قابل توجه مسوولان: اینترنت ایران قطع شدنی است!
عباس پورخصالیان - از یک سو، خبرگزاری رسمی سوئیس (Agence Télégraphique Suisse: ATS) به نقل از خبرگزاری شین‌هوا، در روزهای اخیر، بارها از قطع شدن چندباره شبکه اینترنت در کره شمالی خبر داد؛ و از سوی دیگر، شرکت امریکایی «Dyn Research»، که در زمینه امنیت سایبری فعالیت میکند، همزمان، قطعشدن اینترنت کره شمالی در سراسر این کشور را تأیید کرد.
حال، پرسش این است که: آیا در گذشته، برای ما چنین واقعهای رُخ داده است؟ آیا در آینده ممکن است، خارجی‌ها، دسترسی کاربران مقیم ایران را به اینترنت قطع کنند؟ و چگونه میتوان اتصالپذیری کشور را به حقی از حقوق بینالمللی ارتقاء داد؟
پاسخ من به هردو پرسش مذکور، مثبت است. منتها، وضعیت شبکه اینترنت در کره شمالی، دارای فرقهایی نسبت به وضعیت شبکه اینترنت در ایران است و در نتیجه، آثار قطع اینترنت در ایران با پیامدهای قطع اینترنت در کره شمالی یکسان نیست.
در زیر، نخست به وضعیت شبکه اینترنت در کره شمالی و سپس به ایران اشاره می-شود.
** وضعیت اینترنت در کره شمالی
دسترسی به اینترنت در جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) تنها با مجوز خاص و در درجه اول برای اهداف دولت امکانپذیر است. این کشور دارای برخی زیرساختهای فراخباند، از جمله لینک‌ها‌ی فیبر نوری بین موسسات بزرگ در سراسر کشور و دروازهای بینالمللی با سرعت 2.5 گیگا بیت بر ثانیه است. ولی دریافت خدمات برخط برای اکثر افراد و موسسات، تنها از طریق یک ایکسترانت (Extranet) ممکن است. نام این شبکه داخلی رایگان، کوانگمییونگ ( Kwangmyong) است. کوانگمییونگ دارای دسترسی محدود و پالایهگذاری شده به اینترنت جهانی و کاربرانی منحصر به یک گروه بسیار کوچک از نخبگان کشور است. ایکسترانت کره شمالی تا خرداد 1393 تنها دارای 1024 نشانی آی.پی بود.
در کره شمالی فقط یک ISP به نام Star Joint Venture Co وجود دارد، که از سرمایه گذاری مشترک بین شرکت پست و مخابرات این کشور و شرکت تایلندی لاکسلی پاسیفیک به وجود آمده است. پیش از تشکیل Star Joint Venture Co، دسترسی دولت کره شمالی به اینترنت جهانی از دو طریق برقرار بود: 1) از طریق یک لینک ماهواره ای به آلمان؛ و 2) برای برخی از دولتمردان، از طریق ارتباط مستقیم با شرکت چینی Netcom. گفته میشود که «رهبر کیم جونگ ایل»، "گشت و گذار خالص در اینترنت" را دوست دارد.
در اکتبر سال 2010، هنگامی که حزب کارگران کره شمالی، شصت و پنجمین کنگره خود را برگذار میکرد، خبرگزاری رسمی این کشور با استفاده از یک وب سرور و یک نشانی آی.پی موجود درکره شمالی، برای جهانیان قابل دسترسی شد. روزنامه نگاران خارجی مدعو و شرکتکننده در جشنهای شصت و پنجمین سالگرد تأسیس حزب کارگران هم توانستند در 9 اکتبر 2010 از یک اتاق مطبوعات در پیونگ یانگ، بدون مواجهه با فیلترهای دولتی، به اینترنت جهانی متصل شوند.
اکنون، کرهای‌ها‌ی معدودی دارای اجازه دسترسی به اینترنت هستند. با این حال، در سال 2011، صنعت فناوری اطلاعات جدی گرفته شد و به سرعت رشد کرد.
از فوریه سال 2013، خارجی‌ها‌ی مقیم کره شمالی میتوانند با تلفن همراه و استفاده از شبکه نسل سوم شرکت Koryolink به اینترنت جهانی دسترسی داشته باشند.
نخستین مورد قطع اینترنت کره شمالی در بهار سال 1392، گزارش شد و کاربران کره شمالی برای یک و نیم روز محروم از دسترسی به اینترنت بودند.
در اواخر آذر 1393، در پی حمله هکری به سونی پیکچرز، کره شمالی مقصر قلمداد شد و دسترسی کاربرانش به اینترنت، دچار اختلال گردید. سپس، در اول دی 1393، اینترنت کره شمالی قطع شد. باز، در دوم دی 1393 برای نه ساعت اینترنت این کشور مختل شد. کاربران کره شمالی از دوم تا چهارم دی 1393 هفت بار دیگر با قطع اینترنت، یک بار با قطع برق و یک بار نیز با قطع شبکه تلفن همراه مواجه شدند.
