هدفمندی یارانه‌ها و رایانه‌ها
خبرگزاری مهر بکارگیری تمهیداتی برای استفاده معقولانه تر از تجهیزات فناوری اطلاعات در راستای بهینه سازی مصرف انرژی امری اجتناب ناپذیر است اما برخی مواقع اطلاع رسانی غلط از سوی نهادهای فرهنگی سردرگمی و ناآگاهی کاربران را دو چندان می کند.
به گزارش خبرنگار مهر، کشورهای مختلف جهان از سالها قبل تمهیدات بسیاری برای فرهنگسازی شهروندان در استفاده بهینه از اقلام مختلف مصرفی همچون کامپیوتر بکار گرفته اند تا کاربران با آگاهی از میزان و هزینه مصرف انرژی در کاهش میزان مصرف و حتی آلودگی های زیست محیطی مثمرثمر واقع شوند.
این کشورها معتقدند که مصرف انرژی اقلامی مانند منابع تغذیه کامپیوتر و مانیتور همانقدر می تواند مهم باشد که برق مصرفی یک کارخانه! به همین دلیل موسساتی روی کار آمدند که این تجهیزات را براساس استانداردهای خاص اندازه گیری و ارزیابی کرده و به مردم به عنوان کاربران این کالاها اطلاع می دهند.
اما در کشور ما به دلیل آنکه تاکنون انرژی همراه با سوبسید و بصورت ارزان در اختیار مصرف کننده قرار می گرفت توجه چندانی به میزان مصرف انرژی بخصوص در کالاهای مصرفی درجه دوم مانند کامپیوتر نشده است و به نوعی می توان گفت روی مصرف انرژی تاکنون کنترل و اطلاع رسانی صورت نگرفته است و به همین دلیل کاربران نیز در خرید و استفاده از این کالا دقتی بر میزان مصرف انرژی آن ندارد.
با این حال چندی است که یک تیزر تبلیغاتی از سوی یکی از شرکتهای مرتبط با این موضوع برای آگاه سازی اقشار مختلف جامعه از روش های بهینه سازی مصرف انرژی در راستای طرح هدفمندی یارانه ها در صدا و سیما که مهمترین نهاد فرهنگساز کشور محسوب می شود پخش می شود که به دلیل اشکالات فنی قابل توجهی که دارد اصل فرهنگسازی این مهم را هم زیرسوال می برد.
این تبلیغ تلویزیونی که مربوط به هشدار در مورد میزان مصرف انرژی توسط رایانه ها است و از سوی یک شرکت کاملا موجه در صنعت برق توسط رسانه ملی در فواصل مختلف زمانی پخش می شود به دلیل ارائه راهکارهای غیرکارشناسانه به میلیونها مصرف کننده به یک ضد تبلیغ تبدیل شده که می تواند در دراز مدت تبعات بسیار منفی به همراه داشته باشد.
تبلیغ تلویزیونی دارای اشکال در راستای هدفمندسازی یارانه ها
به گزارش مهر، یکی از موارد اشتباهی که در این پیام تصویری مشهود است تاکید بر استفاده از منابع تغذیه کم قدرت بدون توجه به راندمان آن است که به اعتقاد کارشناسان منابع کم تغذیه نمی تواند تضمینی بر کاهش مصرف انرژی باشد. در این پیام به کاربران توصیه می شود که برای رایانه خود از منابع تغذیه پرقدرت استفاده نکنند چرا که موجب افزایش میزان مصرف انرژی رایانه خواهد شد.
این در حالی است که کارشناسان معتقدند توان منبع تغذیه ارتباطی با میزان مصرف انرژی توسط رایانه ندارد و به عبارتی توان منبع تغذیه همانند حجم مخزن آب است که هر چقدر شیر این مخزن آب را باز کنیم، آب در اختیار ما قرار خواهد گرفت.
همچنین در این پیام تصویری بدون تاکید بر راندمان پاور به عنوان مهمترین عامل مصرف انرژی مرتبط با پاور، تناسب توان پاور با میزان مصرف انرژی قطعات سخت افزاری و کیفیت مصرف پاور در بخش ورودی از حالت آماده به کار کامپیوتر تعریف ناقصی به عمل آمده است.
کارشناسان معتقدند که مصرف کننده می تواند با انتخاب پاورهای دارای راندمان بالا بخش مهمی از هزینه های تامین انرژی کامپیوتر خود را کاهش دهد که در این تبلیغ تلویزیونی هیچ تاکیدی به آن نشده است. در واقع مصرف کننده با انتخاب پاورهای دارای راندمان بالا در دراز مدت علاوه بر جبران هزینه خرید، به صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش میزان قبض برق خود کمک خواهد کرد.
