مدرسۀ هوشمند
تعریف مفهومی : مدرسۀ هوشمند مدرسه ای است که جهت ایجاد محیط یاددهی - یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش
آموزان پژوهنده طراحی شده است .
تعریف : مدرسۀ هوشمند مدرسۀ فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه می باشد و محتوای اکثر دروس آن
الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است .
۞ اهداف :
- رشدهمه جانبه دانش آموزان ( ذهنی . جسمی . عاطفی و روانی )
- ارتقاء تواناییها و قابلیتهای فردی
- تربیت نیروی انسانی متفکر و آشنا به فناوری
- افزایش مشارکت مردمی
۞ راهبردها و خط مشی ها :
- تاکید بر مهارتهای فکر کردن
- تدریس ارزشها و زبان از طریق آموزش
- فراهم نمودن محیط یاد دهی - یادگیری
- فراهم کردن انواع شیوه های آموزشی برا یاستعدادهای مختلف
- آگاهی دادن به اولیاء در مورد آنچه در مدرسه واقع شده است .
- فراهم کردن فرصتهای همکاری افراد جامعه با مدرسه
۞ ارکان مدرسۀ هوشمند :
*محیط یاددهی - یادگیری
*این محیط چهار حوزه را تحت پوشش خود قرار می دهد :
الف - برنامۀ درسی ب - روش تدریس ج - ارزیابی د - محتوا
* مدیریت : منابع و فرآیندهای مورد نیاز محیط یاددهی - یادگیری را پشتیبانی و حمایت می کند.
*مسئولیتهای افراد و مهارتهای مورد نیاز : در این مدرسه نقش مدیر. معلم .دانش آموز و والدین تغییر خواهد کرد و با توانیی ها و دانش خود نقش مؤثری در مدرسه خواهند داشت .
*فناوری : ایجاد محیط یاددهی - یادگیری . مدیریت و ارتباطات بیرونی راه حل های مبتنی بر فناوری را الزامی می کند.
۞ ویژگیهای ارکان مدرسۀ هوشمند:
محیط یاددهی - یادگیری
الف - برنامۀ درسی
اصول حاکم بر برنامۀ درسی در این مدرسه به شرح ذیل می باشد :
* طراحی برای کمک به دانش آموزان برای رشد همه جانبه و متعادل
*یکپارچه سازی دانش آموزان برای رشد همه جانبه و متعادل
*یکپارچه سازی دانش . مهارتها و ارزشها از طریق برنامۀ درسی ( باپروژه ای نمودن فعالیتها ی مربوط به محتوا )
*نظم و تداوم در آموزش
*ایجاد نگرشها ی مناسب در استفاده از فناوری
*دسترسی همه دانش آموزان به آموزش مطلوب
۞ دیدگاه برنامۀ درسی :
*معنی دار بودن : همۀ دانش آموزان مفاهیم آموزش را درک می کنند تا مقصود از آموزش خود را بدانند .
* مسئولیت اجتماعی : از وضایف و مسئولیتهای خود در جامعه آگاه می شود . نسبت به مردم احساس مسئولیت می کنند .
*باز خورد برنامۀ درسی : برنامۀ درسی باید در دانش آموز مهارت و نگرش نقادانه و خلاقیت مثبت ایجاد کند .
*همه جانبه بودن : برروی رشد همۀ ابعاد انسانی تاکید می کند و به دانش آموزکمک می کند که روابط بین موضوعات مختلف را درک کند .
*عدم محدودیت : برنامۀ درسی محدود کننده نیست . اولا" دائما" برنامه های موجود بازنگری می شود . ثانیا" به دانش آموزان اجازه می دهد از برنامۀ درسی خود فراتر گام بردارند.
*هدفداری : برنامۀ درسی از فناوری به عنوان یکی از وسایل انتقال دانش استفاده می کند و به دانش آموزان نیز مهارت استفاده از فناوری را برای رفع نیاز خود را می آموزد.
ب - روش تدریس
روش تدریس در این مدرسه. دانش آموز محور خواهد بود.
