فرزندان را در مدارس هوشمند ثبت نام کنیم؟
نادر نینوایی - عصر جدید عصر اطلاعات و ارتباطات است؛ کودک قرن بیست و یکمی اگر بخواهد در آینده در جامعه‌اش مطرح و موفق شود یا حتی بالاتر از آن زندگی آسوده‌ای در بزرگسالی داشته باشد باید با فناوری‌های نوین آشنا شود و بتواند به روشی صحیح از آنها استفاده کند.
به علاوه امروزه فناوری‌های نوین کمک شایانی هم به پیشرفت شیوه‌های آموزشی داشته‌اند و نقشی اساسی در پرورش خلاقیت کودکان و نوجوانان بازی می‌کنند. برای مثال در کشور فنلاند که رتبه نخست را به لحاظ کیفیت آموزشی در جهان در اختیار دارد نوجوانان در برخی از درس‌هایشان با اینترنت کار می‌کنند و حتی پروژه‌هایی درآمدزا ارایه داده و روی اینترنت بارگذاری کرده و از این طریق کسب درآمد می‌کنند. البته استفاده‌های فراوانی هم از وسایل کمک آموزشی و برنامه‌هایی نظیر پاورپوینت و پخش موسیقی برای کمک به بالا بردن درک دانش آموزان در فنلاند به کار گرفته می‌شود.
مسوولان کشور ما هم خوشبختانه لزوم پیشرفت ساختاری مدارس برای هوشمند شدن را درک کرده‌اند و مدارس کشور هرچند به کندی، اما از سال‌ها قبل به سوی هوشمند شدن پیش می‌روند. طبق آخرین آمارها تا کنون حدود 80هزار کلاس درس که حدود 40تا 45هزار مدرسه را شامل می‌شود هوشمند شده‌اند که میزان قابل توجهی است. اما جدای بحث کمیتی در هوشمند سازی مدارس همین مدارس هوشمند شده هم با مشکلات کیفی فراوانی روبرو هستند.
مشکلاتی که از زبان برخی معلمان که از نزدیک با این کلاس‌ها و مدارس سر و کار دارند بسیار خواندنی است. مجموعه‌ای از مسایل سخت افزاری همچون کم نور بودن تابلوهای هوشمند و البته مشکلات نرم‌افزاری نظیر نبودن نرم‌افزارهای آموزشی جامع و مناسب در مقاطع تحصیلی مختلف از جمله برخی از این مشکلات به شمار می‌رود. اضافه بر این متاسفانه تلاش کافی برای پروراندن خلاقیت کودکان در فضای الکترونیکی هم صورت نگرفته است.
اما به راستی مدارس هوشمند با امکانات موجود در کشور چقدر می‌توانند در پیشرفت و شکوفایی دانش‌آموزان موفق باشند؟ اصولا در مدارس هوشمند فعلی کشور چه می‌گذرد؟ آیا زمان آن شده است که فرزندانمان را روانه این مدرسه‌ها کنیم؟ اگر چنین پرسش‌هایی در ذهن دارید حتما این مطلب را تا انتها بخوانید.
هفته‌نامه عصر ارتباط در راستای وظیفه آگاه سازی رسانه‌ای خود سعی دارد تا برخی از این مشکلات را مطرح کرده و راهکارهایی برایشان ارایه دهد.
×× مشکلات سخت‌افزاری مدارس هوشمند
آیا می‌دانستید درکشور در بیشتر مدارسی که هوشمند خوانده می‌شوند تنها یک یا دو کلاس تخته لمسی دارند و مابقی کلاس‌ها به تخته لمسی هوشمند متصل نبوده و صرفا با یک ویدیو پروژکشن تصویر لپ‌تاپ را روی تخت وایت برد کلاس منعکس می‌کنند.
