مسوولیت آذری جهرمی در سال ۸۸ چه بود؟
محمد جواد آذری جهرمی، که تاکنون به‌عنوان معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت برای فعالان حوزه ICT نامی آشنا بود حالا و در یک ماه اخیر نامش به‌عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات و البته جوان‌ترین وزیر معرفی شده به مجلس برای کابینه دولت دوازدهم بر سر زبان‌هاست. بیراه نیست اگر بگوییم خبرها و حاشیه‌های مطرح شده در خصوص این گزینه پیشنهادی برای تصدی در وزارت ارتباطات بیشتر از دیگر وزیران پیشنهادی حسن روحانی به مجلس است.
«ایران» در ادامه نوشت: اگر در سه سال گذشته نام جهرمی به‌عنوان فردی معتقد به توسعه شبکه اینترنت و جلوگیری از محدودیت‌های دسترسی آزاد به اطلاعات گره خورده بود حالا نام او با حاشیه‌های بسیاری همراه است که به سوابق او در وزارت اطلاعات بازمی‌گردد. به همین بهانه و برای پاسخ به سؤالاتی که اکثر کاربران این روزها در شبکه‌های اجتماعی از آذری جهرمی دارند با او مصاحبه‌ای انجام دادیم که می‌خوانید.
شاید بهتر باشد نخستین سؤال را با فعالیت پررنگ این روزهای شما در شبکه‌های اجتماعی شروع کنیم. چند هفته قبل از اینکه به‌عنوان گزینه اصلی برای وزارت ارتباطات از طرف رئیس‌جمهوری معرفی شوید، شاهد فعالیت پررنگ شما در اینستاگرام و توئیتر بودیم آیا این فعالیت با معرفی کردن نام شما به مجلس به‌عنوان وزیر در ارتباط است؟
حضور من در این شبکه‌های اجتماعی ربطی به موضوع وزیر شدنم ندارد، چرا که روابط عمومی وزارتخانه حدود یک سال قبل برنامه‌هایی را برای اطلاع‌رسانی شفاف به مردم در دستور کار قرار دادند، از جمله اینکه در برخی از موضوعات و اطلاع‌رسانی در خصوص آنها خوب است که خود ما به صورت مستقیم و با کمک شبکه‌های اجتماعی با مردم صحبت کنیم. از آنجا که شخصاً دوست نداشتم این دستورالعمل را تنها به صورت سطحی انجام دهم و ارتباط به صورتی باشد که برای مثال حساب من توسط فردی مشخص اداره شود، به‌دنبال فرصتی بودم تا در این سرویس‌ها فعالیت رسمی و مستقیم داشته باشم. در نهایت در دوماه گذشته با توجه به قرار گرفتن در فرآیند تغییر و تحولات دولت با فشار کاری کمتری روبه رو بودیم. به همین خاطر حساب‌های کاربری که قبلاً در اینستاگرام داشتم را فعال‌تر و بعد هم در توئیتر یک حساب کاربری با نام خودم ایجاد کردم. بنابراین به هیچ‌وجه حضور من در این شبکه‌ها به این خاطر نبوده که از سوی آقای روحانی به‌عنوان وزیر ارتباطات معرفی شوم، چرا که من شانسی برای خود به‌عنوان وزیر ارتباطات متصور نمی‌شدم.
اگر به‌عنوان وزیر ارتباطات انتخاب شوید با توجه به افزایش حجم کاری، همین ارتباط مستقیم با کاربران در شبکه‌های اجتماعی را ادامه خواهید داد و حساب کاربری‌تان در این سرویس‌ها توسط خود شما اداره خواهد شد؟
صفحات در شبکه‌های اجتماعی گاهی تنها کارکرد رسانه‌ای دارند که در این مقطع این صفحات می‌تواند توسط روابط عمومی آن مجموعه اداره شود اما گاهی نیاز است که به کمک این سرویس‌ها رابطه مستقیم و دوسویه‌ای با کاربران داشت. بنابراین ترجیح می‌دهم حساب کاربری‌ام در شبکه‌های اجتماعی مختلف پیش خودم بماند و توسط خودم بهروزرسانی شود. حتی اگر به‌دلیل مشغله کاری هم امکان بهروزرسانی منظمی این صفحات را نداشته باشم.