اصول حاکم برروش تدریس به شرح ذیل می باشد :
* فراهم کردن ترکیبی از روشهای یادگیری برای اطمینان از رشد همه جانیه استعدا ها و قابلیتهای دانش آموز به منظور :
الف - تشویق یادگیری و ارتقاء خلاقیت
ب - دانش آموز محوری فعالیتها و ارتقاء تواناییهای فردی
*فراهم نمودن انواع روشهای آموزشی برای ارتقاء یادگیری
*هدایت کلاس با روشهای مختلف یاددهی - یادگیری
با توجه به دانش آموز محور بودن مدرسۀ هوشمند نقش دانش آموز مهمتر می باشد به صورتی که :
*درتعیین اهداف آموزشی دانش آموز با راهنمایی معلم خود اهداف را شکل می دهد.
*درتعیین وظایف آموزشی به پیشنهاد معلم وظایف توسط دانش آموز تعیین می گردد.
*در انتخاب منابع دانش آموز منابع خود را در نظر می گیرد و از معلم در مورد آنها نظر می خواهد.
ج - ارزیابی
ارزیابی در مدرسه به صورت هوشمند ودر برخی دروس با توجه به نوع درس غیر هوشمندمی باشد .
ویژگیهای ارزیابی :
*جامعیت *اجرا در انواع شکلها * روشهای چند گزینه ای *به موقع بودن *دانش آموز محوری *استمرار
- حیطه ارزیابی در مدرسۀ هوشمند جامع می باشد و علاوه بر ارزشیابی پایانی آمادگی و پیشرفت را نیز در بر می گیرد و این روش اطلاعات گوناگونی در مورد توانایی ها و نوع یادگیری دانش آموز ارائه می دهد:
*ارزشیابی ورودی = سنجش سطح دانش و توانایی.
*ارزشیابی مستمر = اندازه گیری پیشرفت دانش آموز برای سنجش قوت ها و ضعف های موجود.
*ارزشیابی پایانی = با توجه به سیستم آموزشی حاضر این ارزشیابی به صورت کتبی از میزان یادگیری دانش آموز به عمل می آید .
- ارزیابی به شکلهای مختلف طراحی می شود : ارزیابی در کلاس ارزیابی مدرسه ای ارزیابی متمرکز .
*ارزیابی در کلاس : این نوع ارزیابی در حین آموزش و پس از آموزش می باشد .
*ارزیابی مدرسه ای : این نوع ارزیابی در پایان هربخش درسی می باشد.
*ارزیابی متمرکز : این نوع ارزیابی هر زمان که دانش آموز اعلام آمادگی کند به صورت یک پروژه ارائه می گردد.
د - محتوا
در این مدرسه محتوا به دو شکل می باشد :
*محتوای تهیه شده با استانداردهای لازم ( ازطریق آموزش و پرورش )
*محتوایی که معلم تولید می نماید.
به طور کلی محتوا بر اساس چهار شاخص اصلی شکل می گیرد:
*کیفیت فنی *جذابیت * کیفیت آموزشی * تطابق با برنامه درسی
۞ مدیریت :
مدیریت کارا و اثر بخش که بتواند منابع و فرآیندهای مورد نیاز برای پشتیبانی تدریس و یادگیری را هدایت نماید.
-اصول حاکم بر مدیریت مدرسة هوشمند
*اداره امر آموزش مدرسه
*افزایش مشارکت والدین و جامعه
*مدیریت معلمان توانمند و متخصص
*خصیص منابع به نفع حداکثر دانش آموزان
*فراهم آوردن محیطی سالم در مدرسه
*اطمینان از امنیت مدرسه و کارکنان آن
*بهره برداری از فناوری و اداره آن به طور کارآمد و اثر بخش
۞ وظایف مدیر
*رهبری مدرسه
- ارتباطات مناسب با والدین و جامعه
- سیاستگذاری در راستای اهداف آموزش و تربیتی
- مدیریت برنامۀ آموزش متناسب با محیط یاددهی - یادگیر
*امور دانش آموزان
- تهیه سیستم جامع اطلاعات دانش آموزان به منظور ذخیره سازی بازیابی و گزارش دهی همه اطلاعات دانش آموزان .
- تسهیل فرآیند ثبت نام
- مشاوره و رسیدگی به امور آموزشی و تربیتی دانش آموزان
- مدیریت آزمون ( شکل . نوع . صحت . نتایج )
- پیگیری امور بهداشت . بیمه و غیره
*منابع آموزشی
- آشنایی با استفاده از پایگاه اطلاعاتی جامع آموزشی برای دسترسی سریع و ساده دانش آموزان و معلمان .
- فراهم ساختن منابع متناسب با نیاز معلم و دانش آموز به صورت الکترونیکی و چاپی ( کتابخانه الکترونیکی و........)
- آشنایی با نرم افزار های آموزشی .
