هوشمندسازی نصفه ونیمه مدارس که همچنان نیز آنطور که باید محقق نشده‌اند برخی از این طرح‌های نافرجام و نیمه کاره هستند. در مقطعی نیز طرح ایجاد و فروش تبلت دانشآموزی مطرح شد که البته آن هم به ثمر ننشست.
کارشناسان معتقدند توجه بیش از حد به فروش سخت‌افزار و سرمایه‌گذاری نکردن در بخش نرم‌افزار در زمینه خدمات دانشآموزی از جمله مسایلی است که باعث شده در عمل فعالیت‌های آموزش و پرورش در زمینه فناوری اطلاعات نتیجه لازم را در پی نداشته باشد.
حال اما باوجود تمام تجربه‌های نه چندان موفق قبلی، مدتی است که موضوع ایجاد تلویزیون تعاملی توسط آموزش و پرورش در رسانه‌ها مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان اما معتقدند که اگر محتوای مناسب و کاربردی از طریق این تلویزیون ارایه نشود این طرح هم راه به جایی نخواهد برد. به این ترتیب باید دید که آیا عاقبت آموزش و پرورش به موضوع محتوا و بخش نرم‌افزاری توجه لازم را نشان می‌دهد و یا همچون سایر طرح‌های قبلی تلویزیون تعاملی هم با تاکید صرف بر خرید مقادیری سخت‌افزار و اقلام فنی زیرساخت همان مسیر قبلی را ادامه خواهد داد.
با این مقدمه اما بد نیست مروری به برخی طرح‌های تقریبا پرسر و صدای آموزش و پرورش در بکارگیری ICT در این وزارتخانه داشته باشیم.
سرنوشت طرح تبت دانشآموزی
در حالی که دانش‌آموزان به راحتی می‌توانند با تهیه هر نوع تبلت و نصب نرم‌افزارهای ساخته شده ویژه دانش‌آموزان این خدمات را دریافت کنند ولی تاکنون تاکید آموزش و پرورش بیشتر روی نوعی تبلت ویژه دانشآموزی بوده است.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، نرم‌افزارها و اپلیلیکیشن‌های دانشآموزی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند و نقیصه‌های موجود در اپ‌های دانشآموزی باعث شده تا عملا این تبلت‌ها ناکارآمد شوند.
در حال حاضر حتی در مدارس هوشمند و غیرانتفاعی نیز تاکید و تمایلی نه از جانب معلمان و نه دانش‌آموزان برای استفاده از این تبلت‌ها مشاهده نمی‌شود.
درواقع اگر آموزش و پرورش به جای تاکید بر ارایه طرح‌هایی برای فروش تبلت از شرکت‌های مختلف جهت ساخت اپ‌های دانشآموزی از شرکت‌های حوزه نرم‌افزار دعوت به همکاری می‌کرد شاید نتایج بهتری حاصل می‌شد. از سوی دیگر معلمان و دانش‌آموزان کشور نیز به درستی با نحوه کار با تبلت‌های دانشآموزی و اپ‌های دانشآموزی موجود آشنا نیستند و همین بیش از پیش باعث بی‌استفاده ماندن این طرح شده است. در چنین شرایطی لزوم توجه به ایجاد کلاس‌های مستمر برای آموزش معلمان و دانش‌آموزان می‌بایست مورد توجه قرار گیرد که در خبرها آمده بود آموزش حین خدمت فرهنگیان نیز با چالش‌هایی مواجه است که با این تفاسیر بعید به نظر می‌آید خروجی مناسبی تا سال‌های طولانی در آینده به دست آید.
حالا تبلت دانشآموزی در مناطق زلزله‌ده
اگرچه طرح تبلت دانشآموزی با پیوست فرهنگی‌اش نوشته و ارایه شده و حتی به صورت آزمایشی در تهران انجام شده اما با تغییر مدیریت و نیز باتوجه به توسعه پیدا نکردن نرم‌افزارهای حوزه دانشآموزی و نبود آموزش‌های لازم برای معلمان و دانش‌آموزان این طرح در عمل متوقف شده است.