چرا اینستاگرام و توئیتر فیلتر شده را برای ارتباط مستقیم خود با کاربران انتخاب کردید؟ در واقع چرا با توجه به شعار آقای واعظی (وزیر ارتباطات) در خصوص تشویق به استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی، سرویس‌های مشابه ایرانی در این زمینه را انتخاب نکردید؟
یک زمانی کاری به صورت نمادین و در راستای حمایت انجام می‌شود. مانند همین موضوع که برای حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی در آنها عضو و فعال باشیم. اما یک زمانی قرار است گفت‌و‌گو انجام دهید نه یک کار نمادین. طبیعتاً در حال حاضر در شبکه‌های اجتماعی داخلی کاربران زیادی وجود ندارد تا فضا و فرصت برای گفت‌و‌گو باز باشد. شما باید جایی صحبت کنید که حضور و جمعیت قابل توجه وجود داشته باشد. در چنین فضایی میتوان تعامل کرد، نظرها را شنید و پاسخ داد. البته من در شبکه‌های داخلی ایرانی هم عضو هستم اما طبیعتاً به اقتضای موضوع بازخوردی در این شبکه‌ها از کاربران دریافت نمی‌کنم. البته در حال حاضر آقای واعظی هم در اینستاگرام فعال هستند.
بله ایشان هم ابتدا در شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو بودند و بعد به اینستاگرام آمدند هرچند در توئیتر فعالیتی ندارند.
فضای توئیتر فضایی نیست که در اختیار روابط عمومی قرار بگیرد. به نظر من توئیتر دارای فضای بسیار دوطرفه، کاملاً شفاف و صریح است. به همین خاطر شاید از آنجا که ایشان خودشان مستقیم حساب کاربری‌شان در شبکه‌های اجتماعی را اداره نمی‌کنند ترجیح دادند که سراغ فضای توئیتر نروند. اما به طور کلی اگر قرار است حرفی بزنیم و ارتباطی بگیریم و کاری انجام دهیم باید به جایی برویم که در آن تجمع وجود دارد. به همین خاطر حضور من در این شبکه‌های اجتماعی یک کار نمادین نبود و هدف گفت‌و‌گوی مستقیم با کاربران بود.
از زمان گمانه‌زنی در خصوص انتخاب وزیر ارتباطات نام افراد مختلفی از جمله آقایان جهانگرد، فیروزآبادی، فرجی دانا، احمد معتمدی، محمد فروزنده برای این سمت شنیده می‌شد اما در آخرین هفته‌های نهایی شدن فهرست وزیران دولت دوازدهم نام شما به‌عنوان گزینه نهایی وزارت مطرح شد. علت این انتخاب در برابر این گزینه‌ها با توجه به تجربه و سن کم شما چه بود؟
آقای روحانی در ۴ سال گذشته توجه ویژه‌ای به فضای مجازی داشته‌اند و وزارت ارتباطات یکی از مجموعه‌های مهم برای ایشان بوده است. ایشان چند بار برای در جریان قرار گرفتن از امور، از این وزارتخانه بازدید داشته‌اند. بجز این موارد آقای روحانی را ماهی یک بار در جلسات شورای عالی فضای مجازی نیز ملاقات می‌کنیم و دانش و اطلاعات کافی از فعالیت در این فضا دارند. بنابراین ایشان به کار و وزنه تمامی معاونان در این وزارتخانه شناخت کامل داشته‌اند. فهرست‌های وزیران پیشنهادی، از گروه‌های مختلف به رئیس جمهوری ارائه شده بود که از مجموعه فهرست‌های مشهور (۶ فهرست) برای وزیران پیشنهادی، نام من در دو فهرست دیده می‌شد. اما در نهایت ایشان بعد از بررسی‌های مختلف به جمع‌بندی خودشان برای انتخاب وزیران رسیدند.
در نهایت فکر می‌کنید علت انتخاب شما از بین افراد مختلف در فهرست‌های گوناگون چه بود؟
چند نکته در این انتخاب دیده می‌شود. نکته اول اینکه مدیران موفق در عرضه فناوری اطلاعات امروز را افراد جوان تشکیل می‌دهند. البته به این معنی نیست که هر جوانی می‌تواند موفق باشد. شما شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات را که نگاه کنید می‌بینید که در رأس آنها مدیران جوان نشسته‌اند. نکته دوم این است که ایشان یک تعهدی به مردم داده بودند مبنی برای جوانگرایی و استفاده از نسل سوم انقلاب در کابینه. نکته سوم این بود که آقای رئیس جمهوری با ارزیابی که نسبت به شرایط فناوری اطلاعات داشتند برداشتشان این بود که این وزارتخانه بیشترین سرو کار را با جوانان دارد و لازم است فهم بیشتری بین گروه جوانان و وزارت ارتباطات شکل بگیرد تا شرایط برای رشد و پیشرفت در این صنعت فراهم شود. بنابراین شاید مجموعه این نکات باعث شد آقای روحانی تصمیم بگیرند من را به‌عنوان وزیر ارتباطات دولت دوازدهم به مجلس معرفی کنند.
