طرح شبکه ملی اینترنت به کجا رسید؟
با گذشت چند سال از مطرح شدن طرح اینترنت ملی یا به قول وزیر ارتباطات "شبکه ملی اطلاعات" و توصیف ویژگی‌های منحصر بفرد آن، شاید اکثر کاربران در انتظار شکل‌گیری چنین شبکه‌ای هستند تا به واسطه آن طعم شیرین پهنای باند بالا و سرعت و کیفیت مناسب اینترنت را بچشند.
به گزارش (ایسنا)، شواهد و تجربیات در تمام نقاط جهان ثابت کرده که شکل‌گیری شبکه مستقلی که میزان اتکایش به پهنای باند بین‌الملل کم‌تر باشد دارای پهنای باند بالاتری به نسبت سایر کشورهای در ارتباط با پهنای باند بین‌الملل خواهد بود زیرا در شاهراه‌های بین‌المللی گره‌های دسترسی کشورها بسیار شلوغ و پیچیده است که حتی گه‌گاهی شاهدیم که با اختلال در مرز یکی از گره‌های یک کشور، کیفیت سایر دسترسی‌ها نیز افت می‌کند.
شاید تنها موضوعی که برخی کشورها را از پرداختن به طراحی یک شبکه داخلی برحذر می‌دارد، هزینه‌های تمام شده برای طراحی و راه‌اندازی شبکه و سپس پشتیبانی و حفاظت از آن است و به همین منظور اغلب ترجیح می‌دهند که زیرساخت‌های خود را بهبود بخشند تا میزان دسترسی‌هایشان نیز بهبود بخشیده شود.
یکی از ایده‌های مؤثری که در دولت نهم و دهم باعث بروز دغدغه‌ای برای افزایش پهنای باند شده است، بحث دولت الکترونیکی بوده که به واسطه آن نیز طرح کلان "شبکه ملی اطلاعات" در بدنه وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات برنامه‌ریزی شده است که به گفته وزیر ارتباطات این شبکه که بر پایه پروتکل اینترنت طراحی شده است و از زیرساخت‌های اصلی دولت الکترونیک محسوب می‌شود.
با توجه به برآوردهای انجام شده از نظر برخی مسوولان با اجرایی شدن این پروژه پهنای باند قابل ارائه به متقاضیان، به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند به نحوی که این افزایش در بخش بین‌المللی حدود 20 برابر ظرفیت پهنای باند کنونی خواهد بود.
ساده‌ترین تحلیلی که از مزایای راه‌اندازی چنین شبکه‌ای می‌توان داد این است که دیگر برای دسترسی به یک سایت نیازی به عبور از پهنای باند بین‌الملل نخواهیم داشت و همچنین نیازی نیست که دیگر برای یافتن برخی اطلاعات مشخص به مراکز داده خارج از کشور رجوع کنیم.
البته باید در نظر داشت که برای تحقق این موضوع نیازمند سرمایه‌گذاری بسیاری در بخش‌های ارتباطی و فن‌آوری بوده است؛ به عنوان مثال راه‌اندازی مراکز داده‌ای ویژه، پشتیبان و با ظرفیت‌های بالا یکی از پیش‌نیازهای اصلی است که علاوه بر این مزیت نگه‌داری اطلاعات داخلی در داخل خود کشور یکی دیگر از مزیت‌های اصلی این طرح به شمار خواهد رفت که می‌تواند اعتمادی را در افراد برای عدم سوء استفاده از اطلاعات محرمانه به وجود آورد.
قایم مقام وزیر ارتباطات در امور فن‌آوری و بین‌الملل نیز معتقد است که وجود یک شبکه با عرض باند بالا برای حوزه فن‌آوری اطلاعات کشور بسیاری از دغدغه‌های موجود را برطرف می‌کند، هرچند در این شبکه دیتاسنترهای داخلی فراوانی نیاز است و ماژول‌های مختلفی نیز دارد که اگر بتوانیم شبکه ملی را راه‌اندازی کنیم، وزارت ICT دین خود را به کشور ادا کرده است زیرا این شبکه باعث انقلابی در حوزه فن‌آوری اطلاعات می‌شود.
مهدی اخوان بهابادی به گسترش عدالت در کشور به‌واسطه راه‌اندازی این شبکه اشاره کرد و می‌گوید با راه‌اندازی این سرویس می‌توانیم به بهترین استاد دانشگاه یا مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی دسترسی داشته باشیم و فاصله بین تهران و شهرستان کمرنگ می‌شود.
این پروژه در اوایل مطرح شدنش با مخالفت‌هایی به دلیل هزینه تمام شده بسیار بالا برای آن مواجه بود و بسیاری معتقد بودند که توجیه اقتصادی ندارد اما مسوولان وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات اعتقاد داشتند و ابراز کردند که این سرمایه‌گذاری و هزینه حداکثر ظرف دو سال برمی‌گردد.
با گذشت زمان نظر برخی افراد نسبت به این طرح همچنان انتقادی بوده و مطرح کردند که ایجاد چنین شبکه‌ای با سرمایه‌گذاری کلان باعث افزایش هزینه‌ها برای کاربر نهایی یا داخل کشور خواهد شد اما اخوان گفته است: انتظار داریم با اجرای این پروژه قیمت تمام شده برای مشترکان قابل کاهش باشد هرچند که برای انجام این طرح با این وسعت نیازمندی‌های بسیاری باید در داخل کشور تامین شود.