** وضعیت اینترنت در ایران
ایران، از سال 1373 تا 1379، فاقد سامانه خودگردان (Autonomous System: AS) بود و کاربران اینترنت مقیم ایران (عمدتاً دانشجویان دانشگاه شریف و مؤسسه فیزیک نظری)، برای دسترسی به اینترنت به یک سامانه خودگردان در کشور اتریش متصل میشدند. با روی کار آمدن بوش (پسر) در سال 2000 در ایالات متحده و حمله لفظی وی به ایران، صاحبان سامانه خودگردانی که ما به آن متصل بودیم، از ترس تحریم توسط دولت آمریکا، پیوند دسترسی ما به سامانه اش را قطع کرد.
به این ترتیب، بیش از یک هفته، دسترسی ما به اینترنت ممکن نبود. وقتی که مدیریت مؤسسه فیزیک نظری به سرویسدهنده اتریشی اعتراض کرد، متوجه شد که اگر خود دارای یک سامانه خودگردان در داخل کشور شود و با چند آی.اِس.پی بزرگ در جهان قرارداد همتایی (Peering) امضا کند، دیگر کسی از ترس تحریم آمریکایی‌ها نمی‌تواند باعث قطع کلی دسترسی کاربران کشور به اینترنت شود.
از آن زمان تاکنون، ایران دارای حدود 400 سامانه خودگردان در داخل کشور است. تعداد کمی از این سامانههای خودگردان داخل کشور که به نهادهای دولتی یا حاکمیتی تعلق دارند، مستقیم به چند آی.اِس.پی بزرگ در جهان مرتبط اند ولی اکثر آنها (بخصوص اگر متعلق به شرکتهای غیردولتی باشند) مجبورند از دروازه دولتی تحت کنترل شرکت ارتباطات زیرساخت و آی.اِس.پیهای بزرگ مرتبط با این شرکت عبورکنند.
لذا هر کدام از پیوندهای متعدد ما با آی.اِس.پیهای بزرگ در جهان میتواند قطع شود (همچنان که در نیمه دوم دهه 1380تا 1390 چند قطعی در مورد پیوند ما، در طریق خلیج فارس رُخ داد و ما همه آن موارد را به کوسهماهی‌ها و لنگر کشتیها نسبت دادیم) اما این موارد، به قطع کلی اینترنت کشور منجر نشدند و نمیشوند.
** عضویت فعال ایرنیان در آیساک، ضامن حق اتصالپذیری کشور
آیساک، مخفف Internet Society است که سازمان مردمنهاد غیردولتی ناظر بر اینترنت جهانی است. یکی از زیرمجموعههای آیساک، نهادی است ملی یا قومی با نام عمومی National Chapter. برای مثال: نهاد آلمانی عضو آیساک ISOC.de نام دارد که نشانی وبگاهاش نیز ISOC.de است.
نوع سازمانی National Chapterها، «سمن» یا NGO است که اعضای آن را بخش عمومی و خصوصی سرمایهگذار در زیرساختهای دسترسی به اینترنت و وب، و تشکلات مدنی سازمانیافته از کاربران و کارشناسان اینترنت تشکیل میدهند.
ضمناً، کاربران وابسته به یک قوم، عشیره و اقلیتهای مذهبی در هر کشور نیز میتوانند NGOهای مربوط بخود را تشکیل دهند و تحت عنوان National Chapter در آیساک فعالیت کنند. هر NGO ی کشوری یا قومی عضو آیساک براساس قرارنامه همکاری با آیساک از حق دسترسی یکسان به اینترنت برخوردار است.
اکنون آیساک، جامعهای متشکل از حدود 150 سازمان، چندهزار عضو حقیقی از 180 کشور و 104 عضو دولتی بعنوان National Chapter است که برای نمونه، هشت مورد آن به شرح زیر است:
• Capitulo Argentino de Internet Society برای کاربران آرژانتین
• ISOC-AM برای کاربران ارمنستان
• ISOC-AU برای کاربران استرالیا
• Bahrain Internet Society Chapter برای کاربران بحرین
• ISOC BD برای کاربران بنگلادش
• ISOC European Chapters Coordinating Council برای کاربران اتحادیه اروپا که مقر آن در بارسلونا (اسپانیا) واقع است
• ISOC Belgium vzw برای کاربران فرانسویتبار بلژیک
• ISOC Wallonie برای کاربران والُنیتبار بلژیک.
در حالی که بنگلادش، ارمنستان و ... دارای «نشنال چپتر» در آیساک هستند، کره شمالی و ایران، از معدود کشورهایی هستند که در کشور اقدام به تشکیل «نشنال چپتر» نکرده و در آیساک، عضویتی تحت عنوان «نشنال چپتر» ندارند اما برای احقاق حق خود در سطح بینالمللی به آن نیاز مبرم دارند. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۳/۱۰/۱۴