اوایل دی ماه اما در حالی که مسوولان مختلف تمایل داشتند خود را در خصوص زلزله‌زدگان دغدغه‌مند نشان دهند و در امر خیر کمک به زلزله‌زدگان از یکدیگر پیشی بگیرند، وعده‌هایی برای اجرای طرح تبلت دانشآموزی در مناطق زلزله‌زده عنوان شد که طبق معمول به تیتر درشت بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شد، آن هم بی‌آنکه پیگیر سرنوشت این اخبار شوند.
به همین منظور هفته گذشته رییس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش در آیین افتتاح طرح «آموزش الکترونیک» که با هدف فراهم کردن شرایط ادامه تحصیل دانش‌آموزان مناطق آسیب دیده از اخیر کرمانشاه، درکانون فرهنگی شهرستان سرپل ذهاب برگزار شد بدون اسم بردن از نام طرح تبلت دانشآموزی از اجرایی شدن این طرح در این منطقه خبر داد و گفت: به زودی فرآیند حمایت و پشتیبانی آموزشی از دوره پیش دانشگاهی تکمیل و دانش‌آموزان مدارس سه شیفته این منطقه تحت حمایت موسسان مدارس غیردولتی قرار می‌گیرند به گونه‌ای که موسسان مذکور تبلت و ملزومات آموزشی مراکز آموزش از راه دور را تامین می‌کنند.
در همین رابطه اما یک کارشناس حوزه آموزش و پرورش در خصوص نتیجه بخش بودن این طرح گفته برای اجرای چنین طرح‌هایی معلم باید آموزش دیده باشد. معلم‌ها می‌بایست حداقل در سه مرحله ۱۲۰ ساعته برای اجرای این طرح آموزش ببینند. حتی خانواده‌ها نیز برای کمک به اجرای تکالیف دانش‌آموزان در این طرح باید آموزش ببینند. وقتی دانش‌آموز پشت تبلت رفت باید از یک نرم افزار برای کنترل کلاس برخوردار باشیم و لازم است آموزش و پرورش این نرم افزارها را مستقر کرده باشد.
باتوجه به این که تاکنون هیچ خبری از برگزاری کلاس‌های آموزشی جهت آشنایی معلمان و دانش‌آموزان زلزله‌زده با نحوه کار با تبلت‌های دانشآموزی مطرح نشده پس نباید حتی در صورت اجرای این طرح هم به نتیجه بخش بودن آن چندان امیدوار بود.
دیگر طرح‌های بلاتکلیف آموزش و پرورش
در خرداد ماه سال 93 معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش از اختصاص اعتبار یک میلیارد تومانی برای ایجاد شبکه اجتماعی دانشآموزی و مطالعات فضای مجازی خبر داد. آنطور که معاون وزیر آموزش و پرورش وقت اعلام کرده بود طراحی و تولید محتوای این شبکه برعهده آموزش و پرورش گذاشته شده بود.
بر این اساس اعلام شده بود تا در این شبکه اجتماعی ابتدا دانش‌آموزان ممتاز کشور پس از انقلاب اسلامی را با هم مرتبط می‌کنند تا آنها تجربیات و اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و سپس قرار بود طرح توسعه یابد. با وجود گذشت سه سال از این طرح اما هنوز هم نه خبری از اجرای این طرح شده و نه اطلاعی از بودجه‌ای که برای آن اختصاص داده شده وجود دارد.
پس از تمام طرح‌های نیمه‌تمام قبلی اما امسال سامانه اوقات فراغت دانش‌آموزان با شعار، 'هر دانش‌آموز، یک مهارت' راه‌اندازی شد و صد البته با وجود به اتمام رسیدن تابستان خروجی آن نیز همچنان به شکل روشن توسط مسوولان امر در رسانه‌ها بیان و مشخص نشده است.
طرح تلویزیون تعاملی آموزش و پرورش
محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش اواسط آبان ماه اعلام کرد تلویزیون تعاملی سینا به زودی آغاز به کار می‌کند.
هنوز جزییاتی در این باره منتشر نشده است اما شرکتی به همین نام مجوز IPTV دارد و احتمالا با آموزش و پرورش برای راه اندازی تلویزیون تعاملی همکاری می‌کند.