بنابراین اگر دانش آموزی بخواهد پای تخته برود نمی‌تواند با لمس روی تخته چیزی بنویسد یا شکلی بکشد. پس یا باید با لپ‌تاپ کار کند و یا با ماژیک روی وایت‌برد بنویسد. همین امر باعث شده سیستم به اصطلاح هوشمند به وسیله‌ای آزاردهنده و دردسر ساز برای برخی معلمان و دانش‌آموزان تبدیل شود. مشکل دیگر اما این است که از آنجایی که ویدیو پروژکتور به محیطی تاریک نیاز دارد، تاریکی کلاس باعث ایجاد خواب‌آلودگی و بی‌حوصلگی دانش‌آموزان می‌شود و این امر با روح هوشمندسازی که باید باعث ارتقای بازدهی کلاس شود سازگار نیست. البته نباید این نکته را هم فراموش کرد که اگر معلم یا دانش‌آموزی جلوی نور دستگاه ویدیو پروژکتور قرار گیرند، قسمتی از تصویر دستگاه روی آن معلم یا دانش آموز می‌افتد و تصویر مخدوش به نمایش در می‌آید.
نکته دیگر اما این است که بعضی از مدارس از دانش آموزان می‌خواهند که تبلت یا لپ‌تاپ همراه بیاورند که البته با توجه به این که والدین تمام کودکان توان مالی لازم برای خرید چنین دستگاهی برای کودکشان را ندارند این کار منطقی به نظر نمی‌رسد.
آیا می‌دانستید در مدارس هوشمند کشورهای پیشرفته معمولا رسم بر این است که دانش آموزان هنگام ورود و خروج از مدرسه، با کارت دیجیتالی که در اختیار دارند ورود و خروج خود را ثبت می‌کنند و والدین آنها هم از طریق دریافت پیامک از ورود و خروج فرزندانشان آگاه می‌شوند. همچنین والدین دانش آموزان می‌توانند از طریق اینترنت به سیستم ارزشیابی فرزندشان وارد شوند و از وضعیت درسی او آگاه شوند. گرچه در حال حاضر امکان بررسی ارزشیابی درسی دانش‌آموزان توسط والدینشان در منزل وجود دارد اما متاسفانه هنوز در بیشتر مدارس هوشمند ایران برای ثبت الکترونیک ورود و خروج دانش‌آموزان و اطلاع لحظه‌ای آن به والدین آنها تمهیدی اندیشیده نشده است.
نکته آخر در خصوص بحث سخت افزاری هم مجهز نبودن بیشتر مدارس دولتی به ویژه در شهرستان‌ها به سیستم هوشمند و نبود زیرساخت و بودجه لازم برای انجام این کار به در مناطق دور افتاده‌تر است. آنچه که می‌تواند باعث بروز شکافی عمیق بین دانش‌آموزان شهرهای کوچک و روستاها با دانش آموزانی شود که در شهرهای بزرگ و مدارس هوشمند تحصیل می‌کنند.
×× مشکلات نرم‌افزاری مدارس هوشمند
نبودن نرم‌افزارهای آموزشی مناسب بی‌شک در سال‌های اخیر بیشترین آسیب را به مدارس هوشمند وارد کرده است. بیشتر نرم‌افزارهایی که در مقطع ابتدایی به عنوان نرم‌افزارهای آموزشی مطرح می‌شوند شامل چند آواز کودکانه، برنامه کودک و نهایتا فیلمی از معلمی است که مطالب درسی را مطرح می‌کند. باید توجه داشت که اگر قرار باشد بچه‌ها فیلم معلمی را ببینند که به سادگی و روشی سنتی درس می‌دهد معلم خودشان حاضر است و بهتر از یک فیلم می‌تواند موثر باشد.
آنچه که کودکان در این مقطع برای مدارس هوشمند به آن نیاز دارند نرم افزاری است که مباحث کتابشان را با مثال‌های عینی و تصاویر ویدیویی به آنها نشان دهد و برایشان تفهیم کند. برای مثال نرم افزار آموزشی در درس علوم باید آوندهای گیاه و شیوه تغذیه آن را روی یک فیلم آموزشی به دانش آموزان نشان دهد و از حالت نظری صرف خارج شود.
