نقدی بر فیلم 300 و ما
علی شمیرانی – این روزها حرف و حدیث پیرامون فیلم 300 همچنان در گوشه و کنار به گوش می خورد. خود من چندی پیش موفق به دیدن این فیلم شدم و البته نکاتی در این فیلم دیدم که با هر کدام از دوستان درباره آن حرف می زدم، این نوع از نگاه به فیلم مذکور را قابل دفاع می دانستند.
اگرچه من منتقد فیلم نیستم ولی از نگاه یک مخاطب نکاتی در این فیلم دیدم و با توجه به مسایل موجود تصمیم به نوشتن این متن گرفتم.
در عین حال شنیده ام که کارگردان این فیلم نیز در موضع دفاع از خود اعلام کرده که این فیلم بیشتر یک افسانه است و در صحت آن هیچ اصرار و مستند تاریخی وجود ندارد.
من درباره تکنیک های فیلم سازی اطلاعات زیادی ندارم ولی جلوه های ویژه این فیلم به هیچ وجه در حد و اندازه فیلم های هالیوودی نبود. در این فیلم بر خلاف این که بسیار نیز گفته می شود که ایرانیان انسان هایی جنگ طلب به تصویر کشیده شده اند اما من با استناد به صحنه های مختلف این فیلم برداشت دیگری داشتم.
1 – در بخش ابتدایی فیلم تصاویر حکایت از آن داشت که یونانی ها فرزندان خود را با جدا کردن از مادرانشان و رهایی در حیات وحش، از آنها موجوداتی وحشی و غیر منطقی می سازند که تمام آرمان و فلسفه وجودی خود را در خون ریزی و جنگ کردن می یابند.
2- در بخش دیگر فیلم ما شاهد آن هستیم که ایرانی ها با روشی کاملاً مدرن و پیشرفته قاصد و سفیری را نزد یونانیان می فرستند تا بدون جنگ و خونریزی خواسته خود را با آنها در میان بگذارند، اما لحظاتی بعد و به شکلی غیر عرف و غیر منطقی شاه یونان سفیر بی سلاح ایران و تمامی همراهان او را به قتل می رسانند و جلوه ای از وحشیگری خود را به نمایش می گذارند.
3 – در بخش دیگری از فیلم در صحنه ای قبل از وقوع جنگ مجدداً از طرف ایرانی ها فردی برای جلوگیری از خون ریزی و در جهت ترغیب دشمن وارد عمل می شود که بار دیگر یونانی ها دست او را نیز در روشی غیر عرف قطع می کنند.
4 – در بخش دیگری از فیلم شاه یونان به دعوت شاه سمبلیک و ساخته و پرداخته ایران، کاملاً تنها شده و در تیر رس سربازان ایرانی قرار می گیرد. در آن صحنه و در حالی که به راحتی می شد برخوردی ناجوانمردانه و مشابه خود ایشان با فرمانده یونانی ها داشت، شاه سمبلیک ایرانی باز هم وی را دعوت به پیوستن به خود می کند و به عبارت دیگر یک بار دیگر به او فرصت می دهد تا در عوض ثروت و مقام دست از خونریزی بی فایده بردارد. اما در عین حال آسیبی به وی نمی رسانند.
5 – در صحنه آخر فیلم که یونانی ها به طور کامل به محاصره ایرانی ها در آمده اند و کاملاً خود را در شرایط مرگ می دیدند، بازهم از طرف ایرانی ها فردی جلو می آید و از آنها می خواهد تا سلاح های خود را بر زمین بگذارند ولی بار دیگر یونانی ها به وی که با حالتی نه تهاجمی و مسلح نزدیک شده بودند حمله کرده و او را نیز می کشند.
6- گوژپشت یونانی هم مورد جالبی بود. در صحنه های آخر فیلم وی در حالی که با وعده پول و ثروت ایرانی ها را بالای سر یونانی ها می برد، به جای آن که به سان فیلم های غربی پس از دریافت اطلاعات او را به قتل برسانند، باز هم مشاهده می شود که وی در لباسی آراسته در کنار ایرانی ها قرار گرفته و ایرانی ها در دادن وعده مقام و ثروت به او خیانتی نکردند.
7- نکته دیگر در باره این فیلم که به اعتقاد من بیشتر توحش و بی منطقی یونانی ها را به تصویر می کشید تا ایرانی ها به صحنه دیگری بر می گشت که درآنها یونانی ها با قصاوت و در حالی مشغول خوردن سیب هستند مجروحان و اجساد نیمه جان را به سادگی به قتل می رساند.
راجع به ضعف های مشهود در کشتن مثلاً کرگدن هیولایی که با یک تیر از پا در می آید و ماموت های غول پیکر که ظاهراً با فوت یونانی ها و به شکلی کاملاً مضحک و تصنعی به دره سقوط می کنند و یا صحنه های اغراق آمیز اولیه که هزاران ایرانی به یونانی ها حمله می کنند اما یک زخم کوچک هم به یونانی ها وارد نمی شود، نیز بیش از این نیاز به توضیح نیست.
و بالاخره این که آیا فیلم مجعول و تخیلی 300 را از این منظر هم نمی توان دید؟
- ۸۶/۰۱/۲۳