این در حالی است که به عقیده برخی از فعالان حوزه آموزش ما همچنان در تولید محتوا به شکل فیلم‌های آموزشی و چند رسانه‌ای دچار ضعف در کمیت هستیم. حالا با توجه به اینکه چند سالی است آموزش و پرورش با طرح‌هایی مانند مدرسه هوشمند و همین تلویزیون تعاملی سعی می‌کند سیستم یادگیری و آموزش را به سمت استفاده از فناوری‌های نوین ببرد اما به دلیل نبود محتوا با مشکلات عدیده‌ای رو‌به رو است.
نکته دیگری که کارشناسان روی آن تاکید دارند لزوم ایجاد تنوع و کار با تولیدکننده‌های محتوای مختلف است که باید مورد توجه مسوولان آموزش و پرورش در خصوص طرح تلویزیون تعاملی قرار گیرد چراکه در غیر این صورت پس از مدتی برنامه‌های آموزشی این تلویزیون تکراری شده و جذابیت لازم را از دست خواهد داد.
لزوم ارایه مداوم مطالب جدید در تلویزیون تعاملی از دیگر مسایلی است که باید مورد توجه قرار گیرد چرا که اگر قرار به ارایه محتوای ثابت باشد همین حالا هم امکان خرید فیلم‌های آموزشی وجود دارد.
در کنار تمام این مشکلات مطرح شده اما برخی نیز از این می‌ترسند که تلویزیون تعاملی بستری برای رانت‌خواری شده و تولید محتوا برای آن محدود به افراد یا شرکت‌های محدودی شود که آموزش و پرورش می‌بایست تمهیدی نیز برای جلوگیری از بروز این مشکل بیاندیشد.
لزوم تمرکز روی محتوا به‌جای خرید سخت افزار
نگاهی گذرا به اقدامات آموزش و پرورش در دهه اخیر روشن می‌کند که فارغ از این که چه دولتی روی کار بوده ظاهرا موضوع استفاده از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات برای مسایل آموزشی مورد توجه مسوولان قرار داشته است. با این همه و با وجود تمام طرح‌های متفاوت و بودجه‌های بعضا هنگفتی که برای استفاده از بستر فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش صرف شده نتایج رضایت بخشی هنوز حاصل نشده است و در نتیجه بسیاری از طرح‌ها نیمه‌کاره رها شده و بسیاری دیگر در حد حرف باقی‌مانده است.
تشویق سازندگان اپلیکیشن به ساخت برنامه‌های مناسب برای تبلت‌های دانشآموزی به جای تاکید در طرح‌های ارایه شده بر فروش صرف تبلت، ایجاد محتوای مناسب دانش‌آموزان در شبکه‌های اجتماعی موجود به جای ساخت شبکه اجتماعی جدید و نیز ارایه آموزش‌های لازم به معلمان و دانش‌آموزان جهت استفاده صحیح از ابزار‌های ارایه شده بر بستر فناوری اطلاعات از جمله مواردی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
گزارش‌های منتشره در رسانه‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته امکانات و گجت‌های ارایه شده ویژه دانش‌آموزان با نارضایتی‌هایی همراه بوده و برخی از کیفیت محصولات ارایه شده گلایه‌مند بوده‌اند. در چنین شرایطی شاید بهترین راه حل اتمام ارایه طرح‌های انحصاری برای فروش یک محصول خاص و اعلام لیست محصولات شرکت‌های مختلف که مورد تایید آموزش و پرورش هستند باشد. به این ترتیب با ایجاد رقابت بین فروشندگان گجت‌های دانشآموزی و اپ‌های مورد تایید آموزش و پرورش بازار خدمات آموزشی در کشور نیز فعالتر از قبل خواهد شد.
مخلص کلام اینکه به نظر می‌رسد مسوولان آموزش و پرورش باید توجه خود را از فروش و ارایه سخت‌افزار دور کرده و از زیرساخت‌های موجود در کشور بهره ببرند و به این ترتیب تمام تمرکز خود را معطوف بر ارایه محتوا و نیز آموزش معلمان و دانش‌آموزان کنند.(منبع:عصر ارتباط)