ناکارآمدی سامانه مالیاتی ایران
دبیر ستاد بودجه ۱۴۰۱ با بیان اینکه به دلیل ناکارآمدی سامانه مالیات‌ستانی، شاخص ثبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در کشور، تقریباً از همه کشورهای دنیا کمتر است، گفت: تجمیع ۱۲۱۰ ردیف و برنامه‌محور شدن بودجه از نقاط قوت بودجه ۱۴۰۱ است.
«علی حیدر نوری»، مشاور و دبیر ستاد بودجه 1401 در گفتگو با تسنیم در خصوص لایحه بودجه سال آینده گفت: دولت در راستای اتکاء به درآمدهای پایدار تلاش کرده است که سهم درآمدهای پایدار را از 35 درصد در سال 1400 به 48 درصد در سال 1401 افزایش داده و رشد درآمدهای پایدار نسبت به سال 1400 از 46 درصد رشد برخوردار شود.
وی افزود: در نتیجه دولت در لایحه بودجه 1401 تراز عملیاتی بودجه را 200 هزار میلیارد تومان بهبود بخشیده تا از حدود منفی 500 هزار میلیارد تومان به منفی 300 هزار میلیارد تومان ارتقا پیدا کند.
مشاور سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: به علاوه، دولت در لایحه بودجه 1401 با افزایش 43 درصدی اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تلاش کرد که اعتباراتی که از عواید فروش نفت به دست می‌آید، صرف سرمایه‌گذاری در طرح‌های عمرانی و بازپرداخت تعهدات این طرح‌ها که در سنوات گذشته ایجاد شده است، نماید. لذا جهت‌گیری، حذف درآمدهای نفت از مصارف بودجه هزینه‌ای کشور است که بخش عمده آن در لایحه بودجه 1401 انجام شده است.
وی با اشاره به جهت‌گیری اصلی بودجه برای اصلاح ساختار آن از نظر تأمین منابع و مصارف، گفت: تحدید نمودن اعتبارات هزینه‌ای، افزایش اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای، بهبود تراز عملیاتی و تأمین بخش عمده‌ای از اعتبارات هزینه‌ای از محل درآمدهای پایدار به عنوان یک حرکت عقلایی و منطقی برای اصلاح ساختار بودجه قلمداد می‌شود.
نوری با بیان ارزیابی مثبت خود از تجمیع ردیف‌ها در لایحه بودجه سال 1401 گفت: تجمیع 1210 ردیف در قالب 50 ردیف و برنامه‌محور شدن بودجه که بر اساس مدل‌های پایداری منابع و بلندمدت به جای ردیف‌های متعدد و متکثر کنونی از نقاط قوت بودجه 1401 است و این در واقع یک اقدام عملی برای اجرای اسناد بالادستی می‌باشد.
وی در مورد ارز 4200 تومانی نیز گفت: به اذعان همه صاحب‌نظران عرصه اقتصاد و آحاد جامعه، پرداخت یارانه به شکل ارز 4200 تومانی دارای فساد بوده و ایجاد رانت و اتلاف بخشی از منابع کشور را به دنبال خود داشت. اینکه شیوه پرداخت یارانه از شکل ارزی به شکل شفاف ریالی و هدف‌گرا کردن یارانه مذکور و مؤثر بودن آن از پیامدهای این شجاعت دولت برای مبارزه با سرچشمه‌های فساد است.
دبیر ستاد بودجه 1401 گفت: البته دولت برای تأمین معیشت مردم از هیچ کوششی فروگذاری نخواهد کرد، لیکن به شدت با فساد، رانت‌خواری و دلال‌بازی مبارزه و سرچشمه‌های ایجاد این‌گونه ناهنجاری‌های اقتصادی را خواهد خشکاند و این عین مبارزه با مظاهر واقعی فساد است و دولت با حذف ارز 4200 تومانی به فکر افزایش قدرت خرید آحاد جامعه است.
وی افزود: وقتی صحبت از درآمدهای پایدار می‌شود اولین و شاید تنهاترین درآمد پاک و پایدار درآمد مالیات است که در بودجه نقش بسزایی ایفا می‌کند و بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که به دلیل ناکارآمدی سامانه مالیات‌ستانی در کشور، شاخص ثبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در کشور، تقریباً از همه کشورهای دنیا و حتی همسایگان هم کمتر است که بیشترین علت آن فرار مالیاتی، شناسایی نکردن ظرفیت‌های جدید مالیاتی و مالیات‌ستانی ناکارآمد در اقتصاد ایران است.
نوری در ادامه تأکید کرد: همچنین دولت بر اساس برآوردهایی از متغیرهای حقیقی اقتصاد تلاش کرد که مالیات به تولید ناخالص داخلی کشور به 9/6 درصد برسد که این شاخص‌ها در سال‌های گذشته هم محقق شده است، لذا افزایش درآمدهای مالیاتی اصلاً دور از واقعیت و ظرفیت‌های حقیقی اقتصاد کشور ما نمی‌باشد.