معرفی شما به‌عنوان وزیر ارتباطات دولت دوازدهم به مجلس با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است. این حاشیه‌ها هم به سوابق شغلی گذشته شما باز می‌گردد. قطعاً بازخورد این حاشیه‌ها را در توئیتر هم دریافت کرده‌اید. در حال حاضر خواسته اکثر کاربران شفافیت در خصوص سابقه کاری شما قبل از ورود به وزارت ارتباطات است. اینکه آیا شما در وزارت اطلاعات و در بین سال‌های ۸۴ تا ۸۸ کار شنود انجام می‌دادید؟
خبرهای زیادی در خصوص اینکه من در بخش شنود وزارت اطلاعات کار کرده‌ام در شبکه‌های مجازی دیده می‌شود. یک بار هم اعلام کردم که اصلاً وزارت اطلاعات بخشی به نام شنود ندارد. در سال ۸۴ هم بنده در وزارت اطلاعات مدیر کل نبودم.
پس عنوان شما در سال ۸۴ در وزارت اطلاعات چه بود؟
کارشناس حوزه فنی.
و در سال ۸۸ در این وزارتخانه در چه پستی قرار داشتید؟
عنوان شفاف بنده هم در سال ۸۸ مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی در سازمان تنظیم مقررات بود. تمام خبرهایی که در این چند هفته در خصوص فعالیت‌های بنده با به کار بردن عبارات خاص منتشر شده هدف کاملاً رسانه‌ای و در راستای تخریب دارد. چارچوب و ضوابط شنود در کشور براساس قانون مشخص شده است. باید نگاه کنید ببینید در چارچوب این قانون جایگاه و سلسله مراتب شنود چیست و کجاست؟ آیا در شنود، خود وزارت اطلاعات نقشی دارد؟ البته وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای امنیتی، پلیس و بخش‌هایی که برای امنیت مردم تلاش می‌کنند قطعاً نیاز به کنترل براساس قانون دارند تا سرنخ‌های لازم را کشف کنند. اما در خصوص موضوعی، خود این نهاد‌ها هم رأساً اقدام نمی‌کنند. هر فعالیتی در این زمینه طبق آیین نامه در قوه قضائیه و اداره کل دادگستری کل استان‌ها و براساس قانون انجام می‌شود. بنابراین انتساب این حرف‌ها به صورت کلی به من کاملاً غلط است.
پس فعالیت خود در وزارت اطلاعات را تأیید می‌کنید چون در یک پست توئیتری خود نوشته‌بودید «اگر در مجموعه‌ای هم حضور داشتم برای خدمت به مردم بوده است.»
بله، من در وزارت اطلاعات کار کرده‌ام اما متأسفانه رویکردی ایجاد شده که هر فردی در این وزارتخانه کار می‌کند بد است. اگر این وزارتخانه بد است پس برای چه به وجود آمده است؟ وزارت اطلاعات یکی از نهادهای مهم برای برقراری امنیت در جامعه است. وزارت اطلاعات بر اساس مأموریت‌‌هایش برای حفظ امنیت مردم گام بر می‌دارد. کارکنان این وزارتخانه برای حفظ امنیت مردم جان خودشان را آن هم در گمنامی از دست می‌دهند. البته ممکن است در هر دستگاهی عده‌ای اشتباه کنند این شرایط دلیل نمی‌شود که کل یک مجموعه را زیر سؤال ببریم. به جای تخریب یک عده خاص و یک مجموعه باید اقدامات اشتباه در آن مجموعه را زیر سؤال برد. آن چیزی که بد است و من هم قبول دارم این است که کسی با دیدگاه امنیتی محدودساز در یک مجموعه توسعه‌ای مشغول به کار شود. اما در سه سالی که من در مجموعه زیرساخت فعالیت کرده‌ام آیا رویکردی امنیتی و محدود‌کننده برای حوزه داشته‌ام؟
شفاف نبودن فعالیت شما تا پیش از حضور در وزارت ارتباطات و فعالیت به‌عنوان مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت سبب مطرح شدن چنین دیدگاه‌ها و حاشیه‌هایی در خصوص انتخاب شما به‌عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شده است.