شبکه ملی اطلاعات که بعضا نامهای دیگری مثل پروژه زندگی الکترونیکی و یا شهروند الکترونیکی هم به آن داده شده، به گفته وزیر ارتباطات می‌تواند کلیه زیرساخت‌های خدماتی و الکترونیکی در طول برنامه پنجم توسعه را تحت پوشش خود قرار دهد، هرچند این پروژه اجزای مختلفی دارد که یکی از آن مربوط به زیرساخت، بخشی مربوط به شرکت فن‌آوری اطلاعات و بخش دیگر مربوط به مرکز تحقیقات مخابرات ایران است.
بحث هاب منطقه شدن ایران هم تقریبا در راستای شبکه ملی اینترنت شکل گرفت، به نحوی که مدیر کل مهندسی عملیات و هماهنگی شبکه دیتای شرکت ارتباطات زیرساخت گفته است: برای این که طبق برنامه‌های پیش‌بینی شده پیش برویم باید هاب منطقه در حوزه دیتا باشیم که در این راستا پروژه بزرگ هسته ملی شبکه اینترنت (IP/MPLS ) را در درست اقدام داریم.
اما مزیت‌های اصلی را که در ارتباط به خدمات‌دهی شبکه ملی اطلاعات می‌توان عنوان کرد، سرعت اتصال بیش‌تر به اینترنت و دسترسی به اطلاعات، ارسال تصویر، صوت و حجم زیاد اطلاعات و پهنای باند است و علاوه بر این پروژه مذکور یک شبکه پایدار و امن با عرض باند بالا برای چابک‌سازی فعالیت‌ها در حوزه الکترونیکی و فن‌آوری اطلاعات است که اجرای آن می‌تواند دغدغه‌ها را در حوزه فیلترینگ کاهش دهد زیرا به گفته مسوولان با اجرایی شدن این پروژه ترافیک بین‌المللی‌مان کاهش می‌یابد.
یکی از پیش‌نیازهای اجرای این پروژه کشیده شدن کابل‌های فیبر نوری تا در تمامی منازل است تا کیفیت دسترسی به اطلاعات بالا برود؛ هرچند این ایده هنوز به طور کامل محقق نشده است ولی باید دانست که یکی از اهداف کشیده شدن فیبر نوری تا مدارس نیز برای آینده اجرای این پروژه در نظر گرفته شده تا به واسطه آن بتوانند از طریق شبکه به اطلاعات دسترسی داشته باشند و روند آموزش و پژوهش در کشور ارتقاء یابد زیرا به عقیده وزیر ارتباطات بسیاری از فعالیت‌ها نیازی به شبکه اینترنت ندارد و می‌توانند با دسترسی به شبکه اینترانت مشکلاتشان را مرتفع سازند.
پروژه شبکه ملی اینترنت که به گفته معاون فن‌آوری اطلاعات شرکت ارتباطات زیرساخت نیاز به بودجه ای 70 میلیارد تومانی دارد با برنده شدن شرکت صایران در مناقصه آن به انجام خواهد رسید زیرا بنا بر گفته وزیر شبکه ملی اینترنت، شبکه اصلی کشور است که هسته مرکزی این شبکه در زیرساخت قرار دارد که با همکاری اپراتورها باید به سرعت ساماندهی شود.
وزیر ارتباطات به سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌های مخابراتی در طول برنامه پنجم توسعه هم اشاره و ابراز امیدواری کرده بود که این پروژه‌ها در طول سال‌های اول و دوم برنامه پنجم ادامه یابد؛ هرچند اغلب موارد شاهدیم که فعالان حوزه مخابراتی از نبود سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز برای تکمیل زیرساخت‌ها خبر می دهند.
معاون فن‌آوری اطلاعات شرکت ارتباطات زیرساخت هم پیش‌تر ابراز کرده بود که شبکه ملی اینترنت در حال نصب و راه‌اندازی است که در اوایل پاییز سال جاری به اتمام می‌رسد و بودجه این پروژه حدود 70 میلیارد تومان است.
جز اینکه وزیر ارتباطات اخیرا از افتتاح فاز اول شبکه ملی اطلاعات در دهه فجر امسال خبر داده و گفته است با راه‌اندازی فاز اول شبکه ملی دیتا ظرفیت فعلی شبکه دیتا تا چهار برابر افزایش پیدا می‌کند، اطلاعات کاملی از این که این پروژه اکنون در چه وضعیتی است، در دست نیست اما هیات وزیران در سال 86 برنامه‌های عملیاتی راه‌اندازی و بهره‌برداری این شبکه در سال‌های 86 تا 88 را تصویب کرد که بر اساس آن شرکت مخابرات ایران و شرکت‌های مخابراتی وابسته و شرکت‌های مخابراتی استانی مجاز شدند در طول سال‌های 1386 تا 1388 تا مبلغ پنج هزار و ششصد و شصت میلیارد ریال از منابع داخلی خود جهت ایجاد شبکه‌ی ملی اینترنت سرمایه‌گذاری کنند.
پس از صحبت‌های امیدوارکننده‌ای که در اواخر سال گذشته و اوایل سال جاری مبنی بر انجام این پروژه در پاییز امسال شده بود، ظاهرا هنوز برخی پیش‌نیازهای اجرایی این پروژه فراهم نشده است زیرا وزیر ارتباطات از اجرای کامل این پروژه تا پایان برنامه پنجم توسعه خبر داده است؛ هرچند صحبت دیگری هم مبنی بر انجام فاز یک این پروژه تا آخر سال داشت، در هر حال باز هم باید منتظر ماند و پرسید این پروژه‌ی پر از اما و اگر، چه زمانی اجرا می‌شود؟
- ۸۹/۱۰/۲۲