به اعتقاد کارشناسان برخلاف سرفصل اولیه این تبلیغ که بر عدم انتخاب پاورهای با توان بالا تاکید شده بهتر است توان پاور انتخابی مصرف کنندگان حداقل 40 تا 60 درصد از میزان مصرف کل قطعات سخت افزاری بیشتر باشد که در این تبلیغ به آن تاکید نشده است. باید توجه داشت که بهترین راندمان پاورهای کامپیوتری در محدوده 40 تا 60 درصد است و پاورها در این شرایط اعمال بار دارای بهترین راندمان هستند. این موضوع به رغم افزایش هزینه ابتدایی خرید پاور منجر به جبران هزینه پرداختی در دراز مدت و توسط مصرف بهینه تر پاور خواهد شد.
همچنین توجه به این نکته که در این تبلیغ تلویزیونی به راحتی از کنار آن عبور شده نیز ضروری است که پاورهای کامپیوتر به دلیل بهره مندی از خازنهای با ظرفیت بالا و سلفهای متعدد در بخش ورودی خود و نبود مدار PFC - اصلاح ضریب توان - بخشی از توان دریافتی از شبکه را به صورت توان راکتیو هدر می دهند و در صورت اجباری شدن نصب کنتورهای سه زمانه در آینده با قابلیت محاسبه میزان ضریب توان، این عامل مصرف ناصحیح با ضرایب جریمه نیز روبرو خواهند شد و قطعا تاثیر بسزایی در افزایش قبوض برق مصرف کنندگان خواهد داشت.
منابع تغذیه کم قدرت نشان درستی از کاهش مصرف انرژی نیست
احمدرضا کلیشادی معاون مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ایران در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد میزان مصرف انرژی منابع تغذیه کامپیوتری و زوایایی که برای مصرف انرژی این کالا درنظر گرفته می شود اینگونه توضیح داد: مهمترین بحثی که در منبع تغذیه مورد توجه قرار می گیرد میزان راندمان آن است که در صورتی که این مهم در منبع تغذیه لحاظ شود میزان مصرف آن را اگر هم زیاد باشد جبران خواهد کرد.
وی گفت: برخی مواقع کاربر مجبور است برای پیشبرد کار خود از منبع تغذیه پرقدرت استفاده کنند که در این صورت به دلیل راندمان بالای کار، میزان انرژی دریافتی و برگشتی و مقدار تلف شده انرژی توجیه پذیر خواهد بود به همین دلیل صرف استفاده از منابع تغذیه کم قدرت نمی تواند نشان درستی از کاهش مصرف انرژی باشد.
کلیشادی با تاکید بر اینکه مهمترین عامل مصرف انرژی بحث راندمان است که باید در فرهنگسازی بر این نکته توجه بیشتری شود، اضافه کرد: ممکن است منابع تغذیه پرمصرف راندمان خوبی داشته باشند که بتوانند انرژی دریافتی را پس بدهند، پس این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که منبع تغذیه دارای چه راندمانی است.
به گفته وی موسسات مختلف دنیا منابع تغذیه را برحسب میزان راندمان و متناسب با قدرت آن در رتبه های طلایی، نقره ای و مسی درجه بندی می کنند و برای اطلاع کافی کاربران از این اطلاعات و امتیازات، دفترچه راهنمای انرژی در اختیارشان قرار می دهند.
عملکرد بهینه منبع تغذیه با فیلتر ورودی PFC
معاون مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ایران از فیلتر ورودی PFC به عنوان یکی از مواردی که می تواند به کاهش مصرف انرژی کمک کند اشاره کرد و به مهر گفت: تجهیزات فناوری اطلاعات معمولا دارای منابع تغذیه از نوع سوئیچینگ بوده که این منابع تغذیه به این دلیل برای این تجهیزات انتخاب شده که دارای حجم کمتر و راندمان بالاتری هستند. اما برغم داشتن این امتیاز اشکالی که براین کالا وارد است آن است که منابع تغذیه با فرکانس بالا کار می کنند و موجب یک سری اختلال در شبکه برق شهری می شوند.
وی افزود: زمانی که میلیون ها سیستم کامپیوتری که دارای منابع تغذیه هستند به شبکه برق متصل می شوند حجم بالایی از اعوجاج در شبکه برق شهری ایجاد می شود که به خطوط انتقال بار اضافی تحمیل شده و موجب گرم شدن آن می شود.
کلیشادی ادامه داد: برای جلوگیری از این مشکل روی منابع تغذیه سوئیچینگ فیلتری نصب می کنند که از انتقال این اختلالات و نویزها به شبکه برق شهری جلوگیری کند و زمانی که میلیونها سیستم در حال کار است اختلالی در شبکه برق شهری ایجاد نشود که این امر در راندمان کل شبکه بسیار موثر خواهد بود.