مشکل دیگر نرم‌افزارهای هوشمند ضعف این برنامه‌ها در پردازش اطلاعات تخته لمسی کلاس است. برای روشن شدن این مطلب بگذارید مثالی بزنم. فکر کنید شما معلم یک مدرسه ابتدایی هستید و در دبستانی هوشمند مشغول به تدریس هستید. حال برای آنکه بخواهید درس ریاضی را با شاگردانتان کار کنید دایره‌ای روی تخته لمسی کلاستان می‌کشید اما نرم‌افزار هوشمند آنرا به عنوان مربع شناسایی می‌کند و بجای تبدیل آن به یک دایره دقیق آنرا به یک مربع تبدیل می‌کند. یکی از معلمان با تجربه مدرسه‌ای هوشمند در این خصوص می‌گوید:"متاسفانه این نرم‌افزارها نمی‌توانند اشکال هندسی را خوب تشخیص دهند و من هم دیگر بجای استفاده از تخته هوشمند ترجیح می‌دهم شکل هندسی مورد نظر خود را روی وایت‌برد بکشم و وقت خودم و دانش‌آموزانم را هدر ندهم."
×× جایگاه معلمان در مدرسه هوشمند
برخی به اشتباه فکر می‌کنند با هوشمند شدن مدرسه، دانش آموزان از معلم بی‌نیاز می‌شوند در صورتی که قضیه اصلا به این شکل نیست. در واقع معلمان در مدارس هوشمند همچنان بسیار با اهمیت هستند با این تفاوت که سیستم هوشمند باعث می‌شود بتوانند بهتر با دانش‌آموزان خود تعامل کنند. برای مثال بجای آنکه معلم به شیوه سنتی از شاگردان خود سوالی بپرسد و خودش هم به سوال مطرح شده پاسخ دهد، ابتدا معلم سوالی را مطرح می‌کند و سپس از شاگردان می‌خواهد پاسخ سوال را از سیستم خود بیابند. در جهان رسم بر این است که اطلاعات مورد نیاز دانش‌آموزان در سایت مدرسه بارگذاری می‌شود و دانش آموزان تنها در سیستم مدرسه به دنبال پاسخ می‌گردند اما متاسفانه در ایران به دلیل آنکه بیشتر مدارس فاقد سرور یا سایتی با اطلاعات بارگذاری شده هستند، دانش آموزان باید در اینترنت جست و جو کنند. این امر با توجه به اینکه در اینترنت سایت‌های غیر اخلاقی فراوانی وجود دارد البته می‌تواند بخصوص برای کودکان و نوجوانان مضر و حتی خطرناک باشد.
مشکل دیگری که به خصوص معلمان باتجربه ایرانی با آن روبه‌رو هستند اما مسلط نبودن آنها به مهارت‌های کامپیوتری است. معلمی که چنین مشکلی داشته می‌گوید: این مساله می‌تواند باعث شود دانش آموزان نسبت به آگاهی معلمشان در تمام موارد بی‌اعتماد شوند. مطمنا آموزش و پرورش کشور می‌تواند در این خصوص با برگذاری کلاس‌های آموزشی لازم برای معلمانی که با کامپیوتر آشنایی کافی ندارند این مشکل را بر طرف کنند.
نتیجه گیری
واضح است که هوشمند سازی مدارس امر ساده‌ای نیست و یک شبه هم اتفاق نمی‌افتد. گرچه تا امروز هنوز هم بسیاری از مدارس کشور به این سیستم مجهز نشده‌اند اما آن تعدادی هم که از سیستم هوشمند استفاده می‌کنند با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. حل این مشکلات از یک طرف نیاز به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در عرصه آموزش و پرورش دارد و از طرفی دیگر معلمان و والدین دانش آموزان نیز باید با آموزش‌های پایه کامپیوتر و شیوه کار با سیستم هوشمند آشنا شوند تا اندک اندک مشکلات این حوزه کمرنگ شده و از میان بروند.(منبع:عصرارتباط)
- ۹۳/۱۲/۱۷