شرکت هاى نرم افزارى و مشکلات حضور در مناقصات بین المللى
على اصغر هلالى - معمولا بسیارى از کشورها از جمله ایران، به منظور افزایش کیفیت کالا یا خدمات دریافتى و کاهش هزینه هاى اجراى طرح با ایجاد رقابت در قالب برگزارى مناقصه سعى در رفع نیازهاى خود دارند. روزانه هزاران مناقصه بین المللى در سطح جهان برگزار مى شود که بخش بسیار قابل توجهى از آن ها در رابطه با فن آورى اطلاعات مى باشد.
رویکرد اغلب کشورها به سمت استفاده از فن آورى اطلاعات در عرصه هاى مختلف زندگى بوده و این امر به ویژه در کشورهاى در حال توسعه سبب ایجاد بازار بسیار بزرگى در سطح جهانى گردیده است که برگزارى روزانه صدها مناقصه بین المللى گواه این موضوع مى باشد. در حال حاضر بسیارى از شرکت هاى غربى به صورت مستقل و یا همکارى کشورهاى دیگر در این مناقصات شرکت و سود هنگفتى را نصیب خود مى نمایند.
در این بین جایگاه شرکت هاى ایرانى کجاست؟ متاسفانه فعلا جایگاهى در این صنعت براى ایران وجود ندارد. در حدود 10 سال پیش در صدور خدمات فنى مهندسى نظیر سدسازى، ساختمان سازى و جاده سازى، ایجاد نیروگاه هاى مختلف، تصویه خانه ها و . . . نیز هیچ جایگاهى براى شرکت هاى ایرانى وجود نداشت ولیکن با حمایت دولت آقاى خاتمى، ایجاد بسترهاى لازم والبته هوش و استعداد و تلاش و پیگیرى فراوان شرکت هاى ایرانى، کشورمان در طى 10 سال گذشته به یکى از بازیگرهاى اصلى صدور خدمات فنى و مهندسى در زمینه هاى یاد شده تبدیل گشته و ایرانى ها در کمتر مناقصه اى در سطح آسیاى میانه، آسیاى غربى و آفریقا بازنده از صحنه رقابت بیرون مى آیند و صادرات خدمات ایران در این زمینه از مرز 4 میلیارد دلار گذشته است.
بنابراین امکان تکرار چنین توفیقى براى صدور خدمات نرم افزارى ممکن بوده و هم سابقه کار مشابه در گذشته بسیار نزدیک در داخل کشور موجود مى باشد.
در حال حاضر مشکلات اجرایى بسیارى در سر راه حضور شرکت هاى نرم افزارى جهت حضور در مناقصات بین المللى وجود دارد که بخشى از آن به دولت و بخش دیگرى از آن به خود شرکت هاى نرم افزارى برمى گردد. این مشکلات عبارتند از:
- عدم امکان صدور آسان ضمانت نامه هاى مختلف ارزى نظیر شرکت در مناقصه، پیش پرداخت و حسن انجام کار براى شرکت هاى نرم افزاری.
در حال حاضر یکى از ملزومات دریافت این ضمانت نامه ها وجود رتبه بندى و تعیین سقف توانایى اجراى پروژه از سوى دفتر امور پیمانکاران و مشاورین سازمان مدیریت و برنامه ریزى کشور مى باشد که عملا براى شرکت هاى نرم افزارى با استدلال تفویض اختیارات به شوراى عالى انفورماتیک از سوى این دفتر این رتبه بندى انجام نمى شود و کمیته هاى مختلف صدور خدمات و بانک ها نیز بر اساس آیین نامه هاى موجود در این رابطه، مجوز شوراى عالى انفورماتیک را براى صدور ضمانت نامه کافى نمى دانند و اصولا شرایط اعلام شده از سوى آن دفتر مناسب شرکت هاى نرم افزارى نبوده و با روح فعالیت این شرکت ها مغایرت دارد. در واقع در حال حاضر عملا امکان اخذ ضمانت نامه هاى یاد شده براى شرکت هاى نرم افزارى وجود ندارد و این در حالیست که این گونه ضمانت نامه ها لز بدیهى ترین ابزار حضور در مناقصات بین المللى مى باشد.
- عدم حمایت مناسب بانک ها
بانک ها موظف هستند از محل منابع خود و صندوق ذخیره ارزى پروژه هاى خدمات فنى و مهندسى را مورد حمایت قرار دهند و معمولا جهت تسهیل در امر تامین وثایق مورد نیاز، خود طرح را در اختیار مى‌‌گیرند. در رابطه با پروژه هاى فیزیکى نظیر ساختمان و جاده سازى این امر مقدور مى باشد ولیکن در رابطه با پروژه هاى نرم افزارى به علت ماهیت غیر فیزیکى طرح قطعا باید تسهیلات ویژه اى در اختیار شرکت هاى نرم افزارى قرار گیرد که هم اکنون براى بانک ها تعریف نشده مى باشد.
- مشکلات شرکت هاى نرم افزارى
شرکت هاى نرم افزارى جهت حضور در مناقصات ضمن افزایش توان فنى و اجرایى خود، باید حتما خود را به ابزار زیر مجهز نمایند:
الف- اخذ گواهى نامه هاى بین المللى نظیر Tickit ، CMM و . . . براى مشتریان خارجى پیاده کردن روح این استانداردها در فرایند تولید نرم افزار. کارفرمایان خارجى توجه ویژه اى به این استانداردها دارند.
ب- بالا بردن توانایى هاى خود در امر مستندسازى و ارتباط مناسب و مدون درون و بیرون سازمانى جهت تعامل در سطح بین المللى
ج- افزایش مهارت هاى مربوط به زبان هاى بین المللى به ویژه انگلیسى براى افراد مرتبط در هر سازمان
د- استفاده از مشاورین مجرب در امر تنظیم اسناد مناقصات بین المللى و دادن پیشنهاد قیمت مناسب
ه- ایجاد رابطه هاى کارى به ویژه در قالب Joint Venture با شرکت هاى معتبر خارجى
و- شرکت در مناقصات در قالب کنسرسیوم هاى تخصصى به منظور افزایش توانایى ها و بالا بردن قابلیت چانه زنى
ز- ارتباط با کلیه مرکز اطلاع رسانى جهت دریافت اخبار مربوط به مناقصات بین المللى
به هر حال دیر یا زود شرکت هاى نرم افزارى ایرانى باید در عرصه هاى بین المللى حضور پیدا کنند و حداقل دراین زمینه از شرکت هاى فعال درامر صادرات خدمات فنى و مهندسى نظیر ساختمان و سدسازى عقب نمانند و گرنه کشورهاى دیگر در همین منطقه با وجود تمام مزیت هاى رقابتى بالقوه شرکت هاى ایرانى جایگزین ایران در بازارهاى بکر منطقه خواهند شد.
* مدیرعامل شرکت آرشام کوشا
صادرکننده نمونه کشور درزمینه صدور خدمات مهندسى نرم افزار
- ۸۴/۱۱/۰۴