وی تصریح کرد: این فیلتر که با نام PFC شناخته می شود روی تجهیزات مختلف رایانه ای بصورت جداگانه نصب می شود و انواع فعال و غیرفعال - اکتیو و پسیو – دارد که حجم و راندمان آن ها متفاوت است اما تاثیر مستقیم روی عملکرد بهینه منبع تغذیه و شبکه برق خواهد داشت.
معاون مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ایران ادامه داد: این فیلتر ورودی از نظر سازگاری الکترومغناطیسی نیز بسیار مهم است تا اختلالات خارجی باعث آسیب زدن به کل سیستم نشود.
استاندارد اجباری فقط برای کالاهای خارجی !
به گزارش مهر، در کشور ما از اسفند ماه سال 88 برای مصرف انرژی تجهیزات اداری فناوری اطلاعات که شامل کامپیوتر، مانیتور، چاپگر و اسکنر می شود استاندارد اجباری اعلام شده به نوعی که یک نمونه از این قبیل کالاها در ورود به کشور به آزمایشگاه تایید همکار سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ارائه می شود تا از لحاظ مصرف انرژی و دیگر موارد کیفیتی اندازه گیری و تایید شود.
به این معنی که باید از لحاظ استاندارد اندازه گیری شود که مصرف هر یک از این اقلام از حد معینی از انرژی تجاوز نکرده و تا جایی که ممکن است مصارفشان پایین باشد.
اما این قوانین تنها برای محصولات وارداتی درنظر گرفته شده و موسسه استاندارد برای تولیدات داخلی توجهی به این موضوع نداشته و تجهیزات کامپیوتری تولید داخل حتی اگر دچار اشکالات متعدد باشد مشمول این قوانین نمی شوند.
کلیشادی با تاکید بر اینکه موسسات جهانی مانند موسسه انرژی استار، استاندارد مشخص و تعریف شده ای برای رده بندی کالاهای فناوری اطلاعات دارند و میزان مصرف انرژی کالا را متناسب با توان مصرفی آن در اختیار خریداران قرار می دهند به مهر گفت: این بخشی از تولید هر کالایی محسوب می شود که در کشور ما برای تولیدات داخلی به آن توجهی نشده است.
وی اضافه کرد: برای مثال فرآیند فیلتر PFC بخشی از فرآیند تولید اقلام کامپیوتری محسوب می شود اما متاسفانه در کشور ما تنها بر روی برندهای معتبر دیده می شود که مصرف کنندگان بدون توجه به این مسئله، قیمت را ملاک خرید قرار می دهند.
معاون تجهیزات فناوری اطلاعات و الکترونیک مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک با اشاره به خرید کالاهای ناشناخته و بی نام و نشان و بی کیفیت به دلیل ارزانی از سوی مردم که بازده انرژی بسیار پایینی دارند ادامه داد: مصرف کنندگان باید توجه داشته باشد که قیمت اولیه که می پردازند ملاک نیست و این اقلام در طولانی مدت به کل سیستم آسیب می زنند.
وی تصریح کرد: متاسفانه تعداد زیادی از انواع منابع تغذیه غیراستاندارد در بازار وجود دارند که نه اصول ایمنی و حفاظت در جریان بار اضافه در آنها رعایت شده و نه طراحی صحیح از نظر استاندارد قطعات دارند.
منابع تغذیه مهمترین موضوع در بهینه سازی مصرف انرژی
کلیشادی با بیان اینکه متاسفانه منابع تغذیه در کشور ما از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست به مهر گفت: علت اصلی آن است که در ایران منابع تغذیه تولید داخل مشمول استاندارد اجباری نیستند بنابراین تولیدکنندگان موسوم به زیر پله ای این قطعات را به نحوی وارد کشور کرده و با کیفیت پایین مونتاژ و به فروش می رسانند که هم خطرات ایمنی و هم خطرات سازگاری الکترومغناطیسی دارد و هم برای شبکه برق، بار اضافی ایجاد می کند که کاربر نیز مجبور خواهد شد هزینه اضافی برای مصرف انرژی بپردازد و منتظر آسیب های احتمالی به سیستم خود نیز باشد.
وی بیشترین مشکل موجود در بحث بهینه سازی مصرف انرژی در اقلام کامپیوتری را مربوط به منابع تغذیه عنوان کرد و گفت: در بحث بهینه سازی یکی از مواردی که باید حتما اجرایی شود نصب برچسب انرژی است تا برای کاربران این امکان فراهم شود که مطمئن شوند مصرف مجموعه ای که در اختیار دارند چگونه است.
معاون مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک اضافه کرد: بزودی الصاق برچسب انرژی بر اقلام کامپیوتری اجباری خواهد شد تا مصرف کنندگان در زمان خرید کالا توجه بیشتری به مصرف انرژی داشته باشند.