- تدوین برنامۀ درسی متناسب با منابع آموزشی .
*امور مالی
- سیستم جامع حسابداری با توانایی تولید گزارشهای مورد نیاز به صورت خودکار.
- بازرسی و کنترل جامع برای اطمینان از کارکرد درست نظام مدرسه.
- بودجه ریزی سالانه و برنامه ریزی بلند مدت .
*منابع انسانی
- برنامه ریزی معلمان ( زمان بندی - ارزیابی )
- ایجاد سیستم جامع منابع انسانی ( کارگزینی - آموزشی - تحصیلات - مرخصی ها - مهارت آموزی ).
- ارتقاء نیروی انسانی ( مدیریت برآموزش معلمان کادر اداری )
- اداره برنامه کاری کارکنان بوسیله دسترسی آسان به اطلاعات .
*امنیت
- ایجاد ایمنی مناسب برای دانش آموزان با سنین و نیازهای مختلف
- ایجاد امنیت اطلاعات و دسترسی محدود فقط برای پرسنل مسئول
- تامین امنیت فیزیکی تجهیزات IT
- تامین امنیت فیزیکی اقلام مدرسه
* فناوری
- نظارت برپیاده سازی اجزاء فناوری در مدرسه
- برنامه ریزی واقع گرا برای توسعه قابلیتهای IT
- نظارت و هماهنگی لازم برای پشتیبانی از اجزاء فناوری
- آموزش فناوریها
۞ مسئولیتها و مهارتهای حرفه ای
*مدیر
مدیر این مدرسه در اداره مدرسه با اطلاعات و فرآیتدهای هماهنگی سرکار دارد . اثر بخشی مدیریت در مدرسۀ هوشمند از طریق استفاده از فناوری اطلاعات نی باشد . مدیر مدرسه باید تحت آموزش مداوم فناوری اطلاعات باشد تا در اداره تجهیزات و فناوری و روشها توانمند گردد.
نکته : منظور از مهارتهای اولیه IT شامل آشنایی با ICDL ( word ، power point) ومهارتهای استفاده از محیط WEB می باشد.
آموزشهای مورد نیاز :
- مهارتهای اولیه IT ( word ، power point)
- نرم افزارهای چند رسانه ای مرتبط با آموزش ( محتواهای درس )
- نرم افزارهای آموزشی و کمک آموزشی درسی ( طلاعات اولیه )
- نرم افزارهای ویژه مدیریت ( بانک های اطلاعاتی مرتبط )
- نرم افزارهای اداری مانند ( نرم افزارجامع مدرسه )
*نقش ها و مسئولیتها:
- تنظیم اهداف قابل حصول برای مدرسه با بررسی نیازهای دانش آموزان ،اولیاء و مردم
- برنامه ریزی برای ارتقاء دائمی مهارتهای کارکنان اداری در زمینه کاربرد رایانه در امور اداری
- برنامه ریزی راهبردی برای فعالیتهای محوله به مدرسه
- تبادل نظر با معلمان در مورد چگونگی بهبود شیوه های یاددهی - یادگیری در دنیای پر تحول امروزی
*مهارتها :
- بکرگیری و عملیاتی کردن تئوریهای مدیریت
- مهارتهای خود رهبری ، انگیزش ، نوآوری ، خلاقیت ، کار گروهی
- توانایی استفاده از فناوریهای مربوط در اداره مدرسه
- رهبری آموزشی
- کاربرد نرم افزارهای چند رسانه ای و مدیریتی
*معلمان
معلمان در مدرسه هوشمند نقش هدایتگر را دارا هستند . در اختیار قراردادن منابع و تشویق دانش آموزان و امر هدایت آموزش در مدرسه به عهده معلمان می باشد و دانش آموز یادگیری را خواهد آموخت . مهارتها و آموزش دقیق و کارآمد معلمان عاملی مهم و نیاز اساسی در مدرسۀ هوشمند می باشد .