مگر هر فردی که در وزارت اطلاعات بوده است باید بیاید توضیح دهد که مشغول به چه کار و مأموریتی بوده است. خود وزارت اطلاعات اگر مصلحت ببیند همه چیز را توضیح می‌دهد. در خصوص فعالیت من در این وزارتخانه این بحث مطرح می‌شود که فلانی در سال ۸۸ در این وزارتخانه فلان کار و فلان کار را کرده است. مجموعه فنی وزارت اطلاعات که من در آن مشغول به کار بودم یک مجموعه کاملاً مهندسی است و اتفاقاً بالاترین نگاه توسعه‌ای کشور در این مجموعه فنی دیده می‌شود. تکنولوژی‌هایی که در این وزارتخانه به کار برده شده به تازگی به صورت پایلوت درآمده تا در حوزه‌های تجاری مورد استفاده قرار بگیرد. وزارت اطلاعات مجموعه‌ای است که در لبه تکنولوژی حرکت می‌کند. اما اینکه مجموعه فنی وزارت اطلاعات کار سیاسی انجام می‌دهد یا کار دستگیری و سرکوب انجام می‌دهد حرف‌هایی کاملاً اشتباه است. چنین مأموریت‌هایی در این مجموعه اصلاً تعریف نمی‌شود. کار معاونت فنی وزارت اطلاعات کاری کاملاً توسعه‌ای در حوزه تکنولوژی است. در کل نه هرچیزی که مردم می‌گویند را من به دلیل محدودیت‌های موجود می‌توانم اثبات کنم و نه هرچیزی که من بگویم را دیگران قبول می‌کنند. یک فضای مناسب برای تخریب ایجاد شده و من هم تا حد کفایت توضیحات لازم را ارائه کرده‌ام.
چه اتفاقی افتاد که از این مجموعه جدا و به‌عنوان مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت انتخاب شدید؟
در سال ۹۲ و زمانی که آقای واعظی به‌عنوان وزیر ارتباطات دولت یازدهم انتخاب شدند با آقای علوی، وزیراطلاعات چندین بار صحبت کردند و با توجه به شناختی که از مجموعه فعالیت‌های بنده داشتند درخواست کردند تا مأموریت‌های خود در این وزارتخانه را واگذار و به فعالیت‌های توسعه‌ای در وزارت ارتباطات کمک کنم. در نهایت با اصرار آقای واعظی و موافقت وزارت اطلاعات به مجموعه وزارت ارتباطات پیوستم.
با توجه به حاشیه‌هایی که در خصوص سوابق کاری خود در وزارت اطلاعات دارید چقدر امیدوار به کسب رأی اعتماد از مجلس هستید؟
مجلس این حق را دارد که تمامی موضوعات را بررسی و رسیدگی کند. خیلی با این دید به موضوع نگاه نمی‌کنم که آیا رأی می‌آورم یا خیر. طبیعتاً در بررسی یک وزیر اصل چیزی که برای نماینده‌ها مهم است و باید بررسی شود برنامه‌هایی است که ارائه شده است. اگر توفیق این را داشتم که رأی لازم را کسب و در مجموعه وزارت ارتباطات به‌عنوان وزیر کار کنم با جدیت برنامه‌ها را پیگیری و انجام خواهم داد. اگر هم این توفیق را نداشتیم باز هم با جدیت به کارهای خود در این مجموعه ادامه می‌دهیم. طبیعتاً مسیری که ملت خواسته و دولت انتخاب کرده باید ادامه پیدا کند.
اگر به‌عنوان وزیر ارتباطات دولت دوازدهم موفق به دریافت رأی اعتماد شوید چه تغییری در معاونت‌های این مجموعه ایجاد خواهید کرد؟ آیا باید شاهد حضور جوان‌ها و زنان در پست‌های این وزارتخانه باشیم؟
طبیعتاً هر تغییر و تحولی نیاز به تفکر دارد، چرا که ما با امور جاری مردم مواجه هستیم و در این خصوص نمی‌توان تصمیمات فوری گرفت. با توجه به اینکه در این مدت در حال تهیه برنامه و هدف‌گذاری برای حوزه ICT بودیم به این اولویت نرسیده‌ایم که معاونت‌ها با چه کسانی باشد. اما آنچه مسلم است این موضوع است که این تیم وزارت ارتباطات در چهار سال گذشته خوب کار کرده است. تغییری هم اگر ایجاد شود به قصد ترمیم است تا شرایط بهتر شود. در این زمینه ارزیابی‌ها و مشورت‌های لازم گرفته خواهد شد. اما در حال حاضر و قبل از کسب رأی اعتماد از مجلس انتخاب معاونان اولویت من نیست.