لزوم اطلاع رسانی جدی برای مصرف اقلام کامپیوتری
در همین حال نائب رئیس کمیسیون سخت افزار سازمان نظام صنفی رایانه ای با اشاره به ارزان بودن انرژی در کشور ما و عدم آگاهی مردم از مصرف بهینه انرژی به مهر گفت: باید اطلاع رسانی و کنترل صحیحی در این زمینه صورت گیرد.
علیرضا خمسه با بیان اینکه برای خرید اقلام رایانه ای هیچ زمان به مصرف انرژی آن دقت نمی شود تاکید کرد که میزان مصرف انرژی مهمترین شاخص خرید اقلام رایانه ای است اما مصرف کنندگان تنها به هزینه خرید اولیه توجه می کنند.
وی ادامه داد: الصاق برجسب مصرف انرژی یکی از مهمترین شاخص هایی است که با توجه به اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها باید به آن توجه شود به نحوی که علاوه بر مشخصات فنی دستگاهها شرکتها موظف باشند این امکان را روی دستگاه نصب کرده و آن را برای خریدار توضیح دهند.
عضو کمیته ملی برق و الکترونیک ایران با بیان اینکه باید تمامی کالاهای کامپیوتری از نظر رنج مصرف انرژی گروه بندی شوند اضافه کرد: میزان انرژی مصرفی گروههای مختلف رایانه ای متفاوت است اما هیچ یک از کاربران از آن آگاهی ندارند و نمی دانند این اقلام با چه توان مصرفی مورد استفاده قرار می گیرد.
وی با تاکید بر اینکه این اطلاع رسانی در کشور صفر است به مهر گفت: باید به استانداردهای تجهیزات مصرفی فناوری اطلاعات بیشتر توجه شود.
خمسه همچنین به بهره گیری از خدمات الکترونیکی و آموزش آن با فراهم آوری زیرساختهای الکترونیکی به عنوان یکی دیگر از مقوله های کاهش مصرف انرژی در کشور تاکید کرد.
چند توصیه چند پیشنهاد
با توجه به اهمیت موضوع بهینه سازی مصرف انرژی و در راستای طرح هدفمندسازی یارانه ها و همچنین کمک به اصلاح شیوه تبلیغاتی شرکت مربوطه و دفاع از حقوق مصرف کنندگان در این بخش پیشنهاد می شود ابتدا توجه مخاطبین به موضوع مصرف انرژی تک تک قطعات سخت افزاری معطوف شود و سپس به تهیه پاور متناسب با میزان مصرف کل سخت افزار تاکید شود. همچنین بهتر است مسئولان سازمان بهینه سازی مصرف انرژی همچون سایر لوازم خانگی مانند یخچال و ماشین لباسشویی به فکر اجباری کردن نصب برچسب مصرف انرژی بر روی قطعات مختلف کامپیوتر باشند و در تبلیغات سایر دستگاههای اجرایی در راستای فرهنگسازی مصرف انرژی رایانه ها بر روی این موضوع تاکید شود.
در همین حال پیشنهاد می شود با تعریف درستی از چگونگی خاموش کردن کامپیوتر و در حالت آماده به کار قراردادن آن به کاربران و به ویژه ارگان های دولتی و موسسات این آگاهی داده شود که پس از خاموش کردن سیستم های کامپیوتری خود حتما کلید پشت پاور را در وضعیت خاموش قرار دهند.
لازم است بدانیم که طبق یک تحقیق میزان مصرف انرژی در حالت استندبای (Stand by) سالیانه کشوری مانند امریکا معادل 5 درصد کل مصرف انرژی این کشور است که این رقم معادل کل مصرف انرژی سالیانه کشوری مانند یونان است!
کاربران باید بدانند حالت آماده به کار کامپیوتر دارای دو مدل انتخابی و غیر انتخابی است که حالت اول آن تنها مربوط به زمانی است که کاربر با اگاهی قبلی از طریق منوی استارت و انتخاب گزینه Stand by سیستم خود را در حالت آماده به کار قرار می دهد اما در مورد دوم کاربر سیستم خود را خاموش می کند و با این خیال که سیستم خاموش است ممکن است ساعتها یا روزها آن را در همین وضعیت قرار دهد غافل از اینکه مدار تغذیه پاور و مادربرد وی همچنان در حال مصرف انرژی هستند.
همچنین توصیه می شود که در کنار قانون اجباری شدن PFC برای پاورهای وارداتی برای تولیدات داخلی نیز بر رعایت این موضوع تاکید بیشتری شود و با اطلاع رسانی به مصرف کنندگان آنها را تشویق به تهیه پاورهای کامپیوتر دارای مدار PFC فعال کنیم.
---------------------------------
گزارش: معصومه بخشی پور
- ۸۹/۱۰/۱۱