آموزشهای مورد نیاز :
- مهارت IT ( word ، power point)
- کاربرد فناوری در فرآیند یاددهی - یادگیری ( برنامه درسی ، روش تدریس ، محتوا و ارزیابی )
- نوآوری در فعالیتهای یاددهی - یادگیری
نقشها و مسئولیتها:
- برنامه ریزی و تدارک امور تدریس
- مدیریت فناوری آموزشی
- رسیدگی به وظایف تخصصی در محیط یاددهی - یادگیری
- ارائه آموزش اثر بخش
مهارتها
طراحی آموزش
- فرآیند مدیریت کلاس
- ارزیابی یادگیری دانش آموز
- انتخاب منابع متناسب با دانش آموز
- استفاده مناسب از فناوری در امر آموزش
*کارکنان اداری
کارکنان اداری مدرسه که مسئولیت آنها شامل نگهداری پرونده های دانش آموزان ، کارکنان ( آموزشی و غیرآموزشی ) ، امور مالی ،
روابط عمومی مدرسه ، انبار مدرسه و امور مربوط به رفاه دانش آـموزان و کارکنان می باشد .
در مدرسه هوشمند این وظایف به کمک فناوری انجام می شود . کارکنان مدرسه باید با نحوه اتوماسیون اداری آشنا باشند ، در واقع آنها باید با مهارتهای اولیه IT ( word ، excel)و واژه پردازها و صفحه گسترده ها آشنا باشند.
آموزشهای مورد نیاز:
- مهارتهای پایه IT ( word، excel)
- نرم افزار های مدیریتی
نقشها و مسئولیها :
- امور مالی مدرسه
- نگهداری پرونده دانش آموزان و کارکنان
- اداره امور مربوط به رفاه دانش آموزان و کارکنان
مهارتها :
- مهارت در IT ( word، excel)
- کاربرد واژه پردازها
- کاربرد نرم افزارهای مدیریتی
*مسئول کارگاه رایانه
حضور یک نفر هماهنگ کننده امور رایانه و فناوری در مدرسه الزامی است .همچنین این فرد مسئولیت راهمایی و کمک به آموزش معلمان در آموزش کارآمد با استفاده از فناوری را بر عهده دارد . در نتیجه مسئول کارگاه رایانه باید معلمی ، با توانایی استفاده از IT در زمینه آموزشی و مدیریتی باشد.
آموزشهای مورد نیاز :
- مهارتهای پایه و تخصصی IT
- بکارگیری IT در فعالیتهای یاددهی - یادگیری
- خلاقیت و نوآوری در فعالیتهای یاددهی - یادگیری
- ایفای نقش به عنوان راهنما و پشتیبان آموزشی
- کمک به برنامه ریزی ارتقاء فنی مداوم مدرسه و اعضای آن
- آشنایی با سخت افزار و شبکه
نقشها و مسئولیتها
- حل مشکلات فنی و شبکه و رایانه ها
- پاسخ به نیازهای معلمان در مورد مسائل فنی در کلاس درس
- همکاری با مدیر در بکارگیری نرم افزارهای مدیریتی
- کمک در انتخاب و ارزیابی محتواهای الکترونیک
- راهنمایی و آموزش معلمان در آموزش کارآمد از ابزارهای فناوری
- نظارت بر نگهداری همۀ تجهیزات فنی
- ارتباط با ستاد پشتیبانی فنی مدارس در خصوص تعمیر ، جایگزینی و ارتقاء فنی تجهیزات در موارد لزوم .
- حفظ همگامی با توسعه فناوری .
مهارتها :
- مهارتهای پایه تدریس
- مهارتهای پایه IT
- مهارت در بکارگیری ابزارهای فناوری برای جمع آوری اطلاعات ، آموزش ، فرآیند مدیریت و ارتباطات
*اولیاء دانش آموزان
والدین دانش آموزان نقش اساسی در دست یابی به اهداف مدرسه و رشد متوازن و کلی دانش آموزان ایفاء می کنند . افزایش مشارکت والدین در فرآیندهای آموزشی این مدرسه از اولویتهای مهم می باشد . والدین می توانند به عنوان منابع آموزشی تلقی می شوند و این مشارکت در فرآیند مادام العمرآنها نیز مفید خواهد بود.
راهبردها و خط مشی ها :
- برنامۀ کلی برای والدین دانش آموزان مدرسه
*رسانه ها ( چاپی - الکترونیکی )
* نمایش و ارائه دستاوردها
- برگزاری نشستهای مستمر در مورد نقش والدین در فرآیند تربیت دانش آموز
- برگزاری دوره های IT برای اولیا ء ( به صورت محدود )
- جلسه ماهانه و تشکیل گروههای پشتیبانی
- اردوهای IT در مدرسه
- تابلوی اعلانات اولیاء در سایت مدرسه
- صفحۀ ویژه والدین در سایت مدرسه
نقشها و مسئولیتها:
- تامین نیازهای آموزشی فرزند خود
- پیگیری مراحل پیشرفت فرزند خود
- راهنمایی ، ایجاد انگیزش ، مشاوره با فرزند خود
- پشتیبانی از فعالیتهای مدرسه
مهارتها :
- توانایی استفاده ز پایگاه اطلاعاتی مدرسه
- آشنایی با فرآیندهای آموزشی
۞فناوری
*شبکۀ رایانه ای
شبکه ای از رایانه ها که در آن بتوان منابع را به اشتراک گذاشت یکی از اساسی ترین بخش های مدرسه هوشمند می باشد . شبکه در یک مدرسه هوشمند بخش های مختلف مدرسه را تحت پوشش قرار می دهد. این بخشها شامل دفاتر مدیر، کارکنان اداری ، معلمین و کلاسهای درس ، کتابخانه و محل ورود و خروج دانش آموزان می باشد.
نظر به اهمیت شبکه توجه به امنیت چنین شبکه ای مهم و حیاتی است ، امنیت شبکه چه در بعد محرمانه بودن و چه در بعد حفظ اطلاعات ، باید با توجه به استانداردهای لازم تعریف گردد.
*محتوای الکترونیکی
محتوای الکترونیکی اصلی ترین بخش در آموزش الکترونیکی در یک مدرسه هوشمند می باشد . یک محتوای الکترونیکی باید از استاندارهای مشخصی برخوردار باشد تا بتواند ارتباط با مخاطب را به خوبی برقرار نماید. تولید محتوای الکترونیک از طریق معلم یا سازمان آموزش و پرورش انجام می پذیرد، که در هر دو صورت رعایت استانداردها لازم است .
محیط ارتباطی بین اجزاء مدرسۀ هوشمند (platform)
مدیریت آموزشی ، ارزیابی هوشمند ، محیطهای گفتگوی دانش آموزان ، معلم و مدیر، ارتباط با والدین ، نیاز به یک بستر نرم افزاری دارد.
این بستر که به صورت مدلهای مجازی به کار گرفته می شود platform نام دارد که برای مدرسۀ هوشمند با توجه به نیازها و شکل کار باید به طور مستقل تعریف گردد .
۞ آموزش و پرورش
* تجهیز مدارس
آموزش و پرورش به منظور پیشبرد اهداف آموزشی از طریق الکترونیک ، نیاز دارد که مدارس مجهز به فناوری داشته باشد ، مدرسۀ هوشمند به عنوان یک مدرسه الکترونیک کامل باید از تجهیزات رایانه ، شبکه ، نرم افزارهای مورد نیاز غنی گردد تا بتواند به اهداف مورد نظر خود دست پیدا نماید .
*تهیه و استاندارد سازی محتوا
از وظایف آموزش و پرورش تهیه محتوای متناسب با اهداف و سیاستهای آموزشی کل کشور می باشد . ایجاد استانداردهای لازم در این زمینه از اصولی ترین راهبردها است تا با ارائه این استانداردها بتوان محتواهای تولید شده در بخش خصوصی و دولتی را محک زد و از آن در مدرسه هوشمند استفاده نمود .
*قوانین لازم برای مدارس هوشمند
در برخی از بخش های مدرسه هوشمند نیاز به تغییر قوانین و اعمال سیاستها ی جدید می باشیم که این کار دشوار ، باید در طول زمان و با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی کشور صورت پذیرد. از جمله بخشهایی که در آن نیاز به تغییر قوانین می باشد :
الف )- بخش ارزیابی ب )آموزش در بخش تربیت معلم ج )- ساماندهی تجهیز مدارس
*پشتیبانی از مدارس هوشمند
با توجه به اینکه مدارس هوشمند در حال تغییر ساختار آموزش در کشور می باشند . حمایت از این طرح دارای اهمیت ویژه ای است ، پر واضح است که استفاده ابزار توانمند فناوری در زمینه آموزش می تواند قابلیتهاو استعدادهای دانش آموزان را به منصه ظهور برساند .
*ارزشیابی از مدارس هوشمند با در نظر گرفتن مدارس گواه
وظیفۀ مهم آموزش و پرورش ارزشیابی و اعلام نقصها و ضعفهای مدارس هوشمند می باشد که خود باید دارای استانداردهای لازم باشد که باید به بخش مربوطه در آموزش و پرورش ارجاع گردد.
منبع:http://www.tehranedu.com
- ۸۴/۰۶